Antwoorden 6 vwo 6 Herhaling gebieden. 1 Endogene gebiedskenmerken

Transcriptie

1 Antwoorden 6 vwo 6 Herhaling gebieden Endogene gebiedskenmerken a C b Palawan ligt op een uitloper van een continentaal plat, redelijk ver verwijderd van een actieve subductiezone. c D, G, E, 4F, 5C, 6H, 7A, 8B. a De subductie begint in het zuidwesten van Sumatra / de Australische plaat duikt in het zuidwesten van Sumatra weg (oorzaak), waardoor de wegduikende plaat in het zuidoosten van Sumatra dieper contact maakt met het bovenliggende materiaal dan in het zuidwesten van Sumatra en de hypocentra hier dus dieper liggen (gevolg). b Een sedimentaire buitenboog ontstaat bij het begin van de subductie als de oceanische plaat net onder de continentale plaat duikt (oorzaak). Ten noorden van Java zit je al zover op de continentale plaat / zover van de subductiezone af dat dit verschijnsel hier niet meer voor kan komen (gevolg). c Een sedimentaire buitenboog ontstaat als bij subductie het sediment van de convergerende platen afgeschraapt wordt en op een hoop geduwd wordt. Er moet dan wel sediment op de zeebodem liggen. Op Java ontbreken grote rivieren die voldoende sediment aanleveren voor een dergelijk proces. Het sediment van de grote Aziatische rivieren op het vasteland reikt maar tot Zuid- Sumatra. d Een lahar. e Voor (g)aswolken is moeilijk te voorspellen in welke richting ze zullen gaan / hoe ze zich zullen verspreiden. Voorzorgsmaatregelen kunnen hierdoor niet tijdig genomen worden. Bij lavastromen staat de richting van tevoren min of meer vast en kun je dus wel tijdig voorzorgsmaatregelen nemen. a B E C A D. b Ja, aan de tsunami van 004 moet een beving in de zeebodem voorafgaan om het water in beweging te krijgen. c Het epicentrum dat de beving veroorzaakte lag ten westen van Sumatra. Hierdoor kon de bewegingsgolf in het water, niet gehinderd door obstakels, de oceaan oversteken en op de Somalische kust rollen. Deze bewegingsgolf kan niet ongehinderd doorlopen naar de kust tussen Kuala Lumpur en Singapore omdat dit kustgebied ten oosten (aan de andere kant) van Sumatra ligt. Het gebied ligt dus in de luwte van Sumatra. d D B A C. 4 a A, C, D,E, F. b Dit is een voormalige oceaanbodem die klem kwam te zitten tussen twee naar elkaar toe bewegende aardplaten. Het gevolg was opheffing en plooiing. c De lahars stromen naar de laagste plekken: de beek- en rivierdalen.

2 Exogene gebiedskenmerken a A = Surat Thani, B = Hanoi. b Surat Thani. Kenmerken van het Am-klimaat (het moessonklimaat) in Zuidoost-Azië: Komt voor in Maleisië, het zuiden van Thailand, het zuidwesten van Myanmar en de kuststrook van Cambodja. De hoofdletter A geeft aan dat de temperatuur in geen enkele maand onder de 8 C komt. Dit klimaat vormt een overgang van het Af-klimaat naar het Aw-klimaat. De kleine letter m staat voor moesson. Net als bij het Aw-klimaat is er sprake van een droge en een natte tijd. De natte tijd brengt zo veel regen, dat licht tropisch regenwoud de droge tijd kan overbruggen. Je treft hier dus geen savanne aan. Met licht wordt bedoeld dat de bomen er wat minder dicht op elkaar staan dan in de Af-zone. c Nee, Hanoi kent volgens bron 5 geen Am maar een Cw-klimaat (het China-klimaat). d De belangrijkste oorzaak van het verschil in plantengroei is het reliëf (het verschil in hoogte). In het algemeen geldt dat naarmate je hoger boven de zeespiegel komt het kouder wordt. Daarom groeit er in de vlaktes van Noord-Vietnam regenwoud en in de bergen zomergroen loofwoud. e E, A, D, 4B, 5C. f A, B4, C, D, E5. g Hanoi heeft s zomers aanlandige wind, het is er dan heet en nat. In de winter heeft Hanoi aflandige wind, het is er dan droog en een stuk kouder. h D. a Juli. b A: 000 hpa; E: 00 hpa; H: 00 hpa. c Het is in juli zomer op het noordelijk halfrond (), het Aziatisch continent wordt sterker verhit dan de zee op dezelfde breedte (), de warme lucht stijgt op en het minimum is geboren (). d De wind passeert hier de evenaar. Hierdoor verandert de afwijking van de wind door het corioliseffect. De algemene regel is immers dat op het noordelijk halfrond met de wind in de rug een afwijking naar rechts optreedt en op het zuidelijk halfrond naar links. e De Mandala is een hoge berg. Lucht moet hier stijgen, koelt af en zorgt voor veel neerslag. Numfoor is een vlak eiland waar dit stuwingseffect niet optreedt. a A, B6, C8, D, E4, F, G7, H5. b D. c Als door de verandering van de seizoenen de loodrechte invalshoek verschuift, veranderen ook de brongebieden en doelgebieden van de tyfonen (taifoens), oftewel: door verschil in verwarming van oceaangebieden gedurende het jaar. d Zware neerslag en stuwing vanuit zee door een tyfoon.

