Bureauonderzoek en karterend veldonderzoek d.m.v. boringen

Transcriptie

1 Bureauonderzoek en karterend veldonderzoek d.m.v. boringen Koningin gemeente Roermond Opdrachtgever BRO Industriestraat PK Tegelen Projectnummer Status: definitief Synthegra Rapport S Projectleider drs. E. Van de Velde Autorisatie: paraaf datum EVDV/UIT/SAD/S dr. J.A. Mol Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard Telefoon +31 (0) , Fax +31 (0) , Internet: Bankrelatie Friesland Bank, nr , BTW nr. NL B01, HR

2 Colofon Opdrachtgever: BRO te Tegelen Project: Projectnummer: S Titel: Bureauonderzoek en karterend veldonderzoek d.m.v. boringen, Koningin Datum: Projectleider: drs. E. Van de Velde (archeoloog) Auteurs: drs. E. Van de Velde (archeoloog), drs. L.F.M. Valckx (architectuurhistorica), drs. S.M. Koeman (fysisch geograaf), Tekenaar: dhr. J. Heersink (GIS/CAD-specialist) Autorisatie: dr. J.A. Mol (senior prospector) Druk: Synthegra bv, Doetinchem ISSN: Synthegra bv Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard Telefoon +31 (0) , Fax +31 (0) , Internet: Bankrelatie Friesland Bank, nr , BTW nr. NL B01, HR Synthegra bv, 2009 De rechten van intellectueel eigendom verblijven te allen tijde bij Synthegra bv. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 2 van 27

3 INHOUD Administratieve gegevens 4 1 Inleiding Onderzoekskader Onderzoeksdoel en vraagstellingen Ligging en huidige situatie plangebied 6 2 Bureauonderzoek Methode Landschapsgenese Archeologische waarden in en rondom het plangebied Historische ontwikkeling Gespecificeerde archeologische verwachting 20 3 Inventariserend Veldonderzoek Methode Beschrijving en interpretatie van de boorgegevens Archeologische indicatoren Archeologische interpretatie 23 4 Conclusies en aanbevelingen Inleiding Conclusies / beantwoording onderzoeksvragen Aanbevelingen 25 Literatuur en kaarten 26 Bijlagen: Bijlage 1: Overzicht van relevante geologische en archeologische tijdvakken Bijlage 2: Combinatiekaart IKAW, AMK en ARCHIS waarnemingen Bijlage 3: Boorpuntenkaart Bijlage 4: Boorprofielen Afbeelding voorblad: Impressie van het plangebied. Foto genomen vanuit het noordwesten naar het zuidoosten. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 3 van 27

4 Administratieve gegevens Toponiem : Koningin Regentesselaan Plaats : Roermond Gemeente : Roermond Provincie : Limburg Projectnummer : S Bevoegd gezag : gemeente Roermond Opdrachtgever : BRO Uitvoerende instantie : Synthegra bv Datum uitvoering veldwerk : Uitvoerders veldwerk : drs. T. Deville en drs. E. Van de Velde Onderzoeksmelding (ARCHIS) : Datum onderzoeksmelding : Onderzoeksnummer (ARCHIS) : Kaartblad : 58D Oppervlakte : circa 2910 m 2 Grondgebruik : braak Geologie : Löss (Laagpakket van Schimmert) op Rivierafzettingen van de Maas (Formatie van Beegden) Geomorfologie : Maasterras uit het Laat-Glaciaal Bodem : Radebrikgronden en/of daalbrikgronden Depot : Documentatie en vondsten zullen worden aangeleverd aan het Provinciaal Depot van Limburg te Maastricht De onderzoekslocatie wordt omsloten door de volgende vier coördinaten: noordwest X: Y: noordoost X: Y: zuidoost X: Y: zuidwest X: Y: Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 4 van 27

5 1 Inleiding 1.1 Onderzoekskader Synthegra heeft in opdracht van BRO een archeologisch onderzoek uitgevoerd op een terrein aan de Koningin Regentesselaan in Roermond (afbeelding 1.1). Het onderzoek bestond uit een bureauonderzoek en een karterend booronderzoek. De aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen ontwikkeling van nieuwbouw. De diepte van de toekomstige bodemverstoring is op dit moment onbekend, maar uitgaande van de aanleg van bouwputten voor de bebouwing zal de bodem waarschijnlijk tot in het archeologische niveau worden verstoord. Door de graafwerkzaamheden die zullen gaan plaatsvinden, kunnen eventueel aanwezige archeologische waarden verloren gaan. Daarom is vanwege de regelgeving van de overheid voorafgaand aan de graafwerkzaamheden archeologisch onderzoek uitgevoerd. Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie versie 3.1 1, de richtlijnen van de provincie Limburg 2 en de Leidraad Veldonderzoek. 3 Het veldwerk is uitgevoerd op 16 juni Het bevoegd gezag, de gemeente Roermond, zal de resultaten van het onderzoek toetsen en een selectiebesluit nemen. 1.2 Onderzoeksdoel en vraagstellingen Het doel van het bureauonderzoek is het opstellen van een gespecificeerde archeologische verwachting aan de hand van bestaande bronnen over bekende of verwachte landschappelijke, historische en archeologische waarden. Het doel van het karterend booronderzoek is het toetsen van het opgestelde verwachtingsmodel door de intactheid van de bodemopbouw vast te stellen en de eventueel aanwezig archeologische resten en/of vindplaatsen te inventariseren. De volgende onderzoeksvragen zullen worden beantwoord: Wat is de opbouw van de ondergrond en is het bodemprofiel intact? Zijn in het plangebied archeologische vindplaatsen aanwezig? Wat is te zeggen over de horizontale en verticale verspreiding van de archeologische resten? Wat is de vermoedelijke aard en datering van de archeologische resten? In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied? 1 SIKB 2006a. 2 Provincie Limburg SIKB 2006b. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 5 van 27

6 1.3 Ligging en huidige situatie plangebied Het plangebied is circa 2910 m 2 groot en ligt aan de Koningin Regentesselaan in Roermond (afbeelding 1.1). Het terrein wordt in het westen begrensd door de Koningin Regentesselaan, in het noorden door een pleintje, in het oosten door de achterzijde van de woningen aan de Gulickerstraat en in het zuiden door een woning die op de Koninging Regentesselaan uitkomt. Het plangebied ligt momenteel braak, maar was in een recent verleden bebouwd. De hoogte van het maaiveld bedraagt circa 28,0 m + NAP (Normaal Amsterdams Peil). 4 Afbeelding 1.1: Het plangebied op de Topografische Kaart van Nederland 1: aangegeven met het rode kader (Bron: TOP25raster Topografische Dienst Nederland, Emmen). 4 Hoogteligging van het plangebied op het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) in m NAP geraadpleegd op Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 6 van 27

