VERWIJDEREN VAN DE KEEL- EN/OF NEUSAMANDELEN BIJ KINDEREN Keel-, Neus- en Oorheelkunde (KNO) FRANCISCUS VLIETLAND

Transcriptie

1 VERWIJDEREN VAN DE KEEL- EN/OF NEUSAMANDELEN BIJ KINDEREN Keel-, Neus- en Oorheelkunde (KNO) FRANCISCUS VLIETLAND

2 Naar het ziekenhuis Uw keel-,neus- en oorarts heeft de klachten van uw kind beoordeeld en met u afgesproken dat uw kind in ons ziekenhuis wordt behandeld voor het verwijderen van de keelamandelen en/of de neusamandel. U hebt al het één en ander gehoord van uw arts en de doktersassistent(e). In deze brochure kunt u alles nog eens rustig nalezen. Bij deze brochure hoort ook het boekje Dagbehandeling van kinderen, waarin u kunt nalezen hoe u uw kind voor, tijdens en na het verblijf in het ziekenhuis kunt begeleiden. Hieronder volgt informatie over de behandeling, de voorbereiding daarop en de nazorg. Wanneer u zelf weet wat er precies gaat gebeuren, kunt u uw kind beter voorbereiden op deze ingreep. Wat vertelt u uw kind? Meestal hoeft uw kind maar een paar uur in het ziekenhuis te blijven en blijft dus niet slapen. Dit is vaak al een geruststelling. Toch is voorbereiding van uw kind belangrijk voor het goed verwerken van de opname en de behandeling. Praat erover. De ervaring leert dat een eerlijk voorbereid kind de ingreep rustiger ondergaat. Wat u uw kind kunt vertellen is afhankelijk van de leeftijd, maar ook van het type kind. Het ene kind heeft meer behoefte aan uitleg dan het andere. U kent uw kind zelf het beste. Het boekje Nick in het Vlietland Ziekenhuis kunt u gebruiken als ondersteuning bij uw gesprek. Wij raden u aan op de volgende punten heel duidelijk te zijn: Het waarom, de voorbereiding, de behandeling en nazorg. Waarom amandelen zijn kleine bobbels in de keel en de neus; uw kind is zo vaak verkouden, heeft oor-of keelpijn, omdat de amandelen niet goed werken; amandelen kunnen niet vanzelf beter worden. De dokter gaat ze er daarom uit halen. Uw kind moet daarvoor naar het ziekenhuis;

3 na de operatie is uw kind minder vaak ziek. De voorbereiding Tenzij anders is afgesproken mag uw kind tot 6 uur voor de operatie nog een lichte maaltijd gebruiken. Bijvoorbeeld: 2 beschuiten of geroosterde witte boterhammen met jam of suiker en dun boter. Tot 3 uur voor de operatie mag uw kind nog heldere vloeistoffen drinken zoals water, thee, appelsap of siroop. u brengt zelf uw kind naar het ziekenhuis, kleedt het uit, en trekt het vervolgens een jasje van het ziekenhuis aan; uw kind krijgt een armbandje om met haar/zijn naam erop; uw kind krijgt ook pleisters met verdovende zalf op de handen of arm, waardoor de prik van de dokter om uw kind in slaap te brengen, minder pijn doet; u gaat met uw kind in haar/zijn bed naar de operatiekamer. De dokter en andere mensen daar dragen gekleurde kleding met een blauwe pet u blijft bij uw kind totdat het in slaap is gebracht; uw kind krijgt een prik in de hand of arm, zodat het snel in slaap valt; u blijft bij de behandelkamer wachten. De behandeling en daarna de dokter haalt door de mond de amandelen eruit, uw kind voelt hiervan niets; uw kind wordt wakker in bed; er zit misschien bloed aan haar/zijn mond of jasje; het kan zijn dat uw kind misselijk is en pijn heeft in de keel; door vaak wat slokjes koud water te drinken en ijsjes te eten, gaat de pijn sneller over en het is goed voor de keel; het slikken doet in het begin pijn, uw kind kan dit ook aan de oren voelen; de dokter komt nog langs en als alles goed is mag uw kind na een paar uur weer naar huis Verwijderen noodzakelijk? Het lichaam bezit een uitgebreid systeem om infecties te bestrijden, het zogenaamde lymfkliersysteem. De overgang van

