Industriemonitor. Jaargang 4 - oktober 2000

Transcriptie

1 Industriemonitor Jaargang 4 - oktober 2 Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen, 2

2 Verklaring der tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met (,) = het getal is minder dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen 2 21 = 2 tot en met 21 2/21 = het gemiddelde over de jaren 2 tot en met 21 2/ 1 = oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz. beginnend in 2 en eindigend in / 91 2/ 1 = boekjaar enz. 199/ 91 tot en met 2/ 1 In geval van afronding kan het voorkomen dat de totalen niet geheel overeenstemmen met de som der opgetelde getallen. Verbeterde cijfers in staten en tabellen zijn niet als zodanig gekenmerkt. De infoservice van het CBS Infoservice is het centrale informatiepunt voor algemene voorlichting over het CBS en zijn producten. Infoservice geeft aankoopadviezen en draagt zorg voor de beantwoording van vragen die over verschillende terreinen gaan. Telefoon: (45) Fax: (45) infoservice@cbs.nl Meer statistische informatie op de CBS-website Meer statistische informatie kunt u vinden op de internet site van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Enkele rubrieken op de CBS-site zijn: StatLine De meest complete statistische databank van Nederland. Met gegevens over mensen en maatschappij, arbeid en inkomen, bedrijfsleven, overheid, politiek en bestuur, economie, geografie en milieu. StatLine is voorzien van een gebruikersvriendelijke ingang om u het zoeken te vergemakkelijken. Webmagazine Het elektronisch tijdschrift van het CBS met wekelijks nieuwe artikelen en korte berichten over maatschappelijk relevante onderwerpen. Kerncijfers Dagelijks geactualiseerde cijfers over een groot aantal economische en sociaal-economische onderwerpen. Het adres van de CBS website: StatLine kunt u ook direct benaderen: 2 Centraal Bureau voor de Statistiek

3 Colofon Inhoud Samenstelling Divisie: Bedrijfseconomische Statistieken Sector: BSV, BSH Informatie Tel. (45) verkoop@cbs.nl CBS Voorburg Prinses Beatrixlaan 428 Postbus 4, 227 JM Voorburg Tel. (7) Fax (7) CBS Heerlen Kloosterweg 1 Postbus 4481, 641 CZ Heerlen Tel. (45) 57 6 Fax (45) Internet Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen, 2. Bronvermelding is verplicht. Verveelvoudiging voor eigen gebruik of intern gebruik is toegestaan. Artikel De invloed van grote buitenlandse ondernemingen in de nederlandse economie 5 Industrie totaal Nederland en de Industrie 9 Industrie per branche Voedings- en genotmiddelenindustrie 13 Textiel-, kleding- en lederindustrie 17 Papier- en grafische Industrie 21 Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie 25 Metaal-, elektronische en transportmiddelenindustrie 29 Hout-, bouwmaterialen- en overige Industrie 33 Gepubliceerde artikelen 36 Gepubliceerde producttabellen 37 Andere CBS-publicaties 38 Informatieservice 39 Alfabetische begrippenlijst 4 Bestelinformatie Verkrijgbaar bij het Centraal Bureau voor de Statistiek, Sector Marketing en Verkoop, Postbus 4481, 641 CZ Heerlen. Tel. (45) Fax (45) verkoop@cbs.nl Prijzen zijn excl. administratie- en verzendkosten. Prijs: ƒ 19, / 86,22 per jaar (11 nummers) Losse nummers ƒ 26, / 11,8 Kengetal: K-2/2 ISSN Centraal Bureau voor de Statistiek

4

5 De invloed van grote buitenlandse ondernemingen in de Nederlandse economie Bert Diederen 1 In dit artikel wordt de Nederlandse economie niet in haar geheel beschouwd, maar wordt in het bijzonder de sector niet-financiële bedrijven (delfstofwinning, industrie, bouw, vervoer, handel en zakelijke dienstverlening) onder de loep genomen. Speciale aandacht is besteed aan de rol van grote ondernemingen (topondernemingen) en hun invloed in de industrie. Een onderneming is een toponderneming indien het balanstotaal op jaarbasis tenminste 25 miljoen gulden bedraagt. Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van statistische data van het jaar De invloed van topondernemingen in de sector nietfinanciële bedrijven is aanzienlijk. Met name bij R&D-uitgaven is sprake van een forse dominantie (77). De export van Nederland komt voor 63 voor rekening van topondernemingen. Ook voor de meeste andere economische indicatoren (zoals omzet en arbeidskosten) is het aandeel van de topondernemingen hoger dan 5. Het aandeel van de topondernemingen in de werkgelegenheid is minder is dan 5. De gemiddelde personeelskosten zijn bij topondernemingen 3 hoger dan bij niet-topondernemingen. Bij topondernemingen met een buitenlandse moeder zijn de gemiddelde personeelskosten zelfs 43 hoger. De dominante invloed van de topondernemingen is te meer opvallend daar de economische activiteiten van deze ca 26 ondernemingen worden uitgevoerd door slechts 11,4 duizend (=2,4 van alle) bedrijfseenheden. Bij topondernemingen met een buitenlandse moeder wordt 43 van de omzet uit de export gehaald en bepaalt de import voor 57 de inkoopwaarde van de omzet. Bij de overige ondernemingen is dat (veel) minder het geval. De intra-eu-export bij buitenlandse topondernemingen maakt zelfs 84 van hun totale export uit. De topondernemingen met een buitenlandse moeder blijken relatief veel via hun eigen winkel te handelen, dat wil zeggen dat de incompany-export (voor 49) en de in-companyimport (voor 6) een groter deel uitmaken van de export, resp. import dan bij de Nederlandse topondernemingen. Binnen de topondernemingen is het aandeel van ondernemingen met een buitenlandse moeder ongeveer één kwart, met USA als absolute koploper. Bijna 25 ondernemingen hebben een Amerikaanse moeder (= bijna 1 van het aantal topondernemingen). De dominerende rol van USAondernemingen komt vooral tot uiting in de import vanuit niet-eu-landen en de export in het algemeen. Een gevolg daarvan is dat de USA-ondernemingen relatief weinig mensen in dienst/aan het werk hebben (in vergelijking met andere topondernemingen). Binnen een toponderneming worden soms zeer verschillende economische activiteiten uitgevoerd. Meestal zijn dochterbedrijven binnen een onderneming verantwoordelijk voor één economische activiteit. Het CBS onderscheidt daartoe branches. Het blijkt dat sommige branches bijna voor 1 procent door topondernemingen worden gedomineerd, zoals: verwerking van tabak, aardolie-/steenkool-verwerkende industrie, vervaardiging van audio/video/- telecommunicatie-apparatuur, vervoer door de lucht, productie en distributie van electriciteit/aard-gas/- stoom/water, vervaardiging van chemische producten vervaardiging van metalen (primair) en vervaardiging van kantoormachines/computers. Aan de andere kant zijn er ook branches, waarin de topondernemingen juist een relatief klein aandeel (meestal niet hoger dan ca 3) hebben in de onderscheiden economische indicatoren. Dat geldt vooral voor vervaardiging kleding, vervaardiging leer-/lederwaren, houtindustrie/vervaardiging van artikelen van hout en (in iets mindere mate) vervaardiging van meubels en horeca. Buitenlandse ondernemingen in de Nederlandse economie De belangen van multinationals in de wereldeconomie zijn in de afgelopen decennia sterk toegenomen. Multinationals bewegen zich redelijk gemakkelijk en autonoom binnen de steeds mondialere economische markten. De invloed van de regeringen van de betrokken soevereine staten wordt steeds geringer. Het is dan ook van groot belang dat voortdurend onderzoek wordt gedaan naar de invloed van multinationals. In internationaal verband (EU, OECD) levert het CBS jaarlijks een bijdrage in de Foreign Affiliate Trade Statistics (FATS). In dit artikel wordt ingegaan op het belang van buitenlandse ondernemingen in de Nederlandse economie (inward FATS), met bijzondere aandacht voor hun invloed in de sector industrie. Ondernemingen als clusters van (dochter) bedrijven In de FATS-onderzoeken spelen de grote ondernemingen een belangrijke rol. Veel grote ondernemingen bestaan uit een cluster van meerdere bedrijven (juridische eenheden). Vaak is er sprake van een moedermaatschappij, die door het bezit van aandelen, een overwegende zeggenschap heeft in het financiële beleid van haar dochtermaatschappijen. Een goed inzicht in de ondernemingsstructuur (de onderlinge relaties tussen dochterbedrijven) is van groot belang. Belangrijke elementen zijn de binnen de onderneming opererende juridisch onafhankelijke bedrijven (BV's en dergelijke). Industriemonitor 2/1 5

