STUDIEKEUZEGIDS VWO. Bonhoeffercollege Castricum Keuzegids VWO 2015

Transcriptie

1 i STUDIEKEUZEGIDS VWO SCHOOLJAAR

2 KEUZEGIDS VWO INHOUD pag. 2 pag. 3 Woord vooraf Hoofdstuk 1 Kiezen pag. 4 Hoofdstuk 2 Het keuzetraject vwo 3 vwo 6. pag. 6 pag. 8 pag. 9 pag. 10 pag. 11 pag. 12 Regeling verlof bij Open Dagen, Proefstuderen, Meeloopdagen en Beroepsstages Hoofdstuk 3 Inschrijving voor HBO en WO Toelating Studiefinanciering Hoofdstuk 4 Een jaar iets anders? Hoofdstuk 5 Hoger Beroepsonderwijs en Wetenschappelijk Onderwijs pag. 15 Bijlage 1 De streamkeuze in de derde klas van het vwo. pag. 16 Bijlage 2 De profielkeuze in de vierde klas van het vwo. 1

3 WOORD VOORAF Castricum, oktober 2015 Voor je ligt de nieuwste uitgave van de STUDIEKEUZEGIDS VWO. Deze gids is speciaal geschreven voor de VWO leerlingen vanaf het derde leerjaar. We hopen hiermee een overzicht en een handreiking te geven voor alle stappen die nodig zijn om tot een goede richting- en profielkeuze te komen en mede daardoor tot een juiste keuze van een studie na deze school. Tenslotte willen we benadrukken dat de informatie in deze gids de stand van zaken op dit moment weergeeft. Dhr. D. J. de Jong (afdelingsleider VWO 4-5-6) Dhr. K. W. Sabel (afdelingsleider VWO 2-3) Dhr. L. Sikkens (LOB-coördinator VWO) Mw. A. Karten (decanaat) 2

4 Hoofdstuk 1 KIEZEN Mogelijk ben je er al langer mee bezig, maar vanaf de derde klas ga je een traject doorlopen om te komen tot een uiteindelijke keuze van een studie na deze school. Dit houdt in dat je in de loop van de derde klas een streamkeuze (N-stream of M-stream) doet voor VWO 4 en in de vierde klas het uiteindelijke profiel kiest (NT, NG, EM of CM). Sommige vakken heb je dan niet meer en voor andere vakken krijg je dan meer lesuren. Daarnaast moet je je ook voorbereiden op de keuze van een studie na het behalen van je diploma. En hoewel de uiteindelijke studiekeuze vooral gedaan wordt in de vijfde en de zesde klas is het zo dat je deze keuze niet los kunt zien van je profielkeuze. Immers, je profielkeuze bepaalt in veel opzichten ook je mogelijkheden tot het kiezen van een studie in het wetenschappelijk onderwijs (WO) en het hoger beroepsonderwijs (HBO). Kiezen, wat is dat? Kiezen doe je heel veel in je leven. Je kiest voor bepaalde vrienden en vriendinnen, kiest voor die kleren die jij mooi vindt, en je hebt gekozen voor (de vwo-afdeling op) deze school. Kiezen is een persoonlijke zaak. Goed kiezen valt te leren. Maar altijd geldt dat je kiest op de manier die bij jou hoort. In de lessen keuzebegeleiding gaan we dieper in op de achtergronden van kiezen en je zult dan zien dat mensen op verschillende manieren tot een keuze kunnen komen. De een zal vooral kiezen op grond van verstandelijke overwegingen, de ander laat meer zijn intuïtie meespelen. Geen enkele manier van kiezen is verkeerd, als die maar bij je past en als er maar aandacht aan wordt besteed. Er zijn vier verschillende activiteiten die elk een bepaalde fase in het keuzeproces vertegenwoordigen: oriënteren, verkennen, verdiepen en de knoop doorhakken. De oriëntatie vindt vooral in de derde klas klassikaal plaats door middel van de lessen loopbaanoriëntatie (LOB). Je krijgt dan onder andere te maken met de volgende vragen: wat interesseert mij? welke opleidingen passen bij mijn interesses? welke opleidingen kan ik met mijn profiel doen? wie en wat kan bij de studiekeuze behulpzaam zijn? In de verkennende fase (vierde klas) vergaar je meer specifieke informatie. Je kunt hierbij al op pad gaan om Open Dagen te bezoeken of misschien kun je ergens een Beroepsstage lopen. In deze fase krijg je antwoord op onder andere de volgende vragen: is een opleiding relatief praktisch of theoretisch? wat zijn specialisatiemogelijkheden en afstudeerrichtingen? spreken de beroepsmogelijkheden na deze opleiding mij aan? In de verdiepende fase (vijfde klas) kan je opnieuw van de gelegenheid gebruik maken om actief aan onderdelen mee te doen. Je bezoekt wellicht meeloopdagen of gaat proefstuderen. Je krijgt een antwoord op onder andere de volgende vragen: hoe is het om in de rol van student iets van de opleiding te ervaren? wat zijn de stagemogelijkheden tijdens de studie? hoe is de studiebegeleiding? In de laatste fase (de knoop doorhakken) neem je een beslissing en meld je je aan bij één of meerdere opleidingen. Daarna kom je in een matchingprogramma terecht van de opleiding, waarmee je je keuzeproces afrondt. 3

