Stuknummer: AI

Transcriptie

1 7U td m : : Stuknummer: AI : -j J - u Uakbond Aan het College van B&W en de Gemeenteraad Barneveld, 28 september 2015 Betreft: verduurzaming varkenssector Geachte leden van het College van B&W en de Gemeenteraad, De Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NW) vindt het belangrijk dat de Nederlandse gemeenten op de hoogte zijn van de (duurzame) ontwikkelingen in de varkenssector. De N W zou het zeer waarderen als u hiervan kennis neemt en deze informatie meeneemt in uw besluiten. De varkenshouderij is op eigen initiatief bezig met een forse duurzaamheidsslag. Verreweg de meeste veehouderijbedrijven zijn in het bezit van het kwaliteitscertificaat 1KB en/of een erkenning voor dierenwelzijn en/of milieu zoals het Beter Leven-kenmerk van de Dierenbescherming, Milieukeur of Keten Duurzaam Varkensvlees. Om zo'n certificaat te behalen, voldoen varkenshouders aan bovenwettelijke eisen, bovenop de al zeer strenge Europese en Nederlandse regelgeving op het gebied van dierenwelzijn en milieu. Dit betekent dat deze bedrijven op vrijwillige basis of op eigen initiatief aan een bepaald concept meedoen. De kosten die zij maken om aan de extra eisen te voldoen, kunnen zij terugvragen in de prijs van hun varken. Met andere woorden: de consument betaalt extra voor dit vlees. De varkenshouderij vindt een verdere verduurzaming noodzakelijk. De sector heeft daarom samen met haar ketenpartners een visie geschreven, getiteld: 'Recept voor Duurzaam Varkensvlees' (RDV, zie bijlage). De visie is inmiddels aangevuld met een innovatie- en uitvoeringsagenda. Het Recept voor Duurzaam Varkensvlees bestaat uit vier thema's: Markt S consument 'Een eerlijke verdeling van de marge in de keten betekent dat elke schakel de ruimte heeft voor duurzame investeringen naast het verwerven van een inkomen.' Gezond Ä transparant 'Met een nieuw kwaliteitssysteem wil de varkenssector de zorgvuldige productiewijze varkensvleesketen zichtbaar maken.' in de totale Maatschappij â omgeving 'Ondernemers in de varkenshouderij staan middenin de samenleving en ontwikkelen hun bedrijven in dialoog met de omgeving.' Varken S kringloop 'De varkenssector werkt aan energieneutrale stallen en het duurzaam benutten van mest. Daarnaast zullen de varkens natuurlijk gedrag moeten kunnen vertonen.' De N W wil zich, samen met de gemeenten, provincie, de maatschappij en onze boeren, richten op een vitale varkenshouderij die toekomstbestendig is. De sector moet op het Postbus AN BARNEVELD lei. (034?) Fax (0342) hfo@nw.nl KvK nr

2 gebied van gezondheid, dierenwelzijn, milieu, maatschappelijke en landschappelijke inpassing verantwoordelijkheid nemen. Dit willen wij doen met het Recept voor Duurzaam Varkensvlees als leidraad. De al lopende transitie naar een nóg duurzamere varkenshouderij moet niet verstoord worden door bovenwettelijke maatregelen van provinciale en gemeentelijke overheden bovenop onze nationale en Europese regelgeving. Door extra provinciale en gemeentelijke eisen op te leggen aan varkenshouders, worden de kosten die daarmee gemoeid zijn eenzijdig afgewenteld op de boer. Dit betekent dat de investeringen die de varkenshouders moeten doen, niet kunnen worden doorberekend in de keten. De consument hoeft in dat geval dus niet te betalen voor de extra wettelijke eisen op het gebied van dierenwelzijn en milieu. Hiermee wil de N W aangeven dat aan verduurzaming een prijskaartje hangt. Onze sector is zich ervan bewust dat er stappen gezet moeten worden. Deze stappen moeten echter wel in de juiste volgorde plaatsvinden, zodat iedereen in de keten baat heeft bij verduurzaming: burger, consument, overheid én de boer. Zodra duurzaamheidsmaatregelen worden vastgelegd in wetgeving, wordt de boer dé kans ontnomen om de kosten uit de markt vergoed te krijgen. Dit zorgt voor een ongelijke margeverdeling in de sector, zowel nationaal als internationaal. Naar aanleiding van bovenstaande uiteenzetting hebben wij in de bijlagen extra informatie gebundeld die voor u als raadslid wellicht van belang kan zijn. Wij pleiten ervoor om de sector zelf haar verantwoordelijkheid te laten nemen door met het Recept voor Duurzaam Varkensvlees in te spelen op de maatschappelijke wens om duurzamer te produceren en de maatschappelijke wensen niet in wet- en regelgeving om te zetten. Heeft u behoefte aan meer informatie of een gesprek om verder te praten over dit onderwerp? Wij zijn ten alle tijden bereid om met u verder van gedachten te wisselen over de varkenshouderij. U kunt contact opnemen met Paul Wouters. De heer Wouters is lid van het Dagelijks Bestuur van de Nederlandse vakbond Varkenshouders (NW) ( / p.wouters@nvv.nl). Met vriendelijke groet, Nederlandse Vakbond Varkenshouders Ingrid Jansen Voorzitter Bijlagen: - Recept voor Duurzaam Varkensvlees - Vraag en antwoord Hepatitis E - Publiekssamenvatting van de eerste resultaten uit het VGO onderzoek (Onderzoek RIVM) - Onderzoek LUMC wijst uit: kinderen die opgroeien op de boerderij hebben minder last van astma Postbus AN BARNEVELD ìe :. (034?) Fax(0342) E ma:l h T 'o@nw.nl KvK nr ?

