Programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit

Transcriptie

1 A gemeente Eindhoven Programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit Schone lucht, dat lucht op! Dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer Januari 2007 gml/be

2 Colofon Uitgave gemeente Eindhoven Dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer Datum Januari 2007

3 A gemeente Eindhoven Inhoudsopgave Totstandkoming... 5 Leeswijzer WAT WILLEN WE BEREIKEN? Betere luchtkwaliteit in Eindhoven De concrete doelstellingen Minder en schoner gemotoriseerd verkeer WAT IS HET PROBLEEM? Inleiding Bronnen van luchtverontreiniging De invloed van het weer Wet- en regelgeving Situatie in Eindhoven WAT GAAN WE DOEN? Oplossingsrichtingen Afstemming met andere overheden HOE GAAN WE DAT DOEN? A.1 Toepassen luchtkwaliteitstoets/gezondheidstoets bij planvorming B.1 Parkeerbeleid B.2 Onderzoek mogelijkheid tot transferia B.3 Stimuleren fietsgebruik B.4 Kwalitatieve verbetering openbaar vervoer B.5 Mobiliteitsplannen bedrijven... 22

4 C.1 Milieuzonering binnenstad: minder belastend vrachtverkeer C.2 Stimuleren schonere bussen in de stad C.3 Organiseren schoner gemeentelijk wagenpark C.4 Innovatie in stedelijke distributie C.5 Dynamisch Verkeersmanagement C.6 Snelheidsbeperking deel wegennet D.1 Meer stedelijk groen D.2 Maatregelen Eindhoven Airport E.1 Voorlichtingscampagne E.2 Onderzoek en monitoring WAT LEVERT HET OP? Algemene indicatie Indicatie per maatregel Ingeschat effect voor Eindhoven WAT GAAT DAT KOSTEN? BIJLAGEN BIJLAGE I TOETSING MAATREGELEN BIJLAGE II NORMEN BESLUIT LUCHTKWALITEIT BIJLAGE III SITUATIE IN EINDHOVEN BIJLAGE IV MEETGEGEVENS EINDHOVEN (RIVM) BIJLAGE V MAATREGELEN OP RIJKSNIVEAU BIJLAGE VI MAATREGELEN OP PROVINCIAAL NIVEAU gemeente Eindhoven

5 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit Totstandkoming De Aanpak Luchtkwaliteit en Mobiliteit is een product van de gemeente Eindhoven en andere partijen die betrokken zijn bij de aanpak van de luchtproblematiek (samengebracht in de Taskforce Luchtkwaliteit en Mobiliteit). Samen met vertegenwoordigers van deze partijen zijn maatregelen en acties geformuleerd die getoetst zijn aan de volgende criteria: - Effectiviteit - Kosten - Fysieke uitvoerbaarheid/haalbaarheid - Maatschappelijke draagvlak/politieke haalbaarheid - Uitvoeringstermijn - Afhankelijkheid van andere partijen - Overige consequenties (o.a. op het gebied van duurzaamheid) De maatregelen en acties die in deze aanpak zijn opgenomen leggen nadrukkelijk een verband tussen het verbeteren van de luchtkwaliteit en het mobiliteitsbeleid. In het Coalitieakkoord Eindhoven Eén is deze directe relatie prominent neergezet en wordt tevens de koppeling aan technologische vernieuwingen gelegd. De maatregelen en acties zijn afgestemd op de (geplande) maatregelen op rijks- en provinciaal niveau. Dit alles heeft geleid tot een overzicht van Eindhovense maatregelen, die in deze Aanpak Luchtkwaliteit en Mobiliteit nader zijn uitgewerkt. De aanpak sluit aan op de eerder vastgestelde Milieuvisie 2030 en het Milieuwerkprogramma en moeten gezien worden als een nadere uitwerking van de daarin uitgesproken ambitites. Leeswijzer In hoofdstuk 1 geven we aan wat we met de Aanpak Luchtkwaliteit en Mobiliteit willen bereiken. De doelstellingen van de aanpak hebben we in dit hoofdstuk zo concreet mogelijk geformuleerd. Hoofdstuk 2 beschrijft de problematiek. In dit hoofdstuk gaan we achtereenvolgens in op de bronnen van luchtverontreiniging, de geldende wet- en regelgeving en de situatie in Eindhoven. In hoofdstuk 3 geven we een algemeen overzicht van de oplossingsrichtingen en de gekozen Eindhovense maatregelen. Ook wordt in dit hoofdstuk verwezen naar de samenhang met andere overheidsmaatregelen. De Eindhovense maatregelen worden vervolgens in hoofdstuk 4 nader uitgewerkt. Hoofdstuk 5 geeft een indicatie van de effecten die we uiteindelijk met de maatregelen willen bereiken. De consequenties van de Aanpak Luchtkwaliteit en Mobiliteit zijn samengevat in hoofdstuk 6. gemeente Eindhoven 5

6 1 Wat willen we bereiken? 1.1 Betere luchtkwaliteit in Eindhoven Hoge concentraties aan luchtverontreiniging hebben ernstige consequenties voor de volksgezondheid. Het Rijksinstituut van Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft berekend dat in Nederland jaarlijks enkele duizenden mensen vervroegd sterven ten gevolge van vervuilde lucht. In het rapport Fijn stof nader bekeken van het Milieu en Natuurplanbureau (NMP, 2005) wordt zelfs gesteld dat in Nederland jaarlijks mogelijk tot mensen vervroegd overlijden ten gevolge van een chronische blootstelling aan fijn stof. Hoewel de luchtkwaliteit de afgelopen deccenia zeker is verbeterd, wordt nog lang niet aan de internationale normen voldaan. Zuidoost-Brabant hoort, qua luchtverontreiniging, zelfs tot de meest vervuilde regio s van Europa. Voor een deel is dit te wijten aan de ligging ten opzichte van bronnen in binnen- en buitenland. Maar de eigen bijdrage mag zeker niet worden onderschat. Uit het Nationaal Luchtkwaliteitsplan 2004 blijkt dat deze bijdrage in Eindhoven voor een zeer groot deel veroorzaakt door het verkeer (zie paragraaf 2.2). De aantasting van de volksgezondheid is zo ernstig dat maatregelen niet kunnen uitblijven. Vandaar dat wij voor onze gemeente de volgende algemene doelstelling hebben geformuleerd: Via gemeentelijke maatregelen zullen we de luchtkwaliteit in Eindhoven verbeteren, wat (primair) leidt tot een positief effect op de gezondheid van de Eindhovense burgers en (secundair) ervoor zorgt dat de noodzakelijke ontwikkeling van de stad doorgang kan blijven vinden. 1.2 De concrete doelstellingen Rekening houdend met de algemene doelstelling hebben we de ambities uit de Milieuvisie 2030 en de doelstellingen uit het Milieuwerkprogramma als volgt aangescherpt en geconcretiseerd: A. Het aantal inwoners van Eindhoven dat aan te hoge concentraties luchtverontreiniging wordt blootgesteld neemt jaarlijks af, wat uiteindelijk leidt tot de volgende situatie: 1. In 2010 worden de grenswaarden voor de jaargemiddelde concentratie stikstofdioxide en fijn stof op gevelniveau nergens meer overschreden. 2. In 2015 worden de grenswaarden voor de jaargemiddelde concentratie stikstofdioxide en fijn stof op trottoirniveau nergens meer overschreden. 3. In 2015 is het aantal overschrijdingen van de 24-uur-gemiddelde concentratie fijn stof met 80% afgenomen ten opzichte van de situatie in gemeente Eindhoven