5 Hoofdstuk 2 HET KEUZETRAJECT VWO 3-4 Hieronder volgt een overzicht per leerjaar van de keuzemomenten en van de activiteiten die daaraan verbonden zijn. Gedurende het begintraject in klas 3 wordt de methode Qompas Profielkeuze gebruikt. Vanaf klas 4 kan dit worden voortgezet, eventueel aangevuld met Studiekeuze123. VWO 3 In oktober, na de herfstvakantie, wordt er in de mentorlessen met de lessen keuzebegeleiding gestart aan de hand van de methode Qompas Profielkeuze. Dit moet in januari leiden naar een voorlopige keuze. Het doel daarvan is om voor jezelf vast te stellen hoe ver je bent met het kiezen van de richting/stream (waarover verderop in deze brochure meer informatie volgt) voor de vierde klas. Je krijgt zicht op vragen die nog beantwoord moeten worden met betrekking tot je definitieve keuze. In de keuzebegeleiding (Qompas) wordt ingegaan op factoren die je keuze kunnen beïnvloeden en waarin je een overzicht krijgt van wat er allemaal te koop is op het gebied van studies en opleidingen. Ook staan hierin een aantal tests die je op weg kunnen helpen met je zoektocht. Zo stel je een einddossier samen met je voorkeuren, ideeën en keuzes. Na je voorlopige keuze in januari leveren de leraren hun vakadviezen in. In de periode februari/maart kan je vervolgens met je ouders inschrijven voor het kwartierspreekuur. Met de informatie van je adviezen, je cijfers van de eerste twee rapporten, je voorlopige keuze en je einddossier van Qompas kan je de definitieve keuze die in maart plaatsvindt tijdens dat gesprek voorbereiden. VWO 4 In dit schooljaar bereid je jezelf verder voor op de keuze van één van de vier profielen of misschien, met wat extra vakken, wel een dubbelprofiel. Voorafgaand aan de voorlopige keuze in januari wordt tijdens de lessen LOB ingegaan op je ervaringen met betrekking tot het keuzeproces in het voorgaande jaar. Hierbij wordt onder meer gebruik gemaakt van de studiekeuzetool Studiekeuze123.nl en ook is de al eerder gebruikte methode Qompas Profielkeuze en Studiekeuze te gebruiken. De ervaringen uit klas 3 vormen de basis voor een verdere verdieping op dat gebied. Natuurlijk wordt er ook ingegaan op de betekenis van je profielkeuze voor je verdere toekomst. Je zet de eerste stappen in de wereld van opleiding en beroep. Je kunt Open Dagen bezoeken en als je het interessant vindt om een Beroepsstage te volgen krijg je daar de gelegenheid voor in februari. Verder is er natuurlijk de jaarlijkse opleidingenmarkt (onder de naam Beroepenmarkt, dit jaar al voor de 40 ste keer) waar je de gelegenheid hebt voor een eerste kennismaking met de wereld van opleiding en beroep. Net als in de derde klas gaat aan de definitieve keuze van het profiel in maart weer het kwartierspreekuur vooraf. Jaarplanning in V3 en V4: najaar : informatie-avond voor ouders/verzorgers oktober - januari : keuzebegeleidingslessen 27 oktober : beroepenmarkt januari : semi-definitieve keuze 4/5 februari : gelegenheid tot beroepsstage januari - maart : gesprekken mentoren met leerlingen maart : 15 minuten gesprekken over de keuze maart : definitieve keuze 4

