Operaties aan de amandelen

Transcriptie

1 Operaties aan de amandelen bij kinderen De Keel-Neus-Oorarts heeft de klachten van uw kind beoordeeld en voorgesteld om deze te behandelen met een operatie aan de amandelen. Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over de operatie en adviezen voor ná de operatie. De assistente van de polikliniek KNO heeft voor u een afspraak gemaakt met de afdeling Dagverpleging. In de folder 'Dagverpleging' leest u wanneer en aan wie u een bericht van verhindering kunt doorgeven en waar u zich de dag van behandeling meldt. U kunt beide folders thuis nog eens rustig nalezen. Wat zijn 'de amandelen' en wat is hun functie? Het lichaam bezit een uitgebreid systeem om infecties te bestrijden, het zogenaamde lymfkliersysteem. De overgang van mond en neus naar de keel bevat, als een soort ring, veel van dit lymfklierweefsel. Het vangt binnendringende ziekteverwekkers zo veel mogelijk op en maakt ze onschadelijk. Op een paar plaatsen is dit lymfklierweefsel verdikt: In de neus-keelholte Dit is de ruimte achter de neus boven het zachte gehemelte. Het verdikte lymfklierweefsel in het dak van de neus-keelholte noemt men neusamandel (het adenoïd). De neusamandel is voornamelijk bij jonge kinderen aanwezig. Ongeveer vanaf het achtste levensjaar neemt de grootte af. Aan weerszijden van de neusamandel begint de buis van Eustachius, de verbinding waardoor lucht van de neus-keelholte naar de oren moet gaan. In de keel De zogenaamde keelamandelen (de tonsillen) zijn te zien als knobbels links en rechts achter in de keel. De huig, het aanhangsel van het zachte gehemelte, hangt midden tussen de keelamandelen. Achter op de tong Dit deel wordt de tongamandel genoemd en gaat aan de zijkant van de tong over in de keelamandelen. De tongamandel geeft slechts zelden klachten en wordt in deze folder verder buiten beschouwing gelaten. De amandelen vormen maar een klein gedeelte van het lymfkliersysteem van het lichaam. Eventuele verwijdering van de amandelen heeft daarom geen merkbare gevolgen voor de afweer. Wat voor klachten kunnen de amandelen geven? Wanneer de amandelen de hoeveelheid binnendringende ziekteverwekkers niet meer aan kunnen, raken ze zelf ontstoken. Hierbij treedt in het algemeen een forse zwelling van de betrokken amandelen op. S P E C I A L I S T E N I N M E N S E N W E R K

2 Neusamandel Bij de ontstoken neusamandel kan de zwelling leiden tot een voortdurende of telkens terugkomende verkoudheid met een vieze neus. Andere klachten kunnen zijn: slecht slapen, snurken, veel door de mond ademen of herhaalde oorontstekingen. Keelamandelen Wanneer de keelamandelen ontstoken en gezwollen zijn bestaan de klachten in het algemeen uit herhaalde perioden van keelpijn met slikklachten en temperatuursverhoging. De keelamandelen kunnen ook voortdurend in een meer of minder ontstoken toestand verkeren. In zo'n geval treden klachten van moeheid, hangerigheid, afgenomen eetlust en slechte adem meer op de voorgrond. In de hals zijn dan vaak verdikte lymfklieren te voelen. Zeer grote keelamandelen kunnen zelfs de ademhaling enigszins belemmeren, wat 's nachts onrust met onregelmatig snurken tot gevolg kan hebben. Zijn de keel- en neusamandelen gelijktijdig ontstoken, dan bestaat er een combinatie van bovengenoemde klachten. Wanneer is het gewenst om de amandelen te verwijderen? De ernst van de klachten bepaalt of het nodig is om de amandelen te verwijderen. Hierbij is de mate van ziek zijn van belang, maar ook de vraag hoe vaak dit optreedt. Wanneer het onvoldoende lukt om de klachten met medicijnen te bestrijden, dan kan