6 Naast de hiërarchische lijnen tussen deze juridische eenheden is ook bekend hoe de relatie is met (eventuele buitenlandse) dochter-/moedermaatschappijen, zoals nationaliteit (=land van vestiging) van de moedermaatschappij en participatie in aandelen. In dit artikel wordt ten behoeve van de relatie buitenlandse moeder binnenlandse dochter uitgegaan van een zeggenschap van meer van 5. Indien er tenminste nog één Nederlandse moederbedrijf is (met meer dan 5 zeggenschap) wordt de onderneming als Nederlandse beschouwd. Ondernemingen met een buitenlandse moeder Als er sprake is van een buitenlandse moeder dan zijn er twee mogelijkheden om de nationaliteit daarvan vast te stellen. De eerste buitenlandse moeder met een Nederlandse dochter wordt aangeduid als first-shot-enterprise (FSE). Het komt regelmatig voor dat deze buitenlandse moeder weer een dochter is van een andere moeder (etc.). Het einde van de hiërarchische keten is het moederbedrijf, dat op geen enkele manier nog ergens een moeder heeft. Deze ultieme moeder wordt aangeduid als ultimate beneficial owner (UBO). De nationaliteit van de UBO kan afwijken van die van de FSO. In dit artikel is uitgegaan van het UBO-concept. Bedrijfseenheden Om een goed inzicht te krijgen in de invloed van buitenlandse ondernemingen in de Nederlandse economie is het van belang om na te gaan in welke economische branches zij actief zijn. Veel grote ondernemingen houden zich niet bezig met één economische activiteit. Door uitbreidingen, fusies en overnames is er vaak sprake van een veelheid aan economische activiteiten. Binnen een onderneming worden verschillende economische activiteiten (meestal) uitgevoerd door verschillende dochterbedrijven, die zich daarin hebben gespecialiseerd. Ten behoeve van het meten van afzonderlijke economische activiteiten is door het CBS de bedrijfseenheid geïntroduceerd. De bedrijfseenheid is qua organisatie, adres, bedrijfsdoel etc. vaak dezelfde als een juridische eenheid. Bij complexe(re) ondernemingsstructuren komt het ook vaak voor dat meerdere juridische eenheden qua economische activiteit als één geheel worden gezien. Het omgekeerde (één juridische eenheid die meerdere bedrijfseenheden beheert) komt ook voor, maar is veel zeldzamer. De economische activiteit van elke bedrijfseenheid komt tot uiting in de classificatie volgens de richtlijnen van de Standaard Bedrijfs Indeling (SBI). In dit artikel is gebruik gemaakt van de hoofdstukindeling van de SBI (branches getypeerd door een 2-cijferige SBI-code). Onderneming als optelsom van bedrijfseenheden De resultaten van de tot één onderneming behorende bedrijfseenheden schetsen na optelling en consolidatie een beeld van het economisch resultaat van de onderneming. Bij een multinationale onderneming wordt daar mee bedoeld: het resultaat van het Nederlandse deel van de onderneming. Bronnen De data die gebruikt zijn betreffen jaartotalen van Zij zijn afkomstig van de productiestatistieken, de investeringsstatistieken en de statistieken van de internationale handel. Tabel 1. Invloed van de topondernemingen (al of niet met een buitenlandse moeder) in de Nederlandse economie (niet-financiële sector). Topondernemingen Totaal Topondernemingen Niettopondernemingen NLmoeder niet-nlmoeder NLmoeder niet-nlmoeder Topondernemingen met buitenlandse moeder mln gld horizontaal (totaal=1) 1) Omzet Export Import Arbeidskosten Bedrijfsresultaat Toegevoegde waarde factorkosten R&D-uitgaven Investeringen materiële vaste activa aantallen horizontaal (totaal=1) Werkzame personen (VTE) Aantal bedrijfseenheden ,4 1,8,6 25 Aantal topondernemingen n.v.t n.v.t n.v.t. 1) Procentueel aandeel van (volledig) Nederlandse ondernemingen binnen de topondernemingen. 6 Centraal Bureau voor de Statistiek

