INVENTARISATIE VAN DE ZAANSE VOLKSTUINEN. De Zaanse volkstuin leeft!

Transcriptie

1 INVENTARISATIE VAN DE ZAANSE VOLKSTUINEN De Zaanse volkstuin leeft!

2

3 INVENTARISATIE VAN DE ZAANSE VOLKSTUINEN De Zaanse volkstuin leeft! januari 2011 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

4 Inhoudsopgave samenvatting 5 1. introductie 7 2. ontwikkelingen en trends 8 overzichtskaart feiten, cijfers en bijzonderheden per volkstuin overeenkomsten en verschillen tussen volkstuinen de waarde van de volkstuinen aanbevelingen 75 Bijlagen: literatuurlijst 79 kwaliteitscriteria 81 vragenlijst 82 4

5 Samenvatting In de Nota Ruimte van het Rijk is eind jaren negentig een achteruitgang van het areaal aan volkstuinen geconstateerd. Het CBS publiceert in september 2009 dat er 200 hectare minder tuincomplexen zijn in Nederland dan tien jaar eerder en ook de bezoeken in die periode zijn teruggelopen. Bij stedelijke ontwikkelingen staan de tuinen met een groter ruimtebeslag veelal onder druk. Velen zien de volkstuinen als gesloten, op het individu gerichte voorzieningen, maar tegelijkertijd is het besef dat de volkstuinen veel bijdragen aan de groene en sociale structuur van de stad. Reden om de feiten in Zaanstad boven tafel te krijgen en met aanbevelingen te komen die zowel het maatschappelijk belang als het belang van de volkstuinen zelf aangaan. Het college van B&W heeft in november 2009 opdracht gegeven voor een inventarisatie en waardebepaling van de Zaanse volkstuinen, als opstap voor een visie voor de lange termijn. De inventarisatie van de volkstuinen is in het voorjaar en de zomer van 2010 uitgevoerd. Alle volkstuincomplexen zijn in kaart gebracht en bij de verenigingen zijn interviews afgenomen. Aan de hand van een vragenlijst is een breed scala aan onderwerpen besproken, zoals de natuurwaarde, de recreatieve waarde en de maatschappelijke waarde van de tuinen. In deze rapportage zijn de resultaten van deze inventarisatie opgenomen. Er zijn in Zaanstad 26 volkstuinlocaties waarvan 21 met een vereniging. Zij beslaan ongeveer 42 hectare grondgebied. Samen hebben de verenigingen circa 1100 leden. De meeste complexen worden verhuurd door de gemeente en zijn in het bestemmingsplan opgenomen. De Zaanse volkstuin onderscheidt zich nog als een traditionele nutstuin met groente- en bloementeelt, terwijl de ontwikkeling rond Amsterdam meer de richting opgaat naar tuinen met recreatiehuisjes. De Zaanse volkstuinen liggen verspreid over de stad en hebben ieder een sterke eigen identiteit. Uit de inventarisatie blijkt dat de volkstuinen grotendeels volbezet zijn en een gevarieerd ledenbestand aantrekken. De terugloop van leden eind jaren negentig is omgebogen naar een groeiende vraag naar tuinen. Alleen op complexen waar gesproken wordt over mogelijke stedenbouwkundige ontwikkelingen is leegloop geconstateerd. Zichtbaar is de trend van ouderwetse nutstuinen met Hollandse groenten naar een veelkleurig sortiment met exotische gewassen en bloemen. Dat gaat hand in hand met de komst van jongere leden, meer vrouwelijke leden en leden met een diverse culturele achtergrond. Vooral de succesvolle schooltuinen dragen direct bij aan de integratie. Net als andere semi- particuliere ruimten als schoolpleinen en speelterreinen zijn er incidenteel problemen met vernielingen en diefstal. De verenigingen lijken nog weinig in beeld te zijn bij netwerkpartners in de wijken. Uit de interviews kwam naar voren dat er sprake is van weinig onderlinge samenwerking tussen de verenigingen en dat vooral de grotere verenigingen actief naar buiten treden met een verenigingsblad of een website. De wat grotere complexen in het stedelijke gebied herbergen een verrassende hoeveelheid flora en fauna. Stedenbouwkundig gezien zijn de complexen onderdeel van de groenvoorzieningen in de steden, zij het dat veel van de tuinen minder goed zichtbaar zijn. De meeste volkstuinders gaan met hun fiets naar de tuin. Er is behoefte aan een beter voorzieningenniveau zoals parkeerplaatsen en sanitaire voorzieningen. Het huren van een tuin voor voeding- en siergewassen is goedkoop en voor ieder financieel haalbaar. Het onderhoud van de algemene voorzieningen op de tuinen, zoals gemeenschappelijke paden en sloten, legt echter een zware druk op de verenigingen. Veel arbeid wordt door leden en vrijwilligers gedaan, maar de kosten van grootschalig onderhoud zijn hoog. Bij elkaar opgeteld is de waarde van de volkstuinen vooral een gevarieerde mix van waarde voor de leefomgeving, natuurwaarde en sociale waarde, die vaak gerelateerd is aan de wijk of het dorp. De tuinen leveren een aantoonbare meerwaarde als groene en sociale voorziening in de stad. De inventarisatie van de volkstuinen in Zaanstad is in eerste instantie bedoeld om als basis te dienen voor een visie voor de lange termijn. Uit het onderzoek en de interviews blijkt dat de noodzaak om nieuw beleid te maken voor volkstuinen niet urgent is. De complexen zijn gezond en vol leven. Om nog meer potentieel uit de volkstuinen te halen liggen kansen op het vlak van samenwerking, kennisuitwisseling en meer integratie van volkstuinen met verschillende beleidssectoren. Ieder heeft daarbij een eigen rol. Die van de gemeente is vooral adviserend. Voor meer samenwerking gaat het om het verbinden van initiatieven van verenigingen en andere maatschappelijke partijen. 5 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

6 Als aanbevelingen worden in het rapport genoemd: 1. Met meer samenwerking bij visievorming over ruimtelijke ontwikkelingen blijven de verenigingen vitaal. Bij het maken van plannen, meedenken over ruimtelijke ontwikkelingen en uitvoering is een actieve deelname van de verenigingen gewenst. Het biedt nieuwe kansen voor ruimtelijke oplossingen (bijvoorbeeld meervoudig ruimtegebruik) en biedt toekomstperspectief voor de tuinders. 2. Versterk de maatschappelijke betekenis van de volkstuinen. Dat kan door de beleefbaarheid van de complexen voor buitenstaanders te vergroten, eenvoudige maatregelen te nemen op het gebied van natuurbeheer en dwarsverbanden aan te moedigen tussen tuinactiviteiten en andere activiteiten van maatschappelijke partijen. 3. Meer afstemming en gezamenlijk uitvoeren van het onderhoud van algemene groenvoorzieningen op de complexen en watergangen kan tot efficiënter beheer leiden met minder achterstallig onderhoud. Er liggen kansen in het buitengebied voor natuurbeheer met vrijwilligersgroepen en natuurbeherende organisaties. 6 De schooltuinen zijn een succes