het verstandig zijn om de amandelen weg te laten halen. Vanzelfsprekend hangt het hierbij van de klachten af, of alleen de neusamandel of zowel neus- als keelamandelen verwijderd zullen worden. De leeftijd van het kind speelt eveneens een rol, hoe jonger het kind hoe terughoudender uw arts zal zijn. Een absolute leeftijdsgrens is er echter niet, de ernst van de klachten is en blijft de belangrijkste factor. Bij de neusamandel is volledige verwijdering niet mogelijk. Het gaat hier om het uitnemen van het middelste, meest verdikte gedeelte. De neusamandel kan vanuit de randen aangroeien en soms na verloop van tijd weer klachten geven. De keelamandelen kunnen in principe wel volledig worden weggehaald, soms groeit er echter vanaf de tongamandel nog een restje uit. Knippen of pellen? De ingreep vindt plaats tijdens een kortdurende maar volledige narcose. Bij kinderen wordt meestal een operatietechniek gebruikt, die men vroeger 'amandelen knippen' noemde. Deze naam kwam voort uit het feit dat men daarbij de keelamandelen slechts gedeeltelijk verwijderde (knipte). Tegenwoordig wordt met een vergelijkbare techniek wel voor volledige verwijdering van de keelamandelen gezorgd. Een speciaal instrument wordt gebruikt om de keelamandelen in één beweging als het ware los te woelen van de onderlaag. Bij volwassenen zitten de keelamandelen veel vaster dan bij kinderen, de operatietechniek die in deze situatie gebruikt wordt, staat bekend als 'amandelen pellen'. Hierbij worden de keelamandelen nauwkeurig losgemaakt van de onderliggende weefsellaag (uitgepeld). In sommige gevallen wordt bij kinderen dezelfde techniek gebruikt als bij volwassenen. Voorbereiding Afspraak maken bij polikliniek anesthesiologie Voorafgaande aan de operatie wordt u samen met uw kind verwacht op de polikliniek anesthesiologie. Hier krijgt u een gesprek met een anesthesioloog en met een Operaties aan de amandelen pagina 2

3 verpleegkundige die u informeren over de voorbereidingen en de vorm van anesthesie. U kunt hiervoor telefonisch een afspraak maken. De polikliniek anesthesiologie is van maandag tot en met vrijdag van telefonisch bereikbaar (023) Kinderziekten en vaccinaties en anesthesie Indien uw kind ziek is, of kort voor de ingreep een kinderziekte heeft doorgemaakt, moet u contact opnemen met de anesthesioloog, deze bespreekt met u of de operatie al of niet moet worden uitgesteld. Zie telefoonnummer onder kopje vragen. Is uw kind in contact geweest met kinderziekten, dan geldt dat er tussen het contact met de kinderziekte en de anesthesie een veilige tijd van 3 weken (21 dagen) moet zitten. Ook vaccinatie tegen een kinderziekte kan reden zijn een operatie uit te stellen. Is uw kind (minder dan) twee weken voor de ingreep gevaccineerd, moet u ook contact met de anesthesioloog opnemen. Nuchter zijn Voor deze ingreep is het noodzakelijk dat uw kind 'nuchter' is. Dat wil zeggen: Uw kind de dag vóór de opname vanaf uur niet meer mag eten. Uw kind op de ochtend van de ingreep tot 6.00 uur nog heldere vloeistoffen mag drinken. Uw kind alleen na voorafgaand overleg met de KNO-arts medicijnen mag gebruiken. Geldt voor uw kind een ander beleid, dan heeft de anesthesioloog dit met u besproken. U kunt dit nalezen op het informatieblad dat hij u heeft meegegeven. Paracetamol Wij raden u dringend aan uw kind op de dag van de amandeloperatie vlak voor uw vertrek naar het ziekenhuis een paracetamol zetpil te geven (dosering volgens de bijsluiter, tenzij de arts anders voorschrijft). Om napijn zoveel mogelijk tegen te gaan, adviseren wij u ook gedurende de eerste 48 uur na de ingreep