7 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode Tijdens het bureauonderzoek is met behulp van bestaande bronnen een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel voor het plangebied opgesteld. Dit is in eerste instantie gedaan door het raadplegen van voor de archeologie relevante (schriftelijke) bronnen. Dit betreffen met name gegevens over bekende archeologische vindplaatsen in en rond het plangebied. Deze zijn aangevuld met historisch en fysischgeografisch onderzoek, waarbij informatie over vroeger grondgebruik is verkregen door de analyse van historische kaarten en tevens gegevens over de geologie, geomorfologie en bodem zijn bestudeerd. 2.2 Landschapsgenese Voor het bepalen of, waar en uit welke periode archeologische resten kunnen worden verwacht, zijn de volgende bronnen met betrekking tot de landschapsgenese geraadpleegd: Geologische Kaart, schaal 1: Geomorfologische Kaart, schaal 1: Bodemkaart, schaal 1: Relevante achtergrondliteratuur Voor de geologische beschrijving is gebruik gemaakt van de lithostratigrafische indeling van de ondiepe ondergrond. 5 Zie voor een overzicht van de geologische en archeologische perioden bijlage 1. Geologie en geomorfologie Het plangebied ligt ruim 1,5 kilometer ten oosten van de rivier de Maas. In het verleden heeft de Maas echter ook ter plaatse van het plangebied gestroomd, waarna het gebied door tektoniek omhoog is gekomen. Volgens de Geologische Overzichtskaart van Nederland 6 ligt in het plangebied dan ook rivierzand en -grind van de Maas aan het oppervlak. De Maasafzettingen bestaan uit enkele meters tot een tiental meters dikke pakketten grof zand en grind, afgedekt met (zandige) klei en worden tot de Formatie van Beegden gerekend. 7 Plaatselijk is er dekzand of stuifzand overheen afgezet (Formatie van Boxtel). Het landschap is sterk beïnvloed door de tektoniek en het klimaat. In het Kwartair (circa 1,81 miljoen jaar geleden heden) zijn rivierterrassen van de Maas ontstaan. Door tektonische opheffing van het gebied sneed de Maas zich steeds dieper in. Op relatief korte tijdschalen ( jaren) is vooral de invloed van klimaatveranderingen belangrijk geweest. Door deze klimaatveranderingen trad een voortdurende afwisseling op tussen perioden met insnijding en accumulatie. Deze afwisseling leidde in combinatie met tektonische opheffing tot het ontstaan van terrasniveaus in het Maasdal. 8 Deze terrassen zijn in Zuid-Limburg sterk ontwikkeld. In dit deel van de Maasvallei zijn met name de jongere terrassen bewaard gebleven, die dateren uit de laatste ijstijd, het Weichselien (circa jaar geleden). Ten westen van Roermond ligt de huidige rivierbedding van de Maas (afbeelding 2.1, code 2S6). De laaggelegen rivierbedding van de Maas is ook goed zichtbaar op het Actueel Hoogtebestand van Nederland 9 5 De Mulder et al en via Dinoloket, Standaarden, Lithostratigrafische Nomenclator van de ondiepe ondergrond. 6 NITG-TNO De Mulder et al. 2003, Berendsen 2005, Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 7 van 27

8 (AHN) (afbeelding 2.2). Ten zuidwesten van het plangebied ligt het dal van de Roer, een zijrivier van de Maas. Circa 160 m ten oosten van het plangebied ligt een oude Maasgeul, het huidige dal van de Maasnielderbeek (afbeelding 2.2 en afbeelding 2.1, code 2R11 en 2R6). Deze oude Maasgeul dateert uit de relatief warme periode, het Allerød-interstadiaal (circa jaar geleden) 10 en heeft het oudere terras waarop het plangebied ligt geërodeerd..tijdens hoge waterstanden zal op dit terras echter wel afzetting van overstromingsklei ( hoogvloedleem ) hebben plaatsgevonden. Aan het eind van de laatste ijstijd, in de Jonge Dryas (circa jaar geleden), werd het klimaat zeer koud en droog. Uit de vaak geheel of gedeeltelijk droog liggende, brede en ondiepe rivierbeddingen van de vlechtende rivier kon verstuiving optreden, waarbij dekzand op de oudere rivierterrassen werd neergelegd. 11 Dit zand is kalkloos, fijnkorrelig ( m), goed afgerond, goed gesorteerd en arm aan grind en wordt tot het Laagpakket van Wierden van de Formatie van Boxtel gerekend. 12 Met name ten oosten en zuiden van Roermond is dekzand afgezet. De rivierafzettingen in het plangebied zijn waarschijnlijk niet bedekt met dekzand, aangezien de bodemkaart vermeldt dat hier oude rivierklei aan het oppervlak ligt (zie onder). In het Holoceen (circa jaar geleden tot heden) werd het klimaat warmer en vochtiger en is het landschap door geologische processen weinig veranderd. Het dekzand werd door de toenemende vegetatie vastgelegd en de beken sneden zich in. De beken volgden vaak de natuurlijke laagten, zoals de verlaten Maasgeulen. Een goed voorbeeld hiervan is de Maasnielderbeek, die circa 250 m ten oosten van het plangebied loopt. 10 Stiboka 1968, Berendsen 2004, Berendsen 2004, 190. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 8 van 27

9 LEGENDA 5E9 Maasterras 2R10 Geul van vlechtend afwateringsstelsel 2R11 Geul van meanderend afwateringsstelsel 2R6 Beekdalbodem zonder veen, hooggelegen 2S6 Rivierdalbodem, laaggelegen Afbeelding 2.1: Ligging van het plangebied op de Geomorfologische kaart van Nederland 1:50.000, aangegeven met het rode kader (Bron: het registratie- en informatiesysteem van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed). Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 9 van 27

10 LEGENDA Donkeroranje Lichtoranje Geel Groen Lichtblauw Donkerblauw > 34,0 m +NAP 28,0-34,0 m +NAP 24,4-25,0 m +NAP 22,4-24,4 m +NAP 19,0-22,4 m +NAP 16,6-19,0 m +NAP Afbeelding 2.2: Ligging van het plangebied op het Actueel Hoogtebestand van Nederland (AHN), aangegeven met het rode kader (Bron: Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 10 van 27

