Gebruik maken van beelden, metaforen en intuïtie bij lesobservatie & coaching. Diericonen
|
|
- Emilie Hendriks
- 9 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gebruik maken van beelden, metaforen en intuïtie bij lesobservatie & coaching Diericonen Edward Wolfs en Twan Brouwers juni 2002
2 Voorwoord Deze tekst maakt deel uit van het project stage observatie-instrumenten van het Instituut voor Leraar en School. We geven voorbeelden van beelden met dieren die gebruikt kunnen worden om te communiceren over een lessituatie. Bij de keuze om tot deze uitwerking te komen, spelen de volgende gedachten een rol: 1 We willen een poging wagen om de nabespreking van lessen van studenten in de lerarenopleiding of van docenten bij coaching en intervisie, een nieuwe impuls te geven. Het invullen van formulieren, catalogi en check-lists ten behoeve van de nabespreking wordt in onze ogen reeds voldoende gepraktiseerd. We willen graag een bijdrage leveren die niet in deze categorie valt. 2 We denken dat het communiceren in beelden en metaforen een belangrijk hulpmiddel is bij de spiegelfunctie die een lesobservator op zich kan nemen. In de huidige praktijk gebeurt dat natuurlijk al vaak en heel spontaan. Er wordt bijvoorbeeld gezegd: het was een heksenketel of er heerste een oase van rust en ze waren zo mak als lammetjes. 3 Bij het gebruiken van beelden en metaforen beperken we ons - in dit boekje - tot beelden die worden ontleend aan de dierenwereld. Het gebruik van diervormen is een bewuste keuze. We denken dat in veel culturen diersymbolen worden gebruikt. Boekjes voor kleine kinderen maken er veelvuldig gebruik van. Vermoedelijk is er in het hele evolutieproces van de mensheid gecommuniceerd met behulp van beelden uit de natuur. Dus nog voor we spraak en taal ontwikkelden, waren beelden als zon, maan, sterren, aarde, water, lucht, vuur, strand, zee, grond, berg, boom en allerlei diervormen bronnen voor de communicatie. Het is mogelijk dat deze beelden hierdoor een sterke communicatieve waarde hebben. Ze dringen diep door in onze hersenen en passeren de automatische piloot. Ze geven minder aanleiding tot discussie. 4 Een ander aspect is dat, in de huidige praktijk van lesobservatie, de observator vaak de eigen eerste indruk wegstopt. Wel is de eerste indruk vaak een sterk beeld dat soms in de latere praktijk ook bevestigd wordt. Als je er open voor staat om dat eerste beeld in de communicatie te betrekken, dan voegt dat iets belangrijks toe. Uiteraard gebeurt dat in alle bescheidenheid en zonder suggestie van voorspellen of rationaliseren. Bedenk hierbij dat ook de leerlingen in een klas sterk reageren op zo n eerste beeld. De kunst is dus om onze intuïtieve mening niet weg te stoppen, maar juist te verwoorden of te verbeelden en zo te komen tot een balans tussen intuïtie en ratio. Enkele waarschuwingen zijn ook op hun plaats. 1 Deze tekst geeft enkele voorbeelden van gebruik. Het is niet de bedoeling die voorbeelden als standaard te zien. Iedere lesgever geeft de observator weer eigen, unieke eerste indrukken aan. Die opvangen en erover communiceren, daar gaat het om. 2 Het is belangrijk om als observator in de spiegelfunctie het docentengedrag taakgericht te spiegelen. Persoonsgerichte reflecties vallen buiten het bestek van onze opdracht om observatie-instrumenten te maken. Met onze keuze in het gebied van de dierenwereld dreigen situaties waarbij mensen zich persoonlijk vergeleken voelen met een dier (varken, aap, slak) en dat kan beledigend opgevat worden. Zorg ervoor dat de keuze van een diermetafoor verrassend is en onverwacht. 3 Het gebruik van een diermetafoor kan aangewend worden als een extra veiligheid in de communicatie. Door de eigenschap op een dier te betrekken, wordt een uitspraak minder bedreigend. De eigenschap wordt immers in een dier gelegd en niet in de persoon zelf. Dit opent meer mogelijkheden voor de communicatie over intuïtieve beelden en eerste indrukken. Een lesobservator kan bijvoorbeeld zeggen: Ik zag dat je in het begin bang was voor de klas. Die feedback komt dichtbij en kan flink aankomen. Met dierfiguren wordt het accent gelegd op het beeld: Ik zag eerst een bang vogeltje. Edward Wolfs en Twan Brouwers
3 Muizen op tafel De klas viert een feestje en trekt zich weinig aan van de docent. De klas gaat zijn eigen weg. De docent doet of hij er niet bij is of dat hij niet ziet wat er gebeurt. De docent kijkt in feite steeds net de verkeerde kant op. Dat kan nauwelijks toevallig steeds zo uitkomen! De muizen dansen op tafel, terwijl de kat niet van huis is! - Welke eigen observaties waren er? - De kat moet weer in zijn rol kruipen. De muizen moeten zijn aanwezigheid ervaren. De kat zal zich daar beter bij voelen!