6 VWO 5 In dit leerjaar ga je zoveel mogelijk zelfstandig aan de slag. Je mentor zal in eerste instantie de voortgang van het proces bewaken. Het is de bedoeling dat je in V5 tenminste een aantal van onderstaande activiteiten gaat ondernemen die betrekking hebben op je oriëntatie op studie en beroep. Je doet daarbij kort verslag van die activiteiten en download die in je Qompas Studiekeuzedossier. Bij onderstaande activiteiten staan te behalen punten vermeld. Het streven is dat je aan het eind van V5 tenminste 5 punten hebt verzameld. Vooral in de tweede helft van dit jaar kan het van belang zijn om een aantal zaken eens op een rij te zetten in een gesprek met je mentor. Je kunt eventueel ook (via de mail) een afspraak maken met iemand van het decanaat, dhr Sikkens (l.sikkens@bonhoeffer.nl, kamer 009) of mw Karten ( a.karten@bonhoeffer.nl, kamer 010). Activiteiten: Open dagen (1 punt per bezochte open dag ) Deze worden zoveel mogelijk in de weekends en in vakanties gehouden. In het begin van het schooljaar ontvang je via de decaan gidsen met een zo volledig overzicht van deze dagen. Aan het einde van dit hoofdstuk kun je lezen onder welke voorwaarden je eventueel onder schooltijd zo n open dag of meeloopdag kunt bezoeken. De open dagen bieden je de gelegenheid om je op allerlei manieren te oriënteren. Bij meeloopdagen kun je al een beetje ervaren hoe het is om als student op een instelling rond te lopen. Je bezoekt hoor- en/of werkcolleges, je krijgt een rondleiding door het gebouw en je kunt een bezoekje brengen aan een studentenvereniging. Het mag eigenlijk niet zo zijn dat je aan een studie begint zonder je eerst goed geïnformeerd te hebben. De universiteiten hebben een duidelijk stappenplan ontwikkeld. In het kort wordt daarop hieronder ingegaan. Meeloopdagen of proefstuderen (2 punten) Met proefstuderen verdiep je je verder in een studie. Je volgt hoorcolleges of neemt deel aan een werkgroep. Of je loopt een dag mee met een student (meeloopdag). Het verschil tussen proefstuderen en meeloopdagen is dat je bij proefstuderen met andere V5 en V6- leerlingen de colleges en werkgroepen volgt op een door de opleiding geplande dag en dat je bij meeloopdagen zelf een afspraak maakt met een student van de universiteit van jouw keuze. Dit kan in principe het hele jaar door. Beroepsstage (3 punten) In V5 is het ook mogelijk om zelf een stage te regelen. Een stage is een uitstekende gelegenheid om een goed beeld van een beroep te krijgen. Als je in de gelegenheid bent om bij een persoon of bedrijf of instelling stage te lopen kun je daar in overleg met je mentor en afdelingsleider verlof voor krijgen. Het uitgangspunt daarbij is een stage van twee dagen. Het volgen van een Webklas bij RUG of UvA (1 tot 3 punten) Een webklas is een door de RUG of UvA gemaakte cursus in een elektronische leeromgeving voor scholieren uit 5 en 6 vwo. Je kunt in zo'n cursus kennismaken met een wetenschappelijke studie aan de RUG of UvA door teksten te lezen, opdrachten te maken en met elkaar en de docent te discussiëren. De cursussen kennen verschillende lengtes; van drie uur tot vier weken. 5

7 Regeling verlof bij bezoek Open dagen, Meeloopdagen, Proefstuderen. De activiteiten met betrekking tot oriëntatie op studie en beroep waarvoor twee blokken van 40 uur in het Vrije Deel zijn gereserveerd moeten zo min mogelijk ten koste gaan van andere ingeroosterde verplichte activiteiten zoals de lessen. Het Hoger Beroeps Onderwijs en het Wetenschappelijk Onderwijs organiseren hun Open Dagen vaak in de weekends en in de vakanties door het schooljaar. Meeloopdagen en Proefstudeerdagen zijn wel onder schooltijd. Indien een voorlichtingsactiviteit in schooltijd valt dan kan met de mentor de mogelijkheid van deelname besproken worden. Dit dient minimaal twee weken voor de desbetreffende voorlichtingsactiviteit te gebeuren. Mocht ook de mentor van mening zijn dat deelname aan de desbetreffende voorlichtingsactiviteit in dit geval zinvol is dan kan of voorspraak van de mentor door de afdelingsleider verlof worden gegeven. Deelname aan dit soort activiteiten is niet mogelijk gedurende toetsweken. Regeling Beroepsstage Als een leerling een Beroepsstage wil gaan doen is het streven van de school om dat op vooraf vastgestelde dagen te doen. Voor dit schooljaar zijn die dagen vastgesteld op donderdag 4 en vrijdag 5 februari Het doel van een stage kan onder meer zijn dat je een beeld krijgt van: een beroep dat je interessant lijkt. een beroep dat iemand uitoefent die de opleiding heeft gevolgd die jij op het oog hebt, het werk en werksituaties in verschillende lagen van een organisatie. Een Beroepsstage is niet verplicht. In principe ga je zelf op zoek naar een stageplaats. Je mentor beoordeelt of de stageplaats die je voorstelt geschikt is en iets toevoegt aan je LOB-traject. Als je in een bepaalde sector een bepaalde stageplek zoekt, maar niet kunt vinden kunnen wij nog kijken of we iets voor je kunnen vinden. In samenwerking met onder meer de Rotary Heemskerk/Uitgeest kunnen we op zoek gaan naar een geschikte stageplek. Als je een Beroepsstage overweegt gebruik je de brieven die je via je mentor van het decanaat hebt ontvangen, met daarin onder meer een Stagecontract, een brief voor het bedrijf en voor je ouders. Sommige bedrijven vragen je ook een motivatiebrief te schrijven. Goede voorbeelden hiervan zijn eenvoudig te googelen. In de eerste week van periode 2 (week 46, 9-13 november) willen we de balans opmaken van de gemaakte plannen en/of wensen voor stageplekken. 6