uw kind regelmatig een paracetamol zetpil te geven. De anesthesioloog heeft met u besproken welke dosering voor uw kind van toepassing is. U kunt dit nalezen op het informatieblad dat hij u heeft meegegeven. Dag van opname U wordt samen met uw kind om 7.30 uur verwacht op de afdeling dagverpleging in het Spaarne Ziekenhuis Hoofddorp, hier wordt uw kind verzorgd door een kinderverpleegkundige. U meldt zich bij de verpleegkundige. Zij houdt een kort opnamegesprek met u, waarin ze vragen stelt over de gegevens van uw kind en zo nodig aanvullende informatie geeft over de behandeling. Daarna krijgt uw kind een bed op een zaal met andere kinderen en trekt een (oude) pyjama aan. Gezien de beperkte ruimte op de zaal vragen wij u om met maximaal twee begeleiders te komen. Neemt u de dag van de opname het volgende mee: verzekerings- en identiteitsbewijs dieetvoorschrift en medicijnen, als uw kind die gebruikt wat vertrouwd speelgoed sokken of pantoffels een pyjama en extra ondergoed Werkwijze De anesthesioloog of een verpleegkundige komt uw kind halen en brengt uw kind naar de behandelkamer. U kunt meelopen. De narcose wordt toegepast op de manier die de anesthesioloog met u besproken heeft, dit kunt u nog eens nalezen op het informatieblad dat hij u heeft meegegeven. Operaties aan de amandelen pagina 3

4 Als uw kind onder narcose is verlaat u de behandelkamer en begint de KNO-arts met de ingreep. U kunt in de wachtkamer plaatsnemen. Na de operatie Zodra uw kind van de operatiekamer naar de uitslaapkamer wordt gebracht, komt de verpleegkundige u ophalen en kunt u vanaf dat moment bij uw kind blijven, u bent er dus bij als uw kind wakker wordt uit de narcose. Direct na de operatie heeft uw kind, vooral wanneer de keelamandelen zijn verwijderd, pijn in de keel. Vaak heeft het nog wat oud bloed in de neus en in de mond. Regelmatig koud drinken is erg belangrijk, meestal is hiervoor extra aansporing nodig. Om ongeveer uur kunnen u en uw kind weer naar huis. Weer thuis De eerste paar dagen na de operatie zal uw kind zich nog wel wat ziek voelen; vooral na een keelamandel-operatie kan praten en eten pijnlijk zijn. De pijn, die kan uitstralen naar de oren, kan goed bestreden worden met paracetamol-zetpillen. Deze zijn zonder recept bij de apotheek verkrijgbaar. De anesthesioloog heeft voor uw kind een passende dosering voorgeschreven. U kunt dit nalezen op het informatieblad dat u tijdens het polikliniekbezoek van hem heeft gekregen. Gebruik nooit pijnstillers die acetylsalicylzuur bevatten (aspirine, Acetosal, etc.) want deze beïnvloeden de bloedstolling nadelig. Op de plaats van de verwijderde amandelen ontstaat een grijswitte laag. De uitademingslucht kan hierdoor wat weeïg ruiken en het kan een vieze smaak in de mond geven. Het witte laagje is na ongeveer een week verdwenen. Wanneer uw kind praat, klinkt het in het begin alsof het een volle mond heeft. Bij kinderen kan, vooral als de neus- en keelamandelen erg groot waren, na de operatie een zogenaamde open-neusspraak aanwezig zijn. Soms is de stem wat hoger geworden. In nagenoeg alle gevallen is deze stemverandering van tijdelijke aard, in een enkel geval is gedurende korte tijd hulp van een logopedist nodig. Nabloeding Bij iedere operatie, ook bij het verwijderen van amandelen, is er sprake van enig risico. In dit geval wordt het risico voornamelijk gevormd door de mogelijkheid van nabloeding. Dit verklaart waarom een normale bloedstolling bij deze ingreep zo belangrijk is. Neem direct telefonisch contact op via de afdeling spoedeisende hulp met de dienstdoende KNO-arts als: uw kind echt vers (dit is rood) bloed opgeeft of uitspuugt er een straaltje bloed uit de neus blijft lopen De KNO-arts zal u dan verder instructies geven. Telefoonnummers vindt u achterin de folder onder kopje 'vragen'. Nazorg na het verwijderen van keelamandelen Het is aan te raden om uw kind: De dag van de operatie koude, heldere dranken te geven. Uw kind mag eventueel ook waterijsjes. Operaties aan de amandelen pagina 4