7 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit B. Met ingang van 1 januari 2007 hebben we het aspect Luchtkwaliteit volledig geïntegreerd in het andere gemeentelijke beleid (verkeer en vervoer, ruimtelijke ontwikkelingen, gezondheid, geluid en klimaat). Hierdoor kunnen we problemen met luchtkwaliteit bij 80% van alle nieuwe ontwikkelingen in de stad voorkomen. C. Het milieu- en gezondheidsgedrag van burgers, bedrijven en instellingen is in 2009 verbeterd ten opzichte van de situatie in Ten behoeve van het voorgaande is het noodzakelijk dat we op 1 januari 2007 een totaaloverzicht van de lokale luchtkwaliteit hebben dat niet alleen gebaseerd is op berekeningen maar ook op metingen. We hebben op dat moment ook inzicht in de concentratie van de meest schadelijke fijne deeltjes (PM 2,5 ). Zonodig formuleren we hiervoor op dat moment aanvullende doelstellingen. 1.3 Minder en schoner gemotoriseerd verkeer Om de doelstellingen te realiseren kiezen we ten aanzien van gemotoriseerd verkeer nadrukkelijk voor schoner en waar nodig minder. Het uitgangspunt schoner geldt voor het hele grondgebied van Eindhoven en is dus in principe niet gebiedsgebonden. Dit uitgangspunt vullen we in door het gebruik van schone motoren op diverse manieren te stimuleren. Daarnaast zullen we op de ring en de invalswegen de doorstroming bevorderen, wat eveneens zorgt voor een verminderde uitstoot van luchtverontreiniging. Het uitgangspunt minder heeft met name betrekking op het gebied binnen de ring. Het aantal gemotoriseerde verkeersbewegingen binnen de ring (het aantal autokilometers) zullen we de komende jaren actief verminderen door bij alle nieuwe ontwikkelingen rekening te houden met het beperken van de verkeersaantrekkende werking en door prioriteit te geven aan het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer. De beleidsuitgangspunten uit deze aanpak sluiten grotendeels aan op het bestaande gemeentelijke beleid zoals dat onder meer is weergegeven in het Mobiliteitsplan Eindhoven. Op basis hiervan streven we naar het optimaliseren van de bereikbaarheid van de stad en van belangrijke bestemmingen in de stad voor alle verkeers- en vervoerssoorten (modaliteiten). Dit willen we bereiken door een betere onderlinge afstemming van de modaliteiten of door uitbreiding, verbetering en betere benutting van de netwerken. Het gaat hierbij zowel om de infrastructuur als om bijvoorbeeld openbaar vervoer- en parkeervoorzieningen. Ook streven we naar een groter aandeel van het fietsgebruik in de modal-split. Omdat het voorgestelde beleid ten aanzien van Luchtkwaliteit en Mobiliteit grotendeels aansluit op het bestaande gemeentelijk beleid, zijn de voorgestelde acties voor een deel al door ons in gang gezet. De verbetering van de luchtkwaliteit die wij nastreven, noopt tot het verleggen van accenten en het stellen van andere prioriteiten bij de reeds lopende acties. gemeente Eindhoven 7

8 2 Wat is het probleem? 2.1 Inleiding Schone lucht is een belangrijke voorwaarde voor een gezond leefmilieu. Wanneer de lucht niet schoon is kan dit leiden tot gezondheidsklachten, vooral bij risicogroepen zoals carapatiënten, ouderen, kinderen en mensen die zwaar lichamelijk werk verrichten in de buitenlucht. Er zijn gezondheidseffecten die optreden nadat iemand kort is blootgesteld aan hoge concentraties. Deze acute effecten van luchtverontreiniging zijn meestal omkeerbaar. Dat betekent dat de gezondheidseffecten verdwijnen zodra de luchtverontreiniging afneemt. Het langdurig inademen van relatief lagere concentraties luchtverontreinigende stoffen kan leiden tot chronische gezondheidseffecten. Het is moeilijk aan te geven in hoeverre mensen in Nederland (eerder) ziek worden of overlijden ten gevolge van luchtverontreiniging. Op basis van berekeningen van onder andere het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) kan echter worden gesteld dat hoge concentraties van fijn stof en stikstofdioxide er toe leiden dat in Nederland jaarlijks duizenden mensen vervroegd overlijden. Op Europees en landelijk niveau wordt dan ook hoge prioriteit gegeven aan het terugdringen van schadelijke luchtverontreiniging. Dit heeft er toe geleid dat de Europese wet- en regelgeving ten aanzien van luchtkwaliteit in Nederland strikt wordt toegepast, waardoor diverse ruimtelijke plannen en projecten door de Raad van State zijn stil gelegd. Kort gezegd komt het er op neer dat Nederland, door de toepassing van luchtkwaliteitsnormen, op dit moment behoorlijk op slot zit. Ook Eindhoven heeft te maken met dit probleem. Bij ieder project lopen we het risico dat het plan, vanwege de overschrijding van luchtkwaliteitsnormen, onderuit wordt gehaald wanneer het bij de Raad van State terecht komt. Voorbeelden waar dit al in meer of mindere mate een rol heeft gespeeld, zijn Nimbus en de spitsstroken langs de A2 tussen Den Bosch en Eindhoven. 2.2 Bronnen van luchtverontreiniging De luchtverontreiniging in Nederland wordt voor een groot deel bepaald door achtergrondconcentraties die veroorzaakt worden door zowel verkeer, industrie, landbouw als huishoudens. Het gaat hierbij niet alleen om bronnen in Nederland, maar ook om bronnen in het buitenland. Luchtverontreiniging houdt zich immers niet aan landsgrenzen. Ook natuurlijke bronnen kunnen de oorzaak zijn van een te hoog achtergrondniveau, met name wanneer het gaat om de concentratie fijn stof (zeezout, bodemstof e.d.). De achtergrondconcentratie wordt vooral in het stedelijk gebied verhoogd door de uitstoot van lokale bronnen zoals verkeerswegen. In onderstaande figuur wordt een indicatie gegeven van hoe de lokale situatie er in de praktijk uit kan zien. 8 gemeente Eindhoven