7 Hoofdstuk 1: Introductie 1.1 De aanleiding om de Zaanse volkstuinen in beeld te brengen opdat de titel van dit rapport De Zaanse volkstuin leeft! ook in de toekomst blijft gelden. De volkstuinen in Nederland staan onder druk. In de jaren na 1995 is het areaal aan volkstuinen beduidend verminderd. Zo is in de periode van 1996 tot 2006 het areaal aan volkstuinen in Noord-Holland met 11% afgenomen (landelijk 5%). Vooral bij stedelijke ontwikkelingen komen volkstuinen er vaak bekaaid af. In de Nota Ruimte verzoekt het Rijk de gemeenten om volkstuinen in de stad zoveel mogelijk te ontzien en nieuwe complexen te bevorderen. Ook heeft het Rijk in 2009 subsidiegelden beschikbaar gesteld voor de volkstuinen in Nederland. De gemeente heeft met de beschikbaar gestelde subsidiegelden een regeling opgesteld voor de Zaanse volkstuinverenigingen. Veel verenigingen hebben hier dankbaar gebruik van gemaakt. In het gehele proces rondom de regeling bleek dat er veel onbekendheid is met betrekking tot de volkstuinen. Er is weinig bekend over hoeveel het er zijn, waar ze liggen, welke activiteiten plaats vinden en wie de leden zijn. De volkstuinen hebben een lange historie in Zaanstad, maar weinigen weten de volkstuinen goed op waarde te schatten. 1.2 De waardebepaling is gemeten aan een breed maatschappelijk nut Zowel een bureaustudie als praktijkonderzoek liggen ten grondslag aan dit rapport. Het is onmogelijk om een objectieve rapportage te schrijven over de Zaanse volkstuin in al haar facetten, zonder deze te bezoeken. Alle beschreven volkstuincomplexen zijn dan ook bezocht. Waar de volkstuinen beheerd worden door een vereniging is het bestuur van de vereniging geïnterviewd 1 over allerlei zaken betreffende de volkstuin, met als doel om de waarde van de volkstuinen beter in beeld te krijgen. In navolging op een inventarisatie in Vlaanderen 2 is gekozen voor een waardering van de volkstuinen op ecologisch, economisch, cultureel, maatschappelijk en sociaal vlak. Om de waarde van de volkstuinen onderling te kunnen vergelijken zijn kwaliteitscriteria 3 opgesteld. Deze zijn geïnspireerd door de rapportage De meerwaarde van tuinparken van de Wageningen Universiteit 4.In dit rapport wordt onder volkstuin het volgende verstaan: in kleine kavels verdeelde grond, waarop stadsbewoners voedings- en In dit rapport zijn de Zaanse volkstuinen in beeld gebracht en wordt aangegeven wat het maatschappelijke belang ervan is. De waarde van de volkstuinen reikt verder dan de directe gebruiker, zoals hier verder zal worden toegelicht. Er liggen kansen om de volkstuinen als onderdeel van de maatschappelijke voorzieningen in de stad vitaal te houden. De rapportage sluit daarom af met aanbevelingen ten behoeve van het behoud en de verbetering van de volkstuinen in Zaanstad, siergewassen telen. Ook volkstuinen waar het verbouwen van gewassen minder belangrijk is geworden en het complex ook andere functies heeft gekregen op het gebied van recreatie vallen onder deze inventarisatie. Zowel de volkstuinen die door een vereniging worden beheerd als die individueel worden gehuurd zijn in de rapportage opgenomen. Dit geldt ook voor gebieden met de aanduiding volkstuinen in het bestemmingsplan, ongeacht het huidige gebruik. 1 zie bijlage 2. 2, 4 zie literatuurlijst. 3 zie bijlage 1. Bij alle verenigingen zijn interviews afgenomen 7 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

8 Hoofdstuk 2: Ontwikkelingen en trends 2.1 De Zaanse volkstuin heeft een lange traditie De eerste volkstuin in Zaanstad ontstond in 1899 in Assendelft, opgericht door een cooperatieve vereniging voor arbeidersbelangen. In die tijd ontstonden ook volkstuinen langs spoorwegen voor de sein- en wisselwachters. Tijdens de Eerste Wereldoorlog heerste er voedselgebrek en de volkstuintjes maakten in die periode een enorme groei door. Er was een groot tekort aan aardappelen en groenten en grondeigenaren zoals overheden en bedrijven stelden grond beschikbaar om gebruikt te worden als volkstuin. In 1917 ging de gemeente Zaandam terreinen bij de nieuwe zeehaven, de Belgische straat en het Smidspad aan de Oostzijde verhuren. De firma Verkade & co stelde een terrein achter de Ooievaarsstraat ter beschikking voor haar personeel. Er werd in dat jaar een tuinbouwvereniging opgericht die later vereniging van Volkstuinen (VVZ) werd genoemd. Na de economisch opgang in de jaren twintig steeg het aantal leden en tuinen tijdens de crisisjaren daarna. Door firma Honig werden werkelozentuinen gesticht en later ook terreinen naast molen het Pink en in Zaandijk ter beschikking gesteld. In 1928 werd het Algemeen Verbond van Volkstuinverenigingen in Nederland opgericht, met later Jan Vroegop als voorzitter. Het doel van de AVVN was een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog vormden de volkstuinen een belangrijke voedselbron. Na de jaren 50 bleven de volkstuinen populair, al kwamen ze vaak onder druk te staan door stedelijke ontwikkelingen. Verhuizing van Het Eiland was voor veel leden vanwege de grotere loopafstand een bezwaar. Ook de complexen Oostzijde, Ringweg, Oorlog (nu resp. Ons ideaal, Jan Vroegop, Nut en Genoegen) en Waterstaat verhuisden, later ook het Pink en een deel van Werkmanskracht in Assendelft. Een positief effect van de verhuizing was dat de tuinen volgens reglementen werden ingericht en dat er ligusterhagen werden geplant om inloop en doorloop van complexen te voorkomen. Vanwege de noodzaak tot binnenstedelijk bouwen en het hoge prijskaartje van de grond staan volkstuinen de laatste decennia onder druk. In Amsterdam is meer dan in de Zaanstreek te zien dat vele complexen zijn verhuisd naar locaties buiten de stad. Eind jaren 90 en begin deze eeuw waren de volkstuinen minder populair en hadden veel verenigingen te kampen met leegstand. Dit heeft waarschijnlijk te maken gehad met de vergrijzing van het ledenbestand. Inmiddels trekken de volkstuinen weer een breder publiek aan en raakt het ledenbestand gevarieerder. De verenigingen hebben geen problemen meer met leegstand, tenzij er sprake is van onrust in de vorm van een onzekere toekomst van het complex. Over de jaren heen is te zien dat de reden om een volkstuin te hebben is verschoven. De volkstuinen zijn geboren vanuit noodzaak, om te voorzien in de behoefte aan voedsel waar andere voedselbronnen beperkt waren. Deze noodzaak is meer en meer verdwenen en heeft plaats gemaakt voor de behoefte aan recreatie en hobby. Vanaf begin jaren vijftig werden er bijvoorbeeld een landelijke bloemendag georganiseerd en waren niet alleen meer mannen actief in verenigingen. Later volgden de open dagen en werd een veel breder publiek aangetrokken. Menig Zaanse vereniging heeft inmiddels een of meerdere jubilea gevierd, tot zelfs een 100-jarig bestaan. Verenigingen grijpen dit soort jubilea vaak aan om het bestaan feestelijk te vieren. Velen brengen dan ook een boekje uit, met daarin bijvoorbeeld oude foto s en verhalen van leden over de vereniging. In Zaanstad bestaan volkstuinen al lang. foto: Nut en Genoegen 8