7 Tabel 2. Arbeidskosten bij (top)ondernemingen al of niet met een buitenlandse moeder. Niet- Topondernemingen NL - moeder Topondernemingen Niet NL - moeder Totaal Alle ondernemingen Arbeidskosten 1) mln gld Werkzame personen aantal VTE Gemiddelde kosten gld/jr ) Arbeidskosten= personeelskosten plus kosten van ingeleend personeel minus ontvangsten van uitgeleend personeel (heeft betrekking op werkzame personen). Tabel 3. Ondernemingen naar land van vestiging van de buitenlandse moeder. Ondernemingen Bedrijfseenheden Toegevoegde waarde (factorkosten) aantal mln gld Totaal generaal ,1 1 Totaal niet-topondernemingen ,6 49,7 Totaal topondernemingen ,4 5,3 1 W.v.: - topondernemingen met Nederlandse moeder ,9 72,2 - topondernemingen met buitenlandse moeder ,5 38,5 w.v.: - USA , 15,1 - Nederlandse Antillen ,6 1,4 - EU (UK,DE,FR,BE,LU) ,9 14,4 - Japan ,2 1,7 - Overig EU (ZW,FI,DK,IT,IE) ,4 2,9 - Zwitserland ,3 2,2 - Overige landen 1 ) ,2,9 1) Per land maximaal 6 ondernemingen (w.o. Israël Bermuda's, Canada, Noorwegen en Australië). Tabel 4. Invloed van topondernemingen met een buitenlandse moeder in de Nederlandse economie (niet-financiële sector), en aandeel daarin naar land van vestiging van de moeder. Totaal w.v.: Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Overig EU USA Rest van de wereld 1) mln gld horizontaal Omzet Export Import Arbeidskosten Bedrijfsresultaat Toegevoegde waarde factorkosten R&D-uitgaven Investeringen in materiële vaste activa ) aantal horizontaal Aantal werkzame personen (VTE) Aantal bedrijfseenheden ) Ten opzichte van de totalen van alle ondernemingen (niet-top en top). Industriemonitor 2/1 7

8 Tabel 5. Aantal (dominante) topondernemingen 1) met economische activiteiten naar SBI. SBI Omschrijving SBI Aantal topondernemingen w.v. dominant 15 Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken Verwerking van tabak Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding; bereiden en verven van bont Vervaardiging van leer en lederwaren (geen kleding) Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie van opgenomen media 9 23 Aardolie- en steenkoolverwerkende industrie; bewerking van splijt- en kweekstoffen Vervaardiging van chemische producten Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Vervaardiging van glas, aardewerk, cement-, kalk- en gipsproducten Vervaardiging van metalen in primaire vorm Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en transportmiddelen) Vervaardiging van machines en apparaten Vervaardiging van kantoormachines en computers Vervaardiging van overige elektrische machines, apparaten en benodigdheden Vervaardiging van audio-, video- en telecommunicatieapparaten en -benodigdheden Vervaardiging van medische apparaten en instrumenten, orthopedische artikelen e.d., precisie- en 5 optische instrumenten en uurwerken 34 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers Vervaardiging van transportmiddelen (geen auto's, aanhangwagens en opleggers) Vervaardiging van meubels; vervaardiging van overige goederen n.e.g Voorbereiding tot recycling 28 1) Een onderneming is dominant binnen de groep topondernemingen indien zij verantwoordelijk is voor tenminste 3 van de waarde van een van economische indicatoren genoemd in tabel 4. De invloed van topondernemingen ten opzichte van het totaal is weergegeven in tabel 6. Tabel 6. Invloed van topondernemingen in de Nederlandse economie naar industriële activiteiten de SBI. Toegevoegde waarde (factorkosten) SBI 1) Omzet Export Import Personeelskosten Bedrijfsresultaat R&Duitgaven Investeringen mat. activa Aantal werkzame personen Aantal bedrijfseenheden ) Zie voor omschrijving SBI tabel 5. Overzicht van SBI-hoofdstukken 15 t/m 37 behorende tot de sector industrie. 1 De auteur is werkzaam bij de divisie Bedrijfseconomische Statistieken. 8 Centraal Bureau voor de Statistiek

9 Nederland en de industrie Het herstel van de groei van de industriële productie zet door, zij het dat het tempo van de groei iets afneemt. In de eerste twee kwartalen van dit jaar groeit de industriële productie meer dan de totale economie, en dat is sinds medio 1998 niet meer voorgekomen. Doordat de orderportefeuille goed gevuld is, verwachten de ondernemers in de industrie voor de komende maanden een verdere toename van de bedrijvigheid. Tendens onveranderd positief Over het algemeen laten de indicatoren van de Nederlandse conjunctuur in september een zelfde tendens zien als in augustus. Het beeld blijft onveranderd positief. Het vertrouwen van zowel producenten als consumenten houdt aan. De inflatie is in augustus weliswaar iets lager dan in juli, maar de hoge olieprijs en de dure dollar veroorzaken een opwaartse druk op het inflatiecijfer. Het aantal geregistreerde werklozen is in de periode juni tot en met augustus verder gedaald, maar het tempo van de daling ligt lager dan vorig jaar. Het aantal vacatures in de industrie in het tweede kwartaal van 2 is met 33. vacatures hoger dan in dezelfde periode van vorig jaar. Productievolume industrie stijgt In het tweede kwartaal van 2 ligt het productievolume in de industrie 4 hoger dan in het overeenkomstige kwartaal van vorig jaar. De omzetwaarde ligt in juli 1 hoger dan in juli vorig jaar, als gecorrigeerd wordt voor de gestegen afzetprijzen en het verschil in werkdagen resteert een stijging van 3,5. Stijgende grondstofprijzen De prijzen van de grondstoffen voor de industrie liggen in juli 2 gemiddeld ruim 17 hoger dan in juli van het vorig jaar. Voor geïmporteerde grondstoffen geldt zelfs dat deze ruim 22 hoger liggen. Dit cijfer wordt gedomineerd door de sterk gestegen olieprijs, die vooral in de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie doorwerkt. Orderpositie beter De index van de orderpositie, die een maat is voor het aantal maanden werk in voorraad, is in augustus licht gestegen naar een niveau van 11,4. Vooral de orderontvangst uit het binnenland loopt goed. De producenten tonen zich tevreden over de omvang van de orderportefeuille. Om aan de toenemende vraag naar industriële producten te kunnen voldoen, hebben de ondernemers de productie opgevoerd. In augustus is het oordeel van de ondernemers over de voorraden gereed product positief. Producentenvertrouwen stijgt licht Het producentenvertrouwen, de stemmingsindicator van de ondernemers in de industrie, is in augustus licht gestegen tot een niveau van 7,2. Al sinds september vorig jaar bevindt het producentenvertrouwen zich op een relatief hoog niveau. Verwachtingen Doordat de orderportefeuille goed gevuld is, verwachten de ondernemers in de industrie voor de maanden september tot en met november een toename van de bedrijvigheid. Verder voorzien zij dat hun producten in deze periode duurder zullen worden. Zowel de omzetcijfers als de productie-index over juli en augustus kunnen pas achteraf goed beoordeeld worden. Tijdens de zomervakantieperiode is de binnenkomst van het basismateriaal voor de statistiek minder regelmatig dan in de rest van het jaar. Het CBS neemt daarom de cijfers van juli en augustus samen bij het publiceren van persberichten over de groei van beide indicatoren. Bij het ter perse gaan van dit blad zijn de augustuscijfers van de industriële omzet en de productie-index nog niet beschikbaar. De julicijfers zijn in de tabellen vermeld, maar dienen gezien het voorgaande met enige voorzichtigheid te worden gehanteerd. Industriemonitor 2/1 9