8 VWO 6 Dit jaar is het jaar waarin je de knoop moet doorhakken. Je moet je (op tijd (!) vóór 1 mei, soms eerder) inschrijven voor een opleiding en misschien wel beslissen of je mee wil doen met de loting voor een studie of je gaat richten op een decentrale selectieprocedure. In hoofdstuk 3 van deze keuzegids vind je meer informatie hierover. Maar kijk ook een op met onder meer het volgende filmpje: Als je er nog niet uit bent is het nog steeds een goed idee om mee toe doen aan meeloopdagen, proefstuderen en andere studieactiviteiten en misschien kan een gesprek met de studieleider van de betreffende studierichting een laatste duw in de goede richting leveren. Veel leerlingen komen juist dan nog eens met de mentor of met iemand van het decanaat praten om alles goed op een rij te krijgen. Zij zijn uiteraard van harte welkom (kamer 010, mw Anja Karten of dhr Laurent Sikkens). En als je dan een studiekeuze hebt gemaakt, en je hebt je aangemeld via Studielink, wil niet alleen jij, maar ook de opleiding waarvoor je hebt ingeschreven, graag weten of je goed zit. Om dat te checken, bieden de Hogescholen en Universiteiten speciaal voor aankomende studenten een matchingsprogramma of dag. Een matchingsdag maakt zo nog steeds deel uit van je keuzeproces, maar is eigenlijk ook de start van je studie. Met een speciaal programma wordt er gekeken of je de juiste keuze hebt gemaakt. Vragen die deze dag dieper worden uitgelicht zijn: Is de studie echt wat de aankomende student denkt dat het is? Wat verwacht de opleiding van de student en wat kan de student verwachten? Je ontvangt een algemene uitnodiging voor de matchingsdag nadat je bent aangemeld via Studielink. 7

9 AANPASSINGEN IN DE SLAAG-ZAKREGELING Ondertussen moet je natuurlijk ook nog je examenjaar tot een goed einde zien te brengen. Om de doorstroom naar het vervolgonderwijs te verbeteren, heeft het ministerie enkele wijzigingen in de slaagzakregeling doorgevoerd. Alle leerlingen (dus op onze school de leerlingen van m/h/v) moeten gemiddeld een voldoende halen voor het centraal schriftelijk examen. Een leerling is dus gezakt als het gemiddelde cijfer voor het Centraal Schriftelijk Examen (CSE) lager is dan een 5,5. Een leerling met gemiddeld een onvoldoende voor het centraal examen kan dus niet meer slagen. Vanaf schooljaar mogen leerlingen in het havo en vwo ten hoogste één vijf als eindcijfer voor de basisvakken Nederlands, Engels en Wiskunde (indien gekozen) scoren. Voor een van deze vakken mag nooit een vier of lager worden gescoord. Alle leerlingen in het voortgezet onderwijs moeten vanaf een rekentoets maken als onderdeel van hun eindexamen. Het resultaat maakt echter pas vanaf 2016 deel uit van de uitslagregel. Voor de meest actuele regelgeving met betrekking tot de aangescherpte exameneisen en andere informatie over de Centrale Examens verwijzen we u graag naar de officiële website voor de examens in het voortgezet onderwijs. Hoofdstuk 3 INSCHRIJVING VOOR HBO EN WO Aanmelden Wanneer je één of meer opleidingen hebt gekozen moet je je voor die opleiding(en) aanmelden. Je aanmelding regel je met je DigiD (met sms functie) via Iedere opleiding kan aanvullende eisen stellen aan de toelating. Raadpleeg daarom altijd ook eerst de website van de onderwijsinstelling voordat je via Studielink een verzoek tot inschrijving doet Vanaf 2014 moeten studenten zich uiterlijk op 1 mei aanmelden voor de studie van hun keuze. Zij hebben dan recht op studiekeuzeactiviteiten zoals matchingdagen, studiechecks of een gesprek bij de opleiding. Tegelijkertijd zijn ze ook verplicht aan zulke activiteiten mee te doen als de opleiding dat vraagt. Je kunt in Studielink totaal vier verzoeken tot inschrijving doen per studiejaar. Hiervan mag maximaal één een lotingopleiding zijn. Dit is wettelijk zo bepaald. Je kunt dus naast de lotingstudie nog voor drie opleidingen met een vrije instroom een verzoek tot inschrijving doen. Je lotingopleiding wordt automatisch geregistreerd als eerste keuze. Ga voor meer vragen over lotingopleidingen en de lotingprocedure naar de website van DUO ( ) Wil de student een andere studie kiezen dan waarvoor hij zich heeft ingeschreven? Dit kan tot 1 september. Dit recht (het toelatingsrecht) geldt niet voor studenten die zich ná 1 mei voor het eerst aanmelden. Voor studenten die zich te laat hebben aangemeld beslist de opleiding over toelating. 8