4 mond en neus naar de keel bevat, als een soort ring, veel van dit lymfklierweefsel. Het vangt binnendringende ziekteverwekkers zoveel mogelijk op en maakt ze onschadelijk. De amandelen vormen maar een klein gedeelte van het lymfkliersysteem van het lichaam. Eventuele verwijdering van de amandelen heeft daarom geen merkbare gevolgen voor dit afweersysteem. Amandelen zijn kleine orgaantjes die achter in de keelholte zitten. De twee keelamandelen (tonsillen) kunt u zien als u links en rechts achter in de keel kijkt. De derde amandel is de neusamandel (het adenoïd), die kunt u alleen zien als hij sterk gezwollen is. Amandelen zijn nuttig, doordat ze binnenkomende bacteriën en virussen bestrijden. Ze werken als een soort filters die voorkomen dat infecties zich verder uitbreiden. Soms echter zijn amandelen niet in staat ziektekiemen in voldoende mate te vernietigen. Dan hopen de ziektekiemen zich juist op in de amandelen, die daardoor ontstoken raken. De amandelen worden dan dik en pijnlijk. Dat kan samengaan met koorts en het kind kan zich erg ziek voelen. Vaak zijn er dan ook klieren in de hals te voelen als teken van ontsteking. De gevolgen zijn vaak terugkerende verkoudheid, keelpijn, koorts, veel door de mond ademen, herhaalde oorontstekingen, wisselende slechthorendheid, hangerigheid en slechte eetlust. Soms slapen de kinderen onrustig en moeten ze snurken. Wanneer verwijderen? De ernst van de klachten bepaalt of het nodig is om amandelen te verwijderen. Hierbij is de mate van ziek zijn van belang, maar ook de vraag hoe vaak dit optreedt. Wanneer het onvoldoende lukt om de klachten met medicijnen te bestrijden, kan het verstandig zijn om de amandelen weg te halen. Vanzelfsprekend hangt het hierbij van de klachten af of alleen de neusamandel of zowel keel- als neusamandelen verwijderd worden. De leeftijd van het kind speelt eveneens een rol, hoe jonger het kind hoe terughoudender uw arts zal zijn. Een absolute leeftijdsgrens is er echter niet, de ernst van de klachten is en blijft de belangrijkste factor.

5 Wanneer de amandelen meer kwaad doen dan goed, is verwijderen noodzakelijk. Dit wordt in medische termen tonsillectomie (TE) genoemd als het om keelamandelen gaat en adenotomie (A) als het om de neusamandel gaat. Gaat het om keel- én neusamandelen dan wordt kortweg gesproken over ATE. Bij de verwijdering van keel- en/of neusamandel nemen andere klieren de taak van de verwijderde klieren over! Bij de neusamandel is volledige verwijdering niet mogelijk. Het gaat hier om het uitnemen van het middelste, meest verdikte gedeelte. De neusamandel kan vanuit de randen aangroeien en soms na verloop van tijd weer klachten geven. De keelamandelen kunnen in principe wèl volledig worden weggehaald, soms groeit er echter vanaf de tongamandel nog een restje uit. Knippen of pellen? Men spreekt nog vaak van amandelen knippen. Het amandelen knippen, waarbij een deel van de amandelen blijft zitten, komt niet meer voor. Tegenwoordig worden amandelen altijd gepeld. Dat wil zeggen dat ze helemaal worden weggenomen. Zowel de neus- als de keelamandelen worden via de mond verwijderd. Uw kind wordt onder een korte narcose gebracht, zodat het niets voelt. Toestemming geven U dient uitdrukkelijk toestemming te geven voor elk onderzoek of behandeling; bij onderzoek en behandeling van kinderen van 12 tot en met 15 jaar is daarnaast ook de toestemming van het kind nodig. Kinderen vanaf 16 jaar mogen in principe zelf een beslissing nemen. U heeft recht om een behandeling te weigeren. De behandelaar zal dan in overleg met u naar een alternatief zoeken. Als er sprake is van een noodsituatie zullen de artsen eerst in het belang van het kind handelen, waarna zij de ouder hiervan op de hoogte stellen. Meer informatie vindt u in de brochures: Welkom in het ziekenhuis; Uw privacy, rechten en plichten en Uw rechten en plichten als patiënt.