3 Natuurlijke hulpbronnen a Zowel in het westen als in het oosten vindt subductie plaats. Door deze druk (opheffing) krijg je breuken (horsten en slenken). b D. c d A: locatie A; B: olie en gas; C: locatie C; D: olie. a De gebieden met akkerland kennen in het algemeen vruchtbare bodems. b In gebieden met akkerland, met name met rijstbouw, is de draagkracht zo groot dat er veel mensen per vierkante kilometer wonen. c De rijst wordt op het vasteland voornamelijk in riviervlaktes verbouwd. d Het warme vochtige klimaat. a gebiedskenmerken gebied A gebied B het reliëf weinig / geen veel de bodemvruchtbaarheid hoog laag de mate waarin de landbouw intensief extensief in- of extensief bedreven wordt 4 de draagkracht hoog laag 5 de bevolkingsdichtheid hoog laag b B. c A = Singapore, B = Indonesië, C = Vietnam. d Aan de snelle ontbossing van dit grote eiland kun je zien dat de wereld geïnteresseerd is in het tropisch hardhout van Borneo. e Binnen- en buitenlandse houtbedrijven en Indonesische politici. f De lokale gemeenschappen die van het tropisch regenwoud leefden. g C, B, A, 4 G, 5 E, 6 H, 7 F, 8 D. 4 Sociaal-geografische kenmerken a Singapore en Thailand, want daar is het aandeel van jonge mensen in de totale bevolking het kleinst. Een bewijs dat na het dalen van het sterftecijfer ook het geboortecijfer is gedaald. b Twee uit: Myanmar, Oost-Timor, Cambodja en Laos. c Het sterkst voor Singapore want hier werkt niemand meer in de landbouw. Singapore is een dienstensamenleving en is sterk aan het vergrijzen. d De bevolking van Singapore vergrijst zo snel dat er straks onvoldoende mensen in de productieve leeftijd zijn om de economie draaiende te houden.