10 Toelating Om te worden toegelaten tot de universiteit heb je een vwo-diploma met profiel nodig. Heb je niet de juiste papieren om toegelaten te worden, dan kun je in bepaalde gevallen een toelatingsexamen doen. Je moet dan wel minimaal 21 jaar zijn. Bij kunstopleidingen geldt deze minimumleeftijd niet. Neem contact op met de hogeschool of universiteit van je voorkeur wanneer je een toelatingsexamen wilt doen. Profieleisen Wanneer je aan de Universiteit wilt studeren, moet je in het bezit zijn van een vwo-diploma. Bij een aantal opleidingen gelden eisen wat betreft (aanvullende) vakken. Ook met een hbo-propedeuse had je tot voor kort bij sommige universitaire opleidingen recht op toelating. Vanaf 1 september 2014 mogen opleidingen echter wettelijk aanvullende eisen stellen. Voor de eisen die vervolgopleidingen stellen aan het profiel/vakkenpakket verwijzen we voor het Wetenschappelijk Onderwijs naar de Vereniging van Universiteiten ( ). In het overzicht kun je per opleiding zien welke profieleisen er worden gesteld. Voor de toelatingseisen voor het HBO kun ook je een overzicht vinden bij het Landelijk Informatie- en Expertisecentrum Aansluiting HBO ( ) onder instroomrechten. Studenten afkomstig uit het VWO hebben voor het hoger beroeps onderwijs te maken met andere (minder stringente) toelatingseisen dan HAVO leerlingen. Aanvullende eisen Voor sommige opleidingen aan een hogeschool moet je over speciale kennis, vaardigheden of eigenschappen beschikken. Een hogeschool stelt dan aanvullende eisen. Dit komt onder meer voor bij kunsten lerarenopleidingen en University Colleges. Ook de aanmelding voor deze opleidingen gaat via Kijk voor meer informatie over aanvullende eisen op de website van de hogeschool. Loten? Decentrale selectie? Directe plaatsing? Voor bepaalde opleidingen en studies in het hoger onderwijs komen meer aanmeldingen binnen dan er plaatsen zijn. Studenten krijgen toegang tot deze studies via een loting. Bij lotingsopleidingen kunnen maar een beperkt aantal studenten worden toegelaten. Dat komt door het beperkt aantal opleidingsplaatsen. Of omdat een overschot dreigt in een bepaalde sector van de arbeidsmarkt. Er zijn 3 mogelijkheden voor toelating via loting: directe toelating, decentrale selectie of gewogen loting. Na loting is het soms mogelijk om uw toelatingsplaats te ruilen. Zie verder de info op de site van Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO, ). Deze maakt elk jaar ook de lijst met de lotingstudies en HBO en WO bekend. U wordt bij een numerus fixus direct toegelaten tot de opleiding of instelling van uw eerste voorkeur als u een gemiddeld eindexamencijfer van 8 of hoger heeft voor. De centrale loting voor numerusfixusopleidingen wordt vanaf het studiejaar afgeschaft. In plaats daarvan gaan de onderwijsinstellingen studenten selecteren die een numerusfixusopleiding willen volgen. Zo wordt de kans groter dat de juiste student op de juiste plek komt. Bij de nieuwe, decentrale selectie wordt er ook gekeken naar eerdere onderwijsprestaties, persoonlijkheidskenmerken en motivatie van de aspirantstudent. Bij de centrale loting gelden alleen de eindexamencijfers als criterium. Decentrale selectie Universiteiten en hogescholen kunnen voor een bepaald percentage van de opleidingsplaatsen zelf studenten selecteren. Dit wordt decentrale selectie genoemd. De instelling bepaalt dan welke kandidaten het beste voldoen aan de specifieke selectiecriteria die de instelling heeft vastgesteld. Er gelden enkele algemene regels: je meldt je tijdig aan via Studielink 9

11 je toont tijdig bij DUO aan dat je aan de (nadere) vooropleidingseisen voldoet. Dit betekent dat je wettelijk verplicht bent om je cijferlijst en diploma op te sturen je mag je maar voor één opleiding of instelling decentraal aanmelden. Voor meer informatie over decentrale selectie en de uiterste inschrijfdata kun je terecht op Meer informatie over de selectiecriteria kun je vinden op de internetsite van de onderwijsinstelling. Kabinetsplannen Het kabinet wil minder studie-uitval en studenten die sneller afstuderen. Lees op welke plannen het kabinet heeft voor studiekeuze en toelating tot het hoger onderwijs. Doorstroommaster afschaffen Veel bachelors stromen nu nog door naar de master waar zij automatisch toelatingsrecht voor hebben (de doorstroommaster). Dit automatische toelatingsrecht wordt afgeschaft. Een masteropleiding is dan niet meer verplicht een student met een bepaald bachelordiploma toe te laten. Studenten moeten daardoor een bewustere keuze maken voor een master. De ingangsdatum is studiejaar Studiefinanciering Er is een nieuw stelsel voor studiefinanciering. Dit is gaat in het studiejaar ingegaan Op en kun je daar alle informatie over vinden. Op 26 november 2015 is er op school een voorlichtingsavond door mensen van DUO voor leerlingen in H5 en V6. Je krijgt hiervoor een uitnodiging In het kort: er is niet langer een basisbeurs voor alle studenten. Geen maandelijks bedrag meer op je rekening krijgen dat bij afstuderen een gift wordt. Studenten moeten geld gaan lenen. Als hun ouders niet veel verdienen, krijgen ze een aanvullende beurs, dat wel. Twee dingen blijven precies zoals ze nu zijn: studenten krijgen een ov-studentenkaart om gratis met het openbaar vervoer te kunnen en het collegegeld blijft gelijk. 10