4 Schildpad Wat gaat het traag! Heb je zoveel tijd over? Wij mensen worden er slaperig van. We zien graag meer actie. Menig docent moet leren langzamer te spreken of rustiger te bewegen. Dat hoort een beetje bij het gedrag van onze beroepsgroep. Maar het kan ook overgedoseerd zijn! Te grote traagheid mist de dynamiek die bij communiceren hoort. Doorbreek in elk geval iets van die traagheid. Kleine dingen helpen al veel. Zijn de gebaren traag dan kun je ze groter maken. De dynamiek neemt dan toe. Ook kan het zijn dat een snelle oogbeweging het effect van traagheid compenseert. - Zoek in jezelf manieren die bij je passen en die je kunt tonen om het tempo te verhogen.
5 Bruine beer Docent met een hoog bruine beer-gehalte. De leider met een flinke charismatische uitstraling. Deze leider hoeft organisatorisch geen kei te zijn. Fouten in de organisatie kunnen met een aanstekelijke lach als sneeuw voor de zon verdwijnen. Deze leider hoeft ook geen kennis van zaken te tonen om als leider te worden herkend. Ben je zo n type dan kunnen veel dingen erg makkelijk worden afgehandeld! Mogelijk gespreksonderwerp: - Van deze eigenschappen wordt soms een beetje misbruik gemaakt! - Word je er niet een beetje gemakzuchtig van?
6 Hert Wees niet zo op je hoede. Je bevriest in de interactie. Dat doe je uit voorzorg. Als er een leeuw op je weg komt, is het een goede reactie om te bevriezen. De leeuw neemt immers starre objecten niet goed waar. Maar waarom zou een docent bevriezen in de interactie? - Wil je niet gezien worden? - Wil je weg? - Ben je bang?
7 Lastige vlieg Voor sommige leerlingen ben je alleen een lastige vlieg. Soms stoor je ze, maar er zit geen structuur in. Ze snappen niet goed waarom deze stoorzender het werken komt doorbreken. Een fout in het rooster? Met name bij proefwerken en examens kunnen docenten soms zo n stoorzender zijn. - Bezin je op een andere rol. - Werk aan een inhoudsvolle relatie met je leerlingen. Ze zijn niet toevallig in je lokaal. - Als leerlingen rustig zitten te werken, moet je er niet met allerlei mededelingen tussendoor komen. - Is de rustige werksfeer soms een uitdaging om je leiderschap te profileren? - Ik zag leerlingen die zich terugtrokken bij jouw interacties. Tanden goed gepoetst?
8 Kwaak de kikker Een hoop ophef en een hoop gedoe. Blablaba-blabla. Ta-tatatata-tata! Blaas jezelf niet zo op en kalmeer een beetje. - Hoe belangrijk ben jij voor de leerlingen? - Welke karaktereigenschappen zijn hier van betekenis? - Hoe zie je jezelf over tien jaar? - Kijk eens naar andere banen in het onderwijs.
9 Kameleon Het is prachtig om te zien. Veel interacties tegelijk. Eén hand bezwerend, één hand wijzend, een uitnodigende en afwachtende mimiek op het gezicht en intussen met fluisterstem: Wie zou dat weten? Docent speelt goed in op een veelheid van situaties in de klas. Kan veel verschillen aan. Dat is prettig! - Wat wil jij zèlf? - Wordt de eigen agenda nog wel voldoende bewaakt?