10 Industrie juli juli 2 Procentuele ontwikkeling t.o.v. dezelfde periode voorgaand jaar (3-maands voortschrijdend gecentreerd gemiddelde) Omzet, afzetprijs en productie jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Omzet Afzetprijs Productie Omzet jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Binnenland Buitenland Afzetprijs jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Binnenland Buitenland Verbruiks- en importprijs jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Verbruik Import 1 Centraal Bureau voor de Statistiek

11 Tabel 1.1 Kerngegevens: Nederland en de industrie Eenheid jaar kwartaal maand Ontwikc.q. basis keling 1) 2e kw. 3e kw. 1e kw. 2e kw. jun. jul. mei jun. jul. 1995=1 Industrie Omzet (waarde) 116,1 119,1 117,6 115,8 127,9 136,7 127,2 115,4 144,8 139,9 126,9 1, binnenland 114,6 118,8 134,9 124,4 132,4 141,7 129, 114,5 139,8 132,4 121,4 6, buitenland 117,5 119,5 116,7 116,2 13,7 141, 125,5 116,3 149,6 147, 132,1 13,6 Ontvangen orders (waarde) 117,2 123, 119,2 113,7 134, 139,7 131,3 18,7 146, 147,9 12,2 1,6 binnenland 121,6 124,4 126,8 116,3 134, 134,9 135,7 11,5 148,6 127,3 119,2 7,9 buitenland 113,6 121,9 113, 111,5 134, 143,7 127,7 17,2 143,9 164,8 121, 12,9 Afzetprijs 12, 12,2 1,5 13,4 19,6 112,8 11, 12,6 113,3 114, 114,3 11,3 binnenland 11,8 12,2 11, 13,1 17,4 19,2 11,3 12,5 19,3 11,2 11,9 8,2 buitenland 12,1 12,3 1,2 13,6 111,1 115,2 1,8 12,7 115,9 116,5 116,5 13,4 Verbruiksprijs 1,4 12,3 99,4 14,9 115,4 118,8 1,8 13,7 119,8 121,4 121,7 17,4 import 11,5 15,7 12, 19,2 124,5 128,6 13,3 17,5 13,4 132, 131,3 22,1 Productie (volume gemiddelde dag) 18,8 11,3 114,3 13,9 19,6 119, 114,6 12,7 116,2 121,8. 6,3 Productie (seizoengecorrigeerd) 18,8 11,3 19,4 11,6 111,4 114, 18,7 112,5 111,8 115,8. 6,5 Bruto Toegevoegde Waarde (fk, volume) 18,7 111,3 112,8 17,6 111,. 5,5 Vacatures openstaand , ontstaan ,3 vervuld ,1 Aantal bedrijven 3) 1 47,1 46,2 46,9 Uitgesproken faillissementen Aantal werkdagen Energieverbruik PJ Nederland 1995=1 Bruto Binnenlands Product (volume, mp) 11,9 114,8 117,1 111, 116,. 4,2 Gezinsconsumptie (volume) 111,2 115,8 118,1 113,9 117,2. 4,4 Bedrijfsinvesteringen (volume) 12,8 127,9 13,3 115,1 133,2. 4,6 Invoer van goederen en diensten (volume) 122,5 129, 126,8 126,6 134,2. 7,4 Uitvoer van goederen en diensten (volume) 121,3 127, 124,5 123,8 131,6. 6,7 Geregistreerde werkloosheid 4) ,7 Vacatures openstaand ,7 ontstaan ,7 vervuld ,7 Aantal uren uitzendkrachten mln uren 374,7 323,2 8, 88,2 67,3. Aantal bedrijven 3) 1 672,5 684,4 71,7 Uitgesproken faillissementen 5) Energieverbruik PJ Consumentenvertrouwen 6) economische klimaat 6) koopbereidheid 6) Consumentenprijsindexcijfers 16,3 18,6 18,6 18,9 11,4 111,2 18,3 18,3 111,3 111,2 111,6 3, CBS-koersindex algemeen 713, 777,2 771,3 788,8 924,9 938, 78,9 792,6 934,7 953,7 952,7 Gemiddeld rendement staatsleningen 4,53 4,45 4, 4,8 5,42 5,31 4,26 4,58 5,42 5,28 5,38 1) Laatst gepubliceerde maand t.o.v. vergelijkbare maand voorgaand jaar. Kwartaalcijfers laatst gepubliceerde kwartaal t.o.v. kwartaal voorgaand jaar. Jaarcijfer is gemiddelde. 3) Stand per 1 januari. 4) Kwartaalcijfer, betreft middelste maand van het kwartaal. 5) Bedrijven en instellingen. 6) Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-). Industriemonitor 2/1 11

12 Tabel 1.2 Conjunctuurtest 1) gegevens: Industrie Eenheid jaar kwartaal maand Gemidd keling 1) 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. 2e kw. jul. aug. jul. aug. 12 mnd. Producentenvertrouwen 3,7 3, 1,7 4,3 6,1 6,1 7, 1,4 4,2 6,8 7,2 6,6 Orderontvangst t.o.v. vorige maand binnenlandse markt buitenlandse markt Bedrijvigheid t.o.v. vorige maand Bezettingsgraad 3) 85, 84,3 84,1 84,3 84,5 84,7 84,2 84,4 Productiebelemmeringen 3) geen stagnatie a.g.v. onvoldoende vraag tekort aan arbeid te geringe productiecapaciteit overige belemmeringen Orderpositie 4) 96,5 96,7 96,1 96,6 98, 99,7 99,7 95,7 96,6 1,9 11,4 99,3 Beoordelingen: orderontvangst orderpositie totaal orderpositie buitenland productiecapaciteit voorraden gereed product Concurrentiepositie t.o.v. kw t-1 binnenlandse markt buitenlandse markt binnen Europese Unie buiten Europese Unie Verwachting buitenlandse afzet komende 3 mnd bedrijvigheid komende 3 mnd verkoopprijs komende 3 mnd personeelssterkte komende 6 mnd toe- of afname personeelssterkte -,2 -,3 -,2 -,4 -,2,1,1 -,1 1) De vragen zoals ze in de Conjunctuurtestenquête worden gesteld, zijn te vinden in de alfabetische begrippenlijst. Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-), tenzij anders vermeld. 3) Het kwartaalcijfer heeft betrekking op de laatste maand (verslagmaand) van het betreffende kwartaal. 4) Indices: juni 2 = 1. Productiegroei en producentenvertrouwen augustus augustus aug '96 nov feb '97 mei aug nov feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug Productiegroei Producentenvertrouwen 12 Centraal Bureau voor de Statistiek