12 Hoofdstuk 4: EEN JAAR IETS HEEL ANDERS? Wil je je horizon verbreden? Een onvergetelijke tijd beleven? Proeven van een nieuwe taal, cultuur en land? Een stap vóór hebben op sollicitanten die geen buitenlandervaring hebben? Een jaartje eruit alvorens te gaan studeren? Het kan. Sommigen vragen zich wel eens af of dit niet leidt tot definitief afstel van studeren. Uit gesprekken met leerlingen die dit gedaan hebben valt niet af te leiden dat dit het geval is. Een jaar er op uit kan heel nuttig zijn. Je krijgt wat meer levenservaring en in veel gevallen begin je wat volwassener aan een studie. Instanties die je bij dergelijke plannen kunnen helpen zijn onder meer te vinden op en Er zijn meer organisaties die op dit gebied graag willen bemiddelen. De mogelijkheden variëren van au-pair zijn tot druivenplukken in Frankrijk. Doorgaans zijn er mogelijkheden om onderweg wat geld te verdienen. Er zijn er waar je praktisch geheel zelfstandig bent tot activiteiten die van te voren al geregeld zijn in Nederland. En kijk ook eens op en De mogelijkheden om meteen na het verlaten van het VWO in het buitenland te gaan studeren zijn er. MAAR... het is vooral een kwestie van geld. Als je zoiets overweegt kan je niet vroeg genoeg beginnen: het liefst al in de vijfde klas. Overigens zijn er tijdens een studie in Nederland zijn ook vaak mogelijkheden om een kortere of langere periode in het buitenland stage te lopen. Neem hiervoor te zijner tijd contact op met de studieadviseur van je opleiding. 11

13 Hoofdstuk 5: HBO EN WO Hoger Beroeps Onderwijs (HBO) Nederland kent vele instellingen van Hoger Beroeps Onderwijs. Ze worden doorgaans Hogescholen genoemd. Een hogeschool biedt onderdak aan verschillende opleidingen. Een voorbeeld: de Hogeschool Inholland Alkmaar herbergt Economische opleidingen, Technische (exacte) opleidingen en een PABO. Het Conservatorium zit tegenwoordig in Haarlem. Hogescholen zijn instellingen voor beroepsonderwijs die veel meer op de beroepspraktijk gericht zijn dan universiteiten. De stage vormt dan ook een belangrijk onderdeel van de opleiding. De duur bedraagt vier jaar. Oorspronkelijk was het hoger beroepsonderwijs vooral gericht op havo-leerlingen. Maar al vanaf het begin meldden zich ook vwo-leerlingen aan. Vwo-leerlingen halen doorgaans wat makkelijker en sneller het eerste jaar. Daarna zijn de verschillen tussen havo- en vwoleerlingen snel verdwenen. Leerlingen in het VWO die geïnteresseerd zijn in vooral praktijkgerichte opleidingen kunnen een keuze voor het hoger beroepsonderwijs overwegen. Een leerling met voldoende resultaten op het eindexamen moet een HBO opleiding goed kunnen volgen. In september 2002 is de bachelor-master structuur ingevoerd. Als een student een 4-jarige studie aan het HBO heeft afgerond, mag hij/zij zich bachelor noemen. Deze structuur is ingevoerd om de opleidingen in het hoger onderwijs in Europa beter vergelijkbaar te maken. Er is tevens een nieuw studiepunten systeem ingevoerd. Het bachelordiploma moet toegang geven tot een breed aanbod van masterstudies. Dat kan aan de meeste hogescholen, maar in veel gevallen kan men ook doorstromen naar een masteropleiding aan een universiteit. In dat laatste geval moet de student wel eerst met succes een deficiëntie- of schakelprogramma afronden. Ook kan men makkelijker een deel van de studie in het buitenland volgen. 12