9 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit Figuur 1.1 Opbouw van concentraties in de buitenlucht Voor de meeste verontreinigende componenten geldt dat het verkeer een belangrijke bijdrage levert. De uitstoot van stikstofdioxide (NO 2 ) wordt voornamelijk veroorzaakt door snelrijdend en optrekkend verkeer. Langs snelwegen en drukke verkeerswegen leidt dit verkeer tot verhoogde NO 2 -concentraties, vooral wanneer er sprake is van een zogenaamd smal straatprofiel (weinig verspreidingsmogelijkheden). De componenten benzeen en koolmonoxide komen met name vrij bij stagnerend verkeer. Daarnaast zorgt dieselverkeer (vrachtwagens en bussen) voor de grootste bijdrage aan de uitstoot van fijn stof. Maar verkeer is niet de enige bron van luchtverontreiniging. Ook industriële bronnen, de landbouw en huishoudens (open haarden en allesbranders) spelen een rol. Het is lastig om exact (in percentages) aan te geven wat de bijdrage van de diverse bronnen is. Dat varieert namelijk per component, maar ook per locatie. Duidelijk is dat de bijdrage van verkeer, met name in het stedelijk gebied, aanmerkelijk groter is dan de bijdrage van alle andere bronnen. Zo heeft het RIVM voor Eindhoven berekend dat de antropogene bijdrage aan fijn stof concentraties ongeveer 70% bedraagt, waarvan de helft voor rekening komt van het verkeer. Voor NO 2 is dit nog duidelijker. De totale bijdrage van het binnenlandse wegverkeer aan de jaargemiddelde concentratie in een drukke straat in Eindhoven is maar liefst 60-70%. De bijdrage van het verkeer wordt duidelijk als we kijken naar twee plaatjes die afkomstig zijn uit het Nationaal Luchtkwaliteitsplan 2004 en die eveneens verwerkt zijn in het Uitvoeringsprogramma Verbeteren Luchtkwaliteit Noord- Brabant (zie volgende pagina). gemeente Eindhoven 9

10 Niet gemodelleerd = Niet te herleiden naar antropogene bronnen 10 gemeente Eindhoven

11 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit De aanpak van luchtverontreiniging spitst zich in deze Aanpak Luchtkwaliteit en Mobiliteit toe op luchtverontreiniging veroorzaakt door verkeer en vervoer over de weg en op de componenten waarvoor normen gesteld zijn in het Besluit Luchtkwaliteit. Dit betekent niet dat we geen actie ondernemen ten aanzien van andere vormen van luchtverontreiniging. Door middel van vergunningverlening en handhaving van de Wet milieubeheer wordt de luchtverontreiniging veroorzaakt door bedrijven binnen de perken gehouden. Zo nemen we in milieuvergunningen onder meer voorschriften op die gebaseerd zijn op de Nederlandse Emissierichtlijn Lucht (NeR). In de NeR zijn ook normen opgenomen ten aanzien van luchtverontreinigende componenten die niet genoemd zijn in het Besluit Luchtkwaliteit. 2.3 De invloed van het weer Helaas hebben we de luchtkwaliteit in onze omgeving niet volledig in de hand, zelfs als alle bronnen van luchtverontreiniging worden aangepakt. Zoals in de vorige paragraaf is aangegeven houdt luchtverontreiniging zich niet aan grenzen. De verspreiding van luchtverontreiniging wordt met name beinvloed door weersomstandigheden. Dat kan er toe leiden dat in jaren met overwegend slecht weer (veel wind en regen) de luchtkwaliteit aanmerkelijk beter is dan in jaren met mooi weer. Ook de overwegende windrichting is, in verband met bronnen in het buitenland, van groot belang. Maar de invloed van het weer gaat nog verder, wat tot uiting komt in de vorm van zomer- en wintersmog. In de zomer kan het zonlicht ervoor zorgen dat luchtverontreinigende componenten met elkaar reageren en het (op leefniveau schadelijke) ozon ontstaat. In de winter kan bij bepaalde weersomstandigheden (inversie) de verspreiding worden bemoeilijkt waardoor wintersmog ontstaat. 2.4 Wet- en regelgeving De Nederlandse wet- en regelgeving ten aanzien van luchtkwaliteit is gebaseerd op Europese richtlijnen en vastgelegd in het Besluit Luchtkwaliteit. De eerste versie van het Besluit (uit 2001) is onlangs vervangen door een nieuwe, aangepaste versie die op 5 augustus 2005 in werking is getreden (met terugwerkende kracht vanaf mei 2005). De aanpassing was onder meer nodig vanwege de inwerkingtreding van Europese normen voor benzeen en koolmonoxide, maar nog meer vanwege het feit dat de interpretatie van het eerste Besluit Luchtkwaliteit niet altijd eenduidig was. Dit leidde in de praktijk tot een aantal onnodige belemmeringen voor o.a. ruimtelijke ontwikkelingen, met daaruit voortvloeiend grote maatschappelijke en economische gevolgen. Uiteindelijk zal het Besluit Luchtkwaliteit worden ingetrokken en worden vervangen door een wet, waar momenteel hard aan wordt gewerkt. In verband met de hierboven genoemde maatschappelijke en economische consequenties is er voor gekozen om, vooruitlopend op deze nieuwe wet, het Besluit Luchtkwaliteit met spoed te vervangen door een aangepaste versie. Het doel van het Besluit luchtkwaliteit is het beschermen van mens en milieu tegen schadelijke effecten van luchtverontreiniging. In het Besluit zijn normen opgenomen voor de gemeente Eindhoven 11

12 kwaliteit van de buitenlucht. De normen zijn overgenomen uit de Europese Richtlijnen voor luchtkwaliteit en zijn gebaseerd op de effecten van stoffen op de menselijke gezondheid. Het Besluit luchtkwaliteit 2005 bevat drie soorten normen (zie ook bijlage II): b b Grenswaarden Voor de stoffen zwaveldioxide, stikstofdioxide en stikstofoxiden, fijn stof, lood, koolmonoxide en benzeen zijn grenswaarden opgenomen. De concentraties van deze stoffen in de buitenlucht moeten hier minimaal aan te voldoen. De normen gelden niet voor bedrijfslocaties (in en rond bedrijfs- en industriegebouwen tot de omheining van het bedrijfsterrein). Plandrempels Voor stikstofdioxide en benzeen gelden tijdelijk verhoogde grenswaarden (de plandrempels). Voor deze stoffen is nog tijdelijk een hogere concentratie toegestaan dan de genoemde grenswaarde. Wanneer ook de tijdelijk verhoogde norm wordt overschreden, moet een actieplan worden opgesteld ter verbetering van de luchtkwaliteit. Het actieplan moet er op zijn gericht om op termijn aan de grenswaarde te voldoen. De tijdelijk verhoogde norm (plandrempel) zakt jaarlijks en is op termijn (2010) gelijk aan de grenswaarde. De achterliggende gedachte voor het tijdelijk toestaan van hogere waarden, is dat algemene bronmaatregelen (schonere motoren en brandstof) uiteindelijk op termijn zullen leiden tot een verlaging van de luchtverontreiniging. b Alarmdrempels Alarmdrempels gelden voor de stoffen zwavel- en stikstofdioxide. Korte overschrijding van deze waarden kan risico's voor de gezondheid van de mens opleveren. Bij toepassing van de normen worden begrippen als uurgemiddelde concentratie gebruikt. In onderstaand kader worden deze begrippen kort toegelicht. uurgemiddelde concentratie: concentratie in de buitenlucht, gemiddeld over een heel uur 24-uurgemiddelde concentratie: concentratie in de buitenlucht, gemiddeld over het tijdvak van 0.00 uur tot uur jaargemiddelde concentratie: concentratie in de buitenlucht, gemiddeld over 24-uurgemiddelde concentraties in een kalenderjaar Op basis van het Besluit Luchtkwaliteit zijn overheden verplicht om de luchtkwaliteit periodiek in beeld te brengen en zo nodig actie te ondernemen. De grenswaarden moeten in elk geval in acht worden genomen bij onder meer besluiten op gebied van planontwikkeling en aanpassing van de infrastructuur. Wanneer dit niet gebeurt, kan dit leiden tot vernietiging van de plannen, bijvoorbeeld door de Raad van State. 12 gemeente Eindhoven