11 Bodem Het plangebied is niet gekarteerd op de bodemkaart, 13 omdat het binnen de bebouwde kom van Roermond ligt (afbeelding 2.3). Op basis van de landschappelijke ligging kan echter wel een uitspraak worden gedaan over het bodemtype. In de pleistocene, kleiige Maasafzettingen zijn in het algemeen radebrikgronden en daalbrikgronden ontwikkeld (afbeelding 2.3, code BKd25/26 en code BKh25/26). Ter plaatse van de oude Maasgeulen komen ooivaaggronden en poldervaaggronden voor (code KRd1, KRn1 en KRn2). Aangezien het plangebied op een Maasterras ligt, worden hier radebrikgronden en/of daalbrikgronden verwacht. Inspoeling van kleideeltjes (lutum) is een natuurlijk bodemvormend proces dat plaats vindt in leem- en kleigronden. 14 Uit de bovengrond spoelen kleideeltjes uit (E-horizont). Dieper in de bodem spoelen deze deeltjes weer in, waardoor een zogenaamde briklaag (Bt-horizont) ontstaat. De Bt-horizont is te herkennen aan de zwaardere textuur dan de bovenliggende laag als gevolg van de inspoeling van de kleideeltjes. Bodems met een Bt-horizont worden tot de brikgronden gerekend. Het verschil tussen radebrikgronden en daalbrikgronden is ontstaan door een verschillende grondwaterinvloed. 15 Bij daalbrikgronden reiken roest- en reductievlekken tot in de briklaag. Bij radebrikgronden bevinden de eerste roest- en reductievlekken zich pas onder de briklaag. De brikgronden hebben een donker grijsbruine, cm dikke bouwvoor (Ap-horizont) met daaronder een bruine tot donkerbruine bovengrond, waar kleideeltjes zijn uitgespoeld (E-horizont). Na een vrij scherpe overgang tussen cm beneden maaiveld begint de iets donkerder gekleurde Bt-horizont (inspoelingshorizont). 16 Naar beneden toe neemt het lutumgehalte geleidelijk af en gaat de briklaag meestal geleidelijk over in de C-horizont. Op de bodemkaart zijn de rade- en daalbrikgronden nog onderverdeeld op basis van de textuur van de bovengrond. Er wordt onderscheidt gemaakt tussen brikgronden in sterk zandige klei (code BKd25 en BKh25) en brikgronden in siltige, sterk zandige klei, waar het leemgehalte zeer hoog is in verhouding tot het lutumgehalte (code BKd26 en BKd25). 17 Op de bodemkaart staan de gemiddelde grondwaterstanden aangegeven met zogenaamde grondwatertrappen. De brikgronden worden gekenmerkt door een lage grondwaterstand (grondwatertrap VII). Dit betekent dat de gemiddeld hoogste grondwaterstand dieper dan 80 cm beneden maaiveld wordt aangetroffen en de gemiddeld laagste grondwaterstand dieper dan 120 cm beneden maaiveld. 13 Geraadpleegd op ARCHIS II, het registratie- en informatiesysteem van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. 14 De Bakker/Schelling 1989, Stiboka 1972, Stiboka 1972, Stiboka 1968, 78. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 11 van 27

12 LEGENDA BKd25 Radebrikgronden in fijnzandige, sterk zandige oude rivierklei BKd26 Radebrikgronden in fijnzandige, siltige, sterk zandige oude rivierklei BKh25 Daalbrikgronden in fijnzandige, sterk zandige oude rivierklei BKh26 Daalbrikgronden in fijn zandige, siltige, sterk zandige oude rivierklei KRd1 Ooivaaggronden in sterk zandige oude rivierklei KRn1 Poldervaaggronden in sterk zandige oude rivierklei KRn2 Poldervaaggronden in zwak zandige oude rivierklei Rd10A Kalkhoudende poldervaaggronden in sterk zandige jonge klei Rd10C Kalkloze poldervaaggronden in sterk zandige jonge klei (zie volgend pagina voor vervolg van de legenda) Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 12 van 27

13 vervolg LEGENDA bij afbeelding 2.3 Zb21 Y21 Y23 bez23 ABv Vorstvaaggronden in leemarm en zwak lemig fijn zand Holtpodzolgronden in leemarm en zwak lemig fijn zand Holtpodzolgronden in lemig fijn zand Hoge bruine enkeerdgronden in lemig fijn zand Venige beekdalgronden Afbeelding 2.3: Ligging van het plangebied op de Bodemkaart van Nederland 1:50.000, aangegeven met het rode kader (Bron: het registratie- en informatiesysteem van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed). Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 13 van 27

14 2.3 Archeologische waarden in en rondom het plangebied In deze paragraaf is gekeken of binnen en rond het plangebied archeologische waarden bekend zijn. Hiervoor zijn de volgende bronnen binnen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE, de voormalige RACM) geraadpleegd: het Centraal Archeologisch Archief (CAA) het Centraal Monumenten Archief (CMA) Archeologisch Informatie Systeem (ARCHIS II) Daarnaast zijn de volgende bronnen geraadpleegd: Cultuurhistorische Waardenkaart van de provincie Limburg Gemeentelijke archeologische beleids- en verwachtingskaart, gemeente Roermond gegevens van amateur archeologen Op de IKAW (Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden) van de RCE en op de Cultuurhistorische Waardenkaart van de provincie Limburg is het plangebied niet gekarteerd. Op basis van de omliggende kaartdelen is het moeilijk om een archeologische verwachting voor het plangebied af te leiden. Net naast de niet gekarteerde oppervlakte geldt op de kaarten een lage verwachting omdat daar de oude (natte) Maasmeanders liggen. Dit is echter niet het geval voor het plangebied zelf, zoals te zien is op de uitsnede van het AHN (afbeelding 2.2). Op de gemeentelijke verwachtingskaart is te zien dat het plangebied zich bevindt binnen de bebouwde kom van Roermond en dat het een hoge archeologische verwachting heeft volgens het model van de Roermondse bebouwde kom. In de omgeving zijn verschillende archeologische vindplaatsen vastgesteld. Deze kaarten zijn indicatief en zullen voor het opstellen van een gespecificeerd verwachtingsmodel worden genuanceerd en gepreciseerd, aangezien uit deze kaarten niet blijkt wat de aard en ouderdom is van de te verwachten archeologische resten. Uit de archieven en ARCHIS II van de RCE blijkt dat in het onderzoeksgebied geen archeologische monumenten, waarnemingen en onderzoeksmeldingen aanwezig zijn (bijlage 2). Uit de directe omgeving (binnen een straal van 500 m) zijn zeven onderzoeksmeldingen, één monument en twee waarnemingen bekend. In mei 2006 heeft ADC ArcheoProjecten een archeologische begeleiding uitgevoerd voor een oppervlakte waarbinnen het huidige plangebied zich bevindt. Hierover is geen verdere informatie bekend bij Archis II (onderzoeksmelding 17193). Monumenten, waarnemingen en onderzoeksmeldingen binnen een straal van 500 m van het plangebied: Onderzoeksmelding Op circa 100 m ten noordoosten van het plangebied, aan de Brabantsestraat te Roermond, heeft Synthegra in april 2005 een archeologisch booronderzoek uitgevoerd. Voor de locatie geldt een lage archeologische verwachting en ter plaatse is vastgesteld dat de bodem aanzienlijk verstoord was. Een vervolgonderzoek is niet geadviseerd Hensen Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 14 van 27