3 RECEPTVOOR D U U R Z A A M VARKENSVLEES RKENSVLE

4 RECEPT VOOR DE TOEKOMST Dít document is het resultaat van intensieve en uitgebreide discussies- over de toekomst van de varkensvleesketen. De organisaties van varkenshouders - ITO en NW - en de organisatie van de vleessector - COY - hebben hiertoe gezamenlijk de verantwoordelijkheid genomen- Het resultaat Ís een toekomstvisie die wordt onderschreven en gedragen door deze organisaties. We sluiten hiermee aan bij de conclusies en aanbevelingen van de Commissie-Van Doorn (Verbond van Den Bosch), maar spitsen ons toe op de varkensvleesketen. (Deze visie is ook het kader voor de kennis- en innovatieagenda van de Topsector Agri ã Food en in het bijzonder de Privaat-Publieke Samenwerking (PPS) Samenwerkende Varkcnsvleesketen.) Als ondernemers in dc varkensvleesketel] zijn we producenten van voedsel. Zoals bij het bereiden van voeding een recept richting geeft voor het beste resultaat, zo willen wij met deze visie richting geven aan onze toekomst. In dit recept zijn duurzaamheid, gezondheid en maatschappelijke waardering de basisingrediënten Maarten Rooijakkers JKřWderland lngrid ļansen Uakūonü fť i r\ Jos Goebbels Organisalic voor dc Vleessector 3

5 D U U R Z A M E VARKENSVLEESPRODUCTIE Het uitqangpunt van deze visie is onze gezamenlijke ambitie. Dit is wat we met de varkensvleesketen willen bereiken vóór 2020: - WERELDWIJD TOONAANGEVEND ZÍJN IN DUURZAAMHEID. ALS VOEDSELPRODUCENTEN EEN SUBSTANTIËLE BIJDRAGE LEVEREN AAN DE WELVAART IN NEDERLAND, OP EEN MANIER DIE MAATSCHAPPELIJK WORDT GEWAARDEERD ' SAMENWERKEN BINNEN DE KETEN, VOLGENS RENDERENDE VER DIENMODELLEN WAARBINNEN DE MARGE EERLIJK WORDT VERDEELD. I V \ arkensv leesketeii staat voor grote uitdagingen. Aan de ene kant is er \\ ereld- \\ i]d een groeiende \ raag naar v oedsel. 1 V wereldbevolking groeit en in opkomende L\ onomieen neemt de hehoette aan hoogvv aardige \ oedingsmiddelen zoals zuiv i I. v lees Ľii eieren toe Aan de andere kant lieeľī de (intensieve) veehouderij in Nederland te maken met maatschappelijke issues: veranderde opvattingen o\er dieren \\ el/ipi en schaalgrootte v an bcdrijv en en toegenomen onrust o\ er \ olksge/ondheidseftecten 1 índerilemerş hebben te maken met een opeenstapeling van vaak beperkende beleidsmaatregelen Op lokaal niveau zorgen procedures en gebrek aan draag\ lak voor stagnatie w aai door \ eel varkenshouders nauwelijks mogelijk heden hebben hun bedrijt te ontwikkelen IX' commissie Van Hoorn (Verbond van Oen Bosch) concludeert in haar rapport "Al het \ lees duur/aam" dat in de Nederlandse context intensiev e \ eehoudeľij verbonden /al moeten worden niet duur/aam: zorgv uldiġ intensief en lokaal ingepast. Als Samenw erkende Varkemvleesketen pakken HO, NV\ uitdaging op. en CO\ deze ( hn die ambitie w aar te maken. Ís een transitie nodig, Oe commissie Van I ïoom formuleert het als volgt: "Het realiseren van de condities waaronder een veehouder op maatschappelíįk geaccepteerde manier /İįii dieren houdt, v eivist een omslag of. sterker "eíormulecľd. een doorbraak " DUURZAME VARKENSVÌ E ESPRODUCTIF Wľduur/.amìng \ an Je v arkensv ļeesproductie (\ eľs \ lees, \ leesw aren en andere bereidingen ļ heeft consequenties \ oor alle si hakels įn de prod uctieketell, de v arkenshouderij. toeleverende industrie, de slachle ri], di v leesveľweľkmg. het transport, de retail en tood service ()ri1 verduur/ammg te bei eiken vernieuwen vv e de sameliw er king tussen de schakels v an de keten MARKT IS LEIDEND We richten ons op toegev oegde v\ aaide voor de consument in Noordw est Į uropa. 1 'e markt is leidend. Pc behoeften van de consument en de wensen \ an de retail en food serv ice /iļii ons kompas. Producteigenschappen als smaak, gemak en prijs /ïļn daarbij belangrijk Net zi I \ ooi naam zijn beleving, ge/ondheid en dierenvvelzijn, 1 *aainaast spelen aspecten een rol die minder goed zijn uit te leggen aan de consument Voorbeelden zijn milieu. O t, uitstoot (carbon footprint), landgebruik en verantwoord geproduceerde vccvoergrondstoŕfen. 1 ''it alles v raagt om andere bouderijsvs tenten op varkensbedrijven en ketenstructuren w aai in integt ale duurzaamheid wordt geborgd bssentiecl is ook een logistiek in de keten die is gericht op gescheiden productstromen. I darmee kunnen w e inspelen op een differentiatie in de vraag vanuit de markt. ECONOMISCH DUURZAAM Pe genoemde transitie brengt extra prodik tiekosţeil met zich mee \oldoeii aan v ragen vanuit de markt en de maatschappij vraagt investeringen m de keten. Hogere kosten kunnen alleen worden gemaakt, als Jaar tegenover extra opbrengsten staan. In de keten is meeropbrengst mogelijk als een schakel extra vv aarde levert of als er schaatste is op de markt Het waarborgen van economische duurzaamheid is essentieel V ooi een gtk'd tllîv tlo Hetende keten Hiel v oor moeten vv e nieuw e waardemcidellen ontwikkelen en nieuwe marketingstrategieën uitwerken. Deze ontvv ìkkelĩng v raagt om een extra impuls VERDERGAANDE KETENS AM EN WERKING Pe sa men w erkende varkensv leesketen kie st daarom voor v erdergaande keten samen werking. Paai mee kunnen we de marktv raag en de productie beter op elkaar afstemmen We zijn daardoor betel' in staat afspraken te maken ov er kw aliteit en producticv ooi vv aai den, onder andere op het primaire bedrijf. In onze visie leidt dat tot betere en stabielere prijzen en minder financiële risico's. Paar staat tegenover dat zowel varkenshouders als slachterijen en \ leesv ervv erkers genoegen nemen met minder \ ríjheidsgraden en een inperking v an hun heslìssingsruimte. We w erken onze v Lsīe uit in.u tieplannen v ooi de v olgende v ier thema 's. * Markt en consument ' (ìezundw: transparant * Maatschappij iv omgeving " \ arken ĉ«kringloop Peze thema's worden op de volgende pagina's toegelicht. 5