10 Egel Net als een egeltje: aandoenlijk, maar niet erg aaibaar! Het gaat er rustig aan toe. Wel erg behoedzaam De docent raakt makkelijk en snel geïrriteerd en verweert zich met hatelijkheden. Pas op. De egel kan zich oprollen en heeft dan helemaal geen interacties meer met de buitenwereld, alleen de afweer. - Ben je ergens bang voor? Ga je interactie het liefst uit de weg? Waarom? - Wat vind je van de klas, de leerlingen,..?
11 Pauw Even zag ik een pauw. De docent gedraagt zich zelfingenomen. Leerlingen vinden dat soms afstandelijk. In mijn ogen lijkt het op een pauw; de leerlingen zeggen soms kwal. Wat exposeer jij je capaciteiten! Is dat niet wat TE? - Wil je soms de beste leerling van de klas zijn? - Denk je dat het jouw rol is om altijd alles beter te weten; nog eens mooier te verwoorden? - Is jouw rol: de pedagogische echo : alles herhalen in beter gekozen woorden?
12 Struisvogel Ik zag een docent die niet kijkt naar wat hem onwelgevallig is. Het leek of een struisvogel de les reguleerde. Dat is vervelend voor de leerlingen. - Zie je wat er gebeurt in de klas? - Selecteer je informatie niet te snel als die niet in jouw straatje past? - Ben je geïnformeerd over hoe het er bij andere docenten aan toe gaat? - Maak je het voor jezelf mooier dan het is? - Kun je nog goed rapporteren aan je collega s?
13 Slijmdier Even zag ik een slijmbal; een kwal. Even was er een beetje slijmerig gedrag in de interactie met bepaalde leerlingen. Zijn dat de lievelingen? De volgelingen? De Paranimfen? Jouw paladijnen? Waarom? Geven zij jou misschien het succesgevoel? Vaak weet de docent dit zelf niet. Het is spontaan gedrag. Er zijn voorkeuren. Leerlingen merken dit haarfijn op en verafschuwen het. Bescherm je ertegen door met je leerlingen hier open over te spreken. Zij zijn degenen die je er het best op kunnen corrigeren. Mogelijke gespreksonderwerp: - Het is toch echt jouw verantwoordelijkheid om je aandacht gelijk over je leerlingen te verdelen.
14 Blinde mol Blinde mol, ga je ogen eens wassen in de beek! Er zijn te veel zaken die niet worden gezien door de docent of waarbij de docent onvoldoende laat merken dat hij het ziet. Observeren is een sleutel voor het docentschap. Goed lesgeven en goed observeren gaan hand in hand. Deze beide versterken elkaar. Het is onmogelijk om een goede les te geven of een leerling adequaat te begeleiden zonder goede observaties. Wie daar niet goed in is, kan maar het beste eerst het observatievermogen verbeteren: leren observeren. Dat moet zelfs ingeslepen worden. Pas dan heeft het oefenen in lesgeven en begeleiden zin! Mogelijk gespreksonderwerp: - Wat kun je doen om je observatievermogen te verbeteren?
15 Bang konijn Ik dacht een bang konijn te zien: een vluchtdier. Wie trekt zich terug in het veilige hol? Waarom? Je bent toch niet ingehuurd om je terug te trekken? Ben je ergens bang voor of heb je geen fantasie? Niet leuk zo n les! - Je eigen observatie is de kracht van je interactie! Het is te hopen dat je vanuit je veilige positie nu wel goed je leerlingen observeert, zodat je de volgende keer een betere reactie kunt geven die meer bij hen aansluit. - Pas op: observeer je nog wel goed? Konijnen hoeven in elk geval geen hoge verwachtingen te hebben van hun observerende rol. Vraag je af: worden waarnemingen wel opgeslagen in een langere termijngeheugen? Een konijn dat bang is, legt nauwelijks dingen vast in het geheugen en leert ook niet veel. De volgende keer ziet het er weer precies hetzelfde uit! Pas op, gebeurt dit te vaak, dan vinden je leerlingen je geen goede docent!