14 WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS (WO) Nederland telt 14 universiteiten. De universiteiten vinden hun oorsprong in de middeleeuwen. Ze ontstonden meestal rond kloosters of domkerken. Wijsbegeerte en theologie waren twee belangrijke wetenschappen. Al in de dertiende eeuw deden de faculteiten hun intrede. Er werd onderricht in een bepaalde kunde gegeven zoals medicijnen. Twee andere faculteiten waren die van het wereldlijk recht (gebaseerd op het Romeinse recht) en het kerkelijk recht (van de Rooms Katholieke kerk met name). De universiteit van Leiden is de oudste instelling van wetenschappelijk onderwijs in ons land. Nog steeds kennen wij de faculteiten als organisatorische eenheden binnen een universiteit. Het onderwijs is in eerste instantie vooral op onderzoek gericht. Theorieën en onderzoek dat een theorie moet staven vormden oorspronkelijk de hoofdmoot. Een echte beroepsopleiding was de universiteit dus niet. Maar in de laatste jaren is er veel veranderd. Het beroepselement is belangrijker geworden en ook stages vormen tegenwoordig een belangrijk onderdeel van de studie. De keuze voor een echte wetenschappelijke opleiding hoeft pas tegen het eind van de studie gedaan te worden. Met ingang van 2002 is ook aan de Universiteiten de bachelor-master structuur ingevoerd. De universitaire student die een brede basisopleiding van drie jaar heeft afgemaakt of afgestudeerden aan de hogeschool krijgen de titel bachelor. Daarna is er nog een mogelijkheid om een specialistische fase van een of twee jaar te volgen bekroond met de mastertitel. De universitaire masteropleiding wordt door de overheid bekostigd. De hogescholen moeten deze zelf bekostigen. Omdat dit systeem in de landen van de Europese unie is/wordt ingevoerd, wordt studeren in het buitenland eenvoudiger. Het onderscheid tussen hogescholen en universiteiten blijft bestaan. Afgestudeerden kunnen de internationale titels gebruiken, maar de academische titels als doctorandus, ingenieur en meester die nu nog in ons land gebruikelijk zijn, verdwijnen niet. Universiteiten vergeleken Is de ene universiteit beter dan de andere? Dit is een veelgestelde vraag waarop nooit een eensluidend antwoord is te geven. Zo n vraag ligt op hetzelfde vlak als: is school A beter dan school B? Ook op de universiteit heb je goede en minder goede docenten; heb je faculteiten waar de zaken goed en minder goed georganiseerd zijn, waar de begeleiding beter en minder beter is. Hulpmiddelen kunnen zijn: de Keuzegids Hoger Onderwijs (HBO en WO), gesprekken met studenten en met de decaan. De Keuzegids Hoger Onderwijs is het lezen waard. Hij bestaat inmiddels uit twee delen, één voor HBO Voltijd en één voor Universiteiten. In deze gids tref je oordelen van deskundigen en van studenten aan over studies en opleidingen. De samensteller noemt het boek een gids voor schatgravers. In de mediatheek is een exemplaar aanwezig. De website kent ook de mogelijkheid om aan de hand van diverse criteria de opleidingen in het Hoger Onderwijs te vergelijken. Het is wél zo, dat de universiteiten zich duidelijk profileren. De financiering door de overheid dwingt daartoe. Aantallen studenten en de snelheid waarmee ze afstuderen spelen een grote rol. Jouw taak is het om zin en onzin van alle slogans ( elite universiteit beste begeleiding met een korreltje zout te nemen). 13

15 Verschil HBO WO Uit het opleidingenaanbod kun je niet altijd opmaken of een bepaalde opleiding echt iets voor jou is. Misschien is het wel belangrijker om te kijken naar de karakteristieken van hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs. Om je een idee te geven worden hieronder de verschillen genoemd tussen hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs. Zo kun je je een beeld vormen van wat je meer aanspreekt en waar je het meest geschikt voor bent. Hoger beroepsonderwijs Wetenschappelijk onderwijs Doelen meer praktisch - meer theoretisch meer concreet - meer abstract toepassing van theorieën en modellen - verder ontwikkelen van theorieën en modellen ontwerpen en ontwikkelen - onderzoeken en ontwerpen onderwijs staat voorop - onderwijs naast onderzoek Onderwijsorganisatie werkvormen zijn kleinschalig - mix van groot- en kleinschalige werkvormen persoonlijker, intensievere contacten tussen - formelere contacten tussen studenten en docenten studenten en docenten meer begeleiding (projecten en colleges) en - relatief minder contacturen en veel minder zelfstudie zelfstudie Studenten -studievaardigheden zijn vereist, maar - grote mate van zelfstandigheid daarin wordt meer begeleid en vereist (veel zaken zelf plannen) aangestuurd - veel leerstof in een minder hoog tempo - veel leerstof in een hoog tempo Beroepskwalificatie gericht op probleemoplossingen - Gericht op probleemanalyse 14