6 Meer informatie over de WGBO en kinderbehandeling kunt u vinden op of bij de poli-assistente. De dag zelf: voorbereidingen thuis In het boekje Dagbehandeling van kinderen staat hoe u uw kind en uzelf kunt voorbereiden. Deze brochure is hierop een aanvulling. Om alles veilig en goed te laten verlopen vragen wij u het volgende te doen. Eten en drinken. Tenzij anders met u is afgesproken, mag uw kind 6 uur voor de operatie nog een lichte maaltijd gebruiken. Bijvoorbeeld: 2 beschuiten of geroosterde witte boterhammen met jam of suiker en dun boter. Een glas melk is toegestaan. Tot 3 uur voor de operatie mag uw kind nog heldere vloeistoffen drinken zoals water, thee, appelsap en siroop. Heeft uw kind hierna nog wat gegeten of gedronken, dan kan de operatie die dag zo goed als zeker niet doorgaan. Een half uur voor vertrek naar het ziekenhuis plakt u de verdovingspleister op de arm of hand van uw kind. De dag zelf: in het ziekenhuis Zonder tegenbericht verwachten wij u op de dag van de ingreep. U komt naar de hoofdingang van het Vlietland Ziekenhuis, afdeling dagopname KNO (3 e etage, liften b, route 3.06). Er mogen geen zusjes of broertjes mee; zorgt u dus tijdig voor oppas. Voor de behandeling Op de dagverplegingszaal krijgen de kinderen de gelegenheid om aan de omgeving te wennen. Er is spelmateriaal aanwezig. U wordt per kind opgeroepen naar de voorbereidingsruimte te gaan. Hier krijgt uw kind de prik voor het infuusnaaldje. Er mogen twee ouders/verzorgers met het kind mee. In het Vlietland Ziekenhuis mag één ouder of verzorger bij het kind blijven tot het onder narcose is gebracht. Het is belangrijk dat de begeleidende ouder of verzorger zich houdt aan de aanwijzingen van het personeel van de operatiekamer. Als uw kind slaapt, wacht u in de kamer waar uw kind terugkomt.

7 U wordt geroepen zodra uw kind op de uitslaapkamer is, waar u uw kind kunt geruststellen en bijstaan. Na de behandeling Door de narcose is het mogelijk dat uw kind braakt als zij/hij het eerste beetje drinken neemt. Dit is niet erg. Mocht zich iets bijzonders voordoen, zoals een nabloeding (dat overigens zelden gebeurt), dan is het misschien noodzakelijk, dat uw kind een nacht in het ziekenhuis blijft, op de kinderafdeling. De mogelijkheid bestaat dat dan één van de ouders kan blijven slapen; de arts bespreekt dit met u. Kans op complicaties Bij iedere operatie, ook bij het verwijderen van amandelen, is er sprake van enig risico, In dit geval gaat het voornamelijk om de mogelijkheid van een nabloeding. Dit verklaart, waarom een normale bloedstolling bij deze ingreep zo belangrijk is. Er mogen dus van tevoren géén medicijnen worden ingenomen, die de stolling nadelig beïnvloeden. Met name dus géén pijnstillers die acetylsalicylzuur bevatten (Aspirine, Acetosal, etc.) Bij kinderen kan, met name als de neus- en keelamandelen erg groot waren, na de operatie een zogenaamde open neusspraak bestaan. Soms is de stem wat hoger geworden. In nagenoeg alle gevallen is deze veranderde stem tijdelijk, in een enkel geval is gedurende korte tijd logopedische hulp nodig. Weer naar huis De KNO-arts komt langs om te controleren of alles goed is gegaan. Als alles goed gaat mag uw kind na een paar uur weer naar huis. Daarna is het niet meer nodig uw kind te laten controleren op de polikliniek. Wij raden aan niet zelf te rijden, maar van tevoren het vervoer te regelen. Weer thuis De eerste dagen na de operatie voelt uw kind zich nog wel wat ziek, vooral na een keelamandel-operatie is praten en eten pijnlijk. De pijn, die kan uitstralen naar de oren, kan goed bestreden worden met paracetamol-zetpillen (zie onder pijn).