13 Voedings- en genotmiddelenindustrie De omzet binnen de voedings- en genotmiddelenindustrie is in juli van dit jaar licht hoger dan in dezelfde maand verleden jaar. Uit de Conjunctuurtest blijkt dat de verkopen in de maand augustus een forse stijging te zien geven ten opzichte van de vorige maand. Deze ontwikkeling verandert weinig aan het overwegend positieve oordeel van de ondernemers in de voedings- en genotmiddelenindustrie. Omzet juli iets hoger dan verleden jaar Ondanks het feit dat juli in 2 een werkdag minder telt dan dezelfde maand van het voorgaand jaar, is de omzet in de voedings- en genotmiddelenindustrie in juli iets hoger dan in dezelfde maand van vorig jaar. De toename van de omzet wordt gedeeltelijk bepaald door de stijging van de afzetprijzen, in de beschouwde periode zijn de afzetprijzen met bijna 4,5 gestegen. In juli 2 is het volume van de gemiddelde dagomzet, na correctie voor de prijsontwikkeling, 3,5 hoger dan in dezelfde maand in Het volume van de gemiddelde dagomzet binnenland is ongeveer 1,6 hoger dan in de maand juli in Voor het aandeel buitenland geldt dat het volume van de gemiddelde dagomzet 5,5 hoger is dan in de vergelijkbare periode van Bedrijvigheid neemt in augustus toe In de Conjunctuurtest van augustus geven de ondernemers aan dat de bedrijvigheid ten opzichte van juli licht is toegenomen. Uit voor het seizoen gecorrigeerde cijfers blijkt echter dat er sprake is van een forse toename van de bedrijvigheid. Verkopen vertonen forse stijging Ook de totale verkopen in augustus nemen fors toe ten opzichte van de voorgaande maand. Hierbij nemen zowel de verkopen buitenland als de verkopen binnenland toe. De toename van de binnenlandse omzet in de maand augustus komt vooral voor rekening van de vleesverwerkende industrie, de dranken- en tabakverwerkende industrie en de zuivelindustrie. In de Conjunctuurtest van augustus beoordelen de ondernemers uit de voedings- en genotmiddelenindustrie de verkopen voor de tijd van het jaar gematigd positief. Verwachtingen De ondernemers verwachten dat de bedrijvigheid in de maanden september tot en met november zal stijgen. Met betrekking tot de afzetprijzen verwachten de producenten een stijging in deze periode. In het verwachtingspatroon van de producenten in deze bedrijfstak is ten opzichte van de vorige maand nauwelijks iets gewijzigd. Industriemonitor 2/1 13

14 Voedings- en genotmiddelenindustrie juli juli 2 Procentuele ontwikkeling t.o.v. dezelfde periode voorgaand jaar (3-maands voortschrijdend gecentreerd gemiddelde) Omzet, afzetprijs en productie jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Omzet Afzetprijs Productie Omzet jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Binnenland Buitenland Afzetprijs jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Binnenland Buitenland Verbruiks- en importprijs jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr Verbruik Import 14 Centraal Bureau voor de Statistiek

15 Tabel 2.1 Kerngegevens: Voedings- en genotmiddelenindustrie Eenheid jaar kwartaal maand Ontwik- 1) keling 1) 2e kw. 3e kw. 1e kw. 2e kw. jun. jul. mei jun. jul. 1995=1 Omzet (waarde) 112,2 11,8 11,1 19,6 11,7 116,6 115,5 17,9 123,9 117,7 111,4 3,2 binnenland 17,2 15,4 13,8 14,3 15,7 11,7 18,6 12,3 116,6 111,2 13,6 1,2 buitenland 118,3 117,4 117,9 116,2 116,8 123,9 124,1 114,9 132,8 125,7 121, 5,3 Afzetprijs 14,9 11,6 11,1 11,4 12,5 14,6 11,6 11,2 14,7 15,2 15,7 4,4 binnenland 12,8 1,2 99,6 1,3 12, 13,4 1, 1, 13,6 14, 14,3 4,3 buitenland 16,7 12,8 12,4 12,4 13, 15,5 12,9 12,2 15,8 16,2 16,8 4,5 Verbruiksprijs 13,5 98,3 97,1 98,7 1,8 13,8 98,6 98,3 14,3 15, 15,3 7,2 import 112,9 14,1 14, 13, 18,5 111,7 13,9 12,7 112,9 111,3 111,1 8,2 Productie (volume gemiddelde dag) 18,5 11,3 111,6 15,9 17,4 114,5 111,6 14,8 113, 116,1. 4, Bruto Toegevoegde Waarde (fk, volume) 18,5 11,5 17,6 18,7 15,8. 5,3 Aantal bedrijven 1 5,4 5,2 5,1 Uitgesproken faillissementen Aantal werkdagen Energieverbruik PJ ) Laatst gepubliceerde maand t.o.v. vergelijkbare maand voorgaand jaar. Kwartaalcijfers laatst gepubliceerde kwartaal t.o.v. kwartaal voorgaand jaar. Stand per 1 januari. Tabel 2.2 Conjunctuurtest 1) gegevens: Voedings- en genotmiddelenindustrie Eenheid jaar kwartaal maand Gemidd laatste 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. 2e kw. jul. aug. jul. aug. 12 mnd. Verkoop / orderontvangst t.o.v. vorige maand binnenlandse markt buitenlandse markt Bedrijvigheid t.o.v. vorige maand Bezettingsgraad 3) 85,5 85,8 85,5 85,7 86,3 85,8 85,9 85,9 Productiebelemmeringen 3) geen stagnatie a.g.v. onvoldoende vraag tekort aan arbeid te geringe productiecapaciteit overige belemmeringen Beoordelingen: verkoop / orderontvangst afzet / orderpositie totaal afzet / orderpositie buitenland productiecapaciteit voorraden gereed product Concurrentiepositie t.o.v. kw t-1 binnenlandse markt buitenlandse markt binnen Europese Unie buiten Europese Unie Verwachting buitenlandse afzet komende 3 mnd bedrijvigheid komende 3 mnd verkoopprijs komende 3 mnd personeelssterkte komende 6 mnd toe- of afname personeelssterkte,2,,4 -,2 -,2,3,5,1 1) De vragen zoals ze in de Conjunctuurtestenquête worden gesteld, zijn te vinden in de alfabetische begrippenlijst. Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-), tenzij anders vermeld. 3) Het kwartaalcijfer heeft betrekking op de laatste maand (verslagmaand) van het betreffende kwartaal. Industriemonitor 2/1 15

