EP-octrooien. Parameters van het verleningsproces bij het EOB. Colofon. Opdrachtgever: Ministerie van EZ - DG O&I/Directie Innovatie/cluster IE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "EP-octrooien. Parameters van het verleningsproces bij het EOB. Colofon. Opdrachtgever: Ministerie van EZ - DG O&I/Directie Innovatie/cluster IE"

Transcriptie

1 EP-octrooien Parameters van het verleningsproces bij het EOB Opdrachtgever: Ministerie van EZ - DG O&I/Directie Innovatie/cluster IE Colofon Opsteller(s) Drs. J.J. (Jos) Winnink Datum 23 mei 2006 Kenmerk KOB/2006/EP-octrooien Status Definitief Versie Rev. 1 Klassificatie

2 Cluster Kennisontwikkeling en Beleidsinteractie (KOB) KOB analyseert octrooi-informatie ter ondersteuning van beleidsontwikkeling op het gebied van innovatie en industrieel eigendom. Door de combinatie van databases met bibliografische gegevens van octrooien, octrooiregisters en bronnen met andere (economische) gegevens is het mogelijk om analyses te maken die beleidsrelevante informatie verschaffen. Vragen die KOB ondermeer beantwoordt, zijn: Wie is binnen een bepaald technologiegebied actief en met welke technologie in het bijzonder? Welke bedrijven zijn (in potentie) concurrenten? En welke zijn (in potentie) partners? Wat is de positie van de BV Nederland ten opzichte van de belangrijkste concurrenten op de wereldmarkt? Welke zijn de belangrijkste Nederlandse spelers in een technologiegebied? Welke geografische concentraties zijn er te identificeren en wie maken er deel van uit? Wat zijn opkomende technologiegebieden? Wat is de octrooistructuur van een land? Op welk gebied worden naar verhouding veel octrooien aangevraagd en op welk gebied minder? Hoe verhoudt deze situatie zich met die in de EU en die in Nederland? ii

3 Samenvatting Deze studie verschaft inzicht in het verleningsproces van Europese octrooien. Drie parameters die de tijdspanne tussen indiening van een octrooiaanvraag en het moment van verlening mogelijk bepalen worden onderzocht. Deze parameters zijn de proceduretaal 1, het technologieveld en het feit of de aanvraag al dan niet de zogenaamde PCT-route volgt. In het onderzoek wordt ook gekeken naar het percentage octrooiaanvragen dat uiteindelijk leidt tot een verleend octrooi. Uit het onderzoek blijkt dat verschillen in het tijdsverloop tussen indiening en verlening voor octrooiaanvragen uit de verschillende landen bepaald worden door de verdeling van de octrooiaanvragen over technologievelden, de proceduretaal en de route van de aanvraag. Er is vanuit drie perspectieven gekeken naar het (gewogen) gemiddelde aantal jaren dat ligt tussen indiening van een octrooiaanvraag en de verlening. In perspectief één is geredeneerd vanuit het jaar van indiening. Bij perspectief twee is gekeken vanuit het jaar van verlening. In het derde perspectief is gekeken naar het verleningproces voor de zeven meest omvangrijke technologiegebieden. De eerste twee perspectieven leveren het beeld op dat de tijd die ligt tussen indiening en verlening voor aanvragen uit Nederland vergelijkbaar is met die voor aanvragen uit het Verenigd Koninkrijk. De periode is langer dan die voor aanvragen uit de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk, maar korter dan voor aanvragen uit de Verenigde Staten en Japan. Voor de onderzochte Europese landen geldt dat PCT-aanvragen sneller het verleningsproces doorlopen dan direct bij het Europees Octrooibureau ingediende aanvragen. Het blijkt dat in het bijzonder aanvragen uit Nederland substantieel sneller worden verleend dan mag worden verwacht op grond van het technologieprofiel, de gebruikte proceduretaal en het aandeel PCT-aanvragen. Een zelfde conclusie geldt voor de aanvragen afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk. Het tijdsverloop tussen indiening en verlening bedraagt op dit moment om en nabij de vijf jaar. Nederlandse octrooiaanvragers scoren voor wat betreft het percentage verleende octrooiaanvragen vergelijkbaar met de andere onderzochte landen. Het percentage verleende octrooiaanvragen wordt vooral beïnvloed door de verdeling over de technologievelden en de proceduretaal. Voor aanvragen uit Nederland leiden de langere 2 verleningsprocedures tot schijnbaar lagere percentages verleende octrooien voor de meest recente jaren. 1 De taal waarin de ingediende aanvraag is opgesteld. Aanvragen bij het EOB mogen worden opgesteld in het Engels, het Duits of het Frans 2 Ten opzichte van aanvragen uit de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk iii

4 iv

5 Abstract and conclusions The time span between submission and granting of patent applications filed with the European Patent Office - the grant lag - differs for patents for applicants from different countries. This document investigates parameters which may influence these differences. Three parameters have been investigated: (1) the technology classification which is applied to the patent, (2) the language in which the patent is issued, the procedural language and (3) the application route : indirect application to the EPO by filing with the WIPO (PCT route) or direct application to the EPO (direct route). Based on these parameters, a simple mathematical model is built which tries to explain the differences encountered in grant lag. The study also examines the process of patent application handling at the EPO in terms of the shares of applications granted, withdrawn and rejected, and applications in progress. Technological profiles, as derived from patent applications, are presented for the countries studied. The average grant lag for patent applications to the EPO was 4.7 years in the period 1990 to This figure rose from 4.3 years in 1990 to 5.0 years in Applications from the Netherlands and from the United Kingdom follow the EPO mean in grant lag. Filings by applicants from the United States and Japan are six months slower, while applications from Germany, France and Austria are granted six months faster than average (table 2.2). Seven technological areas have been identified which are the most important in terms of the number of applications to the EPO. The mean grant lag has been calculated for each of them. This has revealed that applications in the areas of Electronics, Health, Chemicals and Instrumentation take 25% more time to be granted than applications in the areas of Shaping, Transporting and Engineering (table 2.5, figure 2.2). In terms of the grant lag for filings in the three procedural languages, it shows that English applications take a year longer to be awarded than applications in German and French (5 years vs. 4 years (table 2.7)). In 2005, almost 80% of all applications were filed in the English language. German and French are becoming less popular as procedural languages. Last year, 15% of the applications to the EPO were written in German, and 5% in French (table 2.6). In all non-english speaking countries, the share of English applications rose considerably during the period studied. For French applicants, the share of applications in English grew from 7% in 1990 to 20% today (tables 3.1, 3.2). Euro-PCT applications seem to be granted slightly faster than Euro-direct applications, although the figures are not very significant (table 6.3, 6.4). The number of Euro-PCT applications has grown by a huge amount since 1990, as has the share of the Euro-PCT applications in the total number of EP applications. In 2005, the share of Euro-PCTs in all EP applications was 75%, while in 1990 this figure was 26%. The shift towards Euro-PCTs has been strongest in applications originating from the Netherlands. In 1990, little more than 10% of all Dutch EP applications were Euro-PCTs, while in 2005 this was around 90% (table 6.2). For each of the three parameters observed (technological composition, procedural language, proportion of Euro-PCT), factors were calculated which determine each parameter s contribution to the overall grant lag. These factors are used to construct a predictive formula for the grant lag of patent portfolios of different composition. The expectation values calculated in this way for the grant lag of the different applicant countries are compared to the observed values. This reveals that applications from the Netherlands and from the United Kingdom are granted about half a year faster than might v

6 be expected on the basis of the variety of the applications. No significant deviations were found for the other applicant countries studied (table 7.4, 7.5). There are major differences between originating countries in terms of the shares of applications which are granted and the shares which are withdrawn. Applications from the United States and the United Kingdom have the lowest shares of granted applications and the highest shares of withdrawn applications (more than 50%, table 4.5, 4.7). No significant differences in reject rate were encountered between the different applicant countries : 3% to 4% of the applications are rejected (table 4.6). The share of granted applications to the EPO has dropped from 70% in 1990 to 45% in 2005, while the share of withdrawn applications grew during the same period from 26% to 43% (figures 4.5, 4.8). Withdrawals occur within 5 years of the application date, peaking in the second year (figure 4.4). vi

7 Inhoud Inleiding 1 1 Octrooiaanvragen bij het EOB 3 2 Tijdspanne tussen indiening en verlening Perspectief jaar van indiening Perspectief jaar van verlening Perspectief technologieveld Perspectief de proceduretaal Verdeling octrooiaanvragen over de proceduretalen Tijd tussen indiening en verlening voor de verschillende proceduretalen 13 3 Taalprofielen Taalprofielen voor de onderzochte landen Taalprofielen per technologiegebied 18 4 Afhandeling van octrooiaanvragen Verleende octrooien Verleningspercentage per land Afgewezen aanvragen Ingetrokken octrooiaanvragen Octrooiaanvragen nog in behandeling Verdeling van het aantal verleende octrooien per jaar 25 5 Technologiegebieden Verdeling van de aanvragen over technologiegebieden Verleningspercentage per technologiegebied Afgewezen aanvragen Ingetrokken aanvragen Octrooiaanvragen nog in behandeling 41 6 EP-octrooiaanvragen Percentage Euro-PCT bij de aanvragen Percentage Euro-PCT in de verleningen Tijdspanne tussen indiening en verlening 43 7 Model voor de verwachtingswaarde van de vertraging Model Verwachte vertragingen Verwachtingswaarden voor de vertraging Afwijking realisaties van de verwachtingswaarden 50 vii