15 Onderzoeksmelding 4575 In juni 2006 heeft ADC ArcheoProjecten aan het Laurentiusplein te Roermond, op circa 150 m ten noordwesten van het plangebied, een booronderzoek uitgevoerd. De bodem bleek sterk verstoord waardoor geen vervolgonderzoek aanbevolen is. Onderzoeksmelding Op circa 260 m ten noordoosten van het plangebied, aan de Bredeweg te Roermond, heeft RAAP in december 2004 een archeologisch booronderzoek uitgevoerd. Bij het veldwerk zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen en een vervolgonderzoek is dan ook niet geadviseerd. Onderzoeksmelding 8899 In januari 2005 heeft ADC ArcheoProjecten op circa 310 m ten noordwesten van het plangebied, aan Spoorlaan Noord te Roermond, een bureauonderzoek uitgevoerd voor het terrein. Voor het gebied geldt een lage archeologische verwachting en een vervolgonderzoek is niet geadviseerd. Onderzoeksmelding 8534 Op circa 480 m ten noordwesten van het plangebied, aan het Stationspark te Roermond, heeft RAAP in mei 2004 een archeologisch booronderzoek uitgevoerd. Ter plaatse zijn aardewerkscherven uit de late middeleeuwen gevonden die waarschijnlijk te maken hebben met de bemesting van de locatie. Daarnaast is ook verstoring van de bodem vastgesteld. Een archeologisch vervolgonderzoek is niet geadviseerd. Onderzoeksmelding 8527 In april 2004 heeft RAAP een archeologisch booronderzoek uitgevoerd op circa 437 m ten noordwesten van het plangebied, aan de Maria Theresialaan te Roermond. Tijdens het veldwerk zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen en een vervolgonderzoek is niet geadviseerd. Monumentnummer Op circa 220 m ten noordoosten van het plangebied bevindt zich de cluster oude bebouwing Noetboom. Clusters van oude bebouwing zijn gebieden van hoge archeologische waarde. Binnen deze cluster kunnen resten van laat middeleeuwse en vroeg moderne bewoning worden aangetroffen, alsook sporen van oudere bewoning. De grenzen van de cluster oude bebouwing Noetboom zijn bepaald aan de hand van 19 e en vroeg 20 e eeuwse kaarten. Waarnemingsnummer Op circa 420 m ten noordoosten van het plangebied is in een artikel uit 1935 sprake van een onverharde weg uit de periode van de Romeinse tijd tot en met de nieuwe tijd. 19 Waarnemingsnummer Op circa 480 m ten noordwesten van het plangebied, ter hoogte van Spoorweg-emplacement, is een Frankische urn uit de vroege middeleeuwen gevonden. Door wie en wanneer deze is gevonden is niet bekend. De locale heemkunde kring, Rura, is via benaderd en heeft op de vraag of bij hen nog informatie uit het plangebied bekend is (die niet bij de RCE zijn gemeld) tot op heden nog niet geantwoord. 19 Huysmans 1935 Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 15 van 27

16 2.4 Historische ontwikkeling Voor de historische ontwikkeling is historisch kaartmateriaal en relevante achtergrondliteratuur geraadpleegd, dat in onderstaande paragraaf is weergegeven. Roermond kent een lange bewoningsgeschiedenis. In de Romeinse periode ontstond de stad als een nederzetting aan de rivier de Roer. In het verleden is hier een altaarsteen uit de 3 e eeuw gevonden, opgedragen aan de godin Rura. De opvallende driehoekige vorm van de oude stadskern is te verklaren uit het feit dat het oude Roermond op een uitsteeksel van het laagterras van de Maas ligt. 20 De naam Roermond (Ruregemunde) komt voor het eerst voor in Deze verwijst waarschijnlijk naar de monding van de Roer. Een andere verklaring is de verwijzing naar een munte, een (versterkte) heuvel, aan de Roer. 21 Op de Roermondse heuvel, de Buitenop, werd in de 12 e eeuw een kasteel gebouwd, de latere Voogdij. De oudste parochiekerk bevond zich hier. Aan de oostzijde van deze heuvel, aan de Roer, lag de oudste nederzetting die in de middeleeuwen werd bewoond door vissers. De graven van Gelre stelden hier een voogd aan om o.a. toe te zien op een geleidetol op de Maas. 22 Naast de dorpsnederzetting en De Voogdij moet tegen het eind van de 12 e eeuw een kleine handelsnederzetting tot stand zijn gekomen bij de monding van de Roer. Omstreeks de 13 e eeuw breidde de stad naar het zuiden en oosten uit. Het oudste stadsgedeelte ligt bij de Swalmer en Neerstraat. Dit handelscentrum wordt gekenmerkt door een zeer dichte bebouwing en smalle straatjes. Roermond zou in 1213 door Keizer Otto IV ( ) zijn verwoest en daarna opnieuw zijn aangelegd. Bij de heraanleg van de stad kwam het nieuwe marktplein tot stand. In het stratenpatroon werden grote rechthoekige kavels opgenomen, die plaats boden aan de vele kloostercomplexen die in Roermond verrezen. 23 De stad lag aanvankelijk aan de Roer. Rond 1342 werd de Maas, die enkele kilometers ten westen van Roermond liep, verlegd en langs de stad geleid. 24 In 1231 kreeg Roermond stadsrechten van graaf Otto II. Omstreeks 1350 werd Roermond de hoofdstad van het Overkwartier van Gelre. In de 16 e en 17 e eeuw viel Roermond onder Spaanse heerschappij, en in de 18 e eeuw viel de stad in Franse handen. Het plangebied ligt ruim 400 m ten oosten van het spoor en circa 400 m ten noorden van de Koninginnelaan (N271). Op zowel het minuutplan uit begin 19 e eeuw (afbeelding 2.4) 25 als uit de gegevens van de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels (OAT) 26 behorende bij het minuutplan blijkt dat het plangebied onbebouwd is. Het plangebied ligt aan Bussels Vaert en is in gebruik als bouwland. 20 Renes 1999, Renes 1999, Rutte 2002, Steegh 1976, Renes 1999, Roermond, Limburg, sectie B, blad 03. Minuutplans zijn de oorspronkelijke kadastrale kaarten die zijn vervaardigd vanaf 1811 en 1812 in navolging van de Fransen o.l.v. Napoleon Bonaparte. Het zijn grondbeschrijvingen (kadasters) van de gemeenten met hierop aangegeven de percelen, perceelnummers en gebouwen. 26 OAT = Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel. Dit is een register uit 1832 waarin diverse gegevens in vermeld staan die betrekking hebben op de betreffende percelen, zoals de eigenaar, beroep en woonplaats, alsmede het grondgebruik en de oppervlakte. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 16 van 27

17 Afbeelding 2.4: Ligging van het plangebied op het minuutplan uit begin 19 e eeuw, aangegeven met het rode kader. (Bron: Op de kaart uit (afbeelding 2.5) ligt ten noordwesten van het plangebied een grote bebouwde kern. Dit is de oude kern van Roermond. De omgeving bestaat uit bouwland en wat boomgaarden met een netwerk van kleinere wegen. Het plangebied bestaat uit bouwland en er ligt geen bebouwing in. Ten oosten en zuidoosten van het plangebied ligt langs de wegen wel wat bebouwing. Op de kaart uit circa 1890 (afbeelding 2.6) is de kern van Roermond enorm uitgebreid. En er zijn grotere verbindingswegen ontstaan. Ten oosten, noordoosten en zuidoosten van het plangebied liggen kleinere concentraties bebouwing. Het plangebied zelf ligt in een landbouwgebied en er bevinden zich wat verhogingen in het landschap. In het plangebied ligt geen bebouwing. Op de kaart uit (afbeelding 2.7) is de bebouwing ten westen van het plangebied en de kleinere concentraties bebouwing ten oosten, aan elkaar vastgegroeid. Roermond is enorm uitgebreid en er loopt een heel wegenpatroon door het bebouwde deel. Ten zuidwesten en noordoosten liggen twee aangelegde waterlopen. Ten oosten van het plangebied loopt een spoor en een onbebouwd geaccidenteerd Maasterras. Het plangebied ligt midden in een woonwijk en er lijkt iets van bebouwing in te liggen. Dit is echter op de kaart niet duidelijk te zien. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 17 van 27

18 Afbeelding 2.5: Ligging van het plangebied op de kaart uit circa , aangegeven met het rode kader. (Bron: Wolters Noordhoff Atlasproducties 1990, Zuid-Nederland, blad 109). Afbeelding 2.6: Ligging van het plangebied op de kaart uit ca. 1890, aangegeven met het rode kader (Bron: Uitgeverij Nieuwland 2005, Limburg, blad 746). Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 18 van 27

19 Afbeelding 2.7: Ligging van het plangebied op de kaart uit ca , aangegeven met het rode kader (Bron: Uitgeverij 12 Provinciën 2006/2007, blad 263). Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 19 van 27

20 2.5 Gespecificeerde archeologische verwachting Op basis van bovenstaand bureauonderzoek is voor het plangebied een gespecificeerde archeologische verwachting opgesteld, waarvan de essentie is weergegeven in tabel 2.1. Op grond van de te verwachten afzettingen kunnen binnen het plangebied archeologische resten aanwezig zijn van het laat-paleolithicum tot en met de nieuwe tijd. Op de IKAW (Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden) van de RCE en op de Cultuurhistorische Waardenkaart van de provincie Limburg is het plangebied niet gekarteerd. Op basis van de omliggende kaartdelen is het moeilijk om een archeologische verwachting voor het plangebied af te leiden. Net naast de niet gekarteerde oppervlakte geldt op de kaarten een lage verwachting omdat daar de oude Maasmeanders liggen. Dit is echter niet het geval voor het plangebied zelf zoals te zien is op de uitsnede van het AHN (afbeelding 2.2). Op basis van de Archeologische verwachtingskaart van de gemeente Roermond kan wel een archeologische verwachting bepaald worden. Het plangebied bevindt zich in de bebouwde kom van Roermond en heeft een hoge archeologische verwachting voor de jongere perioden. De jager-verzamelaars uit het laat-paleolithicum en het mesolithicum zochten de hoger gelegen terreinen in het landschap op om daar te wonen, liefst in de nabijheid van water. Het plangebied bevindt zich op een Maasterras dat hoger ligt dan de omgeving met oude meanders van de Maas en de Roer en waar ook nu nog verschillende waterlopen aanwezig zijn. Het plangebied bevindt zich echter ook in de bebouwde kom van Roermond en was in een recent verleden bebouwd, waardoor de bodem mogelijk verstoord is. De archeologische verwachting voor vuursteenvindplaatsen is daarom laag. Met de introductie van landbouw en veeteelt vanaf het neolithicum worden jagen en verzamelen steeds minder belangrijk, totdat ze uiteindelijk grotendeels vervangen zijn. De mensen bouwen permanente nederzettingen. Dit gebeurt nog steeds op de hoger gelegen gronden, waar ook de landbouwactiviteiten ontwikkeld worden. Voor veeteelt worden de lager gelegen terreinen in gebruik genomen, die een ideale locatie vormen om het vee te laten grazen. Het plangebied ligt op een hoge plaats, in de buurt van lagere gebieden. Echter door de veronderstelde bodemverstoring zullen van eventuele vindplaatsen alleen de diepere sporen bewaard zijn gebleven. Om deze reden geldt voor de periode neolithicum tot en met vroege middeleeuwen een middelhoge archeologische verwachting. Vanaf de late middeleeuwen ontwikkelen de nederzettingen zich vooral rond kruispunten van wegen en waterlopen in plaats van in functie van het landschap (hoog en droog). De bevolking gaat zich concentreren binnen deze nederzettingen. Hierdoor groeit het landbouwareaal om te kunnen voldoen aan de stijgende vraag naar voedsel. Binnen het landbouwareaal komen sporadisch boerderijen voor. Het plangebied bevindt zich binnen de historische binnenstad van Roermond, maar op het historische kaartmateriaal is te zien dat de locatie tot in de 19 e eeuw onbebouwd is gebleven. De verwachting voor archeologische resten uit de periode van de late middeleeuwen tot en met de nieuwe tijd is daarom laag. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 20 van 27

21 Periode Verwachting Verwachte kenmerken vindplaats Diepteligging sporen laatpaleolithicum laag Bewoningssporen, tijdelijke vanaf maaiveld mesolithicum kampementen: vuursteen artefacten, haardkuilen neolithicum middelhoog Nederzetting: cultuurlaag, fragmenten vanaf maaiveld vroege middeleeuwen aardewerk, natuursteen, gebruiksvoorwerpen late laag Nederzetting: cultuurlaag, fragmenten vanaf maaiveld middeleeuwen nieuwe tijd aardewerk, natuursteen, gebruiksvoorwerpen Tabel 2.1: Archeologische verwachting per periode. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 21 van 27

22 3 Inventariserend Veldonderzoek 3.1 Methode Op basis van het gespecificeerde verwachtingsmodel uit het bureauonderzoek is aan de hand van de Leidraad Inventariserend Veldonderzoek 27 een karterend booronderzoek met een boordichtheid van ten minste 20 boringen per hectare uitgevoerd. Hiermee is het onderzoek verkennend voor vuursteenvindplaatsen uit het paleolithicum en mesolithicum en karterend voor nederzettingsresten uit de latere perioden. Vanwege het geringe oppervlak en de terreinomstandigheden (bebouwing, verhardingen, begroeiing etc.) zijn de boringen zo gelijkmatig mogelijk over het plangebied verdeeld. De exacte boorlocaties zijn ingemeten met een meetlint. Er is geboord met een Edelmanboor met een diameter van 15 cm. De boringen zijn uitgevoerd tot maximaal 2 m beneden het maaiveld. Het opgeboorde sediment is gezeefd over een zeef met een maaswijdte van 4 x 4 mm en/of verbrokkeld en versneden en geïnspecteerd op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. De boringen zijn lithologisch beschreven conform de NEN en bodemkundig 29 geïnterpreteerd. 3.2 Beschrijving en interpretatie van de boorgegevens De locaties van de boringen staan in bijlage 3 en de boorprofielen in bijlage 4. De bebouwing op het terrein is in een recent verleden afgebroken en het plangebied ligt braak. Door de afbraakwerken is het terrein gedeeltelijk afgegraven. De hoogte van het maaiveld bedraagt circa 27,6 m +NAP. 30 Binnen het plangebied worden rivierafzettingen van de Maas verwacht. Deze behoren tot de Formatie van Beegden. Bovenop de zandige rivierafzettingen ligt overstromingsklei van het naastgelegen terras uit het Allerød. De ondergrond bestaat uit sterk siltig zand met een dek van sterk zandige klei. In boringen 1, 2 en 5 is de ondergelegen zand niet aangetroffen. Het kleidek is hier minimaal resp. 240, 75 en 45 cm dik. In boring 3 bedraagt de dikte van het kleidek 85 cm, en in boring 4 ligt de klei aan het oppervlak en is 60 cm dik. Onderin boringen 3 en 4 is matig grof sterk siltig zand aangetroffen met een minimale dikte van resp. 50 en 80 cm. Beide afzettingen zijn geïnterpreteerd als rivierafzettingen, waarbij de klei is afgezet tijdens overstromingen vanuit het lager gelegen terras aan de westkant. In alle boringen behalve boring 4 is een recent ophoogpakket aangetroffen met een dikte van cm. Het bestaat uit matig fijn sterk tot zwak siltig en bevat puin zoals fragmenten recente baksteen, stukjes steenkool, houtskoolspikkels en metselpuin. Daaronder is in boringen 1, 2 en 3 een geroerde laag aangetroffen tot circa cm diep die bestaat uit een vermenging van de bovenliggende opgebrachte laag en de onderliggende C-horizont. In boring 4 is geen ophoogpakket aangetroffen, hier ligt de geroerde laag, in dit geval het volledige kleidek, direct aan het oppervlak. In alle boringen is onder deze lagen de C-horizont aangeboord, waarin geen briklaag is aangetroffen. De natuurlijke brikgronden zijn verstoord. 27 SIKB NEN De Bakker/Schelling Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 22 van 27

23 3.3 Archeologische indicatoren Bij de controle van het opgeboorde bodemmateriaal zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen die wijzen op de aanwezigheid van een archeologische vindplaats. In boring 3 is sprake van een fragment aardewerk in het ophoogpakket, maar dit is van recente aard. 3.4 Archeologische interpretatie De natuurlijke brikgrond is in het hele plangebied afwezig door graafwerkzaamheden. De bodem is ongeveer tot cm verstoord. Dit betekent dat vuursteenvindplaatsen, die voornamelijk uit strooiing van fragmenten vuursteen bestaan, niet meer in situ liggen. De lage verwachting voor vuursteenvindplaatsen uit het laatpaleolithicum en mesolithicum blijft dan ook behouden. De middelhoge verwachting voor vindplaatsen uit het Neolithicum - Vroege Middeleeuwen kan naar laag worden bijgesteld. Uit deze periode kunnen sporen aanwezig zijn, die dieper kunnen reiken dan 70 cm, maar bij de controle van het opgeboorde materiaal zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen die wijzen op de aanwezigheid van een archeologische vindplaats. De lage verwachting voor resten uit de Late Middeleeuwen - Nieuwe Tijd kan gehandhaafd blijven. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 23 van 27

24 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Inleiding Het doel van een archeologisch bureauonderzoek was het opstellen van een gespecificeerde archeologische verwachting voor het plangebied. Voor het plangebied geldt een lage verwachting voor zowel vuursteenvindplaatsen uit het laat-paleolithicum en mesolithicum als voor nederzettingsresten uit het neolithicum tot en met de late middeleeuwen. Het doel van het inventariserend veldonderzoek was om deze verwachting te toetsen. 4.2 Conclusies / beantwoording onderzoeksvragen Wat is de opbouw van de ondergrond en is het bodemprofiel intact? Binnen het plangebied zijn onderaan in de boringen rivierafzettingen van de Maas aangetroffen die behoren tot de Formatie van Beegden. In alle boringen is een recente ophogingspakket aangetroffen met een maximale dikte van 70 cm. Hieronder ligt een kleidek dat sterk verstoord is. Deze lagen verschillen in kleur van geel-bruin tot donkergrijs-bruin en bevatten puin zoals fragmenten recente baksteen, stukjes steenkool, houtskoolspikkels en metselpuin. Daaronder is in boringen 1, 2 en 3 een geroerde laag aangetroffen tot circa cm diep die bestaat uit een vermenging van de bovenliggende, opgebrachte laag en de onderliggende C-horizont. De natuurlijke brikgronden zijn niet aangetroffen. In alle boringen is onder deze lagen de C-horizont aangeboord. Deze bestaat uit sterk siltig matig grof zand met een dek van sterk zandige klei (Formatie van Beegden). Zijn in het plangebied archeologische vindplaatsen aanwezig? In geen van de boringen zijn indicatoren aangetroffen die wijzen op de aanwezigheid van een archeologische vindplaats onder het verstoorde pakket. De kans dat binnen het plangebied een archeologische vindplaats aanwezig is, wordt daarom klein geacht. Op grond van de beantwoording van de bovenstaande vraag zijn de twee onderstaande onderzoeksvragen niet meer van toepassing. Wat is te zeggen over de horizontale en verticale verspreiding van de archeologische waarden? Wat is de vermoedelijke aard en datering van de archeologische resten? In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied? Het plangebied is dermate verstoord dat binnen het plangebied geen archeologische resten in situ verwacht worden, waardoor ook geen archeologische resten worden bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied. De lage archeologische verwachting uit het bureauonderzoek voor zowel vuursteenvindplaatsen uit het laatpaleolithicum en mesolithicum als nederzettingssporen uit het neolithicum tot en met de nieuwe tijd blijft op grond van de resultaten van het veldonderzoek laag. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 24 van 27

25 4.3 Aanbevelingen Op grond van de resultaten van het onderzoek wordt voor het plangebied geen vervolgonderzoek geadviseerd. Het plangebied is over het hele terrein verstoord tot circa cm beneden het maaiveld en nergens zijn archeologische indicatoren aangetroffen. Archeologische vindplaatsen worden niet ter plaatse verwacht. Bovenstaand advies vormt een zogenaamd selectieadvies. Met nadruk willen wij de opdrachtgever erop wijzen dat dit selectieadvies nog niet betekent dat al bodemverstorende activiteiten of daarop voorbereidende activiteiten kunnen worden ondernomen. De resultaten van dit onderzoek zullen namelijk eerst moeten worden beoordeeld door het bevoegd gezag (gemeente Roermond), die vervolgens een selectiebesluit neemt. Er is geprobeerd een zo gefundeerd mogelijk advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethoden. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Synthegra wil de opdrachtgever er daarom op wijzen, dat mochten tijdens de geplande werkzaamheden toch archeologische waarden worden aangetroffen dan geldt conform artikel 53 van de gewijzigde Wet op de Archeologische Monumentenzorg 31 een meldingsplicht bij de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap of ons inziens het door hem vertegenwoordigd bevoegd gezag, de gemeente Roermond. 31 WAMZ Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 25 van 27

26 Literatuur en kaarten Literatuur Bakker de, H en J. Schelling, 1989: Systeem van bodemclassificatie voor Nederland, de hogere niveaus. Staring Centrum, Wageningen. Berendsen, H.J.A., 2004: De vorming van het land. Van Gorcum, Assen. Berendsen, H.J.A., 2005: Landschappelijk Nederland. Van Gorcum, Assen. Hensen, G., Heideman, M. en Janssens M., 2005: Inventariserend Veldonderzoek (IVO), Brabantsestraat te Roermond. Synthegra Rapport Weert. Huysmans. J De kapel in t Zand te Roermond, , De Maasgouw 55. Mulder de, E.F.J., M.C. Geluk, I.L. Ritsema, W.E. Westerhoff en T.E. Wong, 2003: De ondergrond van Nederland. Wolters-Noordhoff, Groningen/Houten NEN 5104 (Nederlands Normalisatie-instituut), 1989: Geotechniek - Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Provincie Limburg (P. van der Gaauw), 2008, Provinciale archeologische aandachtsgebieden. Archeologisch selectiedocument, Maastricht. Renes, J., 1999: Landschappen van Maas en Peel. Een historisch-geografisch onderzoek in het streekplangebied Noord- en Midden-Limburg, Leeuwarden (Maaslandse Monografieën 9). Rutte, R., 2002: Stedenpolitiek en stadsplanning in de lage landen, Zutphen. Steegh, A., 1976: Kleine monumentenatlas van Nederland, Zutphen. Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer, 2006a: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.1. SIKB, Gouda. Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer, 2006b: Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (aanvulling op de KNA 3.1). SIKB, Gouda. Stiboka (Stichting voor Bodemkartering), 1968: Bodemkaart van Nederland schaal 1:50.000, toelichting bij kaartblad 58 Oost Roermond. Wageningen. Stiboka (Stichting voor Bodemkartering), 1972: Bodemkaart van Nederland schaal 1:50.000, toelichting bij de kaartbladen 57 Oost Valkenswaard en 58 West Roermond. Wageningen. Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 26 van 27

27 Kaarten NITG-TNO, 2006: Geologische overzichtskaart van Nederland 1: ( Uitgeverij Nieuwland, 2005, Grote Historische Atlas van Limburg, ca. 1890, schaal 1:25.000, Tilburg. Uitgeverij 12 Provinciën, 2006/2007: Atlas van Topografische kaarten. Nederland , schaal 1:50.000, Landsmeer. Wolters Noordhoff Atlasproducties, 1990: Grote Historische Atlas van Nederland; 4. Zuid-Nederland , schaal 1:50.000, Groningen. Internet Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard 27 van 27

28 Bijlagen:

29 1 - Overzicht van relevante geologische en archeologische tijdvakken

30 Overzicht geologische en archeologische tijdvakken Ouderdom in jaren Chronostratigrafie MIS Lithostratigrafie Holoceen 1 Laat- Weichselien (Laat- Glaciaal) Midden- Weichselien (Pleniglaciaal) Vroeg- Weichselien (Vroeg- Glaciaal) Eemien (warme periode) Late Dryas (koud) Allerød (warm) Vroege Dryas (koud) Bølling (warm) Laat- Pleniglaciaal Midden- Pleniglaciaal Vroeg- Pleniglaciaal a 5b 5c 5d 5e Saalien (ijstijd) 6 Formaties: Naaldwijk (marien), Nieuwkoop (veen), Echteld (fluviatiel) Formatie van Kreftenheye Eem Formatie Formatie van Drente Formatie van Boxtel Formatie van Beegden Holsteinien (warme periode) Elsterien (ijstijd) Cromerien (warme periode) Pre-Cromerien Formatie van Urk Formatie van Sterksel Formatie van Peelo

31 Cal. jaren v/n Chr. 14 C jaren Chronostratigrafie Pollen zones Vegetatie Archeologische perioden Subatlanticum koeler vochtiger Subboreaal koeler droger Vb2 Vb1 Va IVb IVa Loofbos eik en hazelaar overheersen haagbeuk veel cultuurplanten rogge, boekweit, korenbloem Loofbos eik en hazelaar overheersen beuk>1% invloed landbouw (granen) Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd Neolithicum Atlanticum warm vochtig III Loofbos eik, els en hazelaar overheersen in zuiden speelt linde een grote rol Laat- Weichselien (Laat- Glaciaal) Boreaal warmer Preboreaal warmer Late Dryas Allerød Vroege Dryas Bølling II I LW III LW II LWI den overheerst hazelaar, eik, iep, linde, es eerst berk en later den overheersend parklandschap dennen- en berkenbossen open parklandschap open vegetatie met kruiden en berkenbomen Mesolithicum Laat-Paleolithicum Midden- Weichselien (Pleniglaciaal) perioden met een poolwoestijn en perioden met een toendra Vroeg- Weichselien (Vroeg- Glaciaal) Eemien (warme periode) perioden met bos en perioden met een subarctisch open landschap loofbos Midden-Paleolithicum Saalien (ijstijd) Vroeg-Paleolithicum Chronostratigrafie voor Noordwest-Europa volgens Zagwijn (1974), Vandenberghe (1985) en De Mulder et al. (2003). Lithostratigrafie volgens De Mulder et al. (2003). Mariene isotoop stadium (MIS) volgens Bassinot et al. (1994). Atmosferische data volgens Stuiver et al. (1998). Zuurstofisotoop calibratie (OxCal) versie 3.9 Bronk Ramsey (2003), toegepast op het Laat-Weichselien en het Holoceen. Archeologische periode-indeling en ouderdom volgens de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB). Vegetatie bewerkt volgens Berendsen (2000). Pollenzones volgens P. Vos & P. Kiden (2005).

32 2 - Combinatiekaart IKAW, AMK en ARCHIS waarnemingen

33 Combinatiekaart IKAW, AMK en ARCHIS-waarnemingen Legenda Vondsten per periode Neolithicum Bronstijd IJzertijd Romeinse tijd Vroege Middeleeuwen Middeleeuwen Late Middeleeuwen Nieuwe tijd Datering onbekend onderzoeksmeldingen Archeologisch monument + monumentnummer Terrein van archeologische betekenis Terrein van archeologische waarde Terrein van hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde Terrein van zeer hoge archeologische waarde, beschermd archeologische verwachting trefkans hoog (water) middelhoog (water) laag (water) water hoog middelhoog laag zeer laag niet gekarteerd onbekend begrenzing plangebied S090224_IKAW_Combi_ _JH_1.0 Meter

34 3 - Boorpuntenkaart

35 Boorpuntenkaart schaal: 1:1000 Legenda Boorpunt Plangebied S BO-IVO-K _JH_1.0 Gulickerstraat Koningin Regentesselaan Gulickerstraat Meter

36 4 - Boorprofielen

37 Boring: 1 Boring: Zand, zeer fijn, zwak siltig, matig humeus, matig grindig, matig baksteenhoudend, resten stenen, matig metselpuinhoudend, zwak houtskoolhoudend, geelbruin, Edelmanboor, ophoog, gevlekt Zand, zeer fijn, matig siltig, matig humeus, matig grindig, matig baksteenhoudend, resten stenen, matig metselpuinhoudend, matig houtskoolhoudend, donkergrijs-bruin, Edelmanboor, ophoog, gevlekt Klei, sterk zandig, zwak grindig, matig baksteenhoudend, matig metselpuinhoudend, matig houtskoolhoudend, bruin-donkergrijs, Edelmanboor, geroerde laag (ophoog en C-horizont) Zand, matig fijn, zwak siltig, matig humeus, matig grindig, matig baksteenhoudend, matig sintelhoudend, zwak metselpuinhoudend, geelbruin, Edelmanboor, ophoog, gevlekt Klei, sterk zandig, matig humeus, zwak grindig, zwak baksteenhoudend, zwak sintelhoudend, donkergrijs-bruin, Edelmanboor, geroerd, gevlekt Klei, sterk zandig, bruin, Edelmanboor, C-horizont Klei, sterk zandig, zwak grindig, zwak baksteenhoudend, zwak metaalhoudend, matig sintelhoudend, bruin, Edelmanboor, geroerd Klei, sterk zandig, zwak baksteenhoudend, zwak metaalhoudend, zwak sintelhoudend, bruin, Edelmanboor, C-hor met 1e 20 cm ingespoeld materiaal Projectcode: S Datum:

38 Boring: 3 Boring: Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak baksteenhoudend, sterk kalksteenhoudend, bruin, Edelmanboor, ophoog Klei, sterk zandig, resten aardewerk, matig baksteenhoudend, matig kalksteenhoudend, sterk sintelhoudend, zwartgrijs-bruin, Edelmanboor, ophoog, gevlekt Klei, sterk zandig, donkergrijs-bruin, Edelmanboor, geroerd, gevlekt Zand, matig grof, sterk siltig, bruin, Edelmanboor, C-horizont Klei, sterk zandig, matig humeus, zwak grindig, matig baksteenhoudend, zwak houtskoolhoudend, matig sintelhoudend, sterk kalksteenhoudend, grijsbruin, Edelmanboor, ophoog Zand, matig fijn, sterk siltig, matig humeus, zwak grindig, zwak baksteenhoudend, zwak sintelhoudend, zwak kalkhoudend, geelbruin, Edelmanboor, ophoog, gevlekt Zand, matig grof, sterk siltig, bruin, Edelmanboor, C-horizont Projectcode: S Datum:

39 Boring: Zand, matig grof, sterk siltig, matig humeus, zwak grindig, zwak baksteenhoudend, matig kalkhoudend, zwak sintelhoudend, donkergrijs-bruin, Edelmanboor, ophoog Klei, sterk zandig, bruin, Edelmanboor, C-horizont Projectcode: S Datum:

40 Legenda (conform NEN 5104) grind klei geur Grind, siltig Klei, zwak siltig geen geur zwakke geur Grind, zwak zandig Klei, matig siltig matige geur sterke geur Grind, matig zandig Klei, sterk siltig uiterste geur Grind, sterk zandig Klei, uiterst siltig olie geen olie-water reactie zwakke olie-water reactie Grind, uiterst zandig Klei, zwak zandig matige olie-water reactie sterke olie-water reactie Klei, matig zandig uiterste olie-water reactie zand Zand, kleiïg Klei, sterk zandig p.i.d.-waarde >0 >1 Zand, zwak siltig Zand, matig siltig leem Leem, zwak zandig >10 >100 >1000 >10000 Zand, sterk siltig Leem, sterk zandig monsters Zand, uiterst siltig geroerd monster overige toevoegingen ongeroerd monster zwak humeus veen Veen, mineraalarm matig humeus overig bijzonder bestanddeel Veen, zwak kleiïg sterk humeus Gemiddeld hoogste grondwaterstand grondwaterstand Veen, sterk kleiïg zwak grindig Gemiddeld laagste grondwaterstand slib Veen, zwak zandig matig grindig water Veen, sterk zandig sterk grindig