5 De dag na de ingreep vloeibare of zachte, eventueel lauwwarme, voeding te laten eten (bijvoorbeeld vla, potje babyfruit, brood zonder korstjes). Geen koolzuurhoudende dranken en geen sinaasappelsap of sinaasappels omdat dit prikt in de keel. Vanaf de tweede dag na de ingreep een week lang zacht voedsel te geven; uw kind mag ook bananen en melkproducten gebruiken. Dit zijn slechts richtlijnen. In principe geldt dat uw kind alles mag eten en drinken wat het normaal ook doet. Voor het wondgebied in de keel is dit geen bezwaar. En ook om uw kind: Één dag binnen te houden. De tweede dag mag uw kind, eventueel onder begeleiding, naar buiten. Na vier tot vijf dagen weer naar school te laten gaan. Pas één week na de operatie weer te laten zwemmen. Nazorg na het verwijderen van de neusamandel Het is aan te raden om uw kind: De dag van de operatie koude, heldere dranken te geven, eventueel ook waterijsjes. De dag na de ingreep zachte voeding te laten eten (bijvoorbeeld vla, potje babyfruit, brood zonder korstjes). Vanaf de tweede dag na de ingreep gewone voeding te geven. Dit zijn slechts richtlijnen. In principe geldt dat uw kind alles mag eten en drinken wat het normaal ook doet. Voor het wondgebied in de keel is dit geen bezwaar. En ook om uw kind: Pas de dag na de ingreep naar buiten en vanaf de tweede dag weer naar school te laten gaan. Pas één week na de ingreep weer te laten zwemmen. Aanvullende informatie De WGBO Rechten en plichten van de patiënt De relatie tussen een patiënt en een arts of andere hulpverlener hoort gebaseerd te zijn op wederzijds vertrouwen. Deze relatie wordt geregeld door een aantal wettelijke bepalingen. Deze wet heet WGBO oftewel wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst. Deze wet heeft betrekking op zowel de volwassenen als de kinderen. De WGBO schrijft voor dat een medisch onderzoek en/of behandeling pas mag plaatsvinden als de patiënt daar toestemming voor heeft gegeven. De behandelaar is verplicht de patiënt uit te leggen wat dit onderzoek of deze behandeling inhoudt zodat de patiënt aan de hand van deze informatie kan beslissen of hij daar toestemming voor geeft. De patiënt moet in ieder geval worden geïnformeerd over: doel van het onderzoek of behandeling aard van het onderzoek of behandeling de te verwachten resultaten de eventueel te verwachten risico s Ook moet de patiënt worden verteld of er eventueel andere behandelingsmogelijkheden zijn en waar deze uit bestaan. Operaties aan de amandelen pagina 5

6 Rechten van de patiënt toegespitst op het kind De WGBO onderscheidt drie leeftijdscategorieën: kinderen tot 12 jaar kinderen van 12 tot 16 jaar kinderen van 16 jaar en ouder Kinderen tot 12 jaar: Kinderen tot 12 jaar vallen volledig onder de zeggenschap van de ouders. Toch zijn de wat oudere kinderen in deze leeftijdscategorie vaak al heel goed in staat mee te denken over hun gezondheid en de daar eventueel bij behorende problematiek. Volgens de wet moeten ouders en hulpverleners dan ook rekening houden met de wensen en opvattingen van het kind zelf. Het zijn de ouders die een behandelingsovereenkomst aangaan met de behandelaar en ook hun toestemming moeten geven. Het kind moet zoveel