16

17 Textiel-, kleding-, leder- en schoenindustrie In juli daalt de omzet, terwijl in augustus de orderontvangsten dalen. De voorraden gereed product worden in augustus nog steeds als te groot ervaren. Over de periode september tot en met november 2 verwachten de ondernemers een stijging van de verkoopprijzen bij een licht stijgende productie. Omzet daalt in juli In juli 2 daalt de omzet ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar met 2,5. Deze daling wordt veroorzaakt door een vermindering van de buitenlandse omzet met bijna 5. De afzetprijs daalt met bijna 1, terwijl de verbruiksprijs stijgt met ruim 3. Opgemerkt moet worden dat juli van dit jaar één werkdag minder telt dan juli vorig jaar. Het effect van een extra werkdag wordt geschat op 4 tot 5 procentpunten. Rekening houdend met dit werkdag effect en de prijsontwikkeling groeit het totale omzetvolume met bijna 3. De waarde van de ontvangen orders stijgt in juli van dit jaar in vergelijking met juli vorig jaar met bijna 7. Deze stijging komt vooral door de buitenlandse orderontvangsten die met bijna 1 stijgen. In augustus minder orderontvangsten Uit de Conjunctuurtest blijkt dat de orderontvangsten in augustus ten opzichte van juli zijn gedaald, terwijl de productie gelijk blijft. De index van de orderpositie, een maat voor de omvang van de werkvoorraad, daalt licht. De ondernemers zijn dan ook iets minder tevreden over zowel de orderontvangst als de orderpositie. De voorraden gereed product worden nog steeds als te groot beoordeeld. 1. Textielindustrie In de textielindustrie stijgt de binnenlandse omzet in juli 2, in vergelijking met juli 1999, met ruim 4, terwijl de buitenlandse omzet daalt met 3. De orderontvangsten stijgen, vergeleken met dezelfde periode, met bijna 5. Uit de Conjunctuurtest blijkt dat de orderontvangsten in augustus sterker dalen dan voor het seizoen verwacht mag worden, dit in vergelijking met juli toen de orderontvangsten sterker stegen dan mocht worden verwacht. De orderpositie daalt in augustus, maar toch zijn de ondernemers hierover en over de orderontvangsten niet ontevreden. De bedrijvigheid is in augustus ten opzichte van juli gelijk gebleven. Over de periode september tot en met november verwachten de ondernemers een daling van de bedrijvigheid. 2. Kledingindustrie De omzet in de kledingindustrie daalt in juli 2 ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar met ruim 4. De waarde van de ontvangen orders stijgt in dezelfde periode met ruim 24. Uit de Conjunctuurtest blijkt dat na een correctie van de seizoensinvloeden in juli de orderontvangsten flink stijgen en in augustus de orderontvangsten sterk dalen. Over de ontwikkeling van de orderontvangsten en de orderpositie, die ook daalt, zijn de ondernemers dan ook ontevreden. De voorraden gereed product zijn volgens de ondernemers nog steeds te groot. De ondernemers in de kledingindustrie verwachten in de periode september tot en met november een gelijkblijven van de productie. 3. Lederindustrie In de lederindustrie daalt de omzet in juli 2 ten opzichte van juli 1999 met bijna 18. De waarde van de orderontvangsten uit het binnenland dalen in dezelfde periode met 12,5, terwijl de orderontvangsten uit het buitenland stijgen met ruim 15. Uit de Conjunctuurtest blijkt dat de orderontvangsten in augustus in vergelijking met juli licht dalen en de bedrijvigheid iets afneemt. Toch stijgt de orderpositie met ruim 6 procentpunten. De ondernemers zijn over de ontwikkeling van de orderontvangsten en de orderpositie tevreden. De voorraden gereed product vinden de ondernemers iets te laag. De ondernemers verwachten dan ook voor de periode september tot en met november een stijging van de productie. Verwachtingen Op het niveau van de branche verwachten de ondernemers over de periode september tot en met november dat de bedrijvigheid iets zal toenemen en dat de verkoopprijzen verder zullen stijgen. Industriemonitor 2/1 17

18 Textiel-, kleding- en lederindustrie juli juli 2 Procentuele ontwikkeling t.o.v. dezelfde periode voorgaand jaar (3-maands voortschrijdend gecentreerd gemiddelde) Omzet, afzetprijs en productie jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Omzet Afzetprijs Productie Omzet jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Binnenland Buitenland Afzetprijs jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Binnenland Buitenland Verbruiks- en importprijs jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Verbruik Import 18 Centraal Bureau voor de Statistiek

19 Tabel 3.1 Kerngegevens: Textiel-, kleding-, leder- en schoenindustrie Eenheid jaar kwartaal maand Ontwik- 1) keling 1) 2e kw. 3e kw. 1e kw. 2e kw. jun. jul. mei jun. jul. 1995=1 Omzet (waarde) 18,3 15,8 14,1 1,6 117,3 112,9 112, 11,9 118,5 112,7 99,3-2,5 binnenland 17,6 15,5 14,6 97,5 119,2 115,5 19,3 1,8 121,1 112,1 11,1,4 buitenland 18,9 16, 13,6 13,1 115,7 11,9 114,1 12,8 116,5 113,1 97,9-4,8 Ontvangen orders (waarde) 111,7 18,8 19,1 99,9 12, 112,4 12,6 97,8 119,9 17,6 14,4 6,8 binnenland 19,7 15,9 15,8 93, 122,5 19,2 114,1 92,7 17,2 11,3 95,1 2,6 buitenland 113,2 11,8 111,6 14,9 118,2 114,8 125,3 11,4 129,1 15,6 111,2 9,6 Afzetprijs 1,7 11, 1,9 11,1 11,2 11,4 11, 11,3 11,5 11,4 1,5 -,7 binnenland 98,8 99,1 99,1 99,1 99,5 99,7 99,2 99,1 99,8 99,7 99,9,9 buitenland 12, 12,3 12,2 12,6 12,4 12,6 12,3 12,8 12,7 12,6 11, -1,8 Verbruiksprijs 12,8 11,7 11,6 11,5 13, 14,3 11,6 11,4 14,4 14,2 14,9 3,4 import 15,9 14,4 14,3 14,3 15,8 17,3 14,3 14,1 17,6 17,1 17,9 3,6 Productie (volume gemiddelde dag) 19,5 18,5 114,4 97,9 111,6 118,6 111,1 1,9 114,8 119,4. 7,5 Bruto Toegevoegde Waarde (fk, volume) 19,4 18,5 114,2 12, 95,3. 3,8 Aantal bedrijven 1 3,8 3,6 3,6 Uitgesproken faillissementen Aantal werkdagen Energieverbruik PJ ) Laatst gepubliceerde maand t.o.v. vergelijkbare maand voorgaand jaar. Kwartaalcijfers laatst gepubliceerde kwartaal t.o.v. kwartaal voorgaand jaar. Stand per 1 januari. Tabel 3.2 Conjunctuurtest 1) gegevens: Textiel-, kleding-, leder- en schoenindustrie Eenheid jaar kwartaal maand Gemidd laatste 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. 2e kw. jul. aug. jul. aug. 12 mnd. Orderontvangst t.o.v. vorige maand binnenlandse markt buitenlandse markt Bedrijvigheid t.o.v. vorige maand Bezettingsgraad 3) 84,7 84,2 83,2 84,1 85,2 85,3 84,6 84,8 Productiebelemmeringen 3) geen stagnatie a.g.v. onvoldoende vraag tekort aan arbeid te geringe productiecapaciteit overige belemmeringen Orderpositie 4) 1, 95,2 95, 94,5 95,6 99,1 99,7 95,6 93,8 99,5 97,9 97,9 Beoordelingen: orderontvangst orderpositie totaal orderpositie buitenland productiecapaciteit voorraden gereed product Concurrentiepositie t.o.v. kw t-1 binnenlandse markt buitenlandse markt binnen Europese Unie buiten Europese Unie Verwachting buitenlandse afzet komende 3 mnd bedrijvigheid komende 3 mnd verkoopprijs komende 3 mnd personeelssterkte komende 6 mnd toe- of afname personeelssterkte,1 -,3 -,2,2-1,1 -,5 -,8 -,6 1) De vragen zoals ze in de Conjunctuurtestenquête worden gesteld, zijn te vinden in de alfabetische begrippenlijst. Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-), tenzij anders vermeld. 3) Het kwartaalcijfer heeft betrekking op de laatste maand (verslagmaand) van het betreffende kwartaal. 4) Indices: juni 2 = 1. Industriemonitor 2/1 19