4 a Nederland in Indonesië; Spanje (later de VS). b Sociale dimensie: het lot van achtergebleven wezen en invaliden. Economische dimensie: de door de oorlog verwoeste infrastructuur is een rem op de economische ontwikkeling. c Milieu- of ecologische dimensie. d A, C, G. a Indonesië telt ontzettend veel eilanden, kent veel reliëf en was tot voor kort grotendeels begroeid met ondoordringbare jungle. Hierdoor waren / zijn de relatieve afstanden in dit land groot. Naarmate de relatieve afstanden groter zijn neemt de culturele diversiteit toe. b Cambodja en Vietnam. c Bron komt meer overeen met het kaartje Etnische Groepen in de atlas. d Myanmar heeft een grillige vorm waardoor het uitlopers (uitstulpingen) in verschillende cultuurgebieden heeft. e GB 48C en E / GB 54C en E. 4 a Koloniale infrastructuur. b Uit de periode van het industrieel kolonialisme, want tijdens de periode van het handelskolonialisme zijn er alleen wat handelsposten van Europese landen aan de kust gesticht. De Europese landen namen toen nog niet het bestuur van deze gebieden over en bemoeiden zich nog niet met de inrichting van het land. c De spoorlijnen werden aangelegd om zo snel mogelijk delfstoffen en producten van de plantages naar de Europese moederlanden te verschepen (Yangon). Het moederland legt de infrastructuur in haar eigen belang aan en niet om Birma te ontwikkelen. Birma is een exploitatiekolonie, een gebied dat door het moederland (Groot-Brittannië) gebruikt wordt om zich te verrijken. d Dit spoorwegnet zal geen belangrijke bijdrage leveren aan de regionale ontwikkeling van Myanmar omdat teveel regio s niet zijn aangesloten op dit netwerk van spoorwegen. Te veel gebieden kunnen zo niet integreren in de (inter)nationale economie en raken verder achterop. e Prome is aangesloten op het spoorwegnet, dus beter ontsloten, waardoor het sneller zal verstedelijken dan het geïsoleerde Khamaung. f In de koloniale infrastructuur maakte Groot-Brittannië van Yangon (Rangoon) de belangrijkste stad van het land. Door deze voorsprong kon Yangon na de onafhankelijkheid uitgroeien tot de primate city van Myanmar. g De culturele diversiteit zal door het openen van nieuwe spoorlijnen afnemen omdat de algemene regel luidt dat naarmate etnische groepen meer contacten met elkaar onderhouden de culturele diversiteit zal afnemen.

5 5 Ontwikkeling a De eenzijdigheid van de uitvoer van Cambodja naar bestemming is groter dan die van Maleisië. De uitvoer van Maleisië is namelijk voor meer dan 0 procent gericht op één land (in GB 54 op de VS, in GB 5 nog op Rusland). b D, E, G. c Jawel, de exportpakketten van bijna alle landen in Zuidoost-Azië zijn voor minder dan 5 procent op één land- of mijnbouwproduct of aardolie gericht. d GB Brunei/GB Cambodja en Brunei. Brunei is een oliestaat met een eenzijdige export. e Bijvoorbeeld: centrumlanden: Singapore en Brunei; semiperiferie: Thailand, Maleisië; periferie: Vietnam, Myanmar, Cambodja, Laos en Oost-Timor. a Nee. Je ziet aan de opbouw van de kosten dat de schoen bestemd is voor centrumlanden en niet voor de binnenlandse markt. Die sportwinkel staat dus in een ander land dan het productieland. b Lage loonkosten arbeiders. c Nee, het loonniveau ligt hier al veel te hoog. d Bron 5, want voor research heb je hooggeschoold, duur personeel nodig. Dat vind je alleen in rijke, hoogontwikkelde landen. In bron 5 zie je het gemiddeld loonniveau in een land. In het algemeen geldt: hoe hoger het loon, hoe beter gekwalificeerd het personeel. In bron 4 kun je zien uit welk land veel arbeidsmigranten vertrekken of naar welk land ze juist gaan, maar je kunt niet zien wat het opleidingsniveau van die arbeidsmigranten is. a Dit kaartje laat zien dat Vietnam procentueel een grotere agrarische beroepsbevolking kent. In Maleisië is de uitstroom uit de landbouwsector dus groter. b Singapore is een zeer rijk, volledig gemoderniseerd land. Hier vind je naast de moderne sector geen traditionele sector meer, bijvoorbeeld van ouderwetse ambachtslui of zelfvoorzienende boeren. Laos is een arm, nauwelijks geglobaliseerd land, waardoor de tegenstelling in de economie tussen de traditionele en de (ontbrekende) moderne sector nog niet zo zichtbaar is. c Op het kaartje kun je zien dat nog erg veel mensen in Myanmar werkzaam zijn in de primaire sector. Dat is een teken dat de economie nog niet zo ontwikkeld is en dat veel mensen nodig zijn om voldoende voedsel (voor zichzelf) te verbouwen. d De arbeidsmigranten die vanuit Myanmar vertrekken zijn meestal laag of niet opgeleid en gaan ongeschoold werk doen in landen die behoefte hebben aan goedkope buitenlandse ongeschoolde arbeiders omdat de eigen inwoners vaak niet meer voor dit uurloon willen werken. De arbeidsmigranten die Thailand verlaten, trekken naar landen die een hogere positie innemen in het vliegendeganzenmodel, zoals Taiwan, Kuala Lumpur, Singapore, Japan en het Midden-Oosten. Deze ontwikkelde landen zitten over het algemeen niet op ongeschoolde werknemers te wachten, dus deze migranten zijn meestal hoger opgeleid. e In kaart GB 54F/GB 48F zie je in de supermediacorridor verschillende technopolen ( cybercities ) liggen. f Bron 5 laat zien dat het loonniveau in Maleisië al te hoog ligt voor low-tech-industrie.