8 8 Conclusies 55 A Correctiefactoren 57 viii

9 Tabellen 1.1 Octrooiaanvragen bij het EOB (EP-direct+Euro-PCT) Aandeel van de verschillende landen in de octrooiaanvragen bij het EOB (EP-direct+Euro-PCT) Ontwikkeling van het aantal octrooiaanvragen (EP-direct+Euro-PCT) bij het EOB (1990 = 100) Gemiddeld aantal jaren tot verlening (jaar van indiening) Gemiddeld aantal jaren tot verlening (jaar van verlening) Zeven meest omvangrijke technologiegebieden Aandeel in het totaal van de zeven belangrijkste technologiegebieden Vertraging voor verschillende technologievelden Verdeling van octrooiaanvragen bij het EOB over de drie proceduretalen Tijdspanne tussen indiening en verlening voor de proceduretalen Taalprofiel van Nederland, de Bondsrepubliek Duitsland en Oostenrijk Taalprofiel van Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Japan en de Verenigde Staten Taalprofielen voor A0, B2 en B Taalprofielen voor C0, F1, G0 en H Verleende octrooien Aandeel van de verschillende landen in de verleende EOB-octrooien Ultimo januari 2006 verleende octrooien Verdeling ultimo januari 2006 verleende octrooien Verleningspercentages ultimo januari Percentage afgewezen aanvragen (ultimo januari 2006) Percentage ingetrokken aanvragen (ultimo januari 2006) Percentage octrooien waarvoor de procedure nog niet is afgerond (ultimo januari 2006) Verdeling van de verleende EP-aanvragen over technologiegebieden ( ) Omschrijving van de codes van de technologiegebieden Aandeel van de zeven technologiegebieden in het totaal Percentages verleende EOB-aanvragen (ultimo januari 2006) Afgewezen aanvragen (ultimo januari 2006) Ingetrokken octrooiaanvragen (ultimo januari 2006) Aanvragen nog in behandeling (ultimo januari 2006) Percentage Euro-PCT van het totale aantal EOB-aanvragen Percentage Euro-PCT van het totale aantal verleende EOB-octrooien Tijdspanne indiening - verlening Euro-PCT Tijdspanne indiening - verlening EP-direct Verwachtingswaarden voor de vertraging alleen rekening houdend met de technologieprofielen Verwachtingswaarden voor de vertraging alleen rekening houdend met de taalprofielen Verwachtingswaarden voor de vertraging alleen rekening houdend met het aandeel Euro-PCT s Verwachtingswaarden voor de vertraging rekening houdend met alle factoren 53 ix

10 7.5 Afwijking van de realisaties t.o.v. verwachtingswaarden 54 A.1 Correctiefactoren i.v.m. proceduretaal 57 A.2 Correctiefactoren i.v.m. technologieprofielen 58 A.3 Correctiefactoren i.v.m. verhouding Euro-PCT en EP-direct 59 x

11 Figuren 1.1 Octrooiaanvragen bij het EOB (EP-direct+Euro-PCT) Ontwikkeling van het aantal octrooiaanvragen bij het EOB (EP + Euro-PCT) (1990=100) Gemiddeld tijdsverloop tussen octrooiaanvraag en -verlening Gemiddeld aantal jaren tot verlening voor zeven technologiegebieden Octrooiaanvragen bij het EOB naar proceduretaal Ontwikkeling van het aantal aanvragen (1990=100) Verdeling van octrooiaanvragen over de drie proceduretalen Tijd tussen indiening en verlening voor de proceduretalen Verleende octrooien Aandeel van de verschillende landen in het totaal EOB-aanvragen Percentage verleende aanvragen per jaar van indiening (ultimo januari 2006) Percentage ingetrokken aanvragen per jaar van indiening(ultimo januari 2006) Cumulatief percentage ingetrokken aanvragen Ingetrokken aanvragen per technologieveld Percentage octrooiaanvragen dat jaarlijks wordt verleend Cumulatief percentage verleende octrooiaanvragen Technologieprofielen over zeven technologiegebieden Verleende octrooien per technologiegebied (ultimo januari 2006) 39 xi

12 xii

13 Inleiding Het octrooiverleningsproces kan worden beschouwd als een black box. "Aan de ene kant gaan octrooiaanvragen het systeem in en aan de andere kant komen er verleende octrooien of afgewezen octrooiaanvragen uit." De complexiteit van het verleningsproces vereist dat er aandacht wordt besteed aan de details van het proces. Analyseren van het proces op een te hoog aggregatieniveau kan leiden tot conclusies die bij nadere bestudering onhoudbaar blijken. Om die reden is er behoefte aan inzicht in de procesgang van octrooiaanvragen. Octrooiaanvragen ingediend bij het Europees Octrooibureau (EOB) zijn het onderwerp van deze studie. Interesse is er voor de parameters die de tijd tussen de indiening van een octrooiaanvraag en de eventuele verlening bepalen en het percentage van de octrooiaanvragen dat uiteindelijk wordt verleend. De onderzochte parameters zijn de proceduretaal 3, het technologieveld en de route van de octrooiaanvraag. Onderzocht is hoe deze parameters zich verhouden voor aanvragen afkomstig uit Nederland, Oostenrijk, de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Japan. Oostenrijk is in dit onderzoek meegenomen omdat in een ander recent onderzoek 4 Oostenrijk opvallend positief naar voren kwam. Naast de situatie op het moment van verlening is ook gekeken vanuit het jaar van indiening. De basis van een aantal analyses is echter het moment van verlening, omdat er dan gesproken kan worden van succesvolle octrooiaanvragen. Er is gebruik gemaakt van het register van het EOB (EUREG), waarin de gegevens worden opgeslagen van alle octrooiaanvragen die bij het EOB worden ingediend. De onderzoeksperiode bedraagt In een tweetal gevallen (: bepaling van de verdeling van intrekkingen en verleningen van aanvragen) is de onderzoeksperiode uitgebreid tot de periode Het jaar van indiening van een octrooiaanvraag en het jaar van verlening van een octrooi zijn uit deze database gehaald. Het vermelde land van domicilie van de aanvrager is gebruikt om de herkomst van een aanvraag vast te stellen. Gegevens die nog niet gepubliceerd zijn en daarom nog niet in EUREG zijn opgenomen konden in dit onderzoek niet worden meegenomen. Met gegevens uit jaarverslagen van het EOB zullen er in het bijzonder voor recente jaren verschillen zijn door de verschillen die er tussen de bronnen bestaan. Voor de onderzochte landen zijn technologieprofielen opgesteld op basis van de meest omvangrijke technologievelden, zoals die voorkomen bij de octrooiaanvragen bij het EOB. Redenerend vanuit het moment van indiening is het percentage verleningen van de octrooiaanvragen ultimo januari 2006 bepaald. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen verleende octrooien; afgewezen octrooiaanvragen; ingetrokken octrooiaanvragen en aanvragen waarvoor de procedure nog niet is afgerond. Er is een eenvoudig rekenmodel gemaakt om na te gaan in hoeverre de onderzochte parameters de tijdspanne tussen indiening van een aanvraag en de verlening van een octrooi verklaren. 3 De taal waarin de ingediende aanvraag is opgesteld. Aanvragen bij het EOB mogen worden opgesteld in het Engels, het Duits of het Frans 4 M.L. Biermans en J.P. Poort, Kennisverwerving in de maakindustrie, SEO Economisch Onderzoek, SEO-rapport 856,

14 2

15 1 Octrooiaanvragen bij het EOB Het aantal octrooiaanvragen (EP-direct + Euro-PCT) bij het EOB is stijgend. Nederland heeft over de periode gemiddeld een aandeel van 3,4% in het totale aantal van de bij het EOB ingediende aanvragen. Dit aandeel is over de gehele periode min of meer constant. In tabel 1.1 zijn de aantallen octrooiaanvragen afkomstig uit de verschillende landen en voor het EOB totaal vermeld. Grafisch zijn deze gegevens weergegeven in figuur 1.1. Tabel 1.2 (pagina 4) geeft de verdeling over de verschillende landen weer. Voor een grafische representatie van het totale aantal ingediende aanvragen bij het EOB wordt verwezen naar figuur 2.3 (pagina 13). De ontwikkeling van de aantallen octrooiaanvragen in de vorm van indexcijfers waarbij het jaar 1990 als basisjaar is genomen staan in tabel 1.3 op pagina 5. Grafisch zijn deze gegevens weergegeven in figuur 1.2 (pagina 6). Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk EOB-totaal Jaar van Indiening (aantal) Tabel 1.1 Octrooiaanvragen bij het EOB (EP-direct+Euro-PCT) 3

16 Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk EOB-totaal Jaar van Indiening % ,6 19,5 7,9 6,8 29,7 19,2 1,0 100, ,3 17,2 8,0 6,5 32,0 19,7 1,1 100, ,3 18,0 8,0 6,2 33,0 17,7 1,1 100, ,4 17,9 7,5 6,2 34,0 16,4 1,0 100, ,4 17,6 7,4 5,9 34,6 15,8 1,0 100, ,5 18,0 7,3 5,8 35,3 15,0 1,0 100, ,4 17,3 6,9 5,5 35,7 15,9 1,0 100, ,3 17,9 6,6 5,2 34,8 15,8 0,9 100, ,1 18,2 6,6 5,0 34,5 15,1 1,0 100, ,2 18,3 6,4 5,0 34,4 14,8 0,9 100, ,2 17,6 6,0 4,8 34,4 15,1 0,8 100, ,2 16,8 5,6 4,6 33,9 15,9 0,9 100, ,6 16,8 5,9 4,4 32,8 15,7 0,9 100, ,9 16,2 5,8 4,2 31,9 16,5 0,9 100, ,5 15,5 5,6 3,8 30,9 18,6 0,9 100, Gemiddelde 3,4 17,5 6,8 5,3 33,5 16,5 0,9 100,0 Standaard Deviatie 0,197 0,957 0,860 0,911 1,717 1,584 0,076 0,000 Tabel 1.2 PCT) Aandeel van de verschillende landen in de octrooiaanvragen bij het EOB (EP-direct+Euro- 4