13 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit Op dit moment wordt op Europees niveau gewerkt aan de voorbereiding van een nieuwe EU- Richtlijn Luchtkwaliteit. Hierbij blijven de huidige grenswaarden ongewijzigd. Nieuw is dat dat er ook normen komen voor kleinere stofdeeltjes tot 2,5 micrometer (PM 2,5 ). De bestaande richtlijnen hebben alleen grenswaarden voor fijnstofkorrels tot 10 micrometer in diameter (PM 10 ). De kleinere deeltjes zijn echter het meest schadelijk voor de gezondheid. Omdat er alleen nog maar een voorstel ligt van de Europese Commissie, zal het nog wel enkele jaren duren voordat de nieuwe richtlijn wordt ingevoerd. 2.5 Situatie in Eindhoven Zuidoost-Brabant behoort, qua luchtverontreiniging, tot de meest vervuilde regio s van Nederland en zelfs van Europa. De luchtkwaliteit in de regio Zuidoost-Brabant wordt jaarlijks voor de verschillende regiogemeenten in beeld gebracht door de Milieudienst Regio Eindhoven. De Rapportage Luchtkwaliteit SRE-gemeenten 2004 is gebaseerd op de eisen uit het oude Besluit Luchtkwaliteit 2001, dat voor het verslagjaar 2004 nog van toepassing was. De rapportage is opgesteld aan de hand van berekeningen waarbij rekening is gehouden met gegevens uit de Regionale Verkeersmilieukaart, aangevuld met berekeningen voor de rijkswegen die gebaseerd zijn op een ander model. Bij het opstellen van de rapportage is gekeken naar alle componenten die in het Besluit Luchtkwaliteit zijn genoemd. De concentraties zijn, mede naar aanleiding van een memo van de Provincie Noord-Brabant, bepaald op trottoirniveau. Over dit uitgangspunt bestaat nog enige discussie. In principe gelden de luchtkwaliteitsnormen overal en moet dus ook aan de rand van de weg aan de normen worden voldaan. Daarentegen leidt overschrijding van de normen alleen tot echte gezondheidsrisico s bij langdurige blootstelling, wat zou kunnen pleiten voor het berekenen van concentraties voor de gevel van gevoelige bestemmingen zoals woningen. Op basis van de resultaten van de regionale rapportage kan gesteld worden dat de luchtproblematiek in Eindhoven zich toespitst op de componenten stikstofdioxide (NO 2 ) en fijn stof (PM 10 ). Uit de Rapportage Regionale luchtkwaliteit SRE-gemeenten 2004 blijkt dat in Eindhoven voor beide stoffen in 2004 sprake was van een overschrijding van de normen. Voor de andere componenten was dat niet het geval. Uit de rapportage kan worden afgeleid dat in 2004 in Eindhoven ca inwoners zijn blootgesteld aan te hoge concentraties stikstofdioxide. Voor fijn stof geldt hetzelfde (eveneens ca inwoners). Omdat de overschrijdingen deels plaats vinden langs dezelfde wegen, gaat het deels ook om dezelfde personen. Inmiddels is de Rapportage Luchtkwaliteit SRE-gemeenten 2005 gereed. Deze rapportage is gebaseerd op de nieuwe rekenkaarten, ook wel Generieke Concentraties Nederland (GCN) kaarten genoemd, zoals deze in het voorjaar van 2005 door het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP) zijn vrijgegeven. Op basis van de rapportage over 2005 kan worden gesteld dat vrijwel overal in SRE-gebied wordt voldaan aan de luchtkwaliteitsnormen. Door de aanpassingen aan de GCN-kaarten, ten opzichte van voorgaande jaren, zijn de knelpunten veroorzaakt door de fijnstofproblematiek (PM 10 ) aanzienlijk verminderd. De situatie voor NO 2 is echter op een aantal locaties wel gemeente Eindhoven 13

14 verslechterd. Vooral langs drukke (rijks)wegen en in het stedelijk gebied is in de regio Eindhoven het aantal NO 2 -knelpunten toegenomen. Validatie van gegevens Naar aanleiding van de resultaten van de bovengenoemde regionale rapportage heeft een zogenaamde validatie van gegevens plaats gevonden. In de praktijk blijkt namelijk dat de lokale gegevens in het regionale model soms niet meer volledig zijn of niet gedetailleerd genoeg zijn. Het gaat met name om gegevens over de rijsnelheid van het verkeer (snelheidstype), het wegtype, de bomenfactor (bomen beïnvloeden de verspreiding van luchtverontreiniging) en de afstand van de wegas tot het trottoir c.q. de gevel van woningen. De gegevens van 67 (mogelijke) knelpuntwegen zijn gevalideerd en met de gevalideerde gegevens zijn nieuwe berekeningen uitgevoerd. De resultaten hiervan zijn in bijlage III grafisch weergegeven en hieronder samengevat. Stikstofdioxide De grenswaarde voor de jaargemiddelde concentratie werd in 2004 op trottoirniveau bij 45 van de 67 wegen overschreden. Bij 10 van deze wegen was de concentratie zo hoog dat ook de tijdelijk verhoogde grenswaarde (de plandrempel) werd overschreden. In 2015 zal de grenswaarde voor de jaargemiddelde concentratie, op basis van de huidige gegevens, nog bij 5 wegen worden overschreden (J.F. Kennedylaan, Marconilaan, Noord-Brabantlaan, Mauritsstraat en Eisenhowerlaan). Op gevelniveau vindt in 2015 op basis van de huidige gegevens geen overschrijding meer plaats. Fijn stof In 2004 werd de grenswaarde voor de jaargemiddelde concentratie op trottoirniveau bij 1 weg overschreden (Mauritsstraat). De grenswaarde voor de 24-uurgemiddelde concentratie werd bij 33 van de 67 wegen te vaak overschreden waarbij het vooral gaat om wegen op of binnen de ring en uitvalswegen. In 2015 zal de grenswaarde voor de jaargemiddelde concentratie op trottoirniveau, op basis van de huidige gegevens, nog steeds bij 1 weg worden overschreden (Mauritsstraat). De grenswaarde voor de 24-uur-gemiddelde concentratie wordt in dat jaar echter bij alle gevalideerde wegen te vaak overschreden (zowel op trottoir- als op gevelniveau), waardoor op geen van de gecheckte wegen zal worden voldaan aan de hiervoor geldende norm. Uit de resultaten van de regionale rapportage en de validatie hiervan blijkt dat er in Eindhoven sprake is van knelpunten in relatie tot de geldende wet- en regelgeving met name op het gebied van fijn stof. Deze conclusie is gebaseerd op berekeningen en niet op daadwerkelijk gemeten concentraties. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meet al jaren de luchtkwaliteit in heel Nederland met behulp van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit. In Eindhoven zijn twee meetpunten aanwezig, namelijk aan de Genovevalaan en de Noord-Brabantlaan (voorheen ook nog aan de Piuslaan). Uit de meetgegevens (zie bijlage IV) blijkt dat de concentraties (vooral van stikstofdioxide) dalende zijn, maar dat nog lang niet aan de normen wordt voldaan. 14 gemeente Eindhoven