mogelijk betrokken worden bij de te nemen beslissingen. De ouders en kind moeten goed geïnformeerd worden waarbij de informatie moet worden afgestemd op het kind. De ouders hebben het recht het medisch dossier in te zien, de kinderen niet. Als de ouders het willen kunnen zij het dossier of delen daarvan met hun kind doornemen. Uitzonderingen in bijzondere situaties: Wanneer ouders hun kind een bepaalde behandeling willen laten ondergaan kan de hulpverlener besluiten hier geen gevolg aan te geven als hij van mening is dat de behandeling niet in het belang van het kind is. Om dezelfde reden kan hij weigeren de ouders het dossier te laten inzien. Soms weigeren ouders om toestemming te geven voor een bepaalde behandeling. Dit kan bijvoorbeeld om religieuze redenen. Indien deze weigering het leven van het kind in gevaar brengt kan de hulpverlener de rechter vragen tijdelijk het gezag van ouders over het kind te beperken om de behandeling toch mogelijk te maken. Voor deze toestemming van de rechter is gegeven mag de hulpverlener niet zonder meer de behandeling uitvoeren. Wanneer ouders en hulpverleners een behandeling nodig vinden kan een kind tot 12 jaar deze niet weigeren. Wel kan een hulpverlener bij wijze van uitzondering gevolg geven aan de wens van het kind om een bepaalde behandeling niet te ondergaan. Hij moet er dan wel van overtuigd zijn dat het kind in staat is zelf te beslissen en het kind voldoende informatie betreffende de behandeling heeft gekregen. Zo n situatie kan zich voordoen bij een langdurig ernstig ziek kind dat uit ervaring weet dat de behandeling zeer belastend is. De hulpverlener mag altijd zonder toestemming van de ouders handelen in acute situaties wanneer hij direct moet ingrijpen om nadelige gevolgen voor het kind te voorkomen. Kinderen van 12 tot 16 jaar: Kinderen van 12 tot 16 jaar hebben volgens de wet een belangrijke stem inzake medische behandeling of onderzoek. Behalve de ouders moet ook het kind zelf toestemming geven voor behandeling of onderzoek. Zowel ouders als kind hebben recht op informatie. Zowel ouders als kind hebben recht op inzage van het medisch dossier. Uitzonderingen in bijzondere situaties: Wanneer kind en ouders met elkaar van mening verschillen hangt het af van het bevattingsvermogen van het kind of zijn mening zwaarder weegt dan die van de ouders. Het is in deze kwestie aan de hulpverlener om dat in te schatten. Geven de ouders bijvoorbeeld toestemming maar wil het kind de behandeling niet ondergaan dan zal de hulpverlener de wil van het kind volgen indien dat geen ernstige gevolgen voor het kind heeft. Is de behandeling of het onderzoek zonder de toestemming van ouders uitgevoerd dan hebben de ouders alleen recht op inzage van het medisch dossier als het kind hiermee Operaties aan de amandelen pagina 6

7 instemt. Indien de hulpverlener het kind capabel genoeg vindt zal de hulpverlener aan de wensen van het kind gevolg doen geven. Als in acute situaties gevaar bestaat voor het leven van het kind mag een hulpverlener altijd handelend optreden ook als hij geen toestemming voor behandeling heeft van zowel ouders als kind. Kinderen van 16 jaar en ouder: Kinderen van 16 jaar en ouder worden door de WGBO op één lijn gesteld met volwassenen. In zaken die te maken hebben met hun gezondheid worden zij dus niet als minderjarig beschouwd ook al hebben zij nog niet de leeftijd van 18 jaar bereikt. De kinderen kunnen zelfstandig beslissen of zij voor een behandeling of onderzoek toestemming geven. Er is geen toestemming nodig van ouders. De jongeren hebben het recht om hun medisch dossier in te zien, daar