8 Wanneer uw kind praat, klinkt het in het begin of het een volle mond heeft. Al deze klachten gaan geleidelijk over. Op de plaats van de verwijderde amandelen ontstaat een grijswitte laag. De uitademingslucht kan hierdoor wat weeïg ruiken en het kan een vieze smaak in de mond geven. Het witte laagje is na ongeveer een week verdwenen. Het is normaal dat uw kind tijdens de operatie wat bloed inslikt, dat soms in de loop van de dag weer wordt uitgebraakt. Dit is donkerrood of bruinig van kleur. Ook kan de ontlasting gedurende twee à drie dagen na de operatie zwart van kleur zijn, ook als gevolg van ingeslikt bloed. Andere normale verschijnselen zijn een lichte stijfheid van de hals en lichte pijn in de oren. Eten en drinken Voor een snel herstel van de wond en het goed schoonhouden van de keel is nodig dat uw kind vooral de eerste 24 uur goed drinkt. Het gaat daarbij niet om grote hoeveelheden maar vooral om de regelmaat. Drie keer een klein slokje is beter dan één keer een grote. Het is belangrijk daar thuis veel aandacht aan te besteden en zo nodig een beetje dwang te gebruiken. Vanwege de keelpijn is het drinken natuurlijk niet prettig, maar de ervaring leert, dat regelmatig drinken de beste pijnstilling is. Gedurende de eerste nacht moet u uw kind om de twee uur even wakker maken en een paar slokken laten drinken. Toegestaan zijn alle koele, waterige dranken zonder prik (ijswater, limonade, - liefst geen rode limonade-, koude melk, consumptie-ijs en ijslollies). Geen sinaasappelsap, dit prikt in het wondgebied. Veel kinderen vinden het prettig op een ijsklontje te zuigen. Als uw kind nog wat keelpijn heeft, is het beter de tweede en eventueel de derde dag alleen zacht voedsel te geven (vla, pap, yoghurt, geweekte boterhammen en aardappel- of groentepuree). Vanaf de vierde dag mag uw kind weer bijna alles eten, uitgezonderd harde etenswaren zoals appels en rauwe wortel.

9 Geef in de eerste week geen sterk gekruid- of gezouten voedsel, ook koolzuurhoudende dranken prikken in de wondjes. Overigens, dat het kind de eerste dagen niet zoveel eet als anders is niet zo erg, dat wordt later wel weer ingehaald. Drinken is veel belangrijker. NB. Wanneer alleen de neusamandel verwijderd is, kan uw kind na de eerste dag weer gewone voeding krijgen. Pijn Als het drinken niet goed gaat, is de pijn meestal de oorzaak. Pijnstilling is belangrijk voor een goed verloop. Wij raden paracetamol zetpillen aan als pijnstiller. Kijk voor de juiste dosering naar de beschrijving in de bijsluiter. Gebruik in geen geval aspirine of andere pijnstillers, omdat die het bloed verdunnen en daardoor bloedingen kunnen veroorzaken Zwemmen en spelen Na ongeveer drie dagen lukt het in het algemeen niet meer een kind in huis te houden, probeer in ieder geval te voorkomen dat uw kind wilde spelletjes doet. De eerste week na de behandeling mag uw kind niet zwemmen, voorkom dat er water in de oren komt! Een kind bij wie alleen de neusamandel is verwijderd kan meestal op de derde dag weer naar school. Voor keelamandelen geldt over het algemeen dat uw kind na ongeveer 1 week weer naar school kan. Wanneer waarschuwen Bij temperatuurverhoging van meer dan 38,5 graden is het beter contact met de huisarts op te nemen en uw kind zolang in bed te houden. Ook bij andere mogelijk optredende ziekteverschijnselen raden wij u aan de huisarts te raadplegen. Geeft het kind herhaaldelijk vers rood bloed op of stolsels, ziet het erg bleek en/of wordt het suffig, neem dan direct contact op met de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) via telefoon U hoeft niet langs de huisartsenpost. De afdeling Spoedeisende Hulp is 24 uur per dag geopend.

10 Tijdens kantooruren kunt u ook contact opnemen met de polikliniek KNO telefoon Vragen? We kunnen in deze brochure alleen de meest belangrijke vragen beantwoorden. Misschien hebt u er niet genoeg aan. Bij vragen kunt u altijd de polikliniek KNO bellen van tot uur of de afdeling dagopname telefoon Niet vergeten Wilt u bij uw komst het volgende meebrengen: een donker gekleurde handdoek; een knuffel; Vergeet niet bij uw kind de sieraden af te doen en eventueel nagellak te verwijderen. Oktober