15 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit 3 Wat gaan we doen? 3.1 Oplossingsrichtingen De maatregelen die we willen treffen, zijn enerzijds gericht op het oplossen van bestaande knelpunten en anderzijds op het voorkomen van nieuwe knelpunten. Om dit te bereiken zijn een aantal algemene oplossingrichtingen aan te geven: A. Integratie en (periodieke) verantwoording van luchtkwaliteit in ruimtelijke plannen, mobiliteitsplannen en verkeersprojecten B. Verminderen luchtverontreiniging door verkeer: minder gemotoriseerd verkeer in en door de stad met de nadruk op het gebied binnen de Ring C. Verminderen luchtverontreiniging door verkeer: schoner gemotoriseerd verkeer in en door de stad D. Verminderen aantal mensen dat aan luchtverontreiniging door verkeer wordt blootgesteld De oplossingsrichtingen zullen leiden tot een daadwerkelijke vermindering van de luchtverontreiniging en/of het aantal personen dat aan luchtverontreiniging wordt bloot gesteld. Uiteraard is dit het belangrijkste doel van de aanpak Luchtkwaliteit en Mobiliteit. Daarnaast is het echter wenselijk dat nader onderzoek wordt verricht naar daadwerkelijke concentraties en gezondheidsrisico s in relatie tot de Europese en Nederlandse normstelling. Ook hieraan willen we zo mogelijk een bijdrage leveren. Flankerende middelen die bij alle oplossingsrichtingen een belangrijke rol spelen, zijn communicatie en monitoring. 3.2 Afstemming met andere overheden Gelukkig staan we niet alleen in onze pogingen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Het Ministerie van VROM heeft in het kader van de begroting voor 2006 een groot aantal maatregelen aangekondigd en voor de periode tot 2015 in totaal een bedrag van 900 miljoen euro gereserveerd voor het verbeteren van de luchtkwaliteit. De maatregelen hebben onder meer betrekking op het stimuleren van roetfilters voor dieselmotoren en het verlagen van de maximum snelheid op een aantal rijkswegen. Voor een overzicht van alle maatregelen op rijksniveau wordt verwezen naar bijlage V bij deze Aanpak. Aansluitend op de rijksmaatregelen heeft de provincie Noord-Brabant een Uitvoeringsprogramma Verbeteren Luchtkwaliteit opgesteld. Dit programma gaat uit van vier tranches/sporen: gemeente Eindhoven 15

16 1. Programmeren, organiseren en faciliteren 2. Het aanpakken van de knelpunten 3. De structurele aanpak van de hoge achtergrondconcentraties 4. De innovatieve aanpak Een overzicht van alle maatregelen op provinciaal niveau is opgenomen in bijlage VI. De maatregelen van het rijk en de provincie vormen een onderdeel van het totale duurzaamheidsbeleid van de overheid. Het voert te ver om in dit verband uitgebreid in te gaan op de andere aspecten van dit beleid en de plannen waarin dit is verwoord. Maar feit is dat ook overheidsmaatregelen op het gebied van bijvoorbeeld klimaatbeleid, uiteindelijk een positieve invloed zullen hebben op de luchtkwaliteit. Zowel door het Rijk als door de provincie wordt de nadruk gelegd op samenwerking. Hiermee wordt voorkomen dat de beschikbare middelen inefficiënt worden ingezet. Bovendien wordt de slagkracht door een gezamenlijk optreden aanmerkelijk vergroot. Een maatregel als milieuzonering waarbij alleen schoon vrachtverkeer wordt toegelaten tot de binnenstad, werkt bijvoorbeeld pas echt goed wanneer deze maatregel in meerdere gemeenten op uniforme wijze wordt doorgevoerd. De gezamenlijke aanpak wordt door ons onderschreven wat onder meer blijkt uit de ondertekening van de intentieverklaring in de position paper Samenwerken aan leefbare en bereikbare steden. Intentieverklaring uit Samenwerken aan leefbare en bereikbare steden We vinden het uitermate belangrijk dat onze steden bereikbaar blijven en dat onze burgers gezond blijven. Het is mogelijk om deze doelen te matchen. Dat betekent dat we lokale maatregelen nemen én dat we in zullen zetten op samenwerking. Deze samenwerking is gericht op: Het maken van afspraken met OV aangaande schone bussen (i.c. bussen op aardgas), Het realiseren van een netwerk van aardgasvulstations in Brabant, Het ontwikkelen van een maatregelenpakket gericht op vrachtverkeer. Daarbinnen komt in ieder geval aandacht voor de haalbaarheidsonderzoek van het instellen van milieuzones in onze binnensteden, Het starten van een lobby richting Den Haag. Deze lobby richt zich op het vrijmaken van extra middelen voor geluidmaatregelen. Ook zullen de lobby inspanningen zich richten op een ondersteuning van gemeenten bij het bereiken van de normen voor fijn stof op lokaal niveau, Het maken van afspraken over deelname aan Europese projecten, Het realiseren van een Brabants luchtmeetnet met als doel het aanvullen van de uitkomsten van rekenmodellen met meer realistische cijfers. Uiteraard kunnen we nog veel meer afspreken en dat doen we zeker ook nog wel. Maar voor nu is het vooral belangrijk om een focus te hebben én om te beginnen met het nemen van maatregelen. De knelpunten zijn in beeld. De maatregelen bekend. De wens om onze steden bereikbaar, leefbaar, gezond en vitaal te houden is aanwezig dus wat let ons nog om écht aan de slag te gaan! 16 gemeente Eindhoven

17 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit De maatregelen die we in Eindhoven treffen, zullen voor een deel ook gevolgen hebben voor de regio. Daarnaast kan het effect van de Eindhovense maatregelen versterkt worden wanneer in de regio dezelfde of aanvullende maatregelen worden getroffen. Van belang hierbij is bijvoorbeeld het terugdringen van de uitstoot van fijn stof vanuit de intensieve veehouderij. De afstemming met de andere regiogemeenten is in dit kader van groot belang. Deze afstemming zal plaatsvinden in het kader van het regionale project Besluit Luchtkwaliteit dat onderdeel vormt van het Regionale Milieuwerkprogramma. gemeente Eindhoven 17