20

21 Papier- en grafische industrie Na een goed eerste halfjaar zetten de positieve ontwikkelingen door in de papier- en grafische industrie. Zo is in juli het omzetvolume flink toegenomen. Voor augustus geeft het conjunctuurtestpanel dat er bij veel bedrijven de orderontvangsten zijn toegenomen. Daarnaast neemt de productie toe en verbetert de orderpositie. Over deze ontwikkelingen zijn de ondernemers tevreden. Voor september tot en met november verwachten veel producenten een stijging van de verkoopprijzen en een toename van de bedrijvigheid. Juli omzet hoog Ten opzichte van juli vorig jaar neemt de waarde van de omzet toe met ruim 8. Van deze groei is 7 een prijsstijging. In volume groeit de omzet met ongeveer 6, daar juli 2 een werkdag minder telde dan juli Het kalendereffect van een werkdagverschil wordt geraamd op 4 à 5. De orderontvangsten zijn in juli met bijna 3,5 toegenomen, vooral uit het binnenland was er veel meer vraag. De stijging van de verbruiksprijs bedraagt in juli op twaalfmaandbasis bijna 11. Ondernemers tevreden in augustus Vergeleken met juli neemt de totale orderontvangst in augustus bij een fors percentage bedrijven toe. Vooral door de vraag uit het binnenland is de totale orderontvangst gestegen. Behalve meer vraag is er ook meer productie geweest in augustus. Per saldo stijgt de index van de orderpositie met bijna 2 procentpunten stijgt. In augustus neemt de tevredenheid over de ondernemers verder toe. Wel slinkt enigszins in augustus de hoge tevredenheid over de orderpositie. 1. Papierindustrie In deze industrie is, vergeleken met juli, in augustus de waarde van de orderontvangsten toegenomen. De binnenlandse vraag was net als in juli groter dan de buitenlandse. De productie is in de maand augustus opnieuw gegroeid. Geschoond voor het seizoen stijgt van juli op augustus de index van de orderpositie met ruim 2 procentpunten. Een toename van de orderontvangsten in augustus, welke zelfs flink groter was dan op grond van het seizoen verwacht mocht worden, kan de ondernemers niet bekoren. Van juli op augustus keldert namelijk de tevredenheid van de ondernemers over de orderontvangsten aanzienlijk. Net als in de voorgaande maanden blijven de producenten in augustus echter sterk tevreden over de orderpositie in augustus. In deze maand beoordelen zij de voorraden gereed product als licht te groot. Voor de maanden september tot en met november verwachten de papierproducenten dat de productie licht zal toenemen. Verder voorziet een flink aantal bedrijven dat in deze periode de afzetprijzen stijgen. 2. Grafische industrie Vergeleken met de papierindustrie is het beeld van de grafische industrie over de maand augustus grosso modo vergelijkbaar. Ook hier is sprake van een flinke aanwas van orderontvangsten waarbij ook de bedrijvigheid groeit. Rekening houdend met het seizoen stijgt de index van de orderpositie in augustus met bijna 1 procentpunt, in de papierindustrie was dat 2 procentpunt. Maar in deze bedrijfstak zijn de ondernemers flink meer tevreden over de orderontvangsten dan hun collega s in de papierindustrie. Daarnaast is men in de grafische industrie tevreden over de orderpositie en de voorraden gereed product. Voorts verwacht de producenten dat in de maanden september tot en met november de bedrijvigheid verder verbetert. Een fors percentage ondernemers voorziet dat de verkoopprijs in die maanden zal stijgen. Verwachtingen De groei van de productie en de stijging van de afzetprijzen zal naar verwachting bij een flink aantal bedrijven in de maanden september tot en met november aanhouden. Gegeven feitelijke ontwikkelingen en de tevredenheid van de ondernemers tot en met augustus als ook de verwachtingen voor de periode september tot en met november, heeft het er veel van weg dat 2 economisch gezien een goed jaar zal zijn voor de papier- en de grafische industrie. Industriemonitor 2/1 21

22 Papier- en grafische industrie juli juli 2 Procentuele ontwikkeling t.o.v. dezelfde periode voorgaand jaar (3-maands voortschrijdend gecentreerd gemiddelde) Omzet, afzetprijs en productie jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Omzet Afzetprijs Productie Omzet jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Binnenland Buitenland Afzetprijs jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Binnenland Buitenland Verbruiks- en importprijs jul '97 okt jan '98 apr jul okt jan '99 apr jul okt jan ' apr jul Verbruik Import 22 Centraal Bureau voor de Statistiek

