Bureau 31/08/2016 Nota 56

Transcriptie

1 Association de la Ville et des Communes de la Région de Bruxelles-Capitale asbl Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vzw Bureau 31/08/2016 Nota 56 Voorwerp Voorontwerp van besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering houdende de regels die van toepassing zijn op de woningen die door openbare vastgoedoperatoren en door sociale verhuurkantoren te huur worden gesteld - Advies van de VSGB. Historiek Het besluit van 27 juni 2014 houdende de regels die van toepassing zijn op de woningen die door openbare vastgoedoperatoren en door SVK's te huur gesteld worden, maakte het voorwerp uit van verschillende beroepen tot nietigverklaring bij de Raad van State. - Gedeeltelijke nietigverklaring: R.v.S., 12 maart 2015, nr , OCMW van Brussel en R.v.S., 12 maart 2015, nr , Gemeente Sint-Lambrechts- Woluwe. De Raad van State verklaarde de artikelen van het besluit tot uitvoering van de Huisvestingscode nietig, die het Grondwettelijk Hof eerder al nietig verklaard had in zijn arrest nr. 16/2015 van 12 februari o Onafhankelijke commissie (art. 25bis) Het Grondwettelijk Hof heeft artikel 28bis van de Huisvestingscode nietig verklaard. Dat artikel stelde dat zowel de woningen van de gemeenten als die van de OCMW's toegekend moesten worden op eensluidend advies van een onafhankelijke commissie. Het Hof oordeelt dat er geen gedisproportioneerde schending is van de autonomie van de gemeenten, noch van hun eigendomsrecht, in de mate dat de gemeenteraad bevoegd blijft om de samenstelling en de werkwijze van de commissie te bepalen. Het stelt het principe van een onafhankelijke commissie dus niet in vraag. Het Hof stipt wel aan dat de Huisvestingscode het OCMW geen enkele bevoegdheid verleent om de samenstelling van de commissie vast te leggen en geen enkele minimale vertegenwoordiging van het OCMW binnen de commissie oplegt Het oordeelt dus dat artikel 28bis een discriminatie vormt van de OCMW's ten opzichte van de gemeenten. De Raad van State voegt eraan toe dat door elke vorm van politiek mandaat voor de leden van de commissie te verbieden, de regering de beslissingsbevoegdheid van de gemeenteraad beperkt in afwezigheid van elke vorm van wettelijke habilitering. Zij sluit zich op die manier aan bij het advies dat de VGSB uitte in haar brief van 11 september Olivier Evrard Besluit Toekenning woningen Nota Bureau 31/08/ AVCB-VSGB 1

2 o Beperking van de uitzonderingen (art. 31) Op grond van artikel 31 van de Huisvestingscode kan men bij de toekenning van een woning afwijken van de regels vastgelegd in het toewijzingsreglement, als iemand zich in uiterste nood bevindt. De hervorming van 2013 beperkte de afwijkingen tot 40% van het totale aantal toewijzingen gedurende het voorgaande jaar. Het Hof stelt vast dat die beperking tot gevolg zou kunnen hebben dat een openbare vastgoedoperator geen woning kan toekennen, terwijl de situatie van uiterste nood van de aanvrager bewezen is. Voor het Hof is die beperking gedisproportioneerd ten opzichte van het doel van objectivering van de procedure voor toekenning van de woningen. Daarom schrapt het Grondwettelijk Hof de zin Het aandeel van de op grond van dit artikel toegewezen woningen mag geenszins hoger liggen dan 40 % van het totale aantal woningen dat tijdens het voorgaande jaar werd toegewezen in artikel 31 van de Huisvestingscode. - Volledige nietigverklaring: R.v.S., 21 april 2016, nr , Gemeente Ukkel. De Raad van State wijst erop dat het besluit goedgekeurd werd na ontbinding van het parlement dat deze regering verkozen heeft. Ze moest haar optreden dus beperken tot de afhandeling van de lopende zaken in afwachting dat het parlement dat na de verkiezingen van 25 mei 2014 was gevormd, een nieuwe regering gekozen had. Het bestreden besluit valt echter niet onder het begrip 'lopende zaken'. - Gevolgen voor de lokale overheden: De nietigverklaring van het regeringsbesluit heeft geen gevolgen voor de reglementen die de gemeenten en OCMW's goedkeurden, in die mate dat zij een voldoende wettelijke basis vinden in de Huisvestingscode. Er zijn echter twee beperkingen. Ten eerste is de gemeenteraad, in afwachting van een eventuele wijziging van de Huisvestingscode, vrij om in het toewijzingsreglement het principe van een onafhankelijke commissie al dan niet te behouden. Als de gemeenteraadsleden daarvoor kiezen, moeten ze niet meer verbieden dat de leden van de commissie een politiek mandaat uitoefenen. Men moet gevolg geven aan de tegenwerpingen van het Grondwettelijk Hof, hetzij door het OCMW de mogelijkheid te bieden - mits akkoord van de raad voor maatschappelijk welzijn - zijn vertegenwoordigers aan te stellen binnen een unieke commissie, hetzij door een specifieke commissie voor de woningen van de gemeente op te richten. Ten tweede is het aantal toewijzingen op uitzondering niet langer beperkt. 2