17 Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk EOB-totaal Jaar van Indiening (1990=100) Tabel 1.3 Ontwikkeling van het aantal octrooiaanvragen (EP-direct+Euro-PCT) bij het EOB (1990 = 100) 5

18 Duizenden Aantal Jaar Oostenrijk Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Nederland Japan Verenigde Staten Figuur 1.1 Octrooiaanvragen bij het EOB (EP-direct+Euro-PCT) Aantal Jaar Oostenrijk Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Nederland Verenigde Staten Japan EOB-totaal Figuur 1.2 Ontwikkeling van het aantal octrooiaanvragen bij het EOB (EP + Euro- PCT) (1990=100) 6

19 2 Tijdspanne tussen indiening en verlening De tijdspanne tussen indiening van een octrooiaanvraag en de eventuele verlening is bepaald zowel redenerend vanuit het jaar van indiening als redenerend vanuit het jaar van verlening. Sinds 1990 is deze tijdspanne toegenomen en bedraagt voor Nederland op dit moment ongeveer vijf jaar. Dit wijkt nauwelijks af van het gemiddelde voor alle aanvragen bij het EOB. Nederland scoort hiermee dus gemiddeld. Gekeken is ook naar verschillen in deze tijdspanne voor technologiegebieden, proceduretalen en de route van de aanvraag. De gebruikte proceduretaal en het technologiegebied hebben een grote invloed op de lengte van de periode tussen indiening en verlening. Engels als proceduretaal zorgt voor een verlenging van deze periode met ongeveer één jaar ten opzichte van het Duits en het Frans. Ook de aanvragers van octrooien kunnen de tijdspanne tussen indiening en verlening beïnvloeden door meer of minder gebruik te maken van termijnen die in het octrooiverleningsproces zijn ingebouwd. Dit laatste aspect komt echter in dit onderzoek niet aan de orde. 2.1 Perspectief jaar van indiening Redenerend vanuit het jaar van indiening 5 blijkt dat voor aanvragen afkomstig van Nederlandse aanvragers het moment van eventuele verlening ongeveer vijf jaar ligt na het moment van indiening. Voor aanvragen uit Frankrijk, Oostenrijk en uit de Bondsrepubliek Duitsland is deze periode ongeveer een half jaar korter dan voor aanvragen uit Nederland. Voor aanvragen uit het Verenigd Koninkrijk is de periode ongeveer dezelfde als voor aanvragen afkomstig uit Nederland. Voor aanvragen uit de Verenigde Staten en Japan is deze periode om en nabij een half jaar langer dan gemiddeld voor het EOB. De aanvragen zijn geselecteerd op jaar van indiening en er is gekeken of en zo ja in welk jaar de octrooiverlening plaats vond. Een gewogen (op basis van aantallen) gemiddelde van het tijdsverloop tussen indiening en verlening werd berekend. In tabel 2.1 is voor de verschillende landen de ontwikkeling in de tijd van de tijdspanne tussen indiening van een octrooiaanvraag en een eventuele verlening weergegeven. Vanaf 1999 is er een daling zichtbaar die wordt veroorzaakt doordat van een significant deel van de ingediende aanvragen de aanvraagprocedure nog niet is afgerond. Aanvragen waarvan de verleningsprocedure nog niet is afgerond kunnen logischerwijze niet worden meegenomen om de periode tussen indiening en verlening te bepalen. Hoe recenter het jaar van indiening des te meer octrooiaanvragen zijn nog in behandeling. Hierdoor treedt het effect van een schijnbare verkorting van de tijdspanne tussen indiening en verlening op. Figuur 2.1 geeft de gegevens uit tabel 2.1 grafisch weer. 2.2 Perspectief jaar van verlening De gemiddelde periode tussen indiening en verlening is bepaald uitgaande van de verleningen in een bepaald jaar. In overeenstemming met wat in paragraaf 2.1 werd gevonden blijkt dat voor aanvragen afkomstig uit Nederland de periode tussen indiening en verlening op dit moment ongeveer 5 Wegens het relatief grote aantal nog in behandeling zijnde aanvragen zijn de jaren vanaf 1999 niet meegenomen om de gemiddelde tijdspanne tussen indiening en verlening te bepalen. 7

20 Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk EOB-totaal Jaar van Indiening (jaren) ,6 4,0 3,9 4,7 5,3 5,2 3,8 4, ,3 3,9 3,9 4,8 5,3 5,2 3,9 4, ,5 3,8 3,9 4,9 5,3 5,2 4,0 4, ,7 3,9 4,1 4,8 5,4 5,3 3,9 4, ,7 4,0 4,2 4,6 5,5 5,4 4,0 4, ,1 4,2 4,2 4,9 5,7 5,6 4,1 5, ,0 4,4 4,5 5,0 5,7 5,6 4,5 5, ,2 4,7 4,8 5,1 5,6 5,5 4,7 5, ,1 4,6 4,7 5,0 5,2 5,2 4,5 5, ,5 4,2 4,2 4,4 4,7 4,7 4,2 4, ,1 3,8 3,7 3,9 4,1 4,1 3,8 4, ,5 3,4 3,3 3,4 3,5 3,4 3,3 3, ,0 2,8 2,6 2,7 2,7 2,6 2,7 2, ,3 2,1 1,9 1,9 2,0 1,9 2,1 2, ,5 1,3 1,0 1,0 1,0 1,0 1,4 1, Tabel 2.1 Gemiddeld aantal jaren tot verlening (jaar van indiening) vijf jaar bedraagt. Voor zowel de Bondsrepubliek, Frankrijk en Oostenrijk is deze periode om en nabij een half jaar korter. Aanvragen uit het Verenigd Koninkrijk kennen een zelfde vertraging als de aanvragen uit Nederland. Voor aanvragen uit de Verenigde Staten en Japan is de periode ongeveer een half jaar langer dan voor uit Nederland afkomstige aanvragen. In de loop van de jaren is het tijdsverloop tussen indiening en verlening voor alle landen toegenomen en ligt nu op een hoger niveau dan in de periode De resultaten staan in tabel Perspectief technologieveld Er is voor gekozen om van de zeven technologievelden met de meeste aanvragen de gemiddelde vertraging op basis van het jaar van verlening te bepalen. Als indicatie van de importantie van deze gebieden in de onderzoeksperiode voor de beschouwde landen en het EOB als totaal is het aandeel van deze zeven gebieden in het totaal van de aanvragen voor de verschillende landen weergegeven (tabel 2.4 ). 8

21 6 5 4 Jaren Jaar van indiening Oostenrijk Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Nederland Verenigde Staten Japan EOB-totaal Figuur 2.1 Gemiddeld tijdsverloop tussen octrooiaanvraag en -verlening In verschillende technologievelden gelden afzonderlijke vertragingen, zoals tabel 2.5 en figuur 2.2 laten zien. De ontwikkeling van de periode tussen indiening en verlening voor deze zeven technologiegebieden is grafisch in figuur 2.2 op pagina 12 weergegeven. De aanduidingen van de technologiegebieden zijn omschreven in tabel 2.3 op pagina 10. Aanvragen op het gebied van Transport (B6), Werktuigbouw (F1) en het Bewerken van materialen en Machines daarvoor (B2) kennen de kleinste vertraging van iets meer dan 4 jaar. De gebieden elektronica (H0), farmacie en cosmetica (A6), chemie (C0) en instrumenten (G0) hebben een vertraging die momenteel op ongeveer jaar ligt. 2.4 Perspectief de proceduretaal Bij het EOB kunnen octrooien worden ingediend in de drie proceduretalen Duits, Engels en Frans. Het aantal aanvragen in elk van deze talen verschilt. De meeste octrooiaanvragen worden in het Engels ingediend. De verhouding tussen de drie proceduretalen verschuift steeds meer richting het Engels. Er blijkt een aanmerkelijk verschil te zijn in de tijd tussen indiening en verlening van aanvragen in het Engels enerzijds en die in het Duits of Frans anderzijds. Voor de onderzochte landen en het EOB-totaal zijn taalprofielen bepaald. De aantallen in het Duits en Frans gestelde octrooiaanvragen bij het EOB zijn nagenoeg constant. Het aantal aanvragen in het Engels groeit, zowel absoluut als relatief. Ervan uitgaande dat er geen verschil is in complexiteit tussen de aanvragen in de verschillende proceduretalen zou een mogelijke verklaring voor de verschillen in vertraging gezocht kunnen worden in de workload bij het EOB. 9