6 i THEMA 1 M A R K T &L C O N S U M E N T Verduurzaming wordt zichtbaar voor de consument, met nieuwe marktconcepten en labels die de toegevoegde waarde van vlees of v l e e s w a r e n l a t e n z i e n. B e d r i j v e n in d e k e t e n v a n b o e r t o t s u p e r m a r k t ontwikkelen nieuwe verdienmodellen met een 'faire' verdeling van de marge. MARKTCONCEPTEN Voor consumenten wordl dc lerduufzamiiîįi van \ arkens\ lecsprnductie merkbaar door dc introductie van nieuwe mai'ktconceptcn. labels kunnen de toegevoegde vv aarde van \ leis of \ leeswaren zichtbaar maken. IV Samenwerkende Varken A leesketeii streeft naar een jaarlijkse toename met ten minste 1? prevent v.ui v lees niet een duurzaamheidskeurmerk ot kenmerk (invlum f biologisvh). In 2010 en 20] ] įs de/v groei ruimschoots gehaald mede dankzij hel succes \ an \ arkens\ lees met een ster \ an het Beter [.even kenmerk. 1 *aarnaast ontwikkelt de vleesindustrie concepten elie V arkens\ lees verrijken niet plantaardige eiwitten \ oor een gezond en duurzaam k\\ aîĩteitsproducî. STIMULANS UIT DE MARKT Marktconcepten koppelen vragen \ an uit de markt aan verduurzaming. Stimuleringsmaatregelen en com enantcn kunnen \ arkenshoudus en andei e schakels in de keten een extra steuntje in de rug geyen \oor in\ esteringen in verduurzaming. \ oorbeelden zijn duui /ame stals\ sternen en het \ ervv erken \ an duur /anic grond sloften tij \ee\ oeľ. /o gebruikt de Nederlandse dícľ \ oederìndustrie vanaf alleen nog maar duurzame (RTRS gecertifket rde) soja en worden na 2(115 alleen nog integraal duurzame stallen gebouwd. EERLIJKE VERDELING MARGE IV Samenwerkende Yarkensvlceskctcli gaat bij de ontwikkeling\an nieuwe w aardeino. dellen en marktstrategieën uit van het 'fairtrade' pnrii ipe \ oor alle schakels in de keter We si re\ en naar een 'taire' verdeling van de marge tussen retail toi 'd ser\ ice, v erwerker slachter, v aŗkt nshouder en toeleverende industrieën dienstverleners. 1 V/e waardcmodellen horgen dat elke schakel een niargi maakt die de ruimte geett v oor duurzame inv ešterjngen naast het v ei wenen van een inkomen hen ketenbreed v oorstcl ('W aai dev ol nerspectįet \ oor ander v lees 21'2(1') v an CBI. I Nil. ľh l ( i»\ en l.híwageningen UR is opgenomen in de onder/ocks en in nov atieagenda \ an de Sanienw erkende Yarkenw leesketen {ITS ľigs lťood ). 'Een eerlijke verdeling van de marge in de keten betekent dat elke schakel de ruimte heeft voor duurzame investeringen naast het verwerven van een inkomen.'