23 Tabel 4.1 Kerngegevens: Papier- en grafische industrie Eenheid jaar kwartaal maand Ontwik- 1) keling 1) 2e kw. 3e kw. 1e kw. 2e kw. jun. jul. mei jun. jul. 1995=1 Omzet (waarde) 11,8 113,3 11,9 11,2 114,8 123,7 119,6 16,2 13,3 125, 114,8 8,1 binnenland 19,3 112,5 11,8 19,2 112,8 122,1 119,5 15,6 128,4 123, 11,5 4,7 buitenland 115, 115,2 111,3 112,7 12,1 127,7 119,6 17,9 135,5 13,3 126,3 17, Ontvangen orders (waarde) 113,5 11,7 11,8 18,7 12, 127,7 122,9 18, 136,2 129,4 111,7 3,4 binnenland 14,9 1, 11,4 95,8 17,7 114,8 114,5 94,1 122,2 116, 99,6 5,8 buitenland 121,9 121,2 12,1 121,3 132,2 14,4 131,1 121,7 149,9 142,7 123,7 1,6 Afzetprijs 96,3 95,8 95,2 95,7 98,7 1,4 95,1 95,3 1,4 11, 12, 7, binnenland 96,4 96,2 95,8 96,2 98,4 99,5 95,8 96, 99,5 99,7 1,1 4,2 buitenland 96,1 95,1 94,1 95, 99,3 12, 94,1 94,1 11,8 13, 15, 11,6 Verbruiksprijs 92,5 91,3 9,1 91,7 96,6 99,5 9,3 91,4 99,8 99,9 11,1 1,6 import 92,8 9,9 89,3 91,5 97,4 11,3 89,6 91,3 11,6 11,5 13,2 13,1 Productie (volume gemiddelde dag) 112, 116,3 12,3 19,4 11,3 126, 119,9 15,1 12,9 131,2. 9,4 Bruto Toegevoegde Waarde (fk, volume) 112, 115,1 115,7 112,9 112,9. 2,5 Aantal bedrijven 1 8,3 7,9 7,9 Uitgesproken faillissementen Aantal werkdagen Energieverbruik PJ ) Laatst gepubliceerde maand t.o.v. vergelijkbare maand voorgaand jaar. Kwartaalcijfers laatst gepubliceerde kwartaal t.o.v. kwartaal voorgaand jaar. Stand per 1 januari. Tabel 4.2 Conjunctuurtest 1) gegevens: Papier- en grafische industrie Eenheid jaar kwartaal maand Gemidd laatste 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. 2e kw. jul. aug. jul. aug. 12 mnd. Orderontvangst t.o.v. vorige maand binnenlandse markt buitenlandse markt Bedrijvigheid t.o.v. vorige maand Bezettingsgraad 3) 86,9 85,1 84,7 85, 85,7 86,1 84,6 85,4 Productiebelemmeringen 3) geen stagnatie a.g.v. onvoldoende vraag tekort aan arbeid te geringe productiecapaciteit overige belemmeringen Orderpositie 4) 83,2 89,5 84,1 92,3 97,5 99,8 11,5 88,4 93,3 11, 12,8 99,6 Beoordelingen: orderontvangst orderpositie totaal orderpositie buitenland productiecapaciteit voorraden gereed product Concurrentiepositie t.o.v. kw t-1 binnenlandse markt buitenlandse markt binnen Europese Unie buiten Europese Unie Verwachting buitenlandse afzet komende 3 mnd bedrijvigheid komende 3 mnd verkoopprijs komende 3 mnd personeelssterkte komende 6 mnd toe- of afname personeelssterkte -,5 -,5,1-1,1 -,6 -,2 -,5 -,6 1) De vragen zoals ze in de Conjunctuurtestenquête worden gesteld, zijn te vinden in de alfabetische begrippenlijst. Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-), tenzij anders vermeld. 3) Het kwartaalcijfer heeft betrekking op de laatste maand (verslagmaand) van het betreffende kwartaal. 4) Indices: juni 2=1. Industriemonitor 2/1 23

24

25 Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofverwerkende industrie Met name de ondernemers in de chemie zijn in augustus tevreden over het niveau van de orderontvangst. In de kunststofverwerkende industrie is de stemming iets minder positief. Voor beide industrieën geldt dat de goede orderpositie leidt tot gunstige vooruitzichten. Men verwacht voor de maanden september tot en met november een toename van de bedrijvigheid. De verkopen gaan dan naar verwachting tegen hogere afzetprijzen. Bescheiden productiegroei in juli Op basis van de omzet en de afzetprijzen kan de productiegroei in juli geschat worden op 3 à 4 ten opzichte van de overeenkomstige maand in In deze uitkomst is de invloed van het verschil in aantal werkdagen verrekend. Deze invloed wordt hier geschat op 4 à 5 per werkdag. Over juni gaf de productie-index een groei aan van 8. Op het moment van dit schrijven zijn over juli nog geen uitkomsten van deze indicator beschikbaar. Afzetprijzen stijgen niet verder in juli In juli is de import van grondstoffen (vooral ruwe aardolie) ten opzichte van juni iets in prijs gedaald. Het prijsniveau van het totale verbruik in het productieproces is in juli dan ook iets lager ten opzichte van juni maar ruim 41 hoger dan in juli Opmerkelijk is dat in juli, in reactie op de lagere verbruikskosten, alleen de buitenlandse afzetprijzen zijn verlaagd en dat daarentegen de binnenlandse afzetprijzen zijn verhoogd. In totaal komt juli uit op het prijspeil van juni en is daarmee 31,5 hoger dan in juli vorig jaar. Grote tevredenheid over orderontvangst Ondanks de daling in augustus ten opzichte van juli zijn de ondernemers tevreden met de orderontvangst. Na correctie voor seizoensinvloeden blijkt die tevredenheid zelfs groter dan in voorgaande maanden. Deze oordeelsverbetering doet zich voor in de chemie; de fabrikanten van kunststofproducten zijn juist minder tevreden geworden. Volgens de deelnemers aan de Conjunctuurtest is de bedrijvigheid in augustus toegenomen. Dit samen met de gedaalde orderontvangst levert toch een vrijwel gelijkgebleven orderpositie op. Het indexcijfer van de orderpositie stijgt in augustus zelfs met één tiende indexpunt naar 99,9. Met dit niveau van de orderpositie zijn de ondernemers nog meer tevreden adn in juli. Evenals bij de orderontvangst is in de chemie de tevredenheid hierover toegenomen, terwijl deze in de kunststofverwerkende industrie iets is afgenomen. Over de voorraden gereed product meldt men in de chemie dat de krapte afneemt en in de kunststofverwerking noemt men deze minder vaak te groot. Verwachtingen Volgens de ondernemers in het panel van de Conjunctuurtest zal de productie in de periode september tot en met november toenemen. Het percentage ondernemers dat voor dezelfde periode hogere afzetprijzen verwacht is afgenomen ten opzichte van de voorgaande maanden. Wereldmarkt prijs: North Sea Blend $/barrel jan '95 jul '95 jan '96 jul '96 jan '97 jul '97 jan '98 jul '98 jan '99 jul '99 jan ' jul ' Industriemonitor 2/1 25