22 Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk EOB-totaal Jaar van verlening (jaren) ,2 3,9 3,7 4,3 4,8 4,8 3,9 4, ,3 4,0 3,7 4,5 5,0 5,0 4,0 4, ,4 4,0 3,8 4,6 5,1 5,1 3,9 4, ,4 4,0 3,8 4,5 5,0 5,0 3,8 4, ,4 4,0 3,8 4,6 4,9 4,9 3,8 4, ,4 3,8 3,8 4,6 4,9 4,9 3,7 4, ,4 3,7 3,7 4,5 4,9 5,0 3,6 4, ,4 3,7 3,7 4,4 4,9 5,1 3,7 4, ,5 3,8 3,9 4,4 5,0 5,1 3,6 4, ,6 3,9 4,1 4,7 5,2 5,3 3,9 4, ,9 4,2 4,4 5,0 5,5 5,5 4,4 5, ,2 4,3 4,6 5,2 5,7 5,6 4,4 5, ,1 4,3 4,5 5,1 5,7 5,9 4,5 5, ,1 4,4 4,6 5,1 5,7 5,7 4,4 5, ,0 4,3 4,5 5,0 5,7 5,4 4,4 5, ,0 4,3 4,5 4,9 5,7 5,4 4,2 5,0 Gemiddelde 4,6 4,1 4,1 4,7 5,2 5,2 4,0 4,7 Standaard Deviatie 0,35 0,23 0,38 0,28 0,37 0,33 0,32 0,30 Tabel 2.2 Gemiddeld aantal jaren tot verlening (jaar van verlening) Technologiegebied Omschrijving A6 B2 B6 C0 F1 G0 H0 Medische of veterinaire wetenschap; Hygiëne Bewerken van materialen en machines daarvoor Transport Chemie Werktuigbouw Instrumenten, zoals computers, meet- en regelapparatuur e.d. Elektronica Tabel 2.3 Zeven meest omvangrijke technologiegebieden 2.5 Verdeling octrooiaanvragen over de proceduretalen In tabel 2.6 is het aantal octrooiaanvragen evenals de verdeling over de drie proceduretalen ver- 10

23 Land Aandeel Standaard deviatie (%) (%) Nederland 65 2,0 Bondsrepubliek Duitsland 67 1,2 Frankrijk 69 1,5 Verenigd Koninkrijk 68 0,8 Verenigde Staten 71 1,1 Japan 71 1,5 Oostenrijk 59 3,6 EOB-totaal 66 2,6 Tabel 2.4 Aandeel in het totaal van de zeven belangrijkste technologiegebieden A6 B2 B6 C0 F1 G0 H0 EOB-totaal Jaar van verlening (jaren) ,5 4,1 3,8 4,3 3,7 4,7 4,7 4, ,6 4,3 3,9 4,6 3,7 4,9 5,0 4, ,7 4,3 3,9 4,7 3,8 5,0 5,1 4, ,6 4,2 3,9 4,7 3,9 5,1 5,0 4, ,7 4,1 3,9 4,6 3,9 4,9 4,8 4, ,7 4,1 3,8 4,6 3,8 4,9 4,7 4, ,7 4,1 3,7 4,6 3,8 5,0 4,7 4, ,7 4,2 3,7 4,5 3,8 5,0 4,8 4, ,9 4,2 3,7 4,6 3,9 5,0 4,7 4, ,3 4,3 3,9 4,7 4,1 5,3 4,9 4, ,7 4,6 4,2 5,1 4,4 5,5 5,3 5, ,7 4,7 4,4 5,2 4,5 5,5 5,4 5, ,8 4,7 4,5 5,2 4,7 5,5 5,4 5, ,8 4,6 4,5 5,2 4,6 5,5 5,4 5, ,6 4,5 4,3 5,1 4,4 5,4 5,4 5, ,6 4,4 4,2 5,2 3,7 5,4 5,4 5,0 Gemiddelde 5,1 4,3 4,0 4,8 4,1 5,2 5,1 4,7 Standaard Deviatie 0,51 0,21 0,28 0,31 0,34 0,28 0,29 0,30 Tabel 2.5 Vertraging voor verschillende technologievelden meld. Figuur 2.3 geeft de absolute aantallen grafisch weer. De relatieve ontwikkeling van het aantal octrooiaanvragen in de verschillende talen is grafisch weergegeven in figuur 2.4. De gegevens over 2004 en 2005 zijn cursief weergegeven om aan te geven dat deze nog incompleet zijn. In figuur 2.5 zijn de aandelen in het totaal van de aanvragen in de verschillende talen weergegeven. 11

24 6 5 4 Jaren Jaar van verlening A6 B2 B6 C0 F1 G0 H0 Figuur 2.2 Gemiddeld aantal jaren tot verlening voor zeven technologiegebieden EOB-Totaal Engels Duits Frans Engels Duits Frans Jaar van indiening (aantal) (aantal) (%) ,8 23,0 8, ,7 20,2 8, ,1 20,8 8, ,7 20,8 7, ,3 20,2 7, ,4 20,4 7, ,7 19,5 6, ,4 20,2 6, ,2 20,4 6, ,9 20,2 5, ,4 19,1 5, ,0 17,9 5, ,1 17,7 5, ,5 16,6 4, ,4 15,8 4, ,5 15,7 4,8 Tabel 2.6 Verdeling van octrooiaanvragen bij het EOB over de drie proceduretalen 12

25 Aantal aanvragen Duizenden Jaar van indiening Totaal Engels Duits Frans Figuur 2.3 Octrooiaanvragen bij het EOB naar proceduretaal 300 Indexcijfers (1990 = 100) Jaar van indiening Totaal Engels Duits Frans Figuur 2.4 Ontwikkeling van het aantal aanvragen (1990=100) 2.6 Tijd tussen indiening en verlening voor de verschillende proceduretalen De tijdspanne tussen indiening en verlening voor de verschillende proceduretalen bij het EOB staat in tabel 2.6 en is grafisch weergegeven in figuur 2.6. Duidelijk is te zien dat octrooiaanvragen die als proceduretaal het Duits of het Frans hebben ongeveer een jaar sneller worden verleend dan die met Engels als proceduretaal. Sinds 1990 is dit beeld min of meer onveranderd. 13

26 100% 80% Aandeel 60% 40% 20% 0% Jaar van indiening Engels Duits Frans Figuur 2.5 Verdeling van octrooiaanvragen over de drie proceduretalen 6 5 Vertraging in jaren Jaar van verlening EP-totaal Engels Duits Frans Figuur 2.6 Tijd tussen indiening en verlening voor de proceduretalen 14

27 Engels Duits Frans EOB-totaal Jaar van verlening (jaren) ,6 3,9 3,7 4, ,8 4,0 3,7 4, ,9 4,0 3,8 4, ,8 4,0 3,8 4, ,8 4,0 3,8 4, ,8 3,8 3,7 4, ,8 3,7 3,7 4, ,8 3,7 3,7 4, ,8 3,7 3,9 4, ,0 3,9 4,0 4, ,3 4,2 4,3 5, ,5 4,3 4,5 5, ,6 4,3 4,5 5, ,5 4,4 4,6 5, ,3 4,3 4,5 5, ,3 4,3 4,5 5,0 Gemiddelde 5,0 4,0 4,0 4,7 Standaard Deviatie 0,32 0,23 0,36 0,30 Tabel 2.7 Tijdspanne tussen indiening en verlening voor de proceduretalen 15

28 16

29 3 Taalprofielen De verdeling van de verleende octrooien over de drie proceduretalen voor de onderzochte landen en de zeven grote technologiegebieden is het onderwerp van dit hoofdstuk. Zoals te verwachten verschillen de profielen voor de verschillende landen. Voor Nederland is er een duidelijke verschuiving richting het Engels waar te nemen. Ook voor de Bondsrepubliek Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk is dezelfde tendens zichtbaar, zij het dat de eigen taal daar nog verreweg de voorkeur geniet. In de technologievelden A6, C0, G0 en H0 wordt in ongeveer 80% van de gevallen het Engels als proceduretaal gebruikt. Deze technologiegebieden laten sinds 1990 een duidelijke verschuiving in de richting van het Engels zien. Voor de gebieden B2, B6 en F1 ligt dit aandeel op 60 à 65% en de verhoudingen zijn sinds 1990 nagenoeg ongewijzigd. 3.1 Taalprofielen voor de onderzochte landen De volgende tabellen (3.1 en 3.2) geven de taalprofielen voor Nederland, de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Japan en Oostenrijk. Nederland Bondsrepubliek Oostenrijk Duitsland Engels Duits Frans Engels Duits Frans Engels Duits Frans Jaar van indiening (%) (%) (%) ,5 13,0 4,5 3,8 95,9 0,3 5,1 94,7 0, ,3 9,5 4,2 4,6 95,0 0,4 6,5 93,4 0, ,3 10,3 5,4 4,9 94,7 0,4 8,5 91,3 0, ,7 9,0 3,2 4,9 94,8 0,4 8,8 91,2 0, ,3 9,9 4,8 4,7 95,0 0,3 11,4 88,1 0, ,0 8,8 4,2 5,5 94,3 0,2 16,1 83,9 0, ,8 8,3 3,8 5,7 94,1 0,3 24,2 75,6 0, ,7 8,0 3,3 5,9 93,9 0,3 15,6 84,3 0, ,6 7,6 3,7 6,8 93,0 0,2 13,6 86,3 0, ,7 7,4 3,0 7,3 92,5 0,2 15,4 84,3 0, ,2 6,4 2,4 8,2 91,5 0,2 16,6 83,0 0, ,8 7,3 2,9 10,0 89,7 0,3 18,7 81,0 0, ,2 6,2 2,5 11,3 88,3 0,4 19,3 80,5 0, ,0 2,2 0,8 14,3 85,4 0,3 22,7 77,1 0, ,9 1,7 0,4 14,8 85,0 0,2 19,8 80,0 0, ,2 1,6 0,2 12,6 87,1 0,4 18,5 81,5 0,0 Tabel 3.1 Taalprofiel van Nederland, de Bondsrepubliek Duitsland en Oostenrijk 17