9 2.2 Zaanstad is uitzondering in trend naar recreatietuin De volkstuinen in Nederland beginnen steeds meer het aanzien te krijgen van recreatieparken. Met bebouwing in de vorm van grote tuinhuisjes, speelattributen en soms ook zwembaden is het verblijven belangrijker geworden dan het tuinieren. Ook in deze regio en met name in Amsterdam is deze ontwikkeling te zien. Daar zijn de echte moestuinen schaars geworden. Opvallend in Zaanstad is dat, op een enkele uitzondering na, de moestuin een zeer centrale rol speelt. Een aantal volkstuinen, zoals t Pink, Polderlust en Assendelft-Noord, bestaat bijna volledig uit moestuinen. De bebouwing blijft hier beperkt tot kleine tuinhuisjes of schuurtjes en kasjes. Ook in de volkstuinen die zich meer als park ontwikkelen en waar het verblijven belangrijker wordt, zoals bij de complexen Nut en Genoegen, Jan Vroegop en Zaanderhorn, is er nog een behoorlijk aandeel moestuin. Een belangrijk kenmerk van de recreatieparken is dat er overnacht wordt. In de Zaanse volkstuinen wordt dit echter nergens toegestaan en er wordt ook daadwerkelijk nauwelijks overnacht. 2.3 Tuinieren is een gezonde en sociale hobby In een tijd waarin overgewicht een wijdverspreid fenomeen is geworden en de overheid zich onder andere in SIRE-spotjes genoodzaakt voelt om mensen te wijzen op de noodzaak tot een gezonde levensstijl, kunnen volkstuinen waardevol zijn. Verschillende gezondheidsdoelen worden verenigd in de volkstuin: gezonde voeding, beweging 5 ontspanning en buitenlucht. Het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen erkent tuinieren als een gezonde manier van bewegen. 5, 6 zie literatuurlijst Volkstuinders spannen zich over het algemeen in om biologisch te tuinieren, of in ieder geval zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Dit kwam ook uit het onderzoek in het kader van deze nota naar voren. De volkstuinders hebben benadrukt dat het tuinieren voor hen een manier is om zich te ontspannen en met hun hobby bezig te zijn. Onderzoek heeft uitgewezen dat de hoeveelheid stresshormonen in het menselijk lichaam afneemt door tuinieren 6. Ook het sociale aspect van de volkstuinen draagt bij aan de (geestelijke) gezondheid. Al deze aspecten maken dat het hebben van een volkstuin als een gezonde hobby kan worden beschouwd. Vooral voor oudere volkstuinders lijkt de volkstuin belangrijk te zijn voor hun sociale contacten. 2.4 De volkstuin ontwikkelt zich van moestuin tot tuinpark De ontwikkeling van volkstuincomplexen tot tuinparken is een trend die in Nederland overal is te zien. De traditionele volkscomplexen veranderen in een parkachtig gebied met meervoudig gebruik en met voor het publiek toegankelijke Recreatie en moestuin 9 paden en voorzieningen. De trend laat zien dat volkstuinen een grote maatschappelijke waarde kunnen hebben. Er zijn voorbeelden van nieuwe bedrijventerreinen gecombineerd met volkstuinen. In stedelijke gebieden worden onbestemde stukken openbaar groen ingericht als openbare wijktuin. Dat komt ten goede aan de sociale cohesie in de wijk en speelt in op de optimalisering van het gebruik van de openbare leefomgeving. Volkstuinen kunnen een belangrijke rol spelen in het doorgeven van ecologische kennis aan nieuwe generaties, bijvoorbeeld in de vorm van schooltuinen. Bestaande volkstuincomplexen kunnen met weinig middelen worden ingericht zodat de recreatieve functie wordt vergroot en er een echte parkfunctie ontstaat voor de wijk. Deze laatste ontwikkeling is in Zaanstad te zien op de complexen van Jan Vroegop, Nut en Genoegen en Ons Ideaal. Deze complexen hebben een parkachtige sfeer, met aangelegde wandelpaden, bomen en veel openbare gedeelten. Een aantal Zaanse verenigingen heeft ook een gedeelte van het complex voor schooltuinen ingericht. Deze zijn zeer populair bij scholen en hun leerlingen en worden actief gebruikt, meestal voor de kinderen uit groep 7 en 8 (zie verder hoofdstuk 4). Van moestuin naar tuinpark DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

10 Overzichtskaart van volkstuinlocaties 01 a Volkstuinvereniging Krommenie Complex Westdijk 01 a 01 b Volkstuinvereniging Krommenie Complex Rosariumpark Tuinvereniging Het Westen Complex Noordsterpark Volkstuinen Guisveld Complex NS Wormerveer 01 b Tuinvereniging Zaandijk Complex Oud Heinstraat Tuinvereniging t Pink Complex Mallegatsloot Volkstuinen Hoornse Lijn Complex Kogerveld Schooltuinen Complex Darwinpark Volkstuinvereniging Ons Ideaal Complex Poelenburg Volkstuinvereniging Polderlust Complex Noorder IJ- en Zeedijk Volkstuinvereniging Nut en Genoegen Complex Havenbuurt Tuinvereniging De Uitkijk Complex Havenbuurt Belangenvereniging tuinders Zaanderhorn Complex Zaanderhorn c d Volkstuinvereniging Jan Vroegop Complex Westzanerdijk/Ringweg 14 Tuinvereniging Westzanerdijk Complex Westzanerdijk/Ringweg Volkstuinvereniging Westzaan Complex Veldweg Volkstuinen Assendelft-Zuid Complex Dorpsstraat/Zaandammerweg a b Tuinvereniging Hoop der Toekomst Complex Genieweg Volkstuinvereniging De Zuid Complex achter Dorpsstraat a Coöperatieve Tuinbouwvereniging Werkmanskracht Complex Kooiertje b Coöperatieve Tuinbouwvereniging Werkmanskracht Complex Japie s Ven c Coöperatieve Tuinbouwvereniging Werkmanskracht Complex Haze Ven d 20 Coöperatieve Tuinbouwvereniging Werkmanskracht Complex Oktobertje Volkstuinvereniging Vaartdijk Complex Vaartdijk School- en Volkstuinvereniging Assendelft-Noord Complex Saenredamstraat 22 Volkstuinen Zaanlijn Complex Provincialeweg/Vaartdijk Inventarisatielijst volkstuinen Gemeente Zaanstad 07 oktober