6 4 a Voorbeelden van een juiste beschrijving van de economische overgang zijn: Veel landen in Zuidoost-Azië verschuiven van periferie richting semi-periferie of centrum. Het zwaartepunt van de economie van veel landen in Zuidoost-Azië verschuift van de primaire sector naar de secundaire / tertiaire sector. b Een voorbeeld van een juiste beschrijving van de politieke overgang is: Veel landen in Zuidoost-Azië maken een overgang mee van een min of meer dictatoriaal bestuur naar een meer democratisch bestuur. c Een voorbeeld van een juiste beschrijving van de demografische overgang is: De meeste landen van Zuidoost-Azië verkeren in de transitiefase / in de fase waarbij het geboortecijfer lager wordt en het sterftecijfer al laag is / in de fase dat de (hoge) bevolkingsgroei afneemt. 6 Externe politieke beïnvloeding a De Filipijnen zijn overwegend katholiek, alleen in het zuiden heb je en regio waar een islamitische meerderheid woont. Deze wil zich losmaken van de Filipijnen en aansluiting zoeken bij het nabije islamitische Maleisië of Indonesië. In Indonesië woont geen religieuze minderheid in een regio die zich bij een nabij buurland met hetzelfde geloof zou willen aansluiten. b De kern van het conflict is dat de etnische en religieuze minderheid in het zuiden van Thailand zich economisch achtergesteld voelt ten opzichte van de rest van het land, met name Bangkok en omgeving. Door deze onvrede worden de etnische en religieuze verschillen uitvergroot en ontstaat er een voedingsbodem voor moslimfundamentalisme. De opkomst van de politieke islam in dit gebied hangt dus samen met de regionale ongelijkheid binnen Thailand. c C B D E F A. d Ook het aan de politieke islam gelieerde terrorisme is geglobaliseerd. Wat in Zuidoost-Azië gebeurt, is onderdeel van een wereldwijd patroon van aanslagen. a Figuur laat zien dat op steeds meer plaatsen in Indonesië op lokaal en regionaal niveau onderdelen van sharia-wetgeving worden opgenomen in het publieke recht. Dit gaat in de ogen van westerse landen gepaard met een inperking van de burgerlijke vrijheden. b Ja, figuur laat zien dat in Aceh op regionaal niveau het islamitisch recht (sharia) is ingevoerd als publiek recht. c Nee. De van oorsprong tolerante mariene islam in Indonesië is juist aan het verharden. Er is dus eerder sprake van een verarabisering van de islam in Indonesië. d Bali is binnen het islamitische Indonesië een uitzondering. Het eiland is hindoeïstisch. Op Bali komen veel westerse toeristen voor een strandvakantie (zie GB) die zich in de ogen van moslimfundamentalisten decadent (drank / bloot) gedragen en de inheemse cultuur verdringen. a De aanwezigheid van militaire bases en de aanwezigheid van de Amerikaanse vloot in Aziatische wateren. b Tekstbron laat zien dat de regering van Myanmar (Birma) tot voor kort niet zat te wachten op de westerse lessen in democratie die aan de oppositie gegeven worden. Al zestig jaar wordt het land geleid door een militaire junta. Tekstbron laat evenwel zien dat de belangrijkste oppositieleidster niet langer onder huisarrest gesteld is. Bovendien zijn er verkiezingen geweest. Wellicht breken er democratische hervormingen aan volgens Nobelprijswinnares Suu Kyi.