7 .... 'Met een nieuw kwaliteitssysteem willen we de zorgvuldige productiewijze in de totale varkensvleesketen zichtbaar maken. THEMA 2 wą m&mraāfwm m ssqprap m «m VERANTWOORD GEBRUIK DIERGENEESMIDDELEN I diergeneesmiddelen, w aaronder antibiotica. /i[n belangrijk in de /org \oor onze dieren. 1 duurzaamheid betekent zorg\ uldige en verantwoorde in/et van antibiotica, om resistentie tegen deze geneesmiddelen te \ oorkomen. Sinds 20)2 gebruikt de primaire sector geen antibiotica die in on/e \ isie exclusief bestemd zijn \ oor de humane gezondheids zorg. Verder zullen u e \ olledīg sîi ippen met preventief gebruik. In onze visie zetten we antibiotica alleen Ín vooi het K'handelen \an zieke dieren. Voor de reductie van antihíoticagebruik is een convenant afgesloten IV doelstelling \ an 2013, ven afname van 50 ' ten opzichte \an reťt rentieļaar 2009, is al in 2012 bereikt. Hierdoor kunnen we versneld toewerken naar een \eehouderij waarbij antibiotica alleen curatief wordt toegepast Voor 2020 stellen we als doel \ oor anti biotīcagehruik een niveau dat algemeen wordt beschouwd als verantwoord. Pat wil zeggen: een w erkwijye die ook in de humane gezondheidszorg wordt gehanteerd. We gaan daarvoor de gezondheidszorg verbeteren nu t pre\ entief diermanagenient. Met aanpassingen in huis\ esting. management. \ oeding en \ eterinaire dienstv erlemng w illen we ons richten op gezonde dieren met een hogere Líczondbeidsstatus KE (E N KWAL 1111I SSYi TE EM Pe varkens\ leesketen w erkt aan een gezonde productie. Paarin zijn we transparant. (*111 de kw alitcit \ an ons \ arkens\ lees te borgen, ontwikkelen weeën nieuw ketenkwaliteitssvsteem. Hiermee maken we de zorg\ uldige productiewijze in de totale varkensv leesketen zichtbaar 1 V basis hierv oor b per 1 januari 2013 gelegd, door het koppelen van liet (.ìlnbak T.ip kw aliteitsw steem (retail) aan de bestaande kw aliteitss\ sternen \ an de productieketen (1KB). We introduceren hiermee het principe \an chain ofcustodv'. waarin elke afnemende schakel de kwaliteitseisen borgt \ an de eigen en toele\ erende oť dienstverlenende schakel(s). Het nieuwe ketenkwalitcitssvsteem onn at het hele traject \ an producent tot consument. Pit geldt \oor retail, A merken en out of home consumptie Pe focus \oor k\valiīeits\ erhetering komt te liggen op borgen van de hele keten. īn plaats van controle per si hakel. 1V retail implementeert samen met ketenpartners nieuwe inkoopspeĉ.ificatíes voor duurz.aam varkens \lees in de penode201.v2il20.1v agenda biervoor krijgt in 2013 gestalte. We beheersen zoohoseíi met hulp van monitoring, i tns streven is oni de risico's \ oor de \ olksgezondheid tot een minimum te beperken Cl

8 : j é r hun Ondernemers m de varkens hūuderij staan middenin de samenleving en ontwikkelen bedrijven in dialoog met hun omgeving COMMUNICATIE BEDRIJFSONTWIKKELING EN T H E M A 3 MAATSCHAPPIJ hk O M G E V I N G Varkensbedrijven horen op het platteland. Ondernemers moeten een bijdrage leveren aan de gemeenschap. In het proces van bedrijfsontwikkeling bieden varkenshouders ruimte voor dialoog met hun omgeving. Wij vragen van de (lokale) overheid daarbij te faciliteren en ondernemers speelruimte te gunnen. Varkensbedrijven horen op het platteland. 1 \- v arkensv ìeesketen is een vorm \ an voedselproductie die is Verankerd in het landelijk gebied. ( Ondernemers in de \ arkenşhouderij leveren een actieve bijdrage aan de buurt, de gemeenschap en het plaatselijke bedrijfsleven, /e /iļn actief met communicatie met hun lokale omgeving, /o w erken ze aan een goede lokale inpassing van en continuïteit voo] hun bedrijf. 1 V v arkensv ìeesketen als geheel draagt actief bi aan v ergroting v, an de maatschappelijke waardering en het imago v an de v arkenssector. De sector laat zich zien met onder meer zichtstallen. Met (landelijke) acties zoals het ļaarlijkse \\ eekend v an het Varken en Big ('hallenge (Veehouderij tegen kanker, Alpe d'hu/es) verbinden we hoer. burger, maatschappelijke organisaties en ov erheid EXPERIMENTEERRUIMTE I indei nemcľs staan in contact met hun omgeving. In het proces v an bednļtsontw ikkeling bieden v arkenshouders ruimte voor dialoog, om wensen uit de directe omgeving mee te nemen in hun plannen Pat is de veiantw oordelijkheĩd van de ondernemer. Pe varkensvleeskeĩen maakt zich sterk voor experimenteerruimte, om de gewenste olltvv ikkeling te versnellen. Innovaties vanuit het bedrijfsleven kunnen een bijdrage lev eren aan duurzamere varkensbedrijven die passen m hun omgeving Samenwerkende \ arkensv ìeesketen v mdt dat de lokale overheid een verantwoordelijkheid heeft om bedrijfsontwikkeling te faciliteľen: door op lokaal niveau de dialoog tussen ondernemers en hun omgeving te faciliteľen: door ondernemers die investeren in innov aties de noodzakelijke experimenteerruimte te bieden i