11 Hoofdstuk 3: Feiten, cijfers en bijzonderheden per volkstuin In dit hoofdstuk zijn de Zaanse volkstuinen afzonderlijk beschreven. Per locatie zijn de basisgegevens weergegeven met een luchtfoto en foto s. Ook zijn bijzonderheden die uit de interviews naar voren zijn gekomen opgenomen. Op de overzichtskaart zijn alle complexen aangegeven. Totalen Aantal verenigingen 17 Aantal verenigingsleden circa Aantal volkstuinlocaties 26 Areaal aan volkstuinen 42,56 hectare 11 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

12 Volkstuinvereniging Krommenie 1a complex WESTDIJK 12

13 1 Volkstuinvereniging Krommenie 1a Complex Westdijk Oppervlakte: 1,08 ha Ledental/aantal tuinen: 51 tuinen Jaar van oprichting: 1984 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Krommeniedijk Dit is een relatief jong complex. De volkstuin ligt enigszins geïsoleerd en vormt een overgang van het stedelijke gebied naar het karakteristieke veenweidegebied en het natuurmonument Noorderham. De volkstuin wordt ontsloten via het fietspad aan de Westdijk. De wijk Noorderham biedt beperkt gelegenheid tot parkeren. De volkstuin is omringd door water en drie zijden van het complex zijn voorzien van een haag of een rij knotwilgen. Er wordt een verenigingsgebouw gebouwd en de entree van het complex wordt opgeknapt. Sinds kort zijn de regels voor bebouwing bekend en worden meer en meer tuinhuisjes opgericht. De tuinen zijn in gebruik als moestuin, met kleine gedeeltes siertuin. De tuinen zijn allemaal 100 m² groot. Het complex is geheel in gebruik. Als er gegadigden komen worden deze doorverwezen naar het andere complex van de vereniging. Het verenigingsblad het groene nieuws wordt 6 keer per jaar uitgebracht. Er is elektra op het complex. Een aantal tuinbenodigdheden koopt de vereniging in voor de leden. De meeste leden tuinieren biologisch. Van bijzondere ecologische waarde is de doodlopende watergang in het midden van het complex. Deze is geschikt als leefgebied voor salamanders en andere amfibieën. Daarnaast is het complex een belangrijke schakel voor naar voedsel Een aangelegd natuurpad zoekende vleermuizen tussen hun verblijfplaats (de stedelijke bebouwing) en hun jachtgebied, alsook tussen verschillende delen van hun jachtgebied (Noorderham en de Watering). Mooi uitzicht over de Woudpolder Via het fietspad naar de tuinen 13 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

14 Volkstuinvereniging Krommenie 1b complex ROSARIUMPARK 14

15 1b Complex Rosariumpark Oppervlakte: 0,71 ha Ledental/aantal tuinen: 53 tuinen Jaar van oprichting: 1963 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Omgeving Rosarium Dit complex ligt aan de rand van het Rosariumpark in Krommenie. De volkstuin is voor fiets- en voetgangers bereikbaar zowel vanaf de noordzijde (fietspad in twee richtingen) als vanaf de zuidzijde. Met de auto is de volkstuin bereikbaar vanaf de Serooskerkestraat. Hier is goede parkeervoorziening aanwezig. De volkstuin is omgeven met een laag hekwerk en opgaande beplanting aan de west, noord en oostzijde. De toekomst van deze locatie is lange tijd onzeker geweest. Er zijn al enige jaren plannen voor dit park en deze zijn nog altijd volop in ontwikkeling. Deze onzekerheid voor de volkstuinen heeft er toe geleid dat leden zijn vertrokken naar andere volkstuinen en er moeilijk nieuwe leden worden gevonden. Inmiddels is nog maar de helft van het aantal tuinen in gebruik. Het verenigingingsgebouw wordt nagenoeg niet gebruikt. Het is voor de blijvende leden zwaar om het gehele complex te onderhouden. Daarom zijn de lege tuinen afgedekt met plastic, zodat het onkruid niet kan groeien. De tuinen zijn 100 m² groot. Er is een winkeltje. De onzekere toekomst en het daarmee samenhangende teruglopen van het ledenbestand dwingt het bestuur om naar nieuwe mogelijkheden en impulsen voor het complex te zoeken. Het complex heeft een functie als verblijf- en foerageergebied voor algemene soorten. De bomenrij aan de oostzijde heeft een functie als verbinding tussen het park en de polder voor met name vleermuizen. Lege tuinen zijn afgedekt met plastic Door de blijvers wordt fanatiek doorgetuind Info complex Rosarium 15 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

16 2 TUINVERENIGING HET WESTEN 16

17 2 Tuinvereniging Het Westen Oppervlakte: 1,24 ha Ledental/aantal tuinen: 80 leden/tuinen Jaar van oprichting: ± 1965 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Wormerveer Noord Dit complex is gelegen naast de begraafplaats in het Noordsterpark. De toegang tot het verscholen gelegen complex ligt aan de Noordsterweg. Het complex maakt onderdeel uit van een groene buffer tussen Wormerveer en Krommenie. De groenstrook maakt een belangrijk onderdeel uit van de ecologische verbinding tussen het Guisveld en het Wormer- & Jisperveld. De komende periode staan er allerlei projecten gepland in het gebied, waarbij deze functie verder versterkt zal worden. De tuinen zijn gemiddeld 100 m² groot. Er is een verenigingsgebouw, dat voorzien is van een water- en elektra-aansluiting. Leden, oud-leden en donateurs van de vereniging biljarten en klaverjassen in het gebouw. Een kacheltje houdt het gebouw ook s winters behaaglijk, zodat de activiteiten het gehele jaar kunnen doorgaan. Er worden kippen gehouden op het complex, die door de leden geleased kunnen worden. De vereniging is vrij actief, met bijvoorbeeld een officiële opening van het tuinseizoen en activiteiten met Pasen. Circa 10% van de leden is van allochtone afkomst. Ongeveer de helft van de leden heeft ook een tuin bij het huis. De laatste jaren is er een duidelijke toename te zien in het aantal vrouwelijke leden. De vereniging heeft dit jaar de gemeenschappelijke paden vernieuwd en een aantal banken geplaatst. Vooral op zondag wordt het complex veel bezocht door niet-leden. De tuinen zijn vooral in gebruik als moestuin met kleine gedeeltes voor sierplanten. Het complex wordt aan drie zijden omzoomd Helemaal klaar voor het nieuwe seizoen Zowel een watervoorziening als een regenton door een watergang. De randen van het complex zijn rijk aan bomen en snoeihout en vormen een goede verblijfplaats voor onder andere vogels en egels. Verder heeft het complex een belangrijke verbindingsfunctie voor allerlei diersoorten die in het park voorkomen. Aan het eind van het seizoen een rijke oogst Een van de gesubsidieerde banken 17 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