16 Blaffende hond Ik zie een hond. Er worden wel veel verbale uitingen gegeven om het gedrag van de leerlingen bij te sturen maar het heeft weinig effect en er volgen geen maatregelen. - Heeft dat geblaf nog wel zin? Misschien zou je moeten proberen of er niet een andere docentenrol in je lijf zit. Het is niet verkeerd om soms een blaffende hond te zijn, maar dan slechts even. - Zonodig moet die hond ook bijten. In elk geval: blaffen en niet bijten, dat vinden je eigen leerlingen niet juist!
17 Gekooide vos De docent houdt lange monologen en schept een sfeer van isolement om zich heen. Er is haast geen interactie met de klas. Soms is dat fysiek ook niet zo eenvoudig, doordat er obstakels zijn zoals tafels van leerlingen, een grote demonstratietafel of een overheadprojector. De docent klampt zich vast aan het bord en wijkt daar niet ver vandaan; komt niet de klas in en zit vooral in het eigen territorium tussen het schoolbord en de eerste rij. Wat lopen ijsberen in zo n klein territorium maakt wel een levendige indruk, maar toont ook iets van frustratie. Neem een groter terrein in bezit! Gooi je lokaal wat meer open en schep enkele loopwegen voor jezelf door het gehele lokaal! Maak de kooi maar open en doe zo nieuwe ervaringen op met je eigen natuurlijke interactie met de leerlingen! Ze kwamen toch niet om naar jouw te kíjken? - Voelt de vos zich misschien wel het veiligst in zijn kooi? - Zijn de obstakels met opzet geplaatst?
18 Veelgestelde vraag: Waarom staan er geen voorbeelden van positieve eerste indrukken in dit boekje? Antwoord: Het communiceren van positieve eerste indrukken en intuïtieve beelden is naar onze mening zeer belangrijk! Zoek steeds naar een mix van goede dingen én verbeterpunten. Ook kunnen bij positieve indrukken beelden worden gebruikt. Deze communicatie is echter niet zo moeilijk. Gewone mensentaal volstaat hier meestal bij. Het gebruik van beelden uit de dierenwereld is daarbij niet zo belangrijk.
2.9 Lesplan opzet workshop 8 Lesformulier
2.9 Lesplan opzet workshop 8 Lesformulier Naam docent: Onderwerp van de les/training/ workshop: Aantal deelnemende studenten: Datum: Presenteren Beginsituatie: Groep kent elkaar nu al redelijk goed. Er
Nadere informatie4 Gedrag. 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? 4.1 Opdrachten 1-24. 4.2 Opdrachten 1-20. 4.
4 Gedrag DO-IT Datum 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? PARAGRAFEN Datum 4.1 Opdrachten 1-24 4.2 Opdrachten 1-20 4.3 Opdrachten 1-16 4.4 Opdrachten 1-16 Samenvatten Test
Nadere informatieHANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Nadere informatieGESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:
AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieFEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus
FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding
Nadere informatieEr zijn mensen nodig met nieuwe fantasie
Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatieStartopdracht. Iedereen die in Zorg en Welzijn werkt, krijgt te maken met agressie op het werk.
Agressiespel Startopdracht Iedereen die in Zorg en Welzijn werkt, krijgt te maken met agressie op het werk. Hoe vaak heb jij te maken met agressie op het werk, op een schaal van 0 (helemaal nooit) tot
Nadere informatie<prikkelaar toevoegen> Compaen pakt aan.
Compaen pakt aan. Ik weet hoe ik jou kan bereiken Versterk je leerkracht: Hoe bereik ik de kinderen in mijn klas? 19 maart 2014 Jelte van der Kooi trainer/ adviseur schoolbegeleider
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieWat is Keuzeloos Gewaarzijn ofwel Meditatie?
Wat is Keuzeloos Gewaarzijn ofwel Meditatie? door Nathan Wennegers Trefwoord: zelfkennis / meditatie 2015 Non2.nl Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever mag niets uit deze uitgave
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatie1Wat is examenvrees eigenlijk?
8 1Wat is examenvrees eigenlijk? Lars is bang voor spinnen. Toen hij de foto op dit werkboek zag, kreeg hij kippenvel en ging hij anders ademhalen. Toen we Lars vroegen of de spin hem kon bijten, riep
Nadere informatieVoel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.
Nadere informatieModule TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen.
Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. In de TA wordt gesproken over het begrip strook. Een strook is een eenheid van erkenning. Mensen hebben een sterke
Nadere informatieCommuniceren is teamwork
Communiceren is teamwork Je werkt vaak zelfstandig, maar blijft altijd onderdeel van je team. Samen met je collega s zorg je zo goed mogelijk voor jullie cliënten. Samenwerken vereist veel communicatie.
Nadere informatieONDERNEMEN IS VOOR HELDEN
ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat
Nadere informatieZorg voor focus Invulblad bij module 3 e-cursus Slimmer werken, Meer bereiken
Zorg voor focus Invulblad bij module 3 e-cursus Slimmer werken, Meer bereiken Hoe ziet je werkdag er nu uit? Schrijf op hoe jouw gemiddelde werkdag er uitziet, van moment tot moment. Hoe laat begin je?
Nadere informatieHANDIG EEN BIJTEND KONIJN
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG EEN BIJTEND KONIJN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER BIJTENDE KONIJNEN. JE KUNT
Nadere informatieHELP, IK WORD GEPEST, WAT NU????
HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU???? In het kort Als je gepest wordt ga dan naar je mentor. Als je het moeilijk vindt je mentor in vertrouwen te nemen, ga dan naar je favoriete docent, juniormentor of de vertrouwenspersoon
Nadere informatieDé 14 fundamentele stappen naar geluk
Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op
Nadere informatieUw hond is bang, nerveus, zenuwachtig, U kunt hem niet betrekken in het doen van leuke dingen.
1 Uw hond is bang, nerveus, zenuwachtig, U kunt hem niet betrekken in het doen van leuke dingen. Eerst en vooral is het een voordeel als u weet waarom uw dier zo nerveus is en bang. Er is ook een groot
Nadere informatieOnline Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week
onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieAfgesproken verdeling van de boeken over de groepen
DE KANJERTRAINING. Op de Jozefschool wordt er in alle groepen kanjertraining gegeven. Alle leerkrachten zijn gecertificeerd. Doel van de Kanjertraining? Deze werkwijze biedt lln. kapstokken aan om beter
Nadere informatieHet gedragmodel. 1. Inleiding
Het gedragmodel 1. Inleiding Het gedragmodel is een NLP-techiek, ontwikkeld door Peter Dalmeijer (zie www.vidarte.nl) en Paul Lenferink. Het model leert ons feedback te geven waarbij we anderen op hun
Nadere informatieEen bespreking voorbereiden, notuleren en voorzitten
OPDRACHTFORMULIER Een bespreking voorbereiden, notuleren en voorzitten Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met een medestudent
Nadere informatieDirect aan de slag met Baby- en kindergebaren
Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde
Nadere informatieOpleiders in de school: Els Hagebeuk elshagebeuk@de-gouw.nl Sjef Langedijk sjeflangedijk@de-gouw.nl. Begeleiden van pabostudenten
Opleiders in de school: Els Hagebeuk elshagebeuk@de-gouw.nl Sjef Langedijk sjeflangedijk@de-gouw.nl Begeleiden van pabostudenten Dit stuk geeft je handvatten bij de begeleiding van een pabostudent. Als
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatieHet Groot en Bijzonder Verdriet Doe Boek
Het Groot en Bijzonder Verdriet Doe Boek De enige officiële training voor Troostbeesten. Lilian Kars, 1999 Illustraties: Rainer Harman Niets uit deze uitgave mag op enige wijze worden gebruikt of gedupliceerd
Nadere informatieZorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.
Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp
Nadere informatie1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent.
OPDRACHTFORMULIER Gesprekken voeren 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent. 2 Kijk in de bronnen welke informatie
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieWaar een wil is, is een Weg!
5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht
Nadere informatieOntwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps
Wat halen ze in hun hoofd? Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over
Nadere informatie1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. -----
Test: Je persoonlijke afweerprofiel Met de volgende test kun je bepalen welk afweermechanisme je het meest gebruikt. Iedereen gebruikt alle afweervormen, maar er bestaan verschillen in de frequentie waarmee
Nadere informatie- Je spreekt leerlingen aan op ongewenst gedrag. Je geeft af en toe positieve feedback.
Evaluatieformulier Lerarenopleiding (talen, exact, sociale vakken) Versie schoolcontactpersoon Student: Aldert Kasimier Schoolcontactpersoon: C. Vidon Opleiding: Geschiedenis Stageschool: Zernike Datum:
Nadere informatieObserveren en begeleiden van een zorgvrager tijdens een slechtnieuwsgesprek
OPDRACHTFORMULIER Observeren en begeleiden van een zorgvrager tijdens een slechtnieuwsgesprek Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten
Nadere informatieE-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER
E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER INLEIDING Het geven van feedback is een kunst. Het is iets anders dan het uiten van kritiek. Het verschil tussen beide ligt in de intentie. Bij
Nadere informatieDe meeste jonge kinderen zijn dol op dieren en willen heel graag een eigen huisdier
Marlies Huijzer verzorging wat wil jouw dier? De meeste jonge kinderen zijn dol op dieren en willen heel graag een eigen huisdier om te vertroetelen. Ze denken niet zo na over wat een dier zelf leuk vindt
Nadere informatie11 Omgaan met verbale agressie
11 Omgaan met verbale agressie AGRESSIE Praktijkinformatie Welke vormen zijn er? Hoe buig je opkomende verbale agressie om? Hoe en wanneer stel je je grens? EN Omgaan met verbale agressie Tip 1 Herken
Nadere informatieTEST 1: Eerst denken of eerst doen? Kruis steeds het antwoord aan dat het best bij jou past. Probeer zo eerlijk mogelijk te antwoorden.
TEST 1: Eerst denken of eerst doen? Kruis steeds het antwoord aan dat het best bij jou past. Probeer zo eerlijk mogelijk te antwoorden. 5. Onderweg naar een feestje doe je nog even snel een boodschap.
Nadere informatieInhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!
1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk
Nadere informatieWerkboek MEER KLANTEN OP JOUW MANIER! ANNEMIEKE TISSINK KRIJG MEER KLANTEN DOOR MARKETING IN TE ZETTEN OP EEN MANIER DIE BIJ JOU PAST
Werkboek MEER MANIER! ANNEMIEKE TISSINK KRIJG MEER DOOR MARKETING IN TE ZETTEN OP EEN MANIER DIE BIJ JOU PAST MANIER! Hoofdstuk 1 Nieuwe klanten nodig? Marketing is een vakgebied waar veel om te doen is.
Nadere informatieHerman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn.
Herman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn. De ondeugendste aap Snoei pakt de hoed van Herman af. Snoei
Nadere informatieEen nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken. coaching en energetische therapie. www.pranakompas.nl
Nieuwsbrief 2015-3: Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken coaching en energetische therapie www.pranakompas.nl Een nieuw jaar nieuwe kansen! 9 Tips die je helpen je
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieRespectvol reageren op gevoelens
OPDRACHTFORMULIER Respectvol reageren op gevoelens Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent.
Nadere informatieDossier opdracht 5. Kijk op leerlingen en leren
Dossier opdracht 5 Kijk op leerlingen en leren Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 19 januari, 2008 Samenvatting Als voorbereiding op onze baan in
Nadere informatieWerk aan je winkel. Jongeren leren communiceren en zichzelf presenteren. Kirsten Barkmeijer & Johan Brokken
Werk aan je winkel Jongeren leren communiceren en zichzelf presenteren Kirsten Barkmeijer & Johan Brokken Voorwoord Dit boek is geschreven voor jou als trainer, docent of hulpverlener om aan te bieden
Nadere informatieLaat de jongeren de test conflictstijlen maken (zie bijlage 1). Naar aanleiding van de uitslag ga je in gesprek.
Conflicten hanteren Tijd: verdelen over twee bijeenkomsten. Bijeenkomst 1 Laat de jongeren de test conflictstijlen maken (zie bijlage 1). Naar aanleiding van de uitslag ga je in gesprek. De uitkomst van
Nadere informatieCOACHFRIEND. Werkboek. (voeg hier je profielfoto toe)
COACHFRIEND Werkboek (voeg hier je profielfoto toe) Van : Email : Mobiel : Skype/Lync : Leeftijd : Beroep : Opleiding: (Kruis je keuze aan) Universitair/ HBO/ MBO Dit document is vertrouwelijk en mag niet
Nadere informatieInterviewtechnieken: objectiviteit sleutel tot succes
Interviewtechnieken: objectiviteit sleutel tot succes Interviewtechnieken: objectiviteit sleutel tot succes Er komt een moment dat alle sollicitatiegesprekken op elkaar gaan lijken: handje schudden, kandidaat
Nadere informatieCREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO!
CREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO! INHOUDSOPGAVE STARTFASE VOORAF - IS HET EEN ONDERWERP VOOR CREATIVITEIT? - ANALYSEVRAGEN - BRIEFING MET PROBLEEMEIGENAAR DE CREATIEVE SESSIE - SPELREGELS
Nadere informatieWat ga je doen? Wat zet je klaar? Wie doet er mee en waar? Hoe zit het in elkaar?
2 vogel Piet Wat ga je doen? Wat zet je klaar? Wie doet er mee en waar? De peuters luisteren en spelen met het prentenboek Vogel Piet. Het verhaal gaat over vogel Piet, een vogeltje zonder veren. het prentenboek
Nadere informatienovacollege.nl/logistiek Havenoperaties Logistiek Logistiek 2016/2017
novacollege.nl/logistiek Havenoperaties Logistiek Logistiek 2016/2017 Ik wil werken in aviations, de wereld van Schiphol fascineert me. Het werken met al die vrachtdocumenten en hoe dat allemaal wordt
Nadere informatieCoaching als je puber moet kiezen
Coaching als je puber moet kiezen De verschillende keuzestijlen Het College Weert 8 april 2013 Programma Kennismaken met elkaar, het onderwerp Het puberende brein en LOB Kiezen en keuzestijlen De ouder
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieCreatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus
Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders
Nadere informatieHet onderzoek van de burgemeester 5/6
Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder
Nadere informatieInkijkexemplaar. Dit deel gaat over de taalstage. Wat kun je?
!!,1232!3 2!971-5+!5-/5034 985#!! 7!532#50#! 82%*98 :3-2*98! 7!583385/7#! 585 5#5835385, ;55
Nadere informatieChecklist Gesprek voeren 2F - handleiding
Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de
Nadere informatieWaarom dit boekje? Overal. Dierverzorging. Afwisselend. Allerlei dieren. Toekomst
Waarom dit boekje? Tijdens je opleiding ga je op stage. Je kunt op veel plekken stage lopen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een stage in de schoonmaak of in een winkel. Of voor een stage in de dierverzorging.
Nadere informatie5 Assertiviteit. 1 Inleiding
DC 5 Assertiviteit 1 Inleiding Als SAW er zul je regelmatig in situaties terecht komen waarin je duidelijk moeten maken wat je wel of niet wilt. Bijvoorbeeld omdat een cliënt op een activiteitenafdeling
Nadere informatieLeer hoe je effectiever kunt communiceren
Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de
Nadere informatieDit dier lijkt op mij
Dit dier lijkt op mij Ik heb een vos gekozen omdat ik meestal wel slim ben en soms een beetje sluw ben en als ik boos ben ga ik in de aanval. En ik ben erg nieuwsgierig net als een vos. Gemaakt door Rosalie
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieVoorbereiding assessment
Voorbereiding assessment 1. Zelfportret gemaakt door malou... 1 2. Samenvatting... 3 3. Zelfportret door een docent... 5 4. Zelfportret door Slc er... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5. Aanvullende
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieLESBRIEF BIJ STAGE LOPEN
LESBRIEF BIJ STAGE LOPEN WAAROM DIT BOEKJE? 1. Denk jij, na het lezen van deze bladzijde dat dit boekje nuttig voor jou kan zijn? a. Ja,.. b. Nee, want c. Dat weet ik nog niet, omdat 2. Wat hoop jij na
Nadere informatieDe langzaam brandende lont van al wat mogelijk is, wordt ontstoken door verbeelding Emily Dickinson
Hoe ve r k o o p jij jo u w pr o d u c t of di e n s t. Voorbeeld: ik ben gespecialiseerd in herenmodefoto s en heb al vele bedrijven als zzp-er succesvol mogen ondersteunen met het optimaliseren van de
Nadere informatieAflevering 2: Solliciteren
Aflevering 2: Solliciteren Vragen vooraf: Heb je wel eens gesolliciteerd naar een baan? Hoe deed je dat? Heb je een curriculum vitae? Hoofditem Fragment 1 Korte inhoud: Milouska en Bayu kijken hoe je kunt
Nadere informatieSmoesjes. TipsforTrouble HOME TROUBLE MEER WETEN < > EXTRA PITTIG
geef haar gelijk dat zij het zwaar heeft en dat de crechemedewerkers zodat ze alles op tijd af kan krijgen. Collega zal in de slachtofferrol terecht komen en wellicht in tranen uitbarsten. voel dat ik
Nadere informatieDe eigen grenzen bewaken
1 1 1 1 1 0 1 0 Opdrachtformulier De eigen grenzen bewaken Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je
Nadere informatieInleiding. OMGANGSKUNDE OEFENINGEN Isa Goossens
Inleiding Omgangskunde draait om contact maken. Met deze oefeningen hoop ik dat u echt contact kan maken met leerlingen. We willen allemaal gezien en gehoord worden. We zijn allemaal mensen en iedereen
Nadere informatieMijn Hummelboekje. HOOFDSTUK 1: t Hummelhuis
Mijn Hummelboekje HOOFDSTUK 1: t Hummelhuis Dit is Hummeltje. Hummeltje kan eventjes niet bij zijn mama en papa wonen, omdat zij nu niet voor hem kunnen zorgen. Daarom komt Hummeltje naar t Hummelhuis.
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatie1 Lezen. 1.1 Lezen wat er staat. Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden.
1 Lezen 1.1 Lezen wat er staat Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden. Leren kun je op allerlei manieren doen. Je kunt een opleiding of cursus volgen, maar je
Nadere informatieChecklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding
Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Inleiding De checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die moeten leren schrijven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht
Nadere informatieIk ben een heel klein muisje
Ik ben een heel klein muisje Muzido ANNIE LANGELAAR FONDS Ik ben een heel klein muisje: het lied... 3 De muziekopname... 3 Activiteiten per leeftijd: Baby s... 4 Massagespel... 4 Speelgoed... 4 Muisje
Nadere informatie4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als
4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.
Nadere informatieLieve ouder, De inhoud van wat je schrijft is persoonlijk. Probeer eerlijk te zijn in wat je schrijft en je gevoelens toe te laten.
Lieve ouder, Langs de één of andere weg ben je in het bezit gekomen van dit boekje, omdat je je kindje verloor door abortus en je het daar moeilijk mee hebt. Dit boekje is een soort dagboek, een leidraad
Nadere informatieAMIGA4LIFE. Hooggevoelig, wat is dat? WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN
AMIGA4LIFE Hooggevoelig, wat is dat? 7-10 jaar WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN 1 voorlichtingsbrochure hooggevoeligheid - www.amiga4life.nl Ik heb een talent! Ik kan goed
Nadere informatieWaarde-volle zorg is ook nog JONG!
Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal
Nadere informatieLees Zoek op Om over na te denken
Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in
Nadere informatieVIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN
E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen
Nadere informatieOnderhandelen en afspraken maken
OPDRACHTFORMULIER Onderhandelen en afspraken maken Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent.
Nadere informatieEFFECTIEF LEIDINGGEVEN. Een gave of een vak?
EFFECTIEF LEIDINGGEVEN Een gave of een vak? Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij voegen
Nadere informatieOmgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl
Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk
Nadere informatieBijlagen. bovenbouw 2015-2016 / 1. Inhoud
21e jaargang Trefwoord, aflevering 1 Copyright Kwintessens, 2015. Het is aan scholen, die geabonneerd zijn op Trefwoord, toegestaan alleen voor intern gebruik gedeelten van dit materiaal te kopiëren en
Nadere informatieHet kennen van Allah
Tawheed Voor kinderen (niveau 1) Het kennen van Allah Dr. Saleh As-saleh Sha baan 1426 September 2005 In naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle Hoofdstuk 1 Wie is Allah? Allah is Ar-Rabb (De Enige
Nadere informatieInteressen: Wat vind ik leuk?
Interessen: Wat vind ik leuk? Opdracht 1: Zet een kruisje bij de punten die je leuk vindt om te doen. Omcirkel vervolgens drie punten die je het allerleukst vindt om te doen. Ik vind het leuk om iets van
Nadere informatie