is geen toestemming van ouders voor nodig, ouders mogen dat alleen als hun kind daar akkoord mee gaat. De jongeren hebben er recht op dat zij volledig worden geïnformeerd, ouders worden alleen geïnformeerd als hun kind daar akkoord mee gaat. Uitzonderingen in bijzondere situaties: Als in acute situaties gevaar bestaat voor het leven van de patiënt mag een hulpverlener altijd handelend optreden ook als daar geen toestemming voor is gegeven door de jongere. Registratie van gegevens Het Spaarne Ziekenhuis registreert van elke patiënt persoonlijke en medische gegevens. Dit gebeurt volgens de bepalingen van de Wet persoonsregistratie. De gegevens worden gebruikt voor het ziekenhuis en voor landelijke statistieken. De richtlijnen over de wet staan in het privacyreglement. U kunt dit reglement inzien in het Informatiepunt Zorg Spaarnepoort, en op de afdelingen of op de website Vereniging Kind en Ziekenhuis De Vereniging Kind en Ziekenhuis heeft als doelstelling het bevorderen van het welzijn van het kind vóór, tijdens en na een ziekenhuisopname. Het landelijk adres is: Landelijk Bureau Kind en Ziekenhuis, Korte Kalkhaven 9, 3311 JM Dordrecht (078) Titels van boeken Vanaf ongeveer 1 jaar Nijntje in het ziekenhuis, door D. Bruna. Nijntje gaat naar het ziekenhuis voor een amandel operatie Vanaf 2 jaar Lassa gaat naar het ziekenhuis, door E. en K. Plomp Tussen 2 en 5/6 jaar Krul konijn gaat naar de dokter, door Richard Scarry, Jaap de aap in het ziekenhuis, door M.v. Bergen en M.v. Galen Een bed op wieltjes, door V. den Hollander en D. Stam Tussen 4 en 8 jaar: De operatie van kleine olifant, door J. Boone Naar de dokter, POP UP boekje van uitgever Casterman Operaties aan de amandelen pagina 7

8 De ziekenboeg serie door C. Kliphuis IJs voor Matthijs, door C. Kliphuis, over je amandelen knippen Het oor van Leonoor, door C. Kliphuis, over buisjes Voor ouders Je kind in het ziekenhuis: wat kun je als ouders doen, door M. van Bergen. Geeft ouders of verzorgers informatie om hen beter voor te bereiden op de ziekenhuisopname van hun kind. Afdeling patiëntenvoorlichting In de centrale hal van het Spaarne Ziekenhuis Hoofddorp bevindt zich de afdeling patiëntenvoorlichting. U kunt hier algemene medische informatie en documentatie krijgen over verschillende ziektebeelden, informatie over omgaan met een ziekte, voeding, patiëntenverenigingen en patiëntenrechten. U kunt hier met vragen terecht tijdens uw bezoek aan, of tijdens uw opname in het ziekenhuis. U kunt ook telefonisch vragen stellen. afdeling Patiëntenvoorlichting (023) Vragen Het is van belang dat u juiste en duidelijke informatie heeft gekregen. Aan de hand van deze informatie beslist u, samen met uw arts, of u uw kind de behandeling laat ondergaan. Heeft u na het gesprek met uw arts en na het lezen van deze folder nog vragen, stel deze dan gerust. Noteer eventueel uw vragen van tevoren, zodat u niets vergeet. Als u vragen heeft, of de arts wilt waarschuwen, kunt u bellen: maandag tot en met vrijdag van uur poli KNO Hoofddorp (023) 's avonds, 's nachts en tijdens het weekeinde de afdeling Spoedeisende Hulp Hoofddorp (023) anesthesist van maandag tot en met vrijdag van uur (023) Algemene adresgegevens Spaarne Ziekenhuis: Algemeen nummer: (023) Postadres: Postbus 770, 2130 AT Hoofddorp Internet: info@spaarneziekenhuis.nl Locatie Hoofddorp Spaarnepoort 1, 2134 TM Hoofddorp Alle voorzieningen Locatie Heemstede Händellaan 2A, 2102 CW Heemstede Dagbehandeling en poliklinieken Spaarne Ziekenhuis eindredactie: Patiëntenvoorlichting Foldernummer W /87924 juli 2011 Operaties aan de amandelen pagina 8