18 3 VOLKSTUINEN GUISVELD 18

19 3 Volkstuinen Guisveld Oppervlakte: Ledental/aantal tuinen: Jaar van oprichting: Eigendom: Organisatievorm: Bestemmingsplan: 1,18 ha Onbekend Onbekend Diverse Geen Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Landelijk Gebied Westzaan Deze locatie is als volkstuinen in het bestemmingsplan opgenomen, maar grotendeels niet meer als zodanig in gebruik. Het gebied is nauwelijks toegankelijk of zelfs zichtbaar en wordt voor recreatieve doeleinden gebruikt. Het gebied ligt aan de rand van natuurgebied Guisveld en is alleen te bereiken via de spoortunnel bij station Wormerveer. Aan twee zijden grenst het complex aan sportvelden. De zone met bebouwing waar het complex onderdeel van uitmaakt vormt een zachte overgang tussen het open veenweidelandschap en het stedelijke gebied. De opstallen en de bomen hebben een functie als verblijfplaats voor vogels en vleermuizen. De oevers lopen langzaam op en zijn daarom ecologisch waardevol. Nauwelijks toegankelijk Een van de weinige zichtbare gedeelten Grenzend aan voormalige sportvelden 19 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

20 4 TUINVERENIGING ZAANDIJK 20

21 4 Tuinvereniging Zaandijk Oppervlakte: Ledental/aantal tuinen: Jaar van oprichting: Eigendom: Organisatievorm: Bestemmingsplan: 0,76 ha 39 tuinen 1938 (sinds kort na de 2e Wereldoorlog op deze locatie) Gemeente Zaanstad Vereniging Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Rooswijk waarde kan vergroot worden door de schoeiingen aan te passen en geleidende begroeiing aan te brengen. Het complex is te bereiken via de Oud Heinstraat en is vanaf deze weg goed zichtbaar. Het complex wordt geheel begrensd door water en bestaat uit twee afzonderlijke eilanden, met elkaar verbonden door een brug. Het complex vormt samen met de kinderboerderij en de begraafplaats een groene buffer tussen de woonwijk en het spoor. De tuinen zijn relatief klein, circa 100 m². Er zijn nog enkele grote tuinen, die men wil splitsen als ze vrijkomen. De tuin is populair, momenteel staan er negen mensen op de wachtlijst. Ook in het verleden zijn er weinig problemen geweest met leegstand. Er is een verenigingsgebouwtje. Men overweegt de plaatsing van een weggeeftafel. Het teveel aan groente gaat nu meestal naar de voedselbank of de nabijgelegen kinderboerderij. De vereniging overweegt de plaatsing van een toiletgelegenheid. De meeste leden zijn ouder dan 50 jaar en hebben ook een tuin bij het huis. De meeste leden komen met de fiets. Het complex heeft ecologische betekenis als stepping stone en als fourageergebied. Er komen veel vogelsoorten en amfibieën voor op het complex. De ecologische Het complex bestaat uit twee gedeelten Gelegen aan het spoor Water halen 21 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

22 5 TUINVERENIGING T PINK 22

23 5 Tuinvereniging t Pink Oppervlakte: 0,55 ha Ledental/aantal tuinen: 33 leden/43 tuinen Jaar van oprichting: 1937 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Westerwatering Website: stukje willen uitbreiden. Het complex fungeert als fourageergebied voor algemene diersoorten. Het complex ligt als eiland in de Mallegatssloot, tussen de woonwijken Westerkoog en Westerwatering. Langs een van de zijden liggen woonboten. De tuinen zijn te bereiken via een wandelpad vanaf de Weiteveen. Vanaf het Westerwindpad is er vrij zicht op de tuintjes. Bij deze vereniging zijn alle tuintjes even groot, namelijk 80 m². De regelgeving voor bebouwing is hier streng. Er is alleen een schuurtje voor gemeenschappelijk gereedschap. Op de tuintjes is alleen lage bebouwing, voor bijvoorbeeld kasjes, toegestaan. Er zijn geen voorzieningen. Voor de watervoorziening zijn er twee waterpompen en regentonnen. Het slootwater is niet geschikt om op de tuinen te gebruiken. De tuinen zijn grotendeels in gebruik als moestuin, met hier en daar stukjes siertuin. Er wordt zeer enthousiast getuinierd. Rond 1994 is de vereniging hier terecht gekomen, daarvoor huisde de vereniging in de Pinkstraat. De vereniging stimuleert het biologisch tuinieren. Een aantal tuinbenodigdheden wordt gezamenlijk ingekocht. Vanwege het kleine formaat van de tuinen zijn ze erg in trek. De vereniging zou daarom graag een Relatief kleine tuintjes, met lage kassen De voorzijde van het complex Teelt op volle grond 23 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

24 6 VOLKSTUINEN HOORNSE LIJN 24

25 6 Volkstuinen Hoornse lijn Oppervlakte: Ledental/aantal tuinen: Jaar van oprichting: Eigendom: Organisatievorm: Geen Bestemmingsplan: 0,81 ha Onbekend Onbekend Diverse, waaronder NS Vastgoed BV en Gemeente Zaanstad Valt onder bestemmingsplan Kogerveld, maar is niet als volkstuin opgenomen De volkstuinen liggen aan de noordzijde van de spoorlijn Zaandam-Hoorn in de wijk Kogerveld. De volkstuinen liggen geïsoleerd en zijn toegankelijk via een pad langs het perron en het spoor. Op deze locatie is geen vereniging opgericht. De tuinen worden individueel gehuurd en zijn niet toegankelijk voor publiek. Het complex is alleen vanaf het spoor zichtbaar. Er zijn geen gemeenschappelijke voorzieningen. De tuinen lijken allen verschillend van grootte. De volkstuinen liggen in een groenstrook met een park, jachthaven en sportveldjes. Aan de zijde van het water staat een bomenrij. Hierdoor is het complex een verbinding naar de Jagersplas. Het complex heeft een functie als fourageergebied voor algemene diersoorten. Samen tuinieren Tuinieren aan het spoor 25 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

26 7 SCHOOLTUINEN DARWINPARK 26

27 7 Schooltuinen Darwinpark Oppervlakte: 0,95 ha Ledental/aantal tuinen: Bijna 500 schooltuintjes Jaar van oprichting: ± 1930 (sinds circa 5 jaar op deze locatie) Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Stichting Bestemmingsplan: Valt onder uitbreidingsplan Poelenburg I (west), maar niet bestemd als school- of volkstuin Website: Dit complex maakt onderdeel uit van het Darwinpark in Zaandam en is geheel ingericht met schooltuinen. Het complex is goed zichtbaar vanuit het park en goed te bereiken. De ingang ligt tegenover de kinderboerderij. Het complex is in beheer bij de Stichting Natuur & Milieu Educatie Zaanstreek. Jaarlijks begeleiden de tuinleiders zo n 500 leerlingen van 20 verschillende Zaanse scholen. Ieder kind verzorgt van maart tot en met oktober een eigen tuintje en kweekt groenten, kruiden en snijbloemen. Er wordt zoveel mogelijk biologisch getuinierd. Bij slecht weer wordt uitgeweken naar een leslokaal bij de tegenover gelegen kinderboerderij. Er is een elektra- en wateraansluiting op het complex. Veel van de kinderen wonen in een flat en hebben hier een unieke kans om meer te leren over de natuur. De kinderen zijn vaak erg enthousiast en willen ook buiten de geplande schooluren op de tuin aan de gang. In de zomervakantie is het complex daarom twee dagen geopend. Er is meer vraag naar de schooltuintjes dan er aanbod is. De bijenkasten Het seizoen begint Vruchten plukken van het werk 27 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