7 c De kaart is getekend op de schaal van een macroregio. d Verwestersing zoals in bron 9 (punkbeweging) is ook een oorzaak van de opleving van het moslimfundamentalisme. Ook de Amerikaanse inval in Irak en Afghanistan heeft veel kwaad bloed gezet (tekstbron ). e A, B, C, D5, E6, F4. 7 Externe economische beïnvloeding a Nederland gebruikt erg veel energie en stoot daarom te veel broeikasgassen uit. Om die uitstoot in Nederland te verminderen schakelt Nederland gedeeltelijk over op biobrandstoffen zoals palmolie. Voor de aanleg van die oliepalmplantages wordt in Indonesië en Maleisië tropisch oerwoud gekapt waardoor daar ecosystemen vernield worden en de biodiversiteit verlaagd wordt. Het doorschuiven van dit soort problemen naar andere gebieden wordt ruimtelijke afwenteling genoemd. b Toe, want die plantages produceren voor de wereldmarkt. Het gebied van het voormalige oerwoud integreert in de wereldeconomie. c Eigen antwoord. Voorbeeld van een goed antwoord: ja, want de oude westerse koloniale machten bepalen door hun economisch overwicht nog steeds de inrichting van de voormalige kolonies. a In figuur 4 kun je zien dat in China en India voor veel bedrijven comparatieve voordelen te behalen zijn. Je kunt er ten opzichte van de VS goedkoop produceren. Dat betekent dat veel bedrijven deze locaties zullen opzoeken. Als je op zoek bent naar lage lonen is in deze landen sprake van complementariteit en comparatief voordeel. b Singapore. c Voorbeelden van juiste bedreigingen zijn (twee uit): de toenemende militaire macht van vooral China, de infiltratie van de economieën van landen in Zuidoost-Azië door met name Chinese bedrijven, de toenemende exploitatie van natuurlijke hulpbronnen die kan leiden tot milieuproblemen. d Met indexcijfers tussen 74, en 74,7. a Voorbeelden van juiste redenen zijn: Singapore heeft een hoogontwikkelde zakelijke dienstverlening / Singapore heeft behoefte aan hoogopgeleid personeel. Singapore is sterk internationaal georiënteerd. In Singapore spreekt vrijwel iedereen Engels. Singapore heeft een hoge levensstandaard. b De Filipijnen zijn in het verleden een Amerikaans protectoraat (kolonie) geweest / vielen onder Amerikaans bestuur. c Uit de redenering moet blijken dat tijdens en na de Vietnamoorlog veel Vietnamezen naar het buitenland / naar de VS zijn gevlucht / geëmigreerd en dat zij vervolgens geld gingen overmaken naar achtergebleven familieleden d Uit het antwoord moet blijken dat de bevolkingsgroei in Singapore vooral is veroorzaakt door migratie, terwijl de bevolkingsgroei in Cambodja vooral is veroorzaakt door de hoge vruchtbaarheid / natuurlijke bevolkingsgroei

8 e Voorbeelden van juiste kenmerken zijn: Bij de natuurlijke of fysische dimensie: Singapore ligt centraal aan de natuurlijke verbinding tussen de Indische Oceaan en de Grote Oceaan / Zuid-Chinese Zee. Bij de politieke dimensie: Singapore wordt strak geleid / heeft een stabiel politiek bestuur / heeft een beleid gericht op het investeren in ontwikkeling (van bijvoorbeeld infrastructuur of technologie). Bij de sociaal-culturele dimensie: Singapore heeft een gedisciplineerde / hardwerkende bevolking / hoogopgeleide bevolking. f Voorbeelden van juiste antwoorden zijn: Men ging de hoogte in bouwen. Er heeft landaanwinning plaatsgevonden. g Voorbeelden van een juiste uitleg zijn: economische activiteiten worden (als gevolg van een verschil in loonniveau) vanuit Singapore net over de grens verplaatst naar Indonesië en Maleisië, waardoor de werkgelegenheid in deze gebieden toeneemt en waardoor in deze gebieden sprake is van complementariteit en een tussenliggende mogelijkheid. 8 Regionale differentiatie en ongelijkheid a Twee uit: Vrijwel heel Zuidoost-Azië heeft een tropisch regenklimaat / een A-klimaat. In vrijwel heel Zuidoost-Azië is de (oorspronkelijke) begroeiing tropisch regenwoud. Vrijwel heel Zuidoost-Azië is bergachtig. b Het is een stadstaat, er is nauwelijks platteland. c A, F, G. d A. e Voor. Het gebruik van kunstmest ligt hoger dan in de andere deelstaten. Dit is een teken dat hier al meer moderne kennis in de landbouw wordt toegepast dan elders in Myanmar. f De regionale differentiatie neemt hier toe omdat er plattelandsgebieden komen die er door de agrarische transitie anders gaan uitzien dan die plattelandsgebieden die nog niet geglobaliseerd zijn. Je krijgt meer verschillende soorten platteland. g De regionale en sociale ongelijkheid neemt toe omdat niet alle gebieden en niet alle boeren succesvol aan de agrarische transitie mee kunnen doen. a I= A, E, F, K, N; III = G, I, J, M, P, Q; V = B, C, D, H, L, O. b De komst van het buitenlandse bedrijfsleven zorgt voor een industrialisatie die gepaard gaat met een overmatige urbanisatie (slums). De gestegen welvaart zorgt in de steden eerst voor een daling van het sterftecijfer en wat later voor een daling van het geboortecijfer. c Je ziet op GB 47E dat Zuidoost-Azië sterk globaliseert en op GB 4H zie je dat in bijna alle gebieden de VN-welzijnsindex stijgt. Zuidoost-Azië maakt gemiddeld een sterke ontwikkeling door. a Dichter bij de 45 gradenlijn. b Maleisië en Singapore. c A juist, B juist, C onjuist.