18 4 Hoe gaan we dat doen? Binnen de onder 4.1 genoemde oplossingsrichtingen zijn diverse maatregelen en acties mogelijk. Deze maatregelen kunnen over het algemeen niet door de gemeente alleen worden genomen. Onder 4.2 is al aangegeven dat samenwerking met andere overheden noodzakelijk is. Daarnaast willen we ook samenwerken met andere organisaties. Alleen door bundeling van kennis en instrumenten en met draagvlak van andere partijen kunnen maatregelen effectief worden uitgevoerd. In overleg met vertegenwoordigers van verschillende maatschappelijke en overheidsorganisaties (Klankbordgroep Luchtkwaliteit en Mobiliteit) is een lijst met mogelijke maatregelen en acties samengesteld. De maatregelen en acties hebben we getoetst aan een aantal criteria. Met nadruk wijzen we er op dat het gaat om een globale toetsing en dat de plussen en minnen slechts een indicatie geven van de toetsingswaarde. Bij de verdere uitwerking zullen situatieafhankelijke zaken zoals kosten, nader worden gespecificeerd. Ook wijzen we er op dat bij de toetsing is gekeken is naar andere (zowel positieve als negatieve) consequenties van de maatregelen, waarbij we vooral hebben gelet op duurzaamheid en leefbaarheid. Maatregelen met een positief effect op de luchtverontreiniging, leiden in veel gevallen namelijk ook tot minder energieverbruik, een betere bereikbaarheid e.d. De maatregelen hebben we bovendien afgestemd op de onder 4.2 genoemde rijks- en provinciale maatregelen. Dit heeft geleid tot de volgende Eindhovense maatregelen en acties: A. Integratie en (periodieke) verantwoording luchtkwaliteit in ruimtelijke plannen, mobiliteitsplannen en verkeersprojecten A.1 Toepassen luchtkwaliteitstoets/gezondheidstoets bij planvorming B. Minder gemotoriseerd verkeer in en door de stad met de nadruk op het gebied binnen de Ring: Reguleren en ontmoedigen gemotoriseerd verkeer binnen de ring: B.1 Parkeerbeleid B.2 Onderzoek mogelijkheid tot transferia B.3 Stimuleren fietsgebruik B.4 Kwalitatieve verbetering openbaar vervoer B.5 Mobiliteitsplannen bedrijven C. Schoner gemotoriseerd verkeer in en door de stad C.1 Milieuzonering binnenstad: minder belastend vrachtverkeer C.2 Stimuleren schonere bussen in de stad C.3 Organiseren schoner gemeentelijk wagenpark C.4 Innovatie in stedelijke distributie C.5 Dynamisch Verkeersmanagement (betere doorstroming) C.6 Snelheidsbeperking deel wegennet. 18 gemeente Eindhoven

19 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit D. Verminderen aantal mensen dat aan luchtverontreiniging door verkeer wordt blootgesteld D.1 Meer stedelijk groen D.2 Maatregelen Eindhoven Airport E. Communicatie, onderzoek en monitoring E.1 Voorlichtingscampagne, aansluitend op overige maatregelen E.2 Onderzoek en monitoring In de volgende paragrafen zijn de maatregelen en acties verder uitgewerkt. Zoals in paragraaf 1.3. al is aangegeven, is een deel van de acties vanuit ander gemeentelijk beleid al in gang gezet. Door accenten te verleggen en andere prioriteiten te stellen wordt een bijdrage geleverd aan de verbetering van de luchtkwaliteit. De maatregelen staan overigens niet los van een elkaar maar vertonen een duidelijke samenhang. Het aanscherpen van het parkeerbeleid binnen de ring, kan bijvoorbeeld alleen maar wanneer alternatief vervoer wordt gestimuleerd (fiets, openbaar vervoer) en alternatieve parkeermogelijkheden worden geboden (transferia). A.1 Toepassen luchtkwaliteitstoets/gezondheidstoets bij planvorming Een luchtkwaliteittoets brengt de effecten van plannen en ontwikkelingen op de luchtkwaliteit in kaart. Daarnaast kan met een luchtkwaliteitstoets worden bekeken of locaties geschikt zijn voor bestemmingen waarbij mensen aan de luchtverontreiniging worden blootgesteld. Voor speciaal kwetsbare bestemmingen zoals sportvelden, kinderopvang, scholen en seniorenvoorzieningen kan extra bescherming worden gezocht. Een gezondheidstoets of gezondheidseffectscreening gaat nog een stapje verder. Hierbij worden alle gezondheidseffecten van plannen in beeld gebracht. Met de provincie Noord-Brabant worden werkafspraken gemaakt over de toepassing van de luchtkwaliteitstoets. Doelstelling b Integratie van luchtkwaliteit/gezondheid in ruimtelijke plannen en verkeersplannen Beoogd resultaat b Een goed onderbouwde luchtparagraaf bij alle ruimtelijke plannen en verkeersplannen b Een gezondheidseffectscreening (GES) bij relevante plannen Acties b Het opstellen van een format voor een luchtparagraaf b Het borgen van de inbreng van luchtkwaliteit/gezondheid in de planvorming gemeente Eindhoven 19

20 B.1 Parkeerbeleid Met een gedifferentieerd parkeertarievenbeleid kan invloed uitgeoefend worden op de plaats waar auto s geparkeerd worden. Ook kan (na een aangekondigde wetswijziging) het gebruik van zuinige en minder vervuilende auto s door middel van gedifferentieerde parkeertarieven worden gestimuleerd. Een verhoging van het parkeertarief kan er bovendien toe bijdragen dat er minder gebruik gemaakt wordt van de auto en dat daarmee de vraag naar parkeerplaatsen afneemt. Zo kan er ruimte beschikbaar komen voor bijvoorbeeld groenelementen. Verhoging van parkeertarieven in een bepaald gebied zal naar verwachting leiden tot een toename van het aantal parkeerbewegingen aan de rand van dat gebied. Vandaar dat maatregelen op dit vlak alleen acceptabel zijn, wanneer aan de rand van het betreffende gebied goede parkeermogelijkheden worden geboden. We werken momenteel aan de voorbereiding van een parkeernota. Om de luchtverontreiniging door gemotoriseerd verkeer binnen de ring te verminderen, overwegen we om in het kader van deze parkeernota een algemeen verkeersbesluit te nemen dat het mogelijk maakt op binnen de ring betaald parkeren en belanghebbendenparkeren in te voeren. De daadwerkelijke invoering zal afhankelijk worden gemaakt van de mate waarin parkeeroverlast wordt ondervonden. Maatschappelijk draagvlak is daarbij van eminent belang. Bij de invoering moet aandacht zullen we aandacht schenken aan parkeermogelijkheden op of nabij de ring en voor fietsvoorzieningen (fietsenstallingen). De relatie met de maatregel genoemd onder B.2 (Transferia) is in dit verband van belang. Een project dat ook invloed kan hebben op het aantal autokilometers in de stad is de voorgestelde invoering van PRIS, het nieuwe ParkeerRoute-InformatieSysteem. Het huidige parkeerverwijssysteem is begin jaren 90 gerealiseerd en is aan vervanging toe. Het biedt onvoldoende (en geen actuele) informatie om de gewenste herverdeling van parkeerders over de parkeergarages te bereiken. Dit uit zich in (lange) wachtrijen voor enkele parkeergarages. De doelstellingen van het nieuwe PRIS zijn: b Het PRIS dient bij te dragen aan de leefbaarheid en bereikbaarheid van de stad door het zodanig geleiden van het verkeer naar een vrije parkeerplaats dat een betere benutting plaatsvindt van het wegennet; b Het PRIS dient een duidelijke bijdrage te leveren aan het ontsluiten van alle gebouwde parkeervoorzieningen en grote parkeerterreinen. Dit betekent o.a.: b Het beperken van wachtrijvorming voor de parkeergarages.; b Het beperken van zoekverkeer; b Het herverdelen van het verkeer over de verschillende parkeergarages (bij capaciteitsproblemen) ter voorkoming van (of uitstellen van) filevorming op zwaarbelaste wegen. Over de invoering van PRIS moet nog politieke besluitvorming plaatsvinden. Doelstelling b Minder autokilometers binnen de ring Acties b Een uitbreiding van betaald parkeren en belanghebbendenparkeren binnen de ring 20 gemeente Eindhoven