28 8 VOLKSTUINVERENIGING ONS IDEAAL 28

29 8 Volkstuinvereniging Ons Ideaal Oppervlakte: 5,65 ha Ledental/aantal tuinen: 149 tuinen en een heemtuin Jaar van oprichting: 1963 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in uitbreidingsplan Poelenburg I (oost) Het complex waar deze vereniging huist valt binnen het herinrichtingsgebied Poelenburg in Zaandam. Vooruitlopend hierop worden leegkomende tuinen momenteel niet doorverhuurd. Hierdoor ontstaat leegstand, terwijl er wel een wachtlijst is. Het plan voor de herinrichting van het complex in de nieuwe situatie is nog in voorbereiding. In de huidige staat heeft het complex een groot binnenterrein voor gemeenschappelijk gebruik, waar bankjes staan en waar kinderen kunnen spelen. Het complex is goed te bereiken en er is voldoende parkeergelegenheid. De ingang tot het complex ligt aan de Oost- Dorsch. Overdag en in de weekenden is het complex opengesteld voor niet-leden. De tuinen zijn allemaal 300 m² groot en zijn voorzien van een tuinhuisje. De huisjes zijn voorzien van een wateraansluiting. Er is een verenigingsgebouw en een winkeltje. Het verenigingsgebouw is voorzien van elektra en riolering en wordt ook verhuurd aan niet-leden voor bijvoorbeeld vergaderingen of feestjes. Het is een actieve vereniging, waar regelmatig iets voor leden wordt georganiseerd. Circa 35% van de leden is van allochtone afkomst. De meeste leden komen vanuit de directe omgeving van het complex en hebben de tuin als enige buitenruimte. Bijna de helft van de leden is gepensioneerd. Er wordt een verenigingsblad uitgegeven, het Ideaaltje. Vanwege de grote hoeveelheid bomen op het complex heeft het complex een belangrijke verblijf- en broedfunctie. De watervegetatie is van dusdanige kwaliteit dat deze van belang is voor onder andere de bittervoorn. Er komen veel diersoorten voor op het complex en specifiek ook in de heemtuin. Het binnenterrein 29 Met veel zorg wordt er getuinierd Tuinen tussen de flatbebouwing DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

30 9 VOLKSTUINVERENIGING POLDERLUST 30

31 9 Volkstuinvereniging Polderlust Oppervlakte: 0,82 ha Ledental/aantal tuinen: 30 tuinen Jaar van oprichting: ± 1940 Eigendom: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als recreatie opgenomen in ontwerp bestemmingsplan Achtersluispolder Dit complex ligt langs de Noorder IJ en Zeedijk in Zaandam, tegen de zuidelijke rand van het Vijfhoekpark. De vereniging bestaat grotendeels uit leden van allochtone afkomst, van verschillende leeftijden. De meeste leden zijn flatbewoners uit Zaandam en hebben de tuin als enige buitenruimte. Leden komen over het algemeen met de fiets of lopend naar de tuinen. De tuinen hebben elk een eigen ingang langs de dijk. Vanwege het drukke verkeer op de dijk levert dit wel eens gevaarlijke situaties op. De meeste tuinen zijn voorzien van een tuinhuisje, maar verder zijn er geen (nuts)voorzieningen. Op de tuinen wordt sloot- en regenwater gebruikt. Er worden geen gezamenlijke activiteiten georganiseerd. Er zijn veel vogels op het complex en veel tuinen zijn voorzien van nestkastjes. Het complex heeft een fourageerfunctie voor dieren uit het aangrenzende park. De volkstuintjes zijn gelegen tussen het Vijfhoekpark en de dijk De tuinen zijn bijna geheel in gebruik als moestuin 31 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

32 10 VOLKSTUINVERENIGING NUT EN GENOEGEN 32

33 10 Volkstuinvereniging Nut en Genoegen Oppervlakte: 4,33 ha Ledental/aantal tuinen: 120 tuinen en een gedeelte voor schooltuinen Jaar van oprichting: 1920 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Valt onder Plan in Hoofdzaak Gemeente Zaandam, maar niet bestemd als volkstuin Website: htttp://home.versatel.nl/vtvnutengenoegen Dit driehoekvormige complex is gelegen aan de Havenbuurt in Zaandam. Door het geluidsscherm aan de zijde van de Provincialeweg en de woonwijk aan de andere zijde, is het complex weinig zichtbaar. De hoofdingang is gelegen aan de Havenstraat, waar ook parkeergelegenheid is. Er is nog een extra uitgang, aan de zijde van Havenbuurt. Deze vereniging werd omschreven als een dorpje op zich, met een dorpse mentaliteit. De vereniging is actief in allerlei opzichten en er wordt betrokkenheid gevraagd van de leden bij het organiseren van de activiteiten en het onderhouden van het complex. Het complex heeft een watervoorziening. Het verenigingsgebouw is tevens voorzien van elektra en riolering. Daarnaast is er ook een winkeltje met tuinbenodigdheden. De grootte van de tuinen is variabel. Voor deze vereniging is een permanente wachtlijst. De meeste leden komen uit de directe omgeving van het complex, enkele leden komen van buiten Zaanstad. Circa een derde deel van de leden is van allochtone afkomst. Ongeveer de helft van de leden is gepensioneerd. De meeste tuinen zijn voorzien van een tuinhuisje en zijn een combinatie van moes- en recreatietuin. In de weekenden komen buurtbewoners vaak wandelen op dit parkachtige complex. Het complex vormt een groene buffer tussen enerzijds de woonwijk en anderzijds de Provincialeweg en het bedrijventerrein. Het verenigingbestuur Netjes aangelegd en goed onderhouden Het ruime complex is rijk aan bomen. Het complex huisvest een imker met bijenkasten. Het complex heeft een belangrijke fourageerfunctie voor dieren uit het omliggende stedelijke gebied. De ecologische waarde kan verder vergroot worden door de waterkwaliteit te verbeteren en een meer geleidende bomenrij aan te planten. Wandelen in de parkachtige omgeving Het winkeltje 33 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