9 d Loopt op, de sociale en regionale ongelijkheid neemt toe. Niet iedereen heeft de middelen om succesvol mee te doen aan de globalisering. e Klopt. In de Gini-coëfficiënt zie je die sociale ongelijkheid terug. In bron 4 kun je zien dat het zuiden van Thailand meer armoede kent dan Bangkok en omgeving. Deze sociale en regionale ongelijkheid dragen er toe bij dat dit deel van Thailand zich los wil maken (separatisme). EXAMENTRAINING a Het gebied ten oosten van Manila. Je kunt in de figuur zien dat de aardbevingen hier gemiddeld zwaarder zijn. Dat betekent dat de hypocentra minder diep liggen en dat dit gebied dus dichter bij de subductiezone ligt. De algemene regel is dat een beving zwaarder is naarmate het hypocentrum dichter bij het oppervlak ligt c.q. de oceanische plaat nog niet zo diep weggedoken is. b Nee, dit is uitgesloten omdat er tussen de Filipijnenzee en Manila een kustgebergte ligt (oorzaak) dat Manila beschermt tegen een tsunami uit het oosten (gevolg). c A=, B= 5, C=, D= 4, E=. d Uit het antwoord moet blijken dat: Zuidoost-Azië daar wordt begrensd door een plaatgrens. Papua / Irian Jaya bij deze begrenzing niet tot Zuidoost-Azië gerekend kan worden. je dit uit kaart GB 9B / GB 6B kunt afleiden. a Volgens de klimaatgrafiek in juni, juli en augustus. b De noordwestmoesson, want die legt dan een grote weg over zee af voordat West-Timor bereikt wordt. c West-Timor. d Tarakan kent weinig verschillen in maandelijkse neerslag zodat de rivieren een regelmatig regiem kennen, waardoor ze ongeveer evenveel sediment zullen meenemen. In de buurt van Makassar komen gedurende het jaar grote verschillen in neerslag voor, waardoor het regiem van de rivieren er veel onregelmatiger is en dus ook het aanbod van sediment. e Toegenomen. Door de grootschalige ontbossing wordt het water minder goed vastgehouden. f Toegenomen. Door de ontbossing is stroomopwaarts de bodemerosie toegenomen. g Een voorbeeld van een juiste uitleg is: de golfslag krijgt vrij spel / het evenwicht tussen erosie en sedimentatie verschuift dan in de richting van erosie (oorzaak), waardoor de delta kleiner zal worden (gevolg). a Duiken. b De relatief korte afstand tussen die landen en Bali en het hoge gemiddelde inkomen in die landen. c Verklaring: Bali / Indonesië was in het verleden een Nederlandse kolonie, waardoor er nog steeds banden bestaan tussen de twee gebieden. Het opmerkelijke is natuurlijk dat het aantal Nederlandse toeristen in verhouding tot het kleinere aantal inwoners van Nederland ten opzichte van Duitsland relatief groot is. d Augustus en september, want in deze in deze periode valt de minste neerslag. e China. Een voorbeeld van een juiste argumentatie is: China kent een sterke economische groei en heeft heel veel inwoners.