30 Frankrijk Verenigd Koninkrijk Japan Verenigde Staten Engels Duits Frans Engels Duits Frans Engels Duits Frans Engels Duits Frans Jaar van indiening (%) (%) (%) (%) ,6 1,4 92,1 98,2 1,6 0,3 99,7 0,3 0,0 99,0 0,8 0, ,3 1,3 91,3 98,8 1,0 0,2 99,8 0,2 0,0 99,1 0,7 0, ,1 1,4 90,5 98,5 1,2 0,2 99,8 0,2 0,0 99,0 0,8 0, ,1 1,6 89,3 98,7 1,2 0,2 99,7 0,2 0,0 99,2 0,7 0, ,1 2,3 89,6 98,6 1,1 0,3 99,8 0,2 0,1 99,3 0,6 0, ,6 2,8 88,6 98,0 1,6 0,4 99,7 0,2 0,0 99,1 0,7 0, ,4 3,1 87,5 98,4 1,5 0,1 99,8 0,2 0,0 99,0 0,8 0, ,9 4,4 84,7 98,5 1,2 0,2 99,9 0,1 0,0 98,6 1,2 0, ,6 4,7 82,7 98,8 0,9 0,3 99,9 0,1 0,0 98,8 1,1 0, ,3 3,9 80,8 98,6 1,1 0,3 99,8 0,2 0,0 98,9 0,9 0, ,0 3,0 80,1 99,1 0,6 0,3 99,9 0,1 0,0 98,9 1,0 0, ,0 3,4 78,7 99,2 0,5 0,3 99,9 0,1 0,0 98,7 1,1 0, ,3 2,4 76,3 99,2 0,5 0,2 99,8 0,2 0,0 98,8 1,0 0, ,2 2,3 73,5 99,4 0,3 0,3 99,8 0,2 0,0 98,9 0,9 0, ,6 1,7 76,8 99,3 0,4 0,3 99,9 0,1 0,0 99,1 0,7 0, ,4 1,0 81,6 99,4 0,3 0,2 99,9 0,1 0,0 98,8 1,0 0,1 Tabel 3.2 Taalprofiel van Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Japan en de Verenigde Staten 3.2 Taalprofielen per technologiegebied Voor de zeven meest omvangrijke technologiegebieden gerekend naar aantallen octrooiaanvragen is de verdeling van de aanvragen over de drie proceduretalen bepaald. De resultaten staan in tabellen 3.3 en 3.4. Voor een verdere uiteg over de technologiegebieden wordt verwezen naar paragraaf 2.3 (pagina 8) en hoofdstuk 5 (pagina 35). 18

31 A6 B2 B6 Engels Duits Frans Engels Duits Frans Engels Duits Frans Jaar van indiening (%) (%) (%) Gemiddelde Standaard Deviatie 2,98 1,77 1,31 1,79 1,06 1,31 1,61 1,18 1,12 Tabel 3.3 Taalprofielen voor A0, B2 en B6 19

32 C0 F1 G0 H0 Engels Duits Frans Engels Duits Frans Engels Duits Frans Engels Duits Frans Jaar van indiening (%) (%) (%) (%) Gemiddelde Standaard Deviatie 3,85 2,99 0,92 0,88 1,68 1,77 2,34 1,35 1,22 3,24 2,01 1,50 Tabel 3.4 Taalprofielen voor C0, F1, G0 en H0 20

33 4 Afhandeling van octrooiaanvragen Dit hoofdstuk beschrijft het proces van de octrooiverlening in termen van verleende, afgewezen, ingetrokken en in behandeling zijnde octrooien. Onderscheiden worden het totaal van de bij het EOB ingediende octrooiaanvragen en aanvragen uit zeven landen waaronder Nederland. Nederlandse aanvragers zijn goed voor ongeveer 3,7% van het totale aantal door het EOB verleende octrooien en dit aandeel is min of meer constant. Het percentage van de octrooiaanvragen van Nederlandse aanvragers dat verleend wordt verschilt niet noemenswaardig van dat van aanvragen uit de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk. Dit geldt in de eerste helft van de jaren negentig van de vorige eeuw. Van af 1996 ligt dit percentage voor Nederland duidelijk lager dan dat van de andere drie landen, maar nog wel boven het gemiddelde voor het EOB als totaal. Voor het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten ligt het percentage aanvragen dat verleend wordt aanmerkelijk onder het gemiddelde. Dit kan verklaard worden door het navenant hogere percentage intrekkingen voor die landen. De verschillen tussen de landen moeten ook verklaard worden uit de verschillen in de verdeling van de octrooiaanvragen over de technologiegebieden. De laatste paragraaf van dit hoofdstuk geeft de verdeling van het moment van verlening van een octrooi gerekend in jaren vanaf de indiening van de aanvraag. Uit deze verdeling (figuur 4.7) blijkt een toename van het tijdsverloop tussen indiening en verlening. 4.1 Verleende octrooien De opvallende teruggang in het aantal verleningen die zowel in tabel 3.4 als in figuur 4.2 te zien is eind jaren negentig en met name in 2000 is veroorzaakt door acties van het personeel van het EOB waarbij de verlening van octrooien werd opgehouden. Zie o.a. Official Journal EPO, 7/2000. De tabellen 4.1 en 4.2 geven de aantallen verleende octrooien weer zowel in absolute termen als in aandelen voor de verschillende landen. Grafisch is de informatie uit deze tabellen weergegeven in de figuren 4.1 en 4.2. De tabellen 4.3 en 4.4 geven respectievelijk de aantallen en de relatieve verdeling van verleende octrooien weer op basis van het jaar van indiening. Het percentage octrooien dat verleend is ultimo januari 2006 is weergegeven in tabel 4.4 op pagina 26. In figuur 4.3 zijn deze gegevens grafisch weergegeven. De snelle daling voor de jaren vanaf 1999 moet worden toegeschreven aan het feit dat van de in die jaren ingediende octrooiaanvragen er nog veel in behandeling zijn en het uiteindelijke aantal verleende octrooien daardoor niet bekend is. 4.2 Verleningspercentage per land Uitgaande van het jaar van indiening ligt het percentage verleende aanvragen uit Nederland sinds de tweede helft van de jaren negentig aanmerkelijk lager dan dat voor de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk en voor Oostenrijk. In de periode daarvoor is er geen significant verschil waar te nemen. Zoals echter uit tabel 4.4 is af te lezen varieert het percentage verleende aanvragen sterk voor de 21

34 Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk EOB-totaal Jaar van Verlening (aantal) Tabel 4.1 Verleende octrooien verschillende landen. Voor alle landen is sinds 1990 een dalende tendens zichtbaar. Deze dalende tendens is ook zichtbaar in het toenemende aantal ingetrokken aanvragen (tabel 4.6 op pagina 28) 4.3 Afgewezen aanvragen In het octrooi register wordt bijgehouden of aanvragen worden afgewezen. Voor de verschillende landen en voor het EOB als totaal zijn de gegevens in de tabel 4.6 vermeld. Het aantal afgewezen aanvragen is gering en varieert zowel voor de verschillende landen als in de tijd. De percentages voor Nederland zijn vergelijkbaar met die voor de andere landen en het EOB als totaal. 4.4 Ingetrokken octrooiaanvragen Het percentage ingetrokken aanvragen uit een bepaald jaar is in tabel 4.7 weergegeven. Opmerkelijk is het ten opzichte van de andere landen hoge aantal ingetrokken octrooiaanvragen voor het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Voor alle landen vertoont het aantal ingetrokken octrooiaanvragen een stijgende tendens. Er zijn duidelijke verschillen te zien in het percentage intrekkingen voor de verschillende technologiegebieden (zie: figuur 4.7 op pagina 32). 22

35 Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk (%) ,6 24,9 10,4 6,4 23,9 17,2 1, ,4 25,2 10,1 6,4 23,1 18,2 1, ,2 25,0 10,2 6,0 23,6 18,5 1, ,3 24,5 9,6 5,8 24,0 20,6 1, ,1 23,7 8,9 5,6 23,7 22,9 1, ,9 21,9 8,9 5,2 25,3 23,9 1, ,8 21,1 8,3 5,2 26,0 24,1 1, ,8 20,4 8,8 5,8 25,9 22,8 1, ,8 21,3 8,9 6,0 26,4 21,2 1, ,9 21,8 8,9 5,7 26,7 20,3 1, ,0 20,6 8,2 5,7 28,0 20,2 1, ,7 24,3 8,6 4,7 25,6 19,2 1, ,6 24,5 8,4 5,2 26,0 17,6 1, ,5 23,1 8,6 5,1 26,1 17,3 1, ,5 23,9 7,8 4,8 25,1 17,9 1, ,5 24,2 7,5 4,7 25,3 18,1 1,2 Gemiddelde 3,9 23,1 9,0 5,6 25,3 20,1 1,2 Standaard Deviatie 0,319 1,724 0,773 0,515 1,371 2,399 0,131 Tabel 4.2 Aandeel van de verschillende landen in de verleende EOB-octrooien In figuur 4.4 is voor het EOB als totaal het aantal octrooien dat wordt ingetrokken weergegeven als percentage van het aantal indieningen. Duidelijk is dat in het tweede jaar na indiening de meeste octrooiaanvragen worden ingetrokken. Figuur 4.5 geeft het cumulatieve aantal van de ingetrokken aanvragen als percentage van het aantal indieningen weer. Duidelijk is dat de meeste intrekkingen plaatsvinden binnen vijf jaar na indiening van de octrooiaanvraag. Over het algemeen genomen worden octrooiaanvragen afkomstig uit Nederland minder vaak ingetrokken dan gemiddeld. Het aantal intrekkingen ligt wel hoger dan dat voor aanvragen afkomstig uit de Bondsrepubliek Duitsland en Frankrijk. Maar verschilt niet veel van het percentage voor Oostenrijk. Zowel aanvragen uit het Verenigd Koninkrijk en uit de Verenigde Staten worden relatief vaak ingetrokken. De oorzaak is mogelijk een andere octrooipolicy in die landen. In figuur 4.6 is het aantal ingetrokken octrooiaanvragen voor de zeven meest belangrijke technologiegebieden weergegeven. In de gebieden A6, C0 en G0 ligt het aantal ingetrokken octrooiaanvragen duidelijk hoger dan in de andere gebieden. De sterke daling voor de meest recente jaren wordt 23