34 11 TUINVERENIGING DE UITKIJK 34

35 11 Tuinvereniging De Uitkijk Oppervlakte: 0,81 ha Ledental/aantal tuinen: 27 leden/tuinen Jaar van oprichting: Circa 1990 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Valt onder Plan in Hoofdzaak Gemeente Zaandam, maar niet bestemd als volkstuin Dit complex is gelegen naast de Havenbuurt, direct tegen de zuidkant van het complex van volkstuinvereniging Nut en Genoegen aan. Het complex is bereikbaar vanaf de Helsingborghstraat en er is beperkte parkeergelegenheid nabij de Havenstraat. Elk tuintje heeft een tuinhuisje, gelegen aan de zijde van het hoofdpad. Er is een verenigingsgebouw met een wateraansluiting. Verder zijn er geen (nuts)voorzieningen. Deze vrij kleine vereniging bestaat grotendeels uit leden van allochtone afkomst. Het werk aan de gemeenschappelijke gedeelten wordt voornamelijk door het bestuur zelf uitgevoerd. De meeste leden komen uit de directe omgeving van het complex en hebben geen tuin. Een belangrijke reden voor leden om de volkstuin te hebben is het sociale samenzijn met de (uitgebreide) familie. Men barbecuet hier veel. Ongeveer de helft van de tuin is daarom in gebruik als terras/zithoek. De andere helft bestaat uit moestuin. Het entreebord spreekt voor zich Het hoofdpad met aan weerszijden de tuinen 35 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

36 12 BELANGENVERENIGING TUINDERS ZAANDERHORN 36

37 12 Belangenvereniging tuinders Zaanderhorn Oppervlakte: Ledental/aantal tuinen: Jaar van oprichting: Eigendom: Organisatievorm: Bestemmingsplan: 0,6 ha 12 leden/tuinen Vereniging sinds jaren 80, maar al ruim 60 jaar tuinen Ministerie van Verkeer en Waterstaat Vereniging Valt onder bestemmingsplan Zuiderhout, maar niet bestemd als volkstuin Dit complex ligt aan het Noordzeekanaal in de uiterste zuidwesthoek van bedrijventerrein Zuiderhout in Zaandam. Het complex is te bereiken vanaf de Hemkade. Dit complex is oorspronkelijk aangelegd voor de pontwachters. Elke tuin heeft een eigen ingang aan de zijde van de Hemkade en loopt door tot aan de groenstrook langs het kanaal. De vereniging huurt de grond tot aan de waterlijn en onderhoudt het gras op de dijk. De grootte van de tuintjes varieert sterk. De kleinste is 340 m², de grootste m². De tuinen zijn voorzien van tuinhuisjes en andere opstallen, zoals kassen. De vereniging hanteert een wachtlijst, maar als er een tuin vrij komt probeert men eerst via eigen contacten de tuin te verhuren. De helft van de tuinen is voorzien van elektra. Verder zijn er geen voorzieningen. De leden komen uit de directe omgeving van de tuin. De aantrekkelijke locatie aan het water draagt sterk bij aan de populariteit van de tuin. De vereniging heeft dan ook zelden leegstand. Naast het tuinieren heeft het complex een belangrijke (dag)verblijfsfunctie voor de tuinders. Via de bomensingel langs het Noordzeekanaal is het complex verbonden met het grote groencomplex van het Hembrugterrein. Het complex is daarmee van belang voor onder andere vleermuizen. Aantrekkelijk gelegen aan het water Grote tuinen met veel bebouwing 37 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

38 13 VOLKSTUINPARK JAN VROEGOP 38

39 13 Volkstuinpark Jan Vroegop Oppervlakte: 6,43 ha Ledental/aantal tuinen: 128 tuinen + circa 1200 m 2 schooltuinen Jaar van oprichting: 1946 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Westerspoor Zuid Website: Dit grote complex is ingeklemd tussen de Westzanerdijk en de Ringweg in Zaandam. Het complex heeft meerdere ingangen, allen langs de Ringweg en voorzien van parkeergelegenheid. De randen zijn voorzien van opgaande beplanting, waardoor het complex visueel is afgesloten van de omgeving. Het complex staat overdag open voor wandelaars, waar onder andere medewerkers van de bedrijven op het nabijgelegen industrieterrein frequent gebruik van maken. Het complex is als tuinpark ingericht en wordt zeer goed onderhouden. Er is veel gemeenschappelijk terrein, waar elk lid zijn of haar steentje aan bijdraagt. Het park is altijd populair geweest. Op dit moment staan er 30 mensen op de wachtlijst. Het park biedt veel voorzieningen voor de tuinders. Er is een verenigingsgebouw, voorzien van riolering, en een winkel. Bijna alle tuinen en tuinhuisjes zijn voorzien van water en elektra. De meeste tuinen zijn in gebruik als sier- en recreatietuin. Het aandeel moestuin is klein. De vereniging organiseert jaarlijks een open dag, een plantjesdag en een kerstmarkt. Circa 15% van de leden is van allochtone afkomst. Iets minder dan de helft van de leden is gepensioneerd. Behalve een eigen website brengt de vereniging ook elk kwartaal een verenigingsblad uit, de Vroegopper Een groot gedeelte van het complex bestaat uit bomensingels, wat het bijzonder geschikt maakt als broedgelegenheid voor vogels. Er komen dan ook veel vogelsoorten voor en ook dieren als egels en hazen zijn gesignaleerd. Het complex biedt huis aan een imker met een bijenkolonie. Het verenigingbestuur Vooral recreatie- en siertuinen Goed onderhouden en parkachtig Het winkeltje wordt gerund door een vrijwilliger 39 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

40 14 TUINVERENIGING WESTZANERDIJK 40

41 14 Tuinvereniging Westzanerdijk Oppervlakte: 0,97 ha Ledental/aantal tuinen: 32 leden/39 tuinen Jaar van oprichting: ± 1985 Eigendom: Particulier Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Westerspoor Zuid Website: Dit complex grenst aan dat van vereniging Jan Vroegop en is gelegen tussen de Ringweg en de Westzanerdijk in Zaandam. Het complex is aangelegd op voormalige boerderijgrond. De ingang ligt aan de zijde van de Westzanerdijk. Het complex is vanuit de omgeving goed zichtbaar en altijd toegankelijk. Fietsen kunnen op eigen terrein worden gestald. Voor auto s is voldoende parkeergelegenheid aan de Westzanerdijk. Er is een verenigingsgebouw en alle tuinen hebben een wateraansluiting. De meeste leden komen uit de directe omgeving van het complex. Ongeveer een derde van de leden is van allochtone afkomst. De meeste leden zijn flatbewoners zonder andere buitengelegenheid. De meeste tuintjes hebben een gedeelte moestuin en een gedeelte siertuin en zijn voorzien van een tuinhuisje. Op het complex komen veel vogels en amfibieën voor, dankzij het feit dat de locatie deel uitmaakt van een grote groene bufferzone tussen de Westzanerdijk en het industrieterrein. Het verenigingsgebouw De tuinen liggen in de directe nabijheid van bedrijven Een bloementuin 41 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