21 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit b b b b Het nemen van een algemeen verkeersbesluit dat betaald parkeren en belanghebbendenparkeren binnen de ring mogelijk maakt, in het kader van de Parkeernota die in voorbereiding is. Het aanbieden van geschikte parkeermogelijkheden aan de rand van het betreffende gebied. Invoeren van een sterk verbeterd PRIS, zodat er sprake zal zijn van minder zoekverkeer. De ontwikkelingen in het landelijk proefproject voor de invoering van lagere parkeertarieven voor zuinige en milieuvriendelijke auto s nauwgezet volgen en indien resultaten positief ook in Eindhoven implementeren B.2 Onderzoek mogelijkheid tot transferia Een transferium is een overstappunt van auto naar openbaar vervoer of fiets. Een goed functionerend transferium aan de rand van de stad, waar automobilisten kunnen overstappen op het openbaar vervoer, kan leiden tot een vermindering van het aantal autokilometers in de stad. Ook kan het de bereikbaarheid van de stad vergroten. In Eindhoven is sprake van enkele locaties die wellicht nu of in de toekomst kunnen worden ingericht als transferium, liefst in combinatie met Hoogwaardig Openbaar Vervoer-lijnen (Phileas). Door het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek zullen we nagaan welke locaties het meest geschikt zijn. In overleg met alle betrokken partijen zullen we dit vervolgens verder uitwerken. Doelstelling b Minder autokilometers binnen de ring Beoogd resultaat b Haalbaarheidsonderzoek locaties kansrijke transferia b Voorstel tot het ontwikkelen van een of meerdere transferia Acties b Onderzoeken welke locaties geschikt zijn als transferium en welke voorzieningen (o.a. openbaar vervoer) gebruikt kunnen worden B.3 Stimuleren fietsgebruik Een actief fietsbeleid is erop gericht om van de fiets een volwaardig vervoermiddel te maken dat concurrerend is met de auto. Dit houdt bijvoorbeeld goede en snelle fietsroutes, overzichtelijke kruisingen en voldoende stallingen in. Stimulering van de fiets kan leiden tot een daling van het autogebruik voor met name korte ritten. In Eindhoven is de afgelopen jaren sprake geweest van een afname van het aantal fietsverplaatsingen. Steeds meer fietsers kiezen in Eindhoven voor de auto. De Fietsnota 2005 zet in op het optimaal benutten en stimuleren van de fiets, met de doelstelling om het afnemende fietsgebruik om te zetten naar een stijgend fietsgebruik op de langere termijn. Voor de uitvoering van de Fietsnota komt extra geld beschikbaar, waarmee kansrijke opties nu wel binnen bereik komen. Uit het oogpunt van luchtbeleid stellen we voor om hier alsnog gemeente Eindhoven 21

22 een extra impuls aan te geven. Voor zover er sprake is van voorzieningen met een regionaal effect, zal ook gezocht worden naar mogelijkheden om dit vanuit regionale middelen te stimuleren. Met het verkeerslichtenbeleid dat in voorbereiding is, kan het fietsen in de stad ook aantrekkelijker worden gemaakt. We willen het bevorderen van het fietsverkeer dan ook nadrukkelijk betrekken bij de voorbereiding van het verkeerslichtenbeleid. Doelstelling b Minder gemotoriseerd verkeer en vervoer in de stad b Stijgend fietsgebruik op de langere termijn Beoogd resultaat b Een extra impuls voor het reeds vastgestelde fietsbeleid (Fietsnota 2005) wat kan leiden tot onder meer de uitbreiding van het aantal fietsenstallingen en verbetering van de schakels in het primair en secundai fietspadennetwerk. b Communicatie ter bevordering van fietsgebruik (aandacht voor gezondheidsaspecten, zie Voorlichtingscampagne) Acties b Bij de uitwerking van het verkeerslichtenbeleid binnen de ring zoveel mogelijk voorrang geven aan de fietser (voorkeursvolgorde) B.4 Kwalitatieve verbetering openbaar vervoer Bij een kwalitatieve verbetering van het openbaar vervoer denken we met name aan: b extra aandacht voor bepaalde doelgroepen die gebruik maken van het openbaar vervoer b een verbetering van de tijden en frequenties b uitbreiding en optimalisatie van de HOV-lijnen b pilot gratis openbaar vervoer Doelstelling b Minder autoverkeer in de stad Beoogd resultaat b Een toegenomen gebruik van het openbaar vervoer in de gemeente Eindhoven Acties b Onderzoek naar de mogelijkheid om het openbaar vervoer in Eindhoven te verbeteren en te stimuleren (in overleg met de vervoerders en het SRE) B.5 Mobiliteitsplannen bedrijven Bedrijven kunnen door hun omvang (aantal werknemers) of de aard van hun bedrijvigheid (bijvoorbeeld transportsector) een significante bijdrage leveren aan het aantal 22 gemeente Eindhoven

