SPORT & EVENEMENTEN HAAGLANDEN. Preventief beleid seksueel misbruik. Sport & Evenementen Haaglanden

Transcriptie

1 SPORT & EVENEMENTEN HAAGLANDEN Jan Tooroplaan VD Rijswijk Reknr KVK BTW NL B01 Sport & Evenementen Haaglanden Preventief beleid seksueel misbruik Versie 2 augustus 2011

2 Inhoud Inleiding 2 Definities 3 Preventie van seksueel misbruik Verbodsbepaling 4 Preventie beleid 4 Meldingsprocedure 6 Afhandelingprocedure 6 Signaleren van seksueel misbruik Signaleren 8 Meldingsprocedure 8 Afhandelingprocedure 9 Bijlagen Vormen van seksueel misbruik 10 Signaleren van seksueel misbruik 11 1

3 Inleiding Sport & Evenementen Haaglanden hecht prioriteit aan een veilige omgeving voor kinderen zowel intern als extern aan de organisatie, en neemt de zorgen van kinderen, ouders en de samenleving serieus door alle vormen van misbruik binnen de organisatie hoog op de agenda te zetten. Seksueel misbruik van kinderen is een schokkend en ernstig onderwerp. Dat seksueel misbruik not done is zou voor iedere medewerker van Sport & Evenementen Haaglanden een vanzelfsprekendheid moeten zijn. Helaas is het risico op seksueel misbruik door mensen die met kinderen werken altijd aanwezig. Sport & Evenementen Haaglanden sluit haar ogen niet voor dit feit en poogt door middel van preventief beleid het risico op seksueel misbruik door haar medewerkers zo klein mogelijk te maken. Tevens hecht Sport & Evenementen Haaglanden er belang aan een rol te spelen in het erkennen en herkennen van seksueel misbruik in de eigen omgeving van kinderen. Sport & Evenementen Haaglanden beschouwt dit als haar maatschappelijke taak ter bescherming van de onschuld en veiligheid van het kind. Hiertoe wordt de medewerkers van Sport & Evenementen Haaglanden een signalerende functie toebedeeld. In dit rapport wordt aangegeven welk protocol Sport & Evenementen Haaglanden hanteert ten aanzien van seksueel misbruik. Dit rapport is tweedelig: het eerste deel behandelt de preventie van seksueel misbruik tijdens activiteiten van Sport & Evenementen Haaglanden, het tweede deel behandelt het signaleren van vermoedens tot seksueel misbruik in de eigen omgeving van het kind. 2

4 Definities Om aan te geven waarover wij exact spreken in dit rapport, wordt eerst een omschrijving gegeven van de belangrijkste gehanteerde begrippen. Seksueel misbruik: Al het fysieke of verbale gedrag van de medewerker dat - al dan niet vanuit de eigen behoefte of op aansporing van het kind - een erotiserende of seksuele boodschap beoogt, of dat vanuit de geldende sociale codes een erotiserende of seksuele betekenis kan hebben voor een kind en daardoor schade zou kunnen aanrichten. Als criterium voor grensoverschrijdend gedrag geldt dat het welzijn van het kind en zijn/haar lichamelijke en psychische integriteit ondergeschikt wordt gemaakt aan de (seksuele) behoeften van de medewerker/persoon. Dit houdt een breed aantal gedragingen in, van onnodig binnenlopen tijdens het omkleden tot verkrachting (zie Bijlage 1: Vormen van seksueel misbruik). Medewerkers: Personen die in dienst zijn bij Sport & Evenementen Haaglanden. Zij voeren werkzaamheden uit onder verantwoordelijkheid van de organisatie. Stagiaires en vrijwilligers vormen een aparte tak, voor wie dit protocol tevens van toepassing is maar de verantwoordelijkheid altijd bij een in dienst zijnde persoon ligt. Kinderen: Alle minderjarige deelnemers met of zonder (tijdelijke) afhankelijkheid, die gebruik maken van de diensten en activiteiten van Sport & Evenementen Haaglanden. Tijdens de activiteiten komt de verantwoordelijkheid voor de deelnemers in handen te liggen van de medewerkers. Ouders/verzorgers: De personen die de ouderlijke macht uitoefenen en de vader, moeder of verzorger die voogdij uitoefent. Sport & Evenementen Haaglanden is niet verantwoordelijk voor het vaststellen of er al dan niet daadwerkelijk sprake is van seksueel misbruik, en is niet verantwoordelijk voor het verlenen van professionele hulp aan ouders of kinderen, zij kan hier slechts naar doorverwijzen. 3