42 15 VOLKSTUINVERENIGING WESTZAAN 42

43 15 Volkstuinvereniging Westzaan Oppervlakte: 1,16 ha Ledental/aantal tuinen: 30 tuinen Jaar van oprichting: 1917 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Westzanerpolder Vanwege de komst van de brug over het zijkanaal is de vereniging in 1995 verhuisd en op de huidige locatie tussen Westzaan en industriegebied Hoogtij terecht gekomen. Het complex is opgenomen in de groene buffer tussen de woonhuizen en bedrijventerrein Hoogtij. Er is geen verenigingsgebouw en er zijn geen nutsvoorzieningen. Het slootwater is brak, waardoor men is aangewezen op regenwater of eigen aanvoer. Bij het snoeien van de heg, die langs het gehele toegangspad groeit vanwege de privétuinen daarachter, houdt men rekening met het broedseizoen. Er is verder weinig opgaande beplanting, waardoor het complex vanuit de omgeving goed zichtbaar is. De meeste leden komen uit Westzaan of hebben na verhuizing uit Westzaan de tuin aangehouden. Er zijn geen allochtone leden en de meeste leden zijn gepensioneerd. Bij dit complex kan men de auto meenemen tot aan de tuin. Veel leden komen met de auto of met de fiets. De vereniging ziet uit naar de viering van het 100-jarig jubileum. Gelegen direct tegen de bedrijfsgebouwen Links de heg, met daarachter de woonhuizen Ecologische oevers van het complex 43 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

44 16 VOLKSTUINEN ASSENDELFT-ZUID 44

45 16 Volkstuinen Assendelft-Zuid Oppervlakte: 3,47 ha Ledental/aantal tuinen: Onbekend Jaar van oprichting: Onbekend Eigendom: Diverse Organisatievorm: Onbekend Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Poldergebied Assendelft Dit complex van de voormalige leliekwekerij ligt achter de Dorpsstraat in Assendelft en is ontsloten via de achtererven van de woningen. Aan drie zijden grenst het complex aan het open landschap. Brede watergangen scheiden het complex van het open landschap. Er is (nog) slechts één enkele tuin in gebruik. Deze locatie is als volkstuinen bestemd in het bestemmingsplan. Het groot deel bestaat uit bos en op de open gedeelten worden dieren gehouden. De variatie in begroeiing maakt dat het complex een belangrijke bijdrage levert aan de biodiversiteit. Zo broedt er onder andere een havik. Rechts het dorpslint, links het terrein Nog slechts een enkele tuin 45 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

46 17 TUINVERENIGING HOOP DER TOEKOMST 46

47 17 Tuinvereniging Hoop der Toekomst Oppervlakte: Ledental/aantal tuinen: Jaar van oprichting: Eigendom: Organisatievorm: Bestemmingsplan: 2,45 ha 78 tuinen 1962 (maar daarvoor was het al wel ingericht als volkstuin) Gemeente Zaanstad Vereniging Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Poldergebied Assendelft Het complex bestaat uit een smalle strook land tussen twee slootjes in en ligt langs de Genieweg. Er zijn enkele parkeerplaatsen. De tuinen zijn geclusterd per vier en elk cluster heeft een eigen ingang. De meeste tuinen bestaan uit een combinatie van moes- en recreatietuin. Ook hier is een duidelijke trend richting biologisch tuinieren. Er zijn geen voorzieningen op het complex. De tuinen zijn wel voorzien van een tuinhuisje. De meeste leden komen uit Assendelft en zijn gepensioneerd. Circa 5% van de leden is van allochtone afkomst. In vergelijking tot de andere verenigingen heeft deze vereniging veel last van vandalisme en diefstal, dat waarschijnlijk te maken heeft met de afgelegen ligging en de gemakkelijke toegang tot het complex. Vanwege de ligging in de polder en het nabijgelegen Happébos is hier een grote verscheidenheid aan diersoorten te vinden. Het complex fungeert met name als fourageergebied voor vogels. Rechts Genieweg en Happébos Combinatie van moes- en recreatietuin 47 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

48 18 VOLKSTUINVERENIGING DE ZUID 48

49 18 Volkstuinvereniging De Zuid Oppervlakte: 1,55 ha Ledental/aantal tuinen: 48 leden/tuinen Jaar van oprichting: ± 1910 Eigendom: Gemeente Zaanstad Organisatievorm: Vereniging Bestemmingsplan: Als volkstuin opgenomen in bestemmingsplan Poldergebied Assendelft Het complex ligt naast de schaatsbaan van Assendelft, achter Dorpsstraat 438. Op dit complex is elke tuin 300 m² groot. Er zijn geen nutsvoorzieningen, wel een verenigingsgebouw en een speelweide voor de kinderen van de tuinders. Elke tuin is voorzien van een tuinhuisje, dat aan het centrale toegangspad ligt. De tuinen zijn hierdoor weinig zichtbaar. De tuinen zijn in gebruik als moestuin, met hier en daar een klein gedeelte siertuin. Een aantal tuinders houdt kippen. De leden houden de tuin over het algemeen lang aan. De vereniging heeft een korte wachtlijst. De meeste leden komen uit Assendelft en weinigen zijn van allochtone afkomst. De locatie is vooral populair vanwege de ligging met het fraaie uitzicht op de polder. Toegang tot het complex Het bestuur De tuinhuisjes staan aan het toegangspad 49 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!

50 Coöperatieve tuinbouwvereniging Werkmanskracht 19a Complex KOOIERTJE 50

51 19 Coöperatieve tuinbouwvereniging Werkmanskracht Deze Assendelver vereniging is in 1904 opgericht en daarmee de oudste volkstuinvereniging in Zaanstad. Het 100-jarig jubileum is gevierd, waarbij ook een boekje over de vereniging is uitgebracht. Op dit moment heeft de vereniging vier complexen, allen in Assendelft. Geen van de complexen beschikt over (nuts) voorzieningen. De meeste tuinen zijn voorzien van een tuinhuisje. De grootte van de tuinen varieert sterk. De organisatievorm is bijzonder, namelijk een coöperatie. De leden betalen jaarlijks inleggeld en hebben een aandeel in de vereniging. Circa 15% van de leden is van allochtone afkomst. De meeste leden komen uit Assendelft en hebben een eigen tuin. 19a Complex Kooiertje Oppervlakte: 0,7 ha Ledental/aantal tuinen: 28 tuinen Jaar van oprichting: 1904 Eigendom: Van de vereniging zelf Website: Dit is het oudste complex van de vereniging. Het complex ligt op een kavel in het landelijk gebied Assendelft, met uitzicht over de polder. De ingang ligt tussen de huizen aan de Dorpsstraat, nabij nummer 532. Het complex grenst aan de achterzijde aan een boerderij. Op dit complex is elke tuin 300 m² groot. Er is geen nutsvoorziening of verenigingsgebouw. Enkele tuinen zijn voorzien van een tuinhuisje of berging. De tuinen zijn hoofdzakelijk in gebruik als moestuin. Het bord Gelegen in de polder Het bestuur 51 DE ZAANSE VOLKSTUIN LEEFT!