23 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit verkeersbewegingen in de stad. Er kunnen vanuit bedrijfsmatig oogpunt verschillende redenen zijn om het aantal (vracht)autokilometers door vervoersmanagement te beperken. Voorbeelden hiervan zijn het verminderen van transportkosten of het verbeteren van de bereikbaarheid. Maar ook milieuaspecten kunnen een rol spelen. Wij willen dit vanuit het oogpunt van luchtkwaliteit graag bevorderen, zeker bij de grotere bedrijven in onze stad. De Wet milieubeheer verplicht ons dit ook. Op grond van de verruimde reikwijdte van deze wet, moet bij het verlenen van milieuvergunningen en het toetsen van milieumeldingen rekening worden gehouden met het terugdringen van de milieubelasting van bedrijven waarbij expliciet aandacht wordt gevraagd voor het terugdringen van het aantal verkeersbewegingen. Dat geldt met name voor bedrijven met meer dan 100 werknemers, meer dan 500 bezoekers per dag of meer dan 2 miljoen vrachtkilometers per jaar. Aan deze bedrijven zullen wij vragen om na te gaan in hoeverre het aantal (vracht)autokilometers kan worden teruggedrongen en om eventuele maatregelen uit te voeren. Uiteraard zullen we dit voor onze eigen organisatie ook nagaan. In het kader van de ombouw van de Randweg Eindhoven heeft Rijkswaterstaat een mobiliteitsmanager aangesteld. De mobiliteitsmanager draagt zorg voor informatieverstrekking aan bedrijven, instellingen en burgers met betrekking tot de gevolgen van de werkzaamheden tijdens de ombouw van de Randweg. Beoogd wordt hiermee de overlast die normaal gesproken zou ontstaan te beperken en zo mogelijk te voorkomen door het verkeer in en om Eindhoven beter te reguleren en zo mogelijk te verminderen. Een mogelijkheid om het aantal autokilometers te verminderen, is de invoering van telewerken. De promotie van breedband (glasvezel) in de regio Zuidoost-Brabant kan hier een extra impuls voor bieden. Doelstelling b Minder gemotoriseerd verkeer en vervoer ten gevolge van bedrijven Beoogd resultaat b Meer aandacht voor mobiliteit bij bedrijven met een besparingspotentieel op het gebied van verkeer en vervoer Acties b Toepassing verruimde reikwijdte Wet milieubeheer: stimuleren vervoersmanagement bij bedrijven met een besparingspotentieel op het gebied van verkeer en vervoer b Promoten invoering telewerken aansluitend op breedbandontwikkelingen. b De Gemeente zal een voorbeeldfunctie hierin moeten nemen. C.1 Milieuzonering binnenstad: minder belastend vrachtverkeer Een milieuzone is een gebied waar om reden van leefbaarheid (waaronder luchtkwaliteit) en congestie een selectief toelatingsbeleid voor voertuigen gehanteerd wordt. Door in een bepaald deel van de stad bijvoorbeeld alleen voertuigen toe te laten die voldoen aan gemeente Eindhoven 23

24 voorgeschreven emissie-eisen zal het aantal voertuigen in dat stadsdeel afnemen en zal het aandeel relatief schone voertuigen toenemen. Er kunnen eisen worden gesteld aan al het verkeer (personenauto s, bestelauto s en vrachtauto s). Ook kan de milieuzone zich richten op één categorie, zoals het vrachtverkeer. Het stadsdeel Amsterdam Centrum stelt sinds 1996 toelatingseisen aan vrachtauto s. Momenteel worden alleen ontheffingen verleend aan vrachtauto s die niet ouder zijn dan acht jaar (voor verhuiswagens geldt een maximum leeftijd van dertien jaar). In Noord-Brabant wordt in B5-verband (Breda, Tilburg, Den Bosch, Helmond en Eindhoven) onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor het invoeren van een milieuzone voor vrachtverkeer volgens het Amsterdamse model. De resultaten hiervan zullen we in Eindhoven gaan toepassen. Een eerste stap om te komen tot een milieuzone, is het opstellen van een bevoorradingsprofiel voor de binnenstad. Inmiddels is er een landelijk convenant Milieuzonering getekend en wordt in B5-verband invulling gegeven aan het daarin overeengekomen stappenplan met als doel tot invoering over te gaan 1 april Doelstelling b Minder belastend vrachtverkeer in de stad Beoogd resultaat b Een milieuzone waarin alleen vrachtverkeer wordt toegestaan dat aan bepaalde eisen voldoet (aansluitend op de invoering van milieuzones in de andere B-5-gemeenten) Acties b Het opstellen van een bevoorradingsprofiel voor de binnenstad b Het volgen van de ontwikkelingen bij de andere B5-gemeenten b In overleg met alle betrokken partijen (o.a. bedrijven en vervoerders) de B5-aanpak ook voor Eindhoven uitwerken b Afstemming met andere regiogemeenten C.2 Stimuleren schonere bussen in de stad De inzet van schonere technieken kan de milieubelasting door busverkeer verminderen. Een bus met een aardgasmotor heeft bijvoorbeeld een duidelijk lagere uitstoot stikstofoxiden dan een bus met een dieselmotor. Ook de uitstoot van fijn stof is lager. Het effect op de bijdrage van het verkeer aan de luchtverontreiniging is afhankelijk van het aantal passerende bussen en het aandeel schone bussen. De inzet van relatief schone bussen kan worden gestimuleerd via de concessieverlening voor het openbaar vervoer. In de concessie kunnen milieueisen worden opgenomen die vervoersmaatschappijen kunnen aanzetten te kiezen voor voertuigen met bijvoorbeeld een aardgasmotor of een roetfilter. Ook kan gestimuleerd worden te kiezen voor dieselmotoren die voldoen aan de meest recente euronormen. De concessieverlening wordt in de regio Zuidoost-Brabant geregeld door het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE). Op dit moment is de aandacht voor milieuaspecten hierbij naar onze mening nog te beperkt. Op het 24 gemeente Eindhoven

25 ProgrammaProgramma Luchtkwaliteit en Mobiliteit concept voor de eerstvolgende concessieverlening hebben we dan ook commentaar geleverd. We gaan er van uit dat dit zal leiden tot aanpassing van de concessievoorwaarden. Inmiddels is er door de concessieverlener SRE subsidie verkrgen voor hettoepassen van roetfilters op 87 stad- en streekbussen van Hermes en BBA. Vanaf oktober 2006 zulen deze bussen hiermee gaan rijden. Doelstelling b Schonere bussen in de stad Beoogd resultaat b Milieueisen in de concessie voor openbaar vervoer Acties b Overleg met het SRE en de regiogemeenten om milieueisen nadrukkelijker mee te nemen in de concessieverlening voor openbaar vervoer b Aandacht vragen voor stimuleringsregeling voor schone bussen (bijdrage van het rijk in de meerkosten van technieken ter beperking van de uitstoot van fijn stof, zoals roetfilters) C.3 Organiseren schoner gemeentelijk wagenpark De toepassing van schonere technieken is niet alleen een optie voor het openbaar vervoer maar ook voor ons eigen gemeentelijke wagenpark. Door de gemeentelijke organisatie worden in eigen beheer relatief weinig voertuigen ingezet. Bij deze voertuigen zullen we, mede in verband met onze voorbeeldfunctie, onderzoeken of er nog milieuwinst kan worden behaald, bijvoorbeeld door de inbouw van roetfilters. Daarnaast zullen we bij aanbesteding van werkzaamheden bijvoorbeeld aan de Ergonbedrijven en aan CURE" het toepassen van scherpe milieu-eisen implementeren. Hierbij wordt gedacht aan het opnemen van luchtkwaliteitseisen in de aanbestedings- of contractvoorwaarden. Doelstelling b Minder uitstoot van luchtverontreiniging door voertuigen die door of in opdracht van de gemeente Eindhoven worden gebruikt. Beoogd resultaat b Een schoner eigen wagenpark b De inzet van schonere voertuigen bij werkzaamheden in opdracht van de gemeente Acties b Het eigen wagenpark screenen en zonodig aanpassen b Het uitvoeren van onderzoeken naar de mogelijkheid om luchtkwaliteitseisen te stellen bij aanbesteding van werkzaamheden gemeente Eindhoven 25