16 De streamkeuze aan het einde van de derde klas van het VWO De keuze van een profiel vindt op de afdeling VWO in fasen plaats. In de derde klas kies je voor de vierde klas een stream (een combinatie van twee profielen). In de vierde klas wordt de definitieve profielkeuze gemaakt en wordt het Vrije Deel ingevuld. Voor elke leerling in VWO 4 zijn de volgende vakken verplicht: Nederlands Engels Maatschappijleer Filosofie / Levensbeschouwelijke Vorming (LV) Lichamelijke Opvoeding o Op het Atheneum: Culturele en Kunstzinnige Vorming (ckv) o Op het Gymnasium 1 : Latijn en Grieks Daarnaast wordt er in gekozen voor een combinatie van twee profielen, te weten: De M-stream: een combinatie van de profielen Cultuur en Maatschappij (CM) en Economie en Maatschappij (EM). Wie deze stream kiest krijgt in klas 4 lessen in: Frans Duits Geschiedenis Aardrijkskunde Maatschappijwetenschappen Wiskunde A/C (evt. in overleg: B + D) Economie en kiest twee vakken uit: Management en organisatie Muziek Handvaardigheid De N-stream: een combinatie van de profielen Natuur en Techniek (NT) en Natuur en Gezondheid (NG). Wie deze stream kiest krijgt in klas 4 lessen in: Frans of Duits Wiskunde B en Wiskunde D 2 Natuurkunde Scheikunde Biologie Natuur, Leven en Technologie (nlt) en kiest één vak uit: Frans / Duits Geschiedenis Aardrijkskunde Economie en mag (maar dat hoeft niet!) er 1 extra vak bij kiezen uit: Management en Organisatie 3 Muziek Handvaardigheid 1 Het is mogelijk om aan het einde van V4 nog over te stappen van gymnasium naar atheneum. In dat geval moet wel een deel van het CKV-programma uit V4 worden ingehaald. 2 Na V4 is een overstap van Wis B naar Wis A mogelijk gemaakt doordat in Wis D de overlap met Wis A wordt behandeld. 3 Alleen als ook economie is gekozen 15

17 Overgang van klas 4 naar klas 5: De definitieve profielkeuze aan het einde van de vierde klas van het VWO Voor de leerlingen met een N-stream: Het Gemeenschappelijk deel omvat op het Bonhoeffercollege de volgende vakken: Nederlands 480 studielasturen Engels 400 Anw 120 Lichamelijke Opvoeding 160 Atheneum Gymnasium Frans of Duits 480 Grieks of Latijn Ckv 160 En verder: Het profiel Natuur en Techniek omvat de volgende profielvakken: Wiskunde B 600 Natuurkunde 480 Scheikunde 440 En daarnaast één profielkeuzevak te kiezen uit: Nlt 440 Wiskunde D 440 Biologie 480 De leerling kiest ook nog minstens een keuze-examenvak uit de vakken die hij/zij niet heeft gekozen in het gemeenschappelijk of profieldeel en de vakken die hij/zij in VWO 4 heeft gevolgd. Of: Het profiel Natuur en Gezondheid omvat de volgende profielvakken: Biologie 480 Scheikunde 440 Een keuze uit: Wiskunde A 520 Wiskunde B 600 En daarnaast één profielkeuzevak te kiezen uit: Nlt 440 Aardrijkskunde 440 op voorwaarde dat dit vak ook in V4 is gekozen Natuurkunde 480 De leerling kiest ook nog minstens een keuze-examenvak uit de vakken die hij/zij niet heeft gekozen in het gemeenschappelijk of profieldeel en de vakken die hij/zij in VWO 4 heeft gevolgd. 4 Als een leerling beide klassieke talen kiest dan is de studielast voor de tweede klassieke taal 600 slu. Er geldt namelijk een vrijstelling voor het cultuurgedeelte van de tweedek lassieke taal. 16

18 Voor de leerlingen met een M-stream: Het Gemeenschappelijk deel omvat op het Bonhoeffercollege de volgende vakken: Nederlands 480 studielasturen Engels 400 Anw 120 Lichamelijke Opvoeding 160 Atheneum Gymnasium Frans of Duits 480 Grieks of Latijn Ckv 160 En verder: Het profiel Economie en Maatschappij omvat de volgende profielvakken: Wiskunde A 520 Geschiedenis 480 Economie 480 En daarnaast één profielkeuzevak te kiezen uit Frans of Duits 480 Management en organisatie 440 Aardrijkskunde 440 Maatschappijwetenschappen 440 De leerling kiest ook nog minstens een keuze-examenvak uit de vakken die hij/zij niet heeft gekozen in het gemeenschappelijk of profieldeel en de vakken die hij/zij in VWO 4 heeft gevolgd. Of: Het profiel Cultuur en Maatschappij omvat de volgende profielvakken Geschiedenis 480 Een keuze uit: Wiskunde A 520 Wiskunde C 480 Een van de volgende maatschappijvakken: Economie 480 Maatschappijwetenschappen 440 Aardrijkskunde 440 Een van de volgende cultuurvakken: Muziek 480 Handvaardigheid 480 Filosofie 480 Grieks of Latijn 600 (als tweede klassieke taal) Frans of Duits 480 De leerling kiest ook nog minstens een keuze-examenvak uit de vakken die hij/zij niet heeft gekozen in het gemeenschappelijk of profieldeel en de vakken die hij/zij in VWO 4 heeft gevolgd. Globaal overzicht studiemogelijkheden per profiel: CM profiel: EM profiel: NG profiel: NT profiel: * sociale * recht * milieu * techniek wetenschappen * zakelijke * agrarische sector * informatica * taal dienstverlening / * gezondheidszorg * vervoer, logistiek * recht economie * cultuur * geschiedenis 5 Als een leerling beide klassieke talen kiest dan is de studielast voor de tweede klassieke taal 600 slu. Er geldt namelijk een vrijstelling voor het cultuurgedeelte van de tweede klassieke taal. 17