36 Duizenden Aantal Jaar Oostenrijk Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Nederland Japan Verenigde Staten Figuur 4.1 Verleende octrooien 40% 30% 20% 10% 0% Jaar Oostenrijk Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Nederland Japan Verenigde Staten Figuur 4.2 Aandeel van de verschillende landen in het totaal EOB-aanvragen veroorzaakt door het feit dat een besluit over het al dan niet intrekken van de aanvragen nog niet is genomen, omdat de periode sinds indiening nog te kort is. 24

37 Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk EOB-totaal Jaar van Indiening (aantal) Tabel 4.3 Ultimo januari 2006 verleende octrooien 4.5 Octrooiaanvragen nog in behandeling Als van alle ingediende octrooiaanvragen de verleende octrooien, de ingetrokken aanvragen en de afgewezen aanvragen worden afgetrokken resten de octrooien waarvoor de aanvraagprocedure nog niet is afgerond. Het is logisch dat het percentage octrooiaanvragen dat nog in behandeling is sterk oploopt hoe recenter het jaar van indiening. Blijkbaar biedt de octrooiprocedure de ruimte waardoor aanvragen zeer lang (>10 jaar) in behandeling blijven, zoals in tabel 4.8 te zien is, aangezien het percentage octrooien waarvoor de procedure nog niet is afgerond nergens 0% is. 4.6 Verdeling van het aantal verleende octrooien per jaar De verdeling van de verleende octrooien als deel van het aantal ingediende octrooien per jaar gerekend vanaf het jaar van indiening is voor het EOB als totaal weergegeven in figuur 4.7. Voor een viertal perioden is deze berekening gemaakt. Een verschuiving in de richting van een langere verleningstijd en een relatief geringer aantal verleende octrooien is zichtbaar. 25

38 Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk Jaar van Indiening (%) ,1 21,6 8,7 5,5 24,9 24,1 1, ,7 19,2 9,0 5,3 26,8 24,9 1, ,9 20,4 9,0 5,3 26,8 22,5 1, ,9 20,8 8,6 5,5 27,5 20,7 1, ,7 20,8 9,0 5,3 27,4 20,3 1, ,9 21,8 8,9 5,6 27,5 18,6 1, ,9 21,8 8,9 5,3 27,1 19,4 1, ,8 23,5 8,6 5,0 25,4 18,7 1, ,6 25,4 8,7 4,7 24,5 16,7 1, ,4 27,4 8,9 5,1 23,2 14,7 1, ,5 28,6 9,3 5,0 21,5 14,2 1, ,6 30,2 8,7 4,7 18,5 14,9 1, ,4 33,6 9,0 4,4 15,9 13,7 1, ,1 34,9 11,0 3,0 12,4 16,2 2, ,1 35,3 14,4 1,7 10,2 22,1 2, Gemiddelde 3,7 25,0 9,0 5,0 23,5 18,5 1,4 Standaard Deviatie 0,277 5,129 0,594 0,653 4,800 3,664 0,314 Tabel 4.4 Verdeling ultimo januari 2006 verleende octrooien 26

39 Nederland Bondsrepubliek Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Japan Oostenrijk EOB-totaal Jaar van indiening (%) ,5 66,8 66,3 48,7 50,7 75,5 68,6 60, ,5 67,1 68,0 48,6 50,2 75,9 69,8 60, ,8 67,4 67,4 50,2 48,0 75,4 67,8 59, ,2 69,5 68,6 52,4 48,2 75,3 64,2 59, ,6 68,4 70,0 52,0 45,6 74,2 67,3 57, ,2 67,0 67,1 53,4 42,7 68,2 63,9 55, ,9 65,4 66,7 49,6 39,0 62,7 62,9 51, ,0 60,8 59,7 44,1 33,1 53,7 59,4 46, ,0 56,2 52,4 37,9 27,6 42,3 56,0 40, ,2 50,8 46,3 34,0 21,7 31,8 51,1 34, ,7 42,3 38,6 26,4 15,1 22,5 42,8 26, ,0 29,5 23,9 15,2 7,9 13,6 36,3 16, ,7 19,6 13,1 8,3 3,9 7,3 19,5 10, ,1 8,6 5,9 2,0 1,2 3,2 10,0 4, ,2 1,2 0,8 0,1 0,1 0,3 1,2 0, Tabel 4.5 Verleningspercentages ultimo januari

High-Tech Automotive. Deelrapport 2: hoge temperatuur membraan brandstofcellen

High-Tech Automotive. Deelrapport 2: hoge temperatuur membraan brandstofcellen High-Tech Automotive Deelrapport 2: hoge temperatuur membraan brandstofcellen Opdrachtgever: Ministerie van Economische Zaken, dg O&I,, Projectdirectie Innovatieprogramma s Colofon Dit rapport is opgesteld

Nadere informatie

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary

Nadere informatie

patent Landscaping: waardevolle analyses voor strategische informatie Auteur: Sanne Pfeifer

patent Landscaping: waardevolle analyses voor strategische informatie Auteur: Sanne Pfeifer patent Landscaping: waardevolle analyses voor strategische informatie Auteur: Sanne Pfeifer Octrooidatabases worden met het jaar completer. Het analyseren van de hierin aanwezige informatie, ook wel landscaping

Nadere informatie

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development

Nadere informatie

Press release Statistics Netherlands

Press release Statistics Netherlands Press release PR00-277 8-12-2000 9:30 AM Inflation rate in November levelling out Consumer prices in November were up 3.0% on November last year. The inflation rate is therefore 0.1% lower than last month,

Nadere informatie

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve-

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

Classification of triangles

Classification of triangles Classification of triangles A triangle is a geometrical shape that is formed when 3 non-collinear points are joined. The joining line segments are the sides of the triangle. The angles in between the sides

Nadere informatie

De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie

De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en Discrepantie The Relationship between Involvement in Bullying and Well-Being and the Influence of Social Support

Nadere informatie

De Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden

De Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden De Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden van Sporten en de Invloed van Egodepletie, Gewoonte en Geslacht The Role of Selfregulation, Motivation and Self-efficacy

Nadere informatie

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6

Nadere informatie

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit

Nadere informatie

De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work.

De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work. De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work Merijn Daerden Studentnummer: 850225144 Werkstuk: Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

Persoonlijkheidskenmerken en cyberpesten onder jongeren van 11 tot 16 jaar:

Persoonlijkheidskenmerken en cyberpesten onder jongeren van 11 tot 16 jaar: Persoonlijkheidskenmerken en cyberpesten onder jongeren van 11 tot 16 jaar: is er een relatie met een verkorte versie van de NVP-J? Personality Characteristics and Cyberbullying among youngsters of 11

Nadere informatie

Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken

Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken 1 Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken Smoking Cessation in Cardiac Patients Esther Kers-Cappon Begeleiding door:

Nadere informatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:

Nadere informatie

Octrooiaanvragen uit Limburg OCTROOICENTRUM NEDERLAND

Octrooiaanvragen uit Limburg OCTROOICENTRUM NEDERLAND Octrooiaanvragen uit Limburg OCTROOICENTRUM NEDERLAND Datum: 24 september 2009 Auteur: Drs. M. (Marcel) Seip 2 LIMBURG Samenvatting Doel van dit onderzoek is de innovatie zichtbaar in octrooiaanvragen

Nadere informatie

Socio-economic situation of long-term flexworkers

Socio-economic situation of long-term flexworkers Socio-economic situation of long-term flexworkers CBS Microdatagebruikersmiddag The Hague, 16 May 2013 Siemen van der Werff www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630 Discussion topics and conclusions

Nadere informatie

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual

Nadere informatie

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety

Nadere informatie

STRESS CORROSION CRACKING OF WELDED JOINTS OF Al-Mg ALLOYS

STRESS CORROSION CRACKING OF WELDED JOINTS OF Al-Mg ALLOYS Journal of KONES Powertrain and Transport, Vol. 21, No. 3 2014 ISSN: 1231-4005 e-issn: 2354-0133 ICID: 1133154 DOI: 10.5604/12314005.1133154 STRESS CORROSION CRACKING OF WELDED JOINTS OF Al-Mg ALLOYS Gdynia

Nadere informatie

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety

Nadere informatie

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen

Nadere informatie

Octrooien uit het Noorden OCTROOICENTRUM NEDERLAND

Octrooien uit het Noorden OCTROOICENTRUM NEDERLAND Octrooien uit het Noorden OCTROOICENTRUM NEDERLAND Datum: 31 maart 2008 Auteur: Drs. M. (Marcel) Seip 2 NOORD NEDERLAND Samenvatting Doel van dit onderzoek is de innovatie zichtbaar in octrooiaanvragen

Nadere informatie

Mentaal Weerbaar Blauw

Mentaal Weerbaar Blauw Mentaal Weerbaar Blauw de invloed van stereotypen over etnische minderheden cynisme en negatieve emoties op de mentale weerbaarheid van politieagenten begeleiders: dr. Anita Eerland & dr. Arjan Bos dr.