5 PREVENTIE VAN SEKSUEEL MISBRUIK In dit eerste deel wordt aangegeven welke maatregelen Sport & Evenementen Haaglanden neemt om het risico op seksueel misbruik van kinderen tijdens diensten of activiteiten van de organisatie te reduceren. Tevens wordt aangegeven hoe medewerkers dienen te handelen bij een melding of verdenking van seksueel misbruik door een collega of derden. Verbodsbepaling De medewerker van Sport & Evenementen Haaglanden zal zich zowel vanuit de organisatie als in de eigen omgeving onthouden van iedere vorm van seksueel misbruik. Dit betekent dat de medewerker zich zal onthouden het kind te bejegenen op een wijze die het kind in zijn/haar waardigheid aantast. Daarbij zal de medewerker nimmer de door Sport & Evenementen Haaglanden geboden activiteiten en diensten gebruiken/misbruiken voor doeleinden ten eigen nutte, welke in strijd zijn met de verantwoordelijkheid voor het kind of die de grenzen van de professionele relatie overschrijden. Seksuele handelingen, intieme relaties en overige vormen van kindermisbruik zijn in de contacten met het kind onder geen beding geoorloofd en worden beschouwd als seksueel misbruik. Dit omvat onder meer een verbod om het kind op zodanige wijze aan te raken dat het kind en/of de medewerker deze aanraking als seksueel of erotisch van aard kan ervaren. Ook is de medewerker gehouden, zelfs als het kind dat verlangt of daartoe uitnodigt, niet metterdaad in te gaan op seksuele intenties en/of toenaderingspogingen. Deze verbodsbepaling die aan de medewerkers van Sport & Evenementen Haaglanden wordt opgelegd, sluit aan bij wettelijk bepaalde artikelen uit de Nederlandse Grondwet, het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Artikel 10 van de Nederlandse Grondwet en artikel 8 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens benoemen het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Het recht op onaantastbaarheid van het lichaam is neergelegd in artikel 11 van de Nederlandse Grondwet. Het recht van het kind te worden beschermd tegen seksueel misbruik en seksuele uitbuiting zijn neergelegd in artikel 34 van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties. Wetboek van strafrecht, boek II, titel XIV Misdrijven tegen de zeden, artikel 249: Hij die ontucht pleegt met zijn minderjarig kind, stiefkind of pleegkind, zijn pupil, een aan zijn zorg, opleiding of waakzaamheid toevertrouwde minderjarige of zijn minderjarige bediende of ondergeschikte, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie. Preventief beleid Sport & Evenementen Haaglanden voert een preventief beleid ten aanzien van seksueel misbruik. Dit betekent dat de nodige maatregelen worden genomen zowel voor de indiensttreding als gedurende het dienstverband, om het risico op seksueel misbruik en grensoverschrijdend door medewerkers zo klein mogelijk te maken. Tevens worden er maatregelen genomen om ongewenst gedrag door derden tijdens de activiteiten van Sport & Evenementen Haaglanden te reduceren. 4

6 Preventieve maatregelen ten aanzien van medewerkers: a. Sport & Evenementen Haaglanden stelt aan al haar medewerkers de eis bij indiensttreding een verklaring omtrent gedrag aan de directie voor te leggen. Mocht een medewerker de verklaring omtrent gedrag niet willen of kunnen geven, dan kan er geen aanstelling plaatsvinden vanwege onduidelijkheid over de vraag of er sprake is geweest van aangifte of veroordeling van seksueel en/of andere vormen van misbruik. b. Sport & Evenementen Haaglanden legt in de sollicitatieprocedure extra accent op de manier van omgang met kinderen, al doende een inschatting te maken van de professionele beroepshouding van potentiële medewerkers en het risico op grensoverschrijdend gedrag. Bij een slechte intuïtie bij een bepaalde persoon wordt voor hem/haar de sollicitatieprocedure niet voortgezet. c. Sport & Evenementen Haaglanden kan referenties opvragen bij vorige werkgever(s) van potentiële medewerkers en vraagt daarbij in het bijzonder naar de manier van omgang met kinderen en voorgekomen klachten. Bij negatieve berichtgeving door referenties zal overwogen worden de persoon niet in dienst te nemen. d. Sport & Evenementen Haaglanden laat potentiële medewerkers na het ontvangen van een VOG verklaring of aanvraag voordat zij in dienst komen op een tweetal activiteiten proefdraaien, waarbij nadrukkelijk gekeken wordt naar de omgang met kinderen. Wanneer de omgang met kinderen verontrustend is, zal overwogen worden de persoon niet in dienst te nemen e. Sport & Evenementen Haaglanden overhandigt alle (nieuwe) medewerkers het protocol seksueel misbruik en verwacht van haar medewerkers dat zij hiervan kennis nemen en dit opvolgen. f. Sport & Evenementen Haaglanden heeft alleen medewerkers in dienst die bovengenoemde preventieve toetsingen succesvol zijn doorgekomen. g. Sport & Evenementen Haaglanden zorgt ervoor dat medewerkers nooit alleen met een grote groep kinderen zijn, zodoende staan er altijd minimaal twee medewerkers op een groep groter dan tien kinderen. Daar waar wel met één medewerker wordt gewerkt zijn anderen bijv. ouders aanwezig en/of worden er onaangekondigde controles uitgevoerd. h. Sport & Evenementen Haaglanden laat stagiaires of vrijwilligers nooit alleen met de kinderen, er zijn altijd één of meer medewerkers aanwezig die controle houden op de kinderen en de stagiaires/vrijwilligers. i. Sport & Evenementen Haaglanden laat haar coördinatoren controle uitoefenen op de uitvoerende medewerkers en in het bijzonder de omgang van hen met kinderen. Dit doen zij door alle activiteiten af te gaan en vervolgens verslag uit te brengen aan de directie. j. Sport & Evenementen Haaglanden voert steekproefsgewijs onaangekondigde controles uit op de activiteiten door de directie. Preventieve maatregelen ten aanzien van derden: a. Sport & Evenementen Haaglanden voert open inloop activiteiten alleen uit in binnenlocaties met voldoende mogelijkheden tot toezicht. Zodat ongewenste personen niet onopgemerkt dichtbij de kinderen kunnen komen en/of de kinderen uit het zicht kunnen onttrekken. b. Sport & Evenementen Haaglanden sluit de deuren een half uur na start van open inloop activiteiten, waardoor tijdens de activiteiten niemand ongemerkt kan binnenkomen en geen kinderen ongemerkt meegenomen kunnen worden. c. Sport & Evenementen Haaglanden noteert de gegevens van alle aanwezig kinderen en contactgegevens van hun ouders/verzorgers. Om ten alle tijden exact op de hoogte te zijn welke en hoeveel kinderen onder verantwoordelijkheid van de medewerkers zijn geplaatst en hoe hun ouders te bereiken zijn. d. Sport & Evenementen Haaglanden onderhoudt zo goed als mogelijk contact met de ouders/verzorgers, zodat medewerkers weten dat zij na afloop van de activiteit de zorg voor het kind aan de juiste persoon overdragen. 5

7 Meldingsprocedure Sport & Evenementen Haaglanden kent een algemene meldingsplicht ten aanzien van klachten, signalen of vermoedens van seksueel misbruik door een medewerker. Deze meldingen kunnen gedaan worden door het kind, de ouder/verzorger, een collega of derden. Elke melding van seksueel misbruik wordt door Sport & Evenementen Haaglanden uiterst serieus genomen en daarom met spoed en zorgvuldigheid behandeld. a. Sport & Evenementen Haaglanden verplicht haar medewerkers alle - al dan niet direct of indirect verkregen - klachten, signalen of vermoedens van seksueel misbruik door een collega of derden per direct aan de directie te melden. In geen geval mag er een beroep gedaan worden op de vertrouwensrelatie of geheimhouding, zelfs niet wanneer hier nadrukkelijk om wordt verzocht. b. Sport & Evenementen Haaglanden beschermt de anonimiteit van de medewerker die melding maakt ten aanzien van de beschuldigde. c. Sport & Evenementen Haaglanden heeft voor meldingen met betrekking tot het ongewenst gedrag van directie een coördinator aangesteld bij wie melding gedaan kan worden. d. Sport & Evenementen Haaglanden kan bij het niet (tijdig) melden door medewerkers van directe of indirecte vermoedens of signalen van seksueel misbruik maatregelen nemen ten aanzien van de betreffende medewerker die melding heeft nagelaten. e. Sport & Evenementen Haaglanden neemt bij melding van seksueel misbruik noodzakelijke maatregelen ten aanzien van afscherming van het kind van de beschuldigde, steun van het kind en ouders/verzorgers en zo nodig het inschakelen van organisaties of deskundigen ter ondersteuning. Afhandelingprocedure Sport & Evenementen Haaglanden hanteert de volgende afhandelingprocedure bij een melding van seksueel misbruik of ongewenst gedrag door medewerkers of derden tijdens de diensten en activiteiten van de organisatie. Bij vermoedens/klacht/ontdekken van misbruik door een medewerker: 1. Het betreffende kind wordt in veiligheid gebracht. 2. De directie gaat in gesprek met de beschuldigde medewerker, waarna deze per direct op nonactief gesteld. 3. Ouders van het betreffende kind worden door de directie ingelicht. 4. De ouders worden gewezen op de mogelijkheid om aangifte te doen. 5. De directie doet aangifte bij de politie tegen de beschuldigde medewerker, zodat een onderzoek kan worden ingesteld. 6. In overleg met de betrokken personen en politie worden afspraken gemaakt om ouders van andere kinderen in te lichten. 7. De directie onderhoudt contact met de ouders van het betreffende kind en met de beschuldigde medewerker. 8. Indien na extern onderzoek misbruik vastgesteld, wordt de medewerker op staande voet ontslagen. 9. Indien misbruik niet is vastgesteld, wordt in overleg met de medewerker bepaald of het dienstverband al dan niet zal worden voortgezet. Bij aanblijvend dienstverband wordt de medewerker door de directie in ere in zijn/haar functie hersteld. 6

8 Bij vermoedens/klacht/ontdekken van misbruik door derden tijdens de diensten of activiteiten van de organisatie: 1. Het betreffende kind en de overige aanwezige kinderen worden in veiligheid gebracht. 2. Indien mogelijk wordt de beschuldigde staande gehouden en wordt direct de politie ingeschakeld. Wanneer dit niet mogelijk is vanwege gevaar voor de medewerkers of het ontkomen van de beschuldigde,zal tevens direct de politie erbij gehaald worden. 3. Ouders van het betreffende kind worden door de directie ingelicht. 4. De ouders worden gewezen op de mogelijkheid om aangifte te doen. 5. De directie doet aangifte bij de politie tegen de beschuldigde persoon. 6. In overleg met de betrokken personen en politie worden afspraken gemaakt om ouders van andere kinderen in te lichten. 7. De directie onderhoudt contact met de ouders van het betreffende kind. 7

9 SIGNALEREN VAN SEKSUEEL MISBRUIK In dit tweede deel wordt aangeven hoe medewerkers van Sport & Evenementen Haaglanden dienen te handelen bij het vermoeden of signaleren van seksueel misbruik van een kind door personen uit de omgeving van het kind. Signaleren Sport & Evenementen Haaglanden ziet het als haar maatschappelijke taak om het kind te beschermen tegen zijn/haar omgeving en daarom signalen van seksueel misbruik in die omgeving zeer serieus te nemen. Sport & Evenementen Haaglanden verwacht van haar medewerkers een open blik waarbij oplettendheid en signaleren centraal staan. Een kind kan diverse signalen afgeven die kunnen duiden op seksueel misbruik, zoals pijn bij het lopen of zitten, angst voor mannen of vrouwen in het algemeen of een man of vrouw in het bijzonder, sterk zorgend gedrag, angst voor lichamelijk contact of juist zoeken naar seksueel getint contact, seksueel agressief of dwingend gedrag tegenover andere kinderen, schrikken bij het aangeraakt worden, enzovoorts. Vermoedens van seksueel misbruik dienen door de medewerkers te worden geobserveerd en genoteerd. a. Sport & Evenementen Haaglanden overhandigt alle (nieuwe) medewerkers het protocol seksueel misbruik en verwacht van haar medewerkers dat zij hiervan kennis nemen en dit opvolgen. b. Sport & Evenementen Haaglanden stelt haar medewerkers op de hoogte van signaalherkenning en de omgang met signalen (zie Bijlage 2: Signaleren van seksueel misbruik). c. Sport & Evenementen Haaglanden heeft signalen als vast agendapunt geplaatst in werkoverleggen. Dit stelt de medewerkers instaat om vermoedens en casussen met elkaar te bespreken en van elkaars deskundigheid gebruik te maken. d. Sport & Evenementen Haaglanden evalueert na elke activiteit kort tussen de uitvoerende medewerkers en de betreffende coördinator waarbij alle signalen worden teruggekoppeld. e. Sport & Evenementen Haaglanden hecht belang aan goede externe relaties en spant zich ervoor in hecht contact te onderhouden met deze relaties. Dit stelt de organisatie in staat om een verontrustend signaal bijvoorbeeld op vertrouwensniveau met de school van het kind, de wijkagent of de buurtwerker te bespreken. Meldingsprocedure De medewerker dient zorgvuldig te signaleren of er sprake is of kan zijn van seksueel misbruik. Signalen van seksueel misbruik kunnen wellicht ook een andere oorzaak hebben zoals bijvoorbeeld een verstoorde gezinssituatie. Zorgvuldig signaleren betekent voor Sport & Evenementen Haaglanden dat signalen uiterst zeer serieus genomen worden, maar er niet te snel conclusies getrokken moeten worden. Wanneer er na het voorleggen van de waarnemingen aan de ouders/verzorgers geen andere verklaring gevonden kan worden, is de medewerker verantwoordelijk zijn/haar vermoedens objectief te uiten en hier melding van te maken. Evenals bij vermoedens van seksueel misbruik door medewerkers, geldt de meldingsplicht ook voor vermoedens van seksueel misbruik door personen in de eigen omgeving van het kind. a. Sport & Evenementen Haaglanden verplicht haar medewerkers alle - al dan niet direct of indirect verkregen - signalen of vermoedens van seksueel misbruik te melden aan de directie. In geen geval mag er een beroep gedaan worden op de vertrouwensrelatie of geheimhouding, zelfs niet wanneer hier nadrukkelijk om wordt verzocht. 8

10 b. Sport & Evenementen Haaglanden beschermt de anonimiteit van de medewerker die melding maakt ten aanzien van de beschuldigde. c. Sport & Evenementen Haaglanden kan bij het niet (tijdig) melden door medewerkers van directe of indirecte vermoedens of signalen van seksueel misbruik maatregelen nemen ten aanzien van de betreffend medewerker die melding heeft nagelaten. d. Sport & Evenementen Haaglanden neemt bij vermoedens van seksueel misbruik in de eigen omgeving van het kind maatregelen ten aanzien van het bespreken van de vermoedens met de ouders/verzorgers, het kind en eventueel externe organisaties of deskundigen, en maakt zo nodig melding bij de politie en/of kinderbescherming afhankelijk van de situatie. Afhandelingprocedure Sport & Evenementen Haaglanden hanteert de volgende afhandelingprocedure bij het vermoeden van seksueel misbruik door personen uit de eigen omgeving van het kind. Bij vermoedens/klacht/ontdekken van misbruik door personen in de eigen omgeving van het kind: 1. De medewerker bespreekt de onderbouwde vermoedens intern op basis waarvan een plan van aanpak wordt opgesteld. 2. De aangewezen verantwoordelijke gaat in gesprek met de ouders/verzorgers en eventueel met het kind, en consulteert zo nodig externe organisaties en deskundigen. 3. De aangewezen verantwoordelijke beslist op basis van de resultaten uit de gesprekken over de houdbaarheid van de vermoedens. Worden de vermoedens bevestigd, zijn ouders/verzorgers ook bezorgd, bestaat er twijfel, blijken de vermoedens gegrond, is er sprake van een crisissituatie? 4. De aangewezen verantwoordelijke handelt op basis van de beslissing over de houdbaarheid van de vermoedens, door de zaak af te sluiten, door te verwijzen, een extra observatieperiode in te lassen of melding te maken bij de politie of kinderbescherming. 5. De medewerkers blijven alert op het welzijn van het betreffende kind en signalen worden gemeld. Hopende u hiermee voldoende informatie te hebben verschaft over ons beleid omtrent seksueel misbruik bij kinderen. Vriendelijke groeten, Sport & Evenementen Haaglanden 9

11 Bijlage 1: Vormen van seksueel misbruik De ernst van het misbruik kent verschillende zwaarte. Dit wil echter niet zeggen dat een lichte vorm van seksueel misbruik minder erg is dan een zwaardere vorm van seksueel misbruik. Sport & Evenementen Haaglanden vindt iedere vorm van seksueel misbruik zeer ernstig en absoluut ontoelaatbaar, in elk geval zal daarom volgens dezelfde procedure worden gehandeld. De indeling in zwaarte van seksueel misbruik is als volgt: Licht: een eenmalig incident van relatief 'onschuldig' karakter zoals betasting van de geslachtsdelen boven of onder de kleding. De dader gebruikt geen dwang, maar het kind ervaart het wel als ongewenst. Matig: eenmalige of meermalige betasting van de geslachtsdelen onder de kleding of masturbatie in bijzijn van het kind. Het kind is in geringe mate afhankelijk van de dader. Die oefent geen lichamelijke dwang uit, maar zet het kind wel onder druk of vraagt om geheimhouding. Ernstig: (pogingen tot) penetratie of wederzijdse masturbatie. Het kind is afhankelijk van de dader. Het misbruik houdt minimaal een jaar aan. De dader gebruikt lichamelijke dwang of psychische manipulatie. Zeer ernstig: meermalig, langdurig seksueel misbruik (penetratie), dat minimaal een jaar aanhoudt. Het kind is afhankelijk van de dader. Die chanteert het kind of gebruikt lichamelijk geweld. De vormen waarin seksueel misbruik voor komt kent vele variaties. Algemeen geldt dat alle handelingen die voldoen aan de in het protocol genoemde definitie van seksueel misbruik hieronder vallen. Alle vormen van seksueel misbruik kunnen hier niet beschreven worden, daarom worden een aantal voorbeelden van seksueel misbruik genoemd om een idee te geven van het uiteenlopende karakter hiervan. Voorbeelden van wat onder andere onder seksueel misbruik wordt verstaan: 1) Seksueel getinte opmerkingen en insinuaties maken richting het kind. 2) Niet-functionele vragen stellen over seksueel getinte onderwerpen of een seksueel erotisch geladen sfeer scheppen. 3) Het kind op niet-functionele wijze bekijken. 4) Zonder eenduidige noodzaak het kind vragen zich te ontkleden. 5) Te lang (de hand) vasthouden van het kind of hem/haar naar je toe trekken om te kussen. 6) Ongewenste aanraking van het kind, bijvoorbeeld betasten, strelen of zoenen van het kind. 7) Zich tegen het kind aandrukken of andere vormen van aanranding. 8) Seksuele toenadering tot het kind zoeken of voorstellen doen seksueel contact aan te gaan. 9) Masturberen in het bijzijn van het kind of het kind dwingen tot masturbatie. 10) Initiatief nemen tot of toestaan van geslachtsgemeenschap met het kind. 11) Verkrachting. 12) Oraal genitaal contact afdwingen. 13) Seksuele provocaties of toenadering van het kind niet expliciet en nadrukkelijk afwijzen. 14) (Seksueel) ingaan op verliefde gevoelens, seksuele verlangens of fantasieën van het kind. 15) Verliefdheid of seksuele gevoelens richting het kind. 16) Een (seksuele) relatie met het kind aangaan. 17) De douche- of toiletdeur niet afsluiten of ongekleed rondlopen. 18) Exhibitioneren. 19) Onnodig binnenlopen bij de kinderen tijdens wassen, douchen en omkleden. 20) Een kind privé zien of uitnodigen zonder dit bij leidinggevende bekend is of daar aanleiding toe is. 10

12 Bijlage 2: Signaleren van seksueel misbruik Om verwarring van signalen met de normale seksuele ontwikkeling van het kind te voorkomen, zijn hieronder seksuele uitingen beschreven die normaal zijn voor de leeftijdsfase van het kind en niet per definitie duiden op seksueel misbruik. Normale gedragingen van kinderen die niet duiden op seksueel misbruik: Peuters en kleuters (twee tot vijf jaar): Nieuwsgierig naar hun eigen lichaam en vooral naar dat van anderen. Spelen met hun geslachtsdelen en zijn gefascineerd door bloot, kijken en bekeken worden. Vinden het heerlijk om overal gestreeld te worden. Spelen stereotype seksspelletjes: doktertje (uitkleden), vadertje en moedertje. 'Vieze' woorden (poep, pies, pik, kut) zijn leuk. Basisschoolkinderen (zes tot twaalf): Experimenteren met seks en met hun lichaam maar meer in het verborgene. Ze gaan zich schamen. De meeste jongens en meisjes masturberen voor het twaalfde jaar, dat wil zeggen dat ze hun eigen geslachtsdelen aanraken en strelen. De helft van alle kinderen doet vóór het twaalfde jaar seksuele spelletjes met een ander kind die meestal positief en neutraal worden beleefd: doktertje, elkaars genitaliën bekijken of betasten, 'vrijen', of 'vrijen nadoen'. Begin van de puberteit (elf tot dertien): Lichaamsveranderingen spelen een rol. Het overgrote deel van de jongeren heeft op deze leeftijd seksuele fantasieën, jongens meer dan meisjes. Ervaring met masturberen, tongzoenen en strelen, jongens meer dan meisjes. Seksueel gedrag dat niet past bij het ontwikkelingsstadium van het kind, kan een aanwijzing zijn dat er misbruik in het spel is. Signalen voor seksueel misbruik bij kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar: Lichamelijke kenmerken: Verwondingen aan genitaliën. Vaginale infecties en afscheiding. Jeuk bij vagina en/of anus. Problemen bij het plassen. Recidiverende urineweginfecties. Pijn in de bovenbenen. Pijn bij lopen en/of zitten. Seksueel overdraagbare ziekten. Relationele problemen: Angst voor mannen of vrouwen in het algemeen. Angst voor een man of vrouw in het bijzonder. Gedragsproblemen: Excessief en/of dwangmatig masturberen. Angst voor lichamelijk contact of juist zoeken van seksueel getint lichamelijk contact. Niet leeftijdsadequaat seksueel spel. Niet leeftijdsadequate kennis van seksualiteit. Angst om zich uit te kleden. Angst om op de rug te liggen. Negatief lichaamsbeeld: ontevredenheid over, boosheid op of schaamte voor eigen lichaam. Schrikken bij aangeraakt worden. Houterige motoriek (onderlichaam 'op slot'). Geen plezier in bewegingsspel. 11

13 Signalen voor seksueel misbruik bij kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar: Lichamelijke kenmerken: Verwondingen aan genitaliën. Vaginale infecties en afscheiding. Jeuk bij vagina en/of anus. Problemen bij het plassen. Recidiverende urineweginfecties. Pijn in de bovenbenen. Pijn bij lopen en/of zitten. Seksueel overdraagbare ziekten. Relationele problemen: Angst voor mannen of vrouwen in het algemeen. Angst voor een man of vrouw in het bijzonder. Sterk verzorgend gedrag, niet passend bij de leeftijd van het kind (parentificatie). Gedragsproblemen: Excessief en/of dwangmatig masturberen. Angst voor lichamelijk contact of juist zoeken van seksueel getint lichamelijk contact. Seksueel agressief en dwingend gedrag ten opzichte van andere kinderen. Niet leeftijdsadequaat seksueel spel. Niet leeftijdsadequate kennis van seksualiteit. Angst voor zwangerschap. Angst om zich uit te kleden. Angst om op de rug te liggen. Negatief lichaamsbeeld: ontevredenheid over, boosheid op of schaamte voor eigen lichaam. Schrikken bij aangeraakt worden. Houterige motoriek (onderlichaam 'op slot'). Geen plezier in bewegingsspel. Wat te doen bij een vermoeden dat het kind misbruikt is of wordt: 1) Luister naar wat het kind uit zichzelf wil vertellen. 2) Stel open vragen. 3) Vraag naar het wat, wanneer en wie. 4) Vraag hoe het kind zich voelde bij lichamelijke aanrakingen. 5) Zeg dat het kind er zelf niets aan kon doen. 6) Vertel het kind dat je gaat helpen om er iets aan te doen en dat je hiervoor zelf ook hulp gaat vragen aan iemand die er verstand van heeft (het komt immers vaker voor). 7) Volg het protocol seksueel misbruik op. 8) Vraag advies bij een de politie of kinderbescherming, zij kunnen advies geven en een onderzoek instellen waarin zij nagaan of er inderdaad sprake is van seksueel misbruik. 9) Wat niet te doen bij een vermoeden dat het kind misbruikt is of wordt: 10) Stel geen sturende of suggestieve vragen. 11) Vraag niet naar het waarom. 12) Stel geen vragen op een beschuldigende of veroordelende manier. 13) Concludeer niet overhaast dat het kind misbruikt is op basis van weinig of onduidelijke informatie van het kind. 14) Raak niet overstuur en als dat toch gebeurt, belast het kind daar dan niet mee. 15) Ondervraag het kind niet voortdurend, kleine kinderen zijn ontvankelijk voor suggestie en voelen op den duur aan wat je wilt of denkt te gaan horen. 16) Bespreek je vermoeden niet meteen met buren, vrienden of kennissen, dan ontstaat al snel een beschuldigende roddel. 12