9 NATUURLIJK GEDRAG VARKEN v an energie, diergezondheid en het vim ten i iņs stres Ľii is dal de \ arkens in onye stallen v an kringli rpen. soorteigen gedrag kunnen vertonen, voor alle belangrijke zogeheten hinctiegebieden, 4 zoals eten. rusten en mesten We kijken in v lees. waardoor de ecologische voetafdruk voortdurend naar mogelijkheden om mate kleiner vv ordt. / o leidt 0.1 procent v erbetering rialen (hiļ\ oorbeeld spel en nestmateriaal) v an de v oen om ersic tot,ì procent lagere âān te bieden die het natuurlijke gedrag heter ( ( f uitstoot mogelijk maken. De varkenshouderij onderschrijft de In de duurzame varkenshouderij die wij V A R K E N ck K R I N G L O O P klimaatdoelstellingen v oor alle agro voorstaan, zijn geen ingrepen aan het dier sectoren:.vi prot i nt reductie v an broeikas nodig. 1 V enige uitzondering zijn de oor gassen, een aandeel van 20procent her nummers vooi identificatie In 2020 zijn de nieuw bare energie eli jaarlijks 2 procent routinematige ingrepen uit het verleden, energiebesparing ten opzichte van 1990 zoals het knippen of slijpen van tandjes van (( on\enant Schone e n / u i n i y e Vjrosv toren) pasgeboren biggen en onv erdoofde castratie, THEMA4 (ie/oude dieren hebben een heter lev en en presteren beier Ze zetten voer efficiënter om t i n / c ambities gaan een stap v erder. uitgebannen. We zullen acīīet werken aan het W i w el ken aan de \ olgende speerpunten' overbodig maken v an het couperen v an de de energieneutrale stal en het duurzaam staarten benutten van mest SLUITEN KRINGL OPEN, GEBRUIK ENERGIENEUTRALE VARKENSHOUDERIJ VOEDSELRESTEN < 'lis doel is een energieneutrale v at kenshou Het varken is een alleseter en v an oudsher een derij te realiseren in 2020, door onder andere v erwerker v an v oedselresteli. In de moderne " v erlaging van het energiegebruik; varkenshouderij benutten we nevenstromen ' vergroting van groene energieproductie uit de lev ensmiddelenindustrie v oor de v oe via vergisting. īeiugw innen van warmte ding van onze dieren. Sinds de jaren tachtig en of zonile eiiergie. is de hoeveelheid nevenproducten in het rantsoen v an varkens gestaag toegenomen tot DUURZAME ENERGIE EN MINERAL EN In d e d u u r z a m e v a r k e n s h o u d e r i j d i e w i j v o o i i, k u n n e n v a r k e n s h u n bijna ŕhí miljoen ton per jaar. Wij hebben de De varkensv ìeesketen investeert op bedrijts ambitie het aandeel nog verder te vergroten. nis eau en op clusterniv eau in productie v an natuurlijke g e d r a g v e r t o n e n en zijn g e e n ing i aan het dier nodig, Daarnaast doen we onderzoek naar nieuwe hīo energíe. bodemverbeteraars en nieuwe {voor de humane consumptie ongeschikte] generatie N. 1' en k mcstsīotťeii uit dierlijke In d e v o e d i n g v a n o n z e d i e r e n b e n u t t e n w e i s t r o m e n uit d e grondstoffen zoals algen en insecten. (lok mest als alternatief voor kunstmest We zien pleiten we v oor de herintroductie v ail dier kansen in de nrestv erwerking (korte termijn ) levensmiddelenindustrie. De keten onderschr meel als grondstof v oi 'ľ v arkensv oer en technieken als mest raffinage waarmee van de agrosec toren en gaat een stap verder: w e w e KLIMAAT w aarde kunnen brengen. Daarmee kunnen w e mineralen en organische stof in mest tot I V v arkensv ìeesketen z a k energieneutrale stal en het duurzaam benutten van n uitstoot v an ( I». reduceren door maatregel n op bet gebied w e mineralen kringlopen sluiten en bodem vruchtbaarheid verbeteren. 13

10 i i.1 'f 1! 2f RECEPT VOOR DE T O E K O M S T i V organisaties in d rkcns\ VAN AMBITIE NAAR ACTIE hebben e ka *nd m 1 'nze amhitì Idwiįd koplot h i k e.inihn isie \\ iļ \ inden eert imbeid ti.rdi-n.\i het realiseren \ an de ontw ikke! i /.í. :1e n/e doelen stt : : Is samenwerkend aik : i luetic het beste t ľ at kens\ leesketen een kennis- en mnovatk 1 Ie toekomst heeft eonsetiuenti ndaon Da ; n Mn ľl-n amanm hake! ie keten. 1 H u n ties bii de ambities. Hu ken d kefls \ li t t oniand u^anis.itu m lijk het gesprek met i! tem p \ arkensbeeiri]\ en bterban tl H i e u w demode leti en ketin mm ti art n ľll de ket W e kiezen daarbij lek nsamenw erkm,

11 Hepatitis E: Vraag en antwoord 1. Komt Hepatitis E bij biggen voor? Ja, het kan bij biggen voorkomen, maar ook bij wilde zwijnen en reeën. Dit leidt bij de biggen hoogst zelden tot klinische klachten. Een milde hepatitis zou kunnen voorkomen. Onderzoek (Rutjes et al., 2014) laat zien dat afweerstoffen op vrijwel alle bedrijven voorkomen, zo wel organische als biologische als conventionele bedrijven. Bij individuele slachtvarkens is meer dan 7096 serologisch afweer aantoonbaar. Het in NL bij varkens voorkomende genotype betreft type 3 of 4. Bij de mens komen ook ander genotypen van HEV voor, vooral in landen met slecht sanitaire voorzieningen, zoals bijvoorbeeld India, Nepal. Reizigers naar die gebieden lopen een duidelijk infectierisico. 2. Is het virus nieuw? Dat 7096 van de varkens afweerstoffen heeft, wil zeggen dat het virus in feite niet nieuw is en al jaren circuleert. 3. Is het virus een zoönose? HEV is een zoönose. Dat maakt HEV relevant; diergeneeskundig heeft HEV nauwelijks impact. Varkenshouders en varkens zijn en worden niet ziek. 4. Kan een big door het uitscheiden van virus een mens ziek maken? In principe zou het kunnen maar als eerder aangegeven, er volgt meestal geen ziekte opbouw van afweer. maaralleen 5. Dan de vraag over vlees als besmettingsroute. Dat is een vraag voor RIVM aangezien zij over volksgezondheid gaan. Ik zou daarom ook naar hen verwijzen. Wel hierbij enige achtergrondinfo: 6. Kunnen mensen besmet raken van contact met varkens? In NL kan een mens in theorie via het eten van onvoldoende verhit vlees of varkenslever besmet raken. Varkensvlees goed verhitten dood het virus. Goede keukenhygiëne kan besmetting heel eenvoudig voorkomen. Omdat HEV ook bij wilde dieren voorkomt kan een infectie ook in de natuur opgelopen worden door (indirect) contact met uitwerpselen. 7. Zijn er nog onderzoeken die de relatie mens - dier in beeld brengen? In maart 2014 is een aanvraag voor subsidie gedaan door de Radboud Universiteit in Nijmegen waaraan de GD had toegezegd te zullen meewerken, maar dat is niet gehonoreerd. Dat onderzoek had specifiek tot doel om uit te zoeken hoe vaak het bij mensen voorkomt die hepatitis verschijnselen hebben en in hoe verre de typen die bij de mens gevonden worden overeenkomen met de typen die in NL bij varkens voorkomen. 8. Komt het virus nu vaker voor? Het idee dat het steeds vaker voorkomt bij mensen komt ook door verbeterde diagnostiek in ziekenhuizen n.a.v. berichtgeving over het feit dat er serologisch positieve bloeddonoren gevonden worden. Het is ons niet bekend of Sanquin een toename van het aantal virologisch positieve donoren ziet. Alleen virologisch positieve donoren zijn een risico voor patiënten, het feit dat een donor tegen HEV vertoont is geen probleem op zich. afweer Van varkenshouders en dierenartsen is wel bekend dat zij relatief vaker serologisch positief zijn, zonder dat dit tot klinische klachten heeft geleid.

12 In h e e l v e e l g e v a l l e n v e r l o o p t d e i n f e c t i e bij d e m e n s z o n d e r k l i n i s c h e k l a c h t e n e n w o r d t e r e n k e l a f w e e r o p g e b o u w d t e g e n dit virus. 9. Hoe lang is het virus al bekend in Nederland? H e t C V I d o e t a l m e e r d a n 1 0 j a a r o n d e r z o e k n a a r h e p a t i t i s E v i r u s e n w o r d t i n t e r n a t i o n a a l g e z i e n als v o o r a a n s t a a n d d e s k u n d i g e o p d i t g e b i e d. H e p a t i t i s E is e e n v i r u s d a t w e m o e t e n b l i j v e n v o l g e n. 10. Het CVI volgt inderdaad hepatitis E virus bij varkens, omdat het ons inziens een potentieel belangrijke zoonose is. D e h o g e p r e v a l e n t i e - c i j f e r s bij v a r k e n s k l o p p e n e n ik h e b d i v e r s e m a l e n g e p u b l i c e e r d o v e r d e z e situatie in m e e r d e r e landen v a n Europa. Een a a n t a l j a r e n t e r u g h e b b e n w e dat v o o r Nederland o n d e r z o c h t m e t h e t R I V M e n g e s t e u n d d o o r h e t p r o d u c t s c h a p ( P V V ). V a r k e n s in N e d e r l a n d zijn (net als e l d e r s ) e e n d u i d e l i j k r e s e r v o i r v a n d i t v i r u s. W i j v o l g e n d o o r l o p e n d d e c i r c u l e r e n d e h e p a t i t i s E v i r u s v a r i a n t e n in v a r k e n s o m t e z i e n o f d i e in v i r u l e n t i e t o e n e m e n. D a a r n a a s t p r o b e r e n w e o o k o m m e e r inzicht t e krijgen in de t r a n s m i s s i e v a n v a r k e n s e n w i l d naar m e n s e n. 11. Kun je besmet raken door het eten van vis, groente, fruit, rauw varkensvlees of oesters? Of vinden besmettingen alleen plaats via bloedtransfusie? G e v a l l e n v a n Hepatitis E virus infecties uit v o e d s e l zijn alleen b e w e z e n v o o r h e r t e n v l e e s, w o r s t v a n r a u w e v a r k e n s l e v e r e n o e s t e r s. H e p a t i t i s E v i r u s g e n o t y p e 3 ( h e t t y p e d a t o o k bij v a r k e n s i n N L c i r c u l e e r t ) is d a a r n a a s t o o k a a n g e t o o n d i n a n d e r e v o e d s e l p r o d u c t e n z o a l s z a c h t f r u i t e n v l e e s v a n varkens en wild zwijn. 12. Komt Hepatitis E op het bouwland terecht via de mest van varkens? En daarmee in de voedselketen? O p circa 5096 v a n d e v a r k e n s b e d r i j v e n i n N e d e r l a n d k o m t H e p a t i t i s E v i r u s v o o r i n d e m e s t, e n d a t lijkt s t a b i e l. O m d a t h e t v i r u s v r i j l a n g k a n o v e r l e v e n in d e m e s t k a n h e t o o k o p b o u w l a n d t e r e c h t k o m e n. H e p a t i t i s E v i r u s b e s m e t t i n g is a a n g e t o o n d o p z a c h t f r u i t, m a a r h e t is n i e t b e k e n d o f d e z e r o u t e n a a r d e v o e d s e l k e t e n v a n b e l a n g is. C V I d o e t o n d e r z o e k n a a r d e z e r o u t e o m d a a r m e e r i n z i c h t in t e krijgen. 13. Als je spreekt over varken en wild, wordt dan een wild zwijn bedoeld of kunnen het ook vogels of vossen, etc. zijn? H e p a t i t i s E v i r u s g e n o t y p e 3 is t o t o p h e d e n a a n g e t o o n d bij v a r k e n s, w i l d e z w i j n e n e n e n k e l e hertensoorten. 14. Is Hepatitis E gevaarlijk en zelfs dodelijk ook voor gezonde mensen? H e p a t i t i s E v i r u s ( g e n o t y p e 3 ) i n f e c t i e s bij m e n s e n v e r l o p e n i n h e t o v e r g r o t e d e e l v a n d e g e v a l l e n z o n d e r z i e k t e v e r s c h i j n s e l e n. In e e n b e p e r k t a a n t a l g e v a l l e n is e r w e l s p r a k e v a n e e n e r n s t i g z i e k t e b e e l d. In d i e g e v a l l e n is e r m e e s t a l s p r a k e v a n o n d e r l i g g e n d l i j d e n o f e e n v e r m i n d e r d e a f w e e r. 15. Is Hepatitis E te vergelijken met BSE of O-koorts? H e p a t i t i s E v i r u s m o e t n i e t v e r g e l e k e n w o r d e n m e t BSE o f Q - k o o r t s. D e b e t r e f f e n d e z i e k t e v e r w e k k e r is e e n v i r u s e n g e e n p r i o n (BSE) o f b a c t e r i e ( Q - k o o r t s ). H e p a t i t i s E v i r u s h e e f t z i j n e i g e n d y n a m i e k d i e op zichzelf b e o o r d e e l d dient t e w o r d e n. 16. Hoe vaak zijn bloeddonoren besmet? v a n h e t b l o e d is b e s m e t. D e b l o e d b a n k k a n d i t o n d e r v a n g e n d o o r h e t b l o e d t e t e s t e n d i t k o s t e e n paar e u r o per test. D a a r m e e z o u w e l h e t p r o b l e e m t e o n d e r v a n g e n zijn zoals e r o o k o p a n d e r e zaken wordt getest

13 Publiekssamenvatting van de eerste resultaten uit het VGO onderzoek nc^l Artikel Veehouderij en volksgezondheid: eerste V a n a f is h e t R I V M g e s t a r t m e t e e n intensieve v e e h o u d e r i j (IVG). Dit betreft Op 12 m a a r t verschenen de eerste resultaten V G O onderzoek nader onderzoek naar de gezondheidseffecten van de het onderzoek "Veehouderij en Gezondheid O m w o n e n d e n ". resultaten v a n dit onderzoek. D o o r het n i e u w e onderzoek (hierna: V G O ) h o p e n de onderzoekers een duidelijker beeld t e krijgen v a n de mogelijke gevolgen v a n de aanwezigheid v a n v e e h o u d e r i j o p de g e z o n d h e i d v a n o m w o n e n d e n. In h e t v e r v o l g o n d e r z o e k w i l l e n d e o n d e r z o e k e r s m e e r g e g e v e n s v e r z a m e l e n o v e r v e r s p r e i d i n g v a n b e p a a l d e m i c r o - o r g a n i s m e n d i e i n d e v e e h o u d e r i j v o o r k o m e n e n w a a r v a n b e k e n d is d a t d e z e z i e k t e k u n n e n v e r o o r z a k e n bij m e n s e n. In d e e e r s t e o n d e r z o e k s r e s u l t a t e n is o n d e r a n d e r e h e t v o l g e n d e t e l e z e n. "Verschillende indicatoren voor de aanwezigheid van veehouderijen lieten een omgekeerd verband zien met astma, COPD en neusallergieën. Deze aandoeningen komen dus minder vaak voor in de nabijheid van veehouderijen. (...) Deelnemers die heel dicht bij een veehouderij wonen (K290 meter) hadden significant minder vaak astma, COPD of neusallergieën. Vergelijkbare negatieve verbanden werden gevonden voorde aanwezigheid van bedrijven met specifieke dieren. Analyses voor gevoelige groepen COPD patiënten hadden bijna tweemaal zo vaak last van piepen op de borst als ze in de nabijheid van een veehouderij woonden. (...) Dergelijke verbanden werden niet gevonden voor mensen met astma of neusallergieën. De aanwezigheid van een groot aantal veehouderijen in een straal van 1000 meter van het huisadres was ook geassocieerd met gebruik van inhaleerbare corticosteroïden (ICS)." "Evenals in de eerdere 'Intensieve Veehouderij en Gezondheid' (IVG) studie, waarin elektronische patiënten dossiers van de huisarts zijn geanalyseerd, blijken omwonenden van veehouderijen minder vaak astma, COPD en neusallergieën te rapporteren dan mensen die op grotere afstand wonen. Dit zou kunnen worden verklaard door een beschermend effect van veehouderijen op de gezondheid van de luchtwegen. Dit wordt inmiddels ook in de wetenschappelijke literatuur vaker gesuggereerd. Definitieve conclusies kunnen pas worden getrokken als de medische gegevens zijn geanalyseerd van de bijna 2500 deelnemers aan het VGO medisch onderzoek. Ļ.) Het is opvallend dat mensen met COPD vaker last hebben v an 'piepen op de borst' bij een kleinere afstand v an het woonadres tot een veehouderij. Naar dit v erband wordt nader onderzoek v erricht." De e e r s t e V G O o n d e r z o e k s r e s u l t a t e n zijn zo slecht dus n o g niet. De result at en v a n nader o n d e r z o e k m o e t e n n o g w o r d e n a f g e w a c ht. De result at en v a n het o n d e r z o e k zijn v a n belang v o o r de uit breidingsmogelijkheden v a n v e e h o u d e r i j e n. Bij d e u i t b r e i d i n g v a n v e e h o u d e r i j e n - z o w e l i n h e t k a d e r v a n p l a n o l o g i s c h e m e d e w e r k i n g als i n h e t k a d e r v a n e e n o m g e v i n g s v e r g u n n i n g m i l i e u - is h e t a s p e c t v o l k s g e z o n d h e i d e e n m e e t e w e g e n b e l a n g. V o o r e e n n a d e r e t o e l i c h t i n g h i e r o p v e r w i j s ik u g r a a g n a a r m i j n a r t i k e l "Veehouderij en volksgezondheid: beoordeling en advies". m w. mr. Franca D a m e n

14 Onderzoek LUMC wijst uit: kinderen die opgroeien op de boerderij hebben minder last van astma Bron: onderzoek van het LUMC, het Leids Universitair Medisch Centrum Opgroeien op boerderij beschermt tegen astma 5 mei 2015 NIEUWSBERICHT Astma komt minder voor bij kinderen die opgroeien op de boerderij. Onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) zijn een verklaring op het spoor: stof van boerderijen blijkt veel meer bacteriën, schimmels en gisten te bevatten dan stof uit andere woonomgevingen. Hierdoor kan boerderijstof de beschermlaag van de longen versterken en herstel na schade bevorderen. In Nederland hebben een half miljoen mensen astma, meer dan honderdduizend kinderen hebben astma. Onder kinderen van de boerderij komt astma minder voor. Wetenschappers zoeken naar een verklaring van dit 'boerderij-effect'. Er zijn aanwijzingen dat het afweersysteem zich anders ontwikkelt als het regelmatig in contact komt met bacteriën, schimmels en gisten van dieren en in rauwe (onbewerkte) melk. Dr. Luciën van der Vlugt van het LUMC ziet in haar laboratoriumonderzoek met gekweekte longcellen dat stof afkomstig van de boerderij de beschermlaag van de longen sterker maakt. Uit ander onderzoek bekend is dat bij mensen met astma die beschermlaag juist is verzwakt. Astma voorkomen en genezen "Wat we leren van het boerderijstof, kan dus veel betekenen voor behandelingen in de toekomst", zegt Michael Rutgers, directeur van het Longfonds. "We willen astma voorkomen én genezen." Van der Vlugt presenteerde haar studie eind april tijdens de Longdagen, het Nederlandse wetenschappelijke congres over longen. De studie was genomineerd voor de Longdagen Publieksprijs, voor veelbelovend onderzoek volgens een breed publiek. Boerderijstof versterkt beschermlaag In het lab kweekten de onderzoekers cellen op uit de bekleding van de longen van mensen. Deze 'epitheelcellen' beschermen tegen ongewenste stoffen - zoals sigarettenrook, bacteriën en stoffen die een allergische reactie kunnen opwekken. Bij allergie en astma kan die beschermlaag gaan 'lekken', waarna het afweersysteem in actie komt. De wetenschappers verzamelden en analyseerden stof van de boerderij en stelden de cellen uit de longen daar aan bloot. Het boerderijstof bleek veel meer bacteriën, schimmels en gisten te bevatten dan stof uit andere woonomgevingen. De testen lieten zien dat boerderijstof de beschermlaag van de longen versterkt: er gingen minder ongewenste stoffen doorheen. Bovendien herstelden de cellen zich sneller in de aanwezigheid van boerderijstof. Bekijk het filmpje van Luciën van der Vlugt over haar genomineerde onderzoek voor de Longdagen Publieksprijs. Lees meer over astma op de site van het Longfonds (voorheen Astma Fonds).

15 Van: Griffie Den Helder Aan: Den Helder, Postbus Informatievoorziening Datum :57 Onderwerp: Doorgest.: Brief aan leden B&W en Gemeenteraad i.z. verduurzaming varkenssector Bijlagen: Brief BenW en Gemeenteraad met bijlagen.pdf s.v.p. de brief in de bijlage opnemen in corsa als ingekomen stuk voor de gemeenteraad. Dank en groet, Mark»> Op Maandag 28 September 2015 om 15:05 is in bericht door N W Geachte Griffier, <info@nw.nl> geschreven: Hierbij treft u een digitale brief aan, die is gericht aan de raadsleden van uw gemeente met daarbij ingesloten vier bijlagen. Wij verzoeken u vriendelijk deze beschikbaar te stellen aan de gemeenteraadsleden. Voor nadere informatie kunnen u of de raadsleden altijd contact opnemen met de heer Paul Wouters. De heer Wouters is lid van het Dagelijks Bestuur van de Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NW). Binnen het bestuur is hij verantwoordelijk voor de Public Affairs ( p.wouters@nvv.nl ). Wij danken u vriendelijk voor de genomen moeite. Met vriendelijke groet, Nederlandse Vakbond Varkenshouders Postbus AN Barneveld Tel Fax