Nadere informatie

Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio

Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio The information in this document is in Dutch, English version follows later in this document Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio LET OP! HOEWEL DE UITERSTE ZORGVULDIGHEID IS BETRACHT BIJ

Nadere informatie

Монгол page 1 and 2, Nederlands blz 3 en 4 English page 5 and 6. Jaarverslag / Auditor s report 2011

Монгол page 1 and 2, Nederlands blz 3 en 4 English page 5 and 6. Jaarverslag / Auditor s report 2011 Монгол page 1 and 2, Nederlands blz 3 en 4 English page 5 and 6 Jaarverslag / Auditor s report 2011 1 2 Het bestuur van de NGO All for Children heeft op 26 mei 2012 het volgende jaarverslag vastgesteld

Nadere informatie

04/11/2013. Sluitersnelheid: 1/50 sec = 0.02 sec. Frameduur= 2 x sluitersnelheid= 2/50 = 1/25 = 0.04 sec. Framerate= 1/0.

04/11/2013. Sluitersnelheid: 1/50 sec = 0.02 sec. Frameduur= 2 x sluitersnelheid= 2/50 = 1/25 = 0.04 sec. Framerate= 1/0. Onderwerpen: Scherpstelling - Focusering Sluitersnelheid en framerate Sluitersnelheid en belichting Driedimensionale Arthrokinematische Mobilisatie Cursus Klinische Video/Foto-Analyse Avond 3: Scherpte

Nadere informatie

High Tech Automotive. Deelrapport 3: opslag van waterstof

High Tech Automotive. Deelrapport 3: opslag van waterstof High Tech Automotive Deelrapport 3: opslag van waterstof Opdrachtgever: Ministerie van Economische Zaken, dg O&I, Projectdirectie Innovatieprogramma s Colofon Dit rapport is opgesteld door drs. J.J. (Jos)

Nadere informatie

LinkedIn Profiles and personality

LinkedIn Profiles and personality LinkedInprofielen en Persoonlijkheid LinkedIn Profiles and personality Lonneke Akkerman Open Universiteit Naam student: Lonneke Akkerman Studentnummer: 850455126 Cursusnaam en code: S57337 Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten

Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten met diabetes mellitus type 2 in de huisartsenpraktijk Thinking

Nadere informatie

SLACHTOFFER CYBERPESTEN, COPING, GEZONDHEIDSKLACHTEN, DEPRESSIE. Cyberpesten: de implicaties voor gezondheid en welbevinden van slachtoffers en het

SLACHTOFFER CYBERPESTEN, COPING, GEZONDHEIDSKLACHTEN, DEPRESSIE. Cyberpesten: de implicaties voor gezondheid en welbevinden van slachtoffers en het SLACHTOFFER CYBERPESTEN, COPING, GEZONDHEIDSKLACHTEN, DEPRESSIE Cyberpesten: de implicaties voor gezondheid en welbevinden van slachtoffers en het modererend effect van coping Cyberbullying: the implications

Nadere informatie

Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1

Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1 Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1 Relatie tussen Attitude, Sociale Invloed en Self-efficacy en Intentie tot Contact tussen Ouders en Leerkrachten bij Signalen van Pesten

Nadere informatie

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt The role of mobility in higher education for future employability

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt The role of mobility in higher education for future employability The role of mobility in higher education for future employability Jim Allen Overview Results of REFLEX/HEGESCO surveys, supplemented by Dutch HBO-Monitor Study migration Mobility during and after HE Effects

Nadere informatie

Toerisme in cijfers Tourism in figures 2013

Toerisme in cijfers Tourism in figures 2013 Toerisme in cijfers Tourism in figures 2013 XL 14 aankomsten huurlogies via verhuurkantoren aan de kust 2013 arrivals in accommodations for rent by rental agencies at the coast 2013 Kennisbeheer u i 2014

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1987 Nr. 158

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1987 Nr. 158 14 (1987) Nr. 1 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1987 Nr. 158 A. TITEL Notawisseling tussen de Regering van het Koninkrijk der Nederlanden en de Regering van de Bondsrepubliek

Nadere informatie

toerisme in cijfers tourism in figures 2012

toerisme in cijfers tourism in figures 2012 toerisme in cijfers tourism in figures 2012 XL 15 aankomsten huurlogies via verhuurkantoren aan de kust 2012 arrivals in accommodations for rent by rental agencies at the coast 2012 Kennisbeheer Augustus

Nadere informatie

Verloop bij de Politie: de Rol van Procedurele en Interactionele Rechtvaardigheid en Commitment

Verloop bij de Politie: de Rol van Procedurele en Interactionele Rechtvaardigheid en Commitment Verloop bij de Politie: de Rol van Procedurele en Interactionele Rechtvaardigheid en Commitment Turnover at the Police: the Role of Procedural and Interactional Justice and Commitment Inge E. F. Snyders

Nadere informatie

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers

Nadere informatie

Academisch schrijven Inleiding

Academisch schrijven Inleiding - In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze To answer this question,

Nadere informatie

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping The Relation Between Personality, Stress and Coping J.R.M. de Vos Oktober 2009 1e begeleider: Mw. Dr. T. Houtmans 2e begeleider: Mw. Dr. K. Proost Faculteit

Nadere informatie

toerisme in cijfers tourism in figures 2011

toerisme in cijfers tourism in figures 2011 toerisme in cijfers tourism in figures 2011 XL 15 Evolutie aankomsten inclusief huurlogies via verhuurkantoren aan de kust, 2007-2011 Trend arrivals, accommodations for rent by rental agencies at the coast

Nadere informatie

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking

Nadere informatie

0515 DUTCH (FOREIGN LANGUAGE)

0515 DUTCH (FOREIGN LANGUAGE) UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education MARK SCHEME for the May/June 2011 question paper for the guidance of teachers 0515 DUTCH (FOREIGN

Nadere informatie

University of Groningen

University of Groningen University of Groningen De ontwikkeling van prikkelverwerking bij mensen met een Autisme Spectrum Stoornis en de invloed van hulp en begeleiding gedurende het leven. Fortuin, Marret; Landsman-Dijkstra,

Nadere informatie

De Rotterdamse Ambtenaar: Bevroren of Bevlogen. Over de Invloed van Procedurele Rechtvaardigheid, Empowering Leiderschap en

De Rotterdamse Ambtenaar: Bevroren of Bevlogen. Over de Invloed van Procedurele Rechtvaardigheid, Empowering Leiderschap en De Rotterdamse Ambtenaar: Bevroren of Bevlogen. Over de Invloed van Procedurele Rechtvaardigheid, Empowering Leiderschap en Identificatie met de Organisatie op Status en Zelfwaardering. The Civil Servant

Nadere informatie

Europese octrooiaanvragen

Europese octrooiaanvragen Vereenigde Octrooibureaux N.V. Johan de Wittlaan 7 2517 JR Postbus 87930 2508 DH Den Haag Telefoon 070 416 67 11 Telefax 070 416 67 99 patent@vereenigde.com trademark@vereenigde.com legal@vereenigde.com

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla

Nadere informatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal

Nadere informatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited

Nadere informatie

SUPPLEMENTARY FIGURES AND TABLES

SUPPLEMENTARY FIGURES AND TABLES Altered RECQL5 expression in urothelial bladder carcinoma increases cellular proliferation and makes RECQL5 helicase activity a novel target for chemotherapy SUPPLEMENTARY FIGURES AND TABLES Supplementary

Nadere informatie

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van het I-change Model The explanation of the physical activity of elderly by determinants of the I-change Model Hilbrand Kuit Eerste begeleider:

Nadere informatie

i(i + 1) = xy + y = x + 1, y(1) = 2.

i(i + 1) = xy + y = x + 1, y(1) = 2. Kenmerk : Leibniz/toetsen/Re-Exam-Math A + B-45 Course : Mathematics A + B (Leibniz) Date : November 7, 204 Time : 45 645 hrs Motivate all your answers The use of electronic devices is not allowed [4 pt]

Nadere informatie

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive 1 Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive Femke Boom Open Universiteit Naam student: Femke Boom Studentnummer: 850762029 Cursusnaam: Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

Bescherming en exploitatie van Intellectueel Eigendom

Bescherming en exploitatie van Intellectueel Eigendom Bescherming en exploitatie van Intellectueel Eigendom Bescherming uitvinding / vorm / merk en IP strategie (parallelsessie I) Kayin Pang, Peter van Essen and Ard Ellens Food Valley & Nederlandsch Octrooibureau

Nadere informatie

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw De Invloed van Werk- en Persoonskenmerken op het Welbevinden van Werknemers The Influence of Job and Personality Characteristics on Employee Well-being Drs. P.E. Gouw Eerste begeleider: Dr. S. van Hooren

Nadere informatie

CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden

CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 25 november 2008 Nederlandse samenvatting door TIER op 5 juli 2011 Onderwijsondersteunende

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1992 Nr. 135

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1992 Nr. 135 10 (1986) Nr. 2 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1992 Nr. 135 A. TITEL Briefwisseling tussen de Nederlandse en de Britse bevoegde autoriteiten ter uitvoering van artikel 36, derde

Nadere informatie

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Difference in Perception about Parenting between Parents and Adolescents and Alcohol Use of Adolescents

Nadere informatie

Ouderlijke Controle en Angst bij Kinderen, de Invloed van Psychologische Flexibiliteit

Ouderlijke Controle en Angst bij Kinderen, de Invloed van Psychologische Flexibiliteit 1 Ouderlijke Controle en Angst bij Kinderen, de Invloed van Psychologische Flexibiliteit Nicola G. de Vries Open Universiteit Nicola G. de Vries Studentnummer 838995001 S71332 Onderzoekspracticum scriptieplan

Nadere informatie

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:

Nadere informatie

Global TV Canada s Pulse 2011

Global TV Canada s Pulse 2011 Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Bewijzen en Technieken 1 7 januari 211, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe.