3 Analyse: In het ontwerp werd voornamelijk de tekst van het nietig verklaarde besluit overgenomen. De nietig verklaarde bepalingen door het arrest van de Raad van State van 12 maart 2015 zijn er echter uit gehaald. De bijlagen bevatten de standaardreglementen waaraan elke openbare vastgoedoperator zich moet houden. Elk standaardreglement bestaat uit verplichte bepalingen, die rechtstreeks voortvloeien uit de bepalingen van de Huisvestingscode, en facultatieve bepalingen, die aan de operator voorgesteld worden en die cursief staan in de tekst. Het ontwerp houdt op de volgende manier rekening met de leringen van het Grondwettelijk Hof en de Raad van State: - Onafhankelijke commissie: De verwijzing naar de onafhankelijke commissie werd weggelaten in het besluit na de nietigverklaring van de wettelijke basis (artikel 28bis van de Huisvestingscode). In de bijlagen (nr. 2 en 3) werd wel de mogelijkheid voor de gemeenten en OCMW's behouden om hun woningen toe te kennen binnen een commissie ad hoc. Die optie wordt niet opgelegd maar voorgesteld bij gebrek aan een wettelijke habilitering. - Toewijzingen op uitzondering: Het jaarlijkse quotum voor de toewijzingen op uitzondering is opgeheven. Bovendien werden de volgende nieuwigheden toegevoegd aan het ontwerp: - De goedkeuring van een uitzonderingsregeling voor de toewijzing van woningen met het oog op de invoering van een positieve discriminatie zal voortaan onderworpen zijn aan goedkeuringstoezicht. Het ontwerp stelt dat de regering met name nagaat of de volgende voorwaarden voldaan zijn: 1 Er moet een kennelijke ongelijkheid zijn. 2 Het verdwijnen van die ongelijkheid moet als een beoogde doelstelling van de uitzonderingsregeling aangewezen worden. 3 De uitzonderingsregeling moet van tijdelijke aard zijn en moet verdwijnen zodra de doelstelling bereikt is. 4 De voorgestelde uitzonderingsregeling mag de rechten van anderen niet onnodig beperken. We vestigen de aandacht van het Bureau op deze bijzonderheid. - Paleffect: In het kader van het verbod om het aantal vierkante meter huurwoningen te verkleinen, beschikken de gemeenten en OCMW's over een termijn van drie jaar om elke verkleining te compenseren (in plaats van één jaar). Deze termijn is beter afgestemd op de administratieve verplichtingen van de gemeenten bij het beheer van hun woningenbestand. - Bepaling van maximale huurprijzen en inkomstenplafonds voor de kandidaathuurders, die nageleefd moeten worden bij de verhuur van "bescheiden" en 3

4 "middelgrote" huurwoningen, volgens de definitie van die begrippen in de Huisvestingscode (artikel 2, 2, 2 en 3 ). Deze regeling is aanvullend en wordt bijgevolg enkel toegepast wanneer er geen specifieke regelgeving bestaat die een baremisatie van de huurprijzen en inkomsten voorschrijft. De bescheiden woningen van de gemeenten zijn hier niet bij betrokken, voor zover er al bijzondere regels vastgelegd zijn betreffende aan sociale woningen gelijkgestelde woningen die: o gecreëerd zijn dankzij subsidies voor de vernieuwing of sloop gevolgd door de heropbouw van onroerende goederen (besluit van 12 februari 1998, artikel 6); o gecreëerd zijn in het kader van de ordonnantie betreffende de stedelijke herwaardering (besluit van 27 mei 2010, artikel 34). Op basis van de voorgestelde tekst kan echter niet met zekerheid bepaald worden of de in het ontwerp voorziene voorwaarden al dan niet toegepast moeten worden op woningen die gecreëerd zijn dankzij subsidies die toegekend werden op grond van het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 4 februari 2016 tot vaststelling van de toekenningsvoorwaarden en de procedureregels van toepassing op de BGHM, de OVM's, de gemeenten en de OCMW's in verband met de financiering van projecten tot aankoop, onteigening, herstel, afbraak en heropbouw van woningen. Ondanks de aangekondigde vereenvoudigingsdoelstellingen moeten we vaststellen dat deze materie nogal onduidelijk is doordat er verschillende regelingen naast elkaar bestaan. Het zou wellicht een goede zaak zijn om de voorwaarden voor de baremisatie van de "aan sociale woningen gelijkgestelde" huurwoningen van de gemeenten beter op elkaar af te stemmen, ongeacht de wettelijke basis van de subsidie. Er dient daarom een juist evenwicht gevonden te worden tussen het in aanmerking nemen van de sociale situatie van de kandidaat-huurder enerzijds en de gemeentelijke budgettaire duurzaamheid anderzijds, zodat de gemeenten hun aanbod betaalbare huurwoningen kunnen blijven ontwikkelen. Want hoewel zij subsidies krijgen voor de aankoop en renovatie van woongebouwen, moeten zij zelf de kosten dragen voor het beheer en het onderhoud van die gebouwen (en die kunnen best oplopen gezien de voorwaarden voor de baremisatie van de huurprijzen). De VSGB heeft onvoldoende relevante informatie over de keuze van de meest geschikte formule voor de verschillende gemeenten. Daarom stellen wij het Bureau voor om hierover een overleg te organiseren met de gemeenten en OCMW's, bijvoorbeeld via de WG huisvesting. Ten slotte bevat het ontwerp enkele juridische en wetgevende onvolkomenheden, waarvan de VSGB sommige al aangekaart heeft in haar advies betreffende het vorige besluit (zie bijgevoegde nota). We willen er in het bijzonder op wijzen dat artikel 6, 2 van het ontworpen besluit bepaalt dat het beroep van de verzoeker gegrond geacht wordt indien hij geen beslissing ontvangen heeft na het sturen van een herinnering. De wettelijkheid van deze bepaling is twijfelachtig. 4

5 Voorstel De brief en het advies in bijlage goedkeuren. Een overleg met de gemeenten en OCMW's organiseren over de voorwaarden voor toegang tot woningen waarvoor een gewestelijke subsidie toegekend werd. Bijlage(n): 2 5