Nadere informatie

De Relatie tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen; de Modererende Rol van de Aanwezigheid van de Partner

De Relatie tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen; de Modererende Rol van de Aanwezigheid van de Partner De Relatie tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen; de Modererende Rol van de Aanwezigheid van de Partner The association between momentary affect and sexual desire: The moderating role of partner

Nadere informatie

Russische Federatie, huiden van pelsdieren (DPDL-84) 10 januari 2018 Versie: 1.0.6

Russische Federatie, huiden van pelsdieren (DPDL-84) 10 januari 2018 Versie: 1.0.6 1 DOEL EN TOEPASSINGSGEBIED Deze instructie geldt voor het exporteren van huiden van pelsdieren die een bewerking hebben ondergaan naar de Russische Federatie en beschrijft de voorwaarden die worden gesteld

Nadere informatie

Summary 124

Summary 124 Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1996 Nr. 209

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1996 Nr. 209 25 (1996) Nr. 1 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1996 Nr. 209 A. TITEL Protocol tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Tsjechische Republiek tot wijziging van de Overeenkomst

Nadere informatie

bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie of Children with a Severe Form of Dyslexia Ans van Velthoven

bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie of Children with a Severe Form of Dyslexia Ans van Velthoven Neuropsychologische Behandeling en Sociaal Emotioneel Welzijn bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie Neuropsychological Treatment and Social Emotional Well-being of Children with a Severe Form

Nadere informatie

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch Bottlenecks in Independent Learning: Self-Regulated Learning, Stress

Nadere informatie

Nieuwsbrief NRGD. Editie 11 Newsletter NRGD. Edition 11. pagina 1 van 5. http://nieuwsbrieven.nrgd.nl/newsletter/email/47

Nieuwsbrief NRGD. Editie 11 Newsletter NRGD. Edition 11. pagina 1 van 5. http://nieuwsbrieven.nrgd.nl/newsletter/email/47 pagina 1 van 5 Kunt u deze nieuwsbrief niet goed lezen? Bekijk dan de online versie Nieuwsbrief NRGD Editie 11 Newsletter NRGD Edition 11 17 MAART 2010 Het register is nu opengesteld! Het Nederlands Register

Nadere informatie

De deeleconomie in België

De deeleconomie in België De deeleconomie in België Definitie omvang potentieel Anthony Baert Conseil Fédéral du Développement Durable 31 mai 2016 De ING International Survey 2 Sharing back to the roots 3 Sharing back to the roots

Nadere informatie

Samenvatting. A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven KvK Utrecht T

Samenvatting. A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven   KvK Utrecht T A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 info@rivm.nl Uw kenmerk Gevoeligheid van de gesommeerde depositiebijdrage onder 0,05

Nadere informatie

Seksdrive, Stresscoping en Extrinsieke Ambitie : De Verschillen tussen Mannen en Vrouwen. Sexdrive, Stresscoping and Extrinsic Ambition :

Seksdrive, Stresscoping en Extrinsieke Ambitie : De Verschillen tussen Mannen en Vrouwen. Sexdrive, Stresscoping and Extrinsic Ambition : Seksdrive, Stresscoping en Extrinsieke Ambitie : De Verschillen tussen Mannen en Vrouwen Sexdrive, Stresscoping and Extrinsic Ambition : The Differences between Men and Women Karine Garcia Eerste begeleider:

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

Academisch schrijven Inleiding

Academisch schrijven Inleiding - In dit essay/werkstuk/deze scriptie zal ik nagaan/onderzoeken/evalueren/analyseren Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Om deze

Nadere informatie

Verdrag inzake de verlening van Europese octrooien (Europees Octrooiverdrag) [Vertaling] (bijlage 'Uitvoeringsreglement' niet opgenomen) / 13

Verdrag inzake de verlening van Europese octrooien (Europees Octrooiverdrag) [Vertaling] (bijlage 'Uitvoeringsreglement' niet opgenomen) / 13 INHOUD Voorwoord / 5 Verdrag inzake de verlening van Europese octrooien (Europees Octrooiverdrag) [Vertaling] (bijlage 'Uitvoeringsreglement' niet opgenomen) / 13 Inleiding / 13 Eerste deel Algemene en

Nadere informatie

Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1. The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety

Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1. The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1 The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety De Rol van Gevarieerd Ontbijten en Consciëntieusheid in Angst

Nadere informatie

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource. Open Universiteit Klinische psychologie Masterthesis Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: De Leidinggevende als hulpbron. Emotional Job Demands, Vitality and Opportunities

Nadere informatie

LDA Topic Modeling. Informa5ekunde als hulpwetenschap. 9 maart 2015

LDA Topic Modeling. Informa5ekunde als hulpwetenschap. 9 maart 2015 LDA Topic Modeling Informa5ekunde als hulpwetenschap 9 maart 2015 LDA Voor de pauze: Wat is LDA? Wat kan je er mee? Hoe werkt het (Gibbs sampling)? Na de pauze Achterliggende concepten à Dirichlet distribu5e

Nadere informatie

CHROMA STANDAARDREEKS

CHROMA STANDAARDREEKS CHROMA STANDAARDREEKS Chroma-onderzoeken Een chroma geeft een beeld over de kwaliteit van bijvoorbeeld een bodem of compost. Een chroma bestaat uit 4 zones. Uit elke zone is een bepaald kwaliteitsaspect

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 975 (R 1821) Wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 en enige andere wetten naar aanleiding van de evaluatie van de Rijksoctrooiwet 1995 van 2006

Nadere informatie

TOELICHTING OP FUSIEVOORSTEL/

TOELICHTING OP FUSIEVOORSTEL/ TOELICHTING OP FUSIEVOORSTEL/ EXPLANATORY NOTES TO THE LEGAL MERGER PROPOSAL Het bestuur van: The management board of: Playhouse Group N.V., een naamloze Vennootschap, statutair gevestigd te Amsterdam,

Nadere informatie

Normering van de verkorte versie van de Token Test

Normering van de verkorte versie van de Token Test Normering van de verkorte versie van de Token Test Bepaling van de cutoffscore, ernstindeling en kritieke waarde Tamar van den Berg Samenvatting (ingekort) Samenvatting De Token Test is ontwikkeld om personen

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 22 februari 2013

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 22 februari 2013 FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 22 februari 2013 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

Figure 1 Shares of Students in Basic, Middle, and Academic Track of Secondary School Academic Track Middle Track Basic Track 29 Figure 2 Number of Years Spent in School by Basic Track Students 9.5 Length

Nadere informatie

Introductie in flowcharts

Introductie in flowcharts Introductie in flowcharts Flow Charts Een flow chart kan gebruikt worden om: Processen definieren en analyseren. Een beeld vormen van een proces voor analyse, discussie of communicatie. Het definieren,

Nadere informatie

De Autoriteit Financiële Markten, Gelet op artikel 1:28, derde lid, Wet op het financieel toezicht;

De Autoriteit Financiële Markten, Gelet op artikel 1:28, derde lid, Wet op het financieel toezicht; Tijdelijke Regeling Inzake Melding van Short Posities Gelet op artikel 1:28, derde lid, Wet op het financieel toezicht; Besluit: Definities Artikel 1 1. In deze regeling wordt, in afwijking van artikel

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

TRYPTICH PROPOSED AMENDMENT TO THE ARTICLES OF ASSOCIATION ("AMENDMENT 2") ALTICE N.V.

TRYPTICH PROPOSED AMENDMENT TO THE ARTICLES OF ASSOCIATION (AMENDMENT 2) ALTICE N.V. TRYPTICH PROPOSED AMENDMENT TO THE ARTICLES OF ASSOCIATION ("AMENDMENT 2") ALTICE N.V. This triptych includes the proposed amendments to the articles of association of Altice N.V. (the "Company"), as will

Nadere informatie

Toerisme in cijfers Tourism in figures XL

Toerisme in cijfers Tourism in figures XL www.milo-profi.com 2014 Toerisme in cijfers Tourism in figures XL overnachtingen huurlogies via verhuurkantoren aan de kust 2014 overnight stays in accommodations for rent by rental agencies at the coast

Nadere informatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering The Relationship between Daily Hassles and Depressive Symptoms and the Mediating Influence

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie