Bijgeloof. Chrystal Clear. Challent. Arie Troebel. CurrentAffairs Association ComputerScience Mathematics Miscellaneous CONTAINING: COLUMN WITTEVEEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bijgeloof. Chrystal Clear. Challent. Arie Troebel. CurrentAffairs Association ComputerScience Mathematics Miscellaneous CONTAINING: COLUMN WITTEVEEN"

Transcriptie

1 MACHAZINE Year 15 - Number 2 December 2010 COLUMN WITTEVEEN Bijgeloof ALGEMENE DOCENTEN STUDENTEN LOUNGE Chrystal Clear WAERDEVOLLE GETALLEN Challent EXCLUSIEF INTERVIEW MET Arie Troebel CONTAINING: CurrentAffairs Association ComputerScience Mathematics Miscellaneous

2 Bij ORTEC zit je goed! Bij ORTEC wordt wereldwijd gewerkt aan complexe optimalisatievraagstukken in diverse logistieke en fi nanciële sectoren. Onze medewerkers helpen klanten gefundeerde beslissingen te nemen met gebruik van wiskundige modellen en het Spreekt dit je aan en volg je een studie Econometrie, Operationele Research, Informatica of Wiskunde of heb je deze voltooid en heb je affi niteit met statistische modellen en de logistieke of fi nanciële wereld, dan zit je bij ORTEC goed! toepassen van simulatie- en optimalisatietechnieken. Vertel ons hoe jij je talent wilt inzetten voor de verbetering van onze producten en diensten ORTEC Logistics Groningenweg 6k 2803 PV Gouda Tel.: ORTEC Finance Max Euwelaan MA Rotterdam Tel.: nance.com ORTEC is een professionele, jonge organisatie met volop doorgroeimogelijkheden. Tijdens of na je studie kun je bij ons aan de slag. Je wordt direct op projecten ingezet en krijgt veel eigen verantwoordelijkheid. Wij bieden een werkomgeving met voldoende ruimte om je talenten te ontwikkelen binnen jouw interessegebied, zowel nationaal als internationaal. en de verdere internationale groei van ORTEC. Op onze website vind je meer informatie over werken bij ORTEC en een actueel overzicht van vacatures en stage- of afstudeermogelijkheden. Zit jouw ideale functie of onderwerp er niet bij, stuur dan een open sollicitatie.

3 content & colophon MACHAZINE is a publication of W.I.S.V. Christiaan Huygens Editor in Chief Dorien de Regt Editorial staff Max de Groot, Kees Boon, Wikash Sewlal, Michiel van Dam, Friso Abcouwer, Derk-Jan Karrenbeld, Merel Stout (QQ er) Art Directors Bruno Scheele, Peter Pul, Anne van Ee, Harmjan Treep Current Affairs Editorial - Continuous Optimization 2 Agenda 2 CH Twitter 2 Arie Troebel - Schots boekje! 3 Van Bestuur 54 - Mark Janssen 4 Column - Bijgeloof 5 International Student - A wonderful day in Maastricht 6 Faculty Student Council - 10 point plan 6 Contact address Mekelweg 4, 2628 CD Delft E: machazine@ch.tudelft.nl T: , F: Concept and design G 2 O Kesteren Publisher DeltaHage bv Cover Maastricht by Liuxin Si Cooperating on this issue: Arie Troebel, Tom Verhoeff, Mark Janssen, Prof. dr. C. Witteveen, Dr. P.G. Kluit, Prof. dr. J.M. Aarts, Arie Troebel, Linda Wiegman, Business Tour 2011, Jens de Waard, Dr. M.M. de Weerdt, Prof.dr. K.G. Langendoen, Dutch Robotics, Jan Drenthen MSc., Jas Verstoppen, Jarno Hartog, Michiel de Reus, Charlotte Ipema, Margit de Kever, Dr. G.F. Ridderbos, Dr. J.H.M. Anderluh, Wendy Clerx, Ton Bosman, Liuxin Si Association IFF - Zit er bij jou ook een schroefje los? 7 Delfts Kampioenschap Programmeren 8 Business Tour Zimmer Frei 9 Algemene Docenten Studenten Lounge 9 Games, SET!, MatCH 10 Computer Science Computer Science Puzzle I - Efficiënt combinatorial auctions 10 Oplossing Informaticapuzzel XXIV - Partition 11 Budget Racing - Virtueel de bocht door 13 Chrysso - Mitigating Wi-Fi Interference 14 Afstuderen in Zwitserland 18 Dutch Robotics - Building a humanoid soccer robot 20 Terms and Conditions The MaCHazine-committee and the Board are responsible for the content within this MaCHazine, in such terms that the opinion of a writer is not (necessarily) a reflection of the opinion of the committee or association. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a (retrieval) system or transmitted in any form or any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise, without the prior written permission of the committee or association. Advertiser index TomTom Outside Cover Ortec Inside Cover Quinity 12 Topdesk 16, 17 De Delftse Bedrijvendagen 22, 23 Flowtraders 30 Technolution 35 ASML 40, 41 Mathematics Wiskundepuzzel LIII - Wiskunde op grafschriften 21 Oplossing puzzel LII - Prelude tot de isochronie 21 Wiskunde stage in het ziekenhuis 24 Bachelor project - GPU 26 Financiële Wiskunde - Model en werkelijkheid ontmoeten elkaar in de crisis 31 Efficient estimation of failure probability for monotone reliability problems 33 Waardevolle kunstwerken 36 Miscellaneous Beautiful inspirational treasures - Review of Royal Delft Pottery 38 Historisch MaCHazine 39 Sushi tot je erbij neervalt 42 Exclusief interview - Arie Troebel 43 Alumnus - Wendy Clerx 44

4 Agenda February Editorial Continuous Optimization Tue 1, Wed 2 & Thu 3 Tue 8, Wed 9 & Thu 10 Thu 10 Fri 11 Wed 16 Wed 16 DDB Application Training DDB Presentation Days Sjaarcie Freshmen Party MatCH Chess Tournament General Assembly Pre Dies Dorien de Regt, hoofdredacteur Fri 18 February/March MatCH Tournament Optimization is used in mathematics as well as in computer science and refers to choosing the best possible element from some set of possibilities. In computer science this can be seen as making changes to a program code to make (part of) the code more efficient. In mathematics, Mon 28 Feb Fri 4 Mar March Wed 9 Mon 14 Dies week General Assembly Yearbook Drink Current Affairs optimization is used to find the best available value(s) of an objective function in a specific domain. If we want to solve an optimization problem, first any feasible solution needs to be found, regardless the objective value. This feasible solution can be used as starting point in an optimization algorithm. But before really solving the problem, we use theorems that can tell us whether an optimum actually exists or not. If not, we have to relax or change our problem to be able to find an optimum. But if an optimum exists, according to the theorem, we can think about ways to find this optimum. Depending on the kind of problem, different theorems, algorithms and methods exist to solve it. The activities of the MaCHazine-committee can be seen as an optimization process. We want to find the coefficients for lay-out, fun articles, serious articles, size of paper and advertisement, that make an optimal MaCHazine. Of course we have constraints for the number of pages, number of people wanting to write an article, number of activities, interested companies and time. Finding a feasible solution is easy in this case. We take a possible number of pages prescribed by the printer and fill all those pages with our own simple texts and pictures. This is a feasible solution, but of course this is not an optimal solution, because readers want to read interesting articles about computer science and mathematics in a nice lay-out. From the MaCHazine-theorem we know there is no truly optimal solution, since the optimized MaCHazine will typically only be optimal for one audience. However, every quarter we try to make the new MaCHazine more optimal than the previous one. Since I joined the committee, amongst others we changed CH Boete voor trage student juridisch niet houdbaar VSNU stuurt kamer brief: Langstudeerdersregeling grootste bezuinigingsoperatie in HO sinds jaren 80 the paper-size to A4, tried new regular features, changed the lay-out a couple of times, tried to offer more scientific articles and now we re trying to make MaCHazine more accessible and readable to international students. One thing that will always keep changing is the constitution of the committee. Experience is important in the process to an optimal MaCHazine, but can also hold back the optimization process. After six years with a lot of fun, criticism and compliments, this is the last MaCHazine I will edit. My last tasks as member of the editorial staff will be revision of all pages before sending to the printer to make this issues my optimal solution and revision after publication to make sure the optimization process continues and you (and I) can keep reading a nice MaCHazine. 2

5 Year 15 Issue 2 December 2010 Arie Troebel Schots boekje! Lieve jeugdige wetenschappers in de dop in het mooie Delft. Jullie Arie is wel erg in zijn nopjes want wat blijkt? Er was een verrassing voor mij en wat voor eentje! Op die plek kwamen namelijk onder andere Stefan Banach, Stanislaw Mazur, Marek Kac, Stanislaw Ulman en Stefan Kaczmarz om verder te peinzen over de wiskunde. In een bar dus. Eindeloze gesprekken hebben daar aan de tafel plaatsgevonden. Aantekeningen werden gekerfd in de houten lambriseringen. Zelf het aanwezige marmer moest eraan geloven. Het (bijna minus 1) voltallige Nobelprijscomité had het behaagd om mij in het zonnetje te zetten en ik moet zeggen dat ik helemaal van niets wist. Op vrijdagmiddag ging het gebeuren. Ik werd opgehaald uit mijn college, nog met rode koontjes op mijn wangen van het vuur wat ik altijd in mijn weergaloze en onnavolgbare colleges gooi. Met de pedel en consorten liep ik richting mijn kamer. Daar aangekomen zag ik dat mijn dubbele eikenhouten handgesneden voordeur alsmede mijn Italiaanse marmeren muur afgedekt was met een heel groot doek. Na wat toespraken door notabelen, kwam dus het moment suprême. Toen het doek werd weggetrokken was in mijn Italiaans marmer de zin Laat alle hoop varen, gij die hierbinnen treedt in prachtige letters uitgehouwen. Jawel, van Dante! ( ) Daarna trokken wij met zijn allen naar de plaats der plaatsen, de bar Tempes Fugit, om deze feestelijkheid in te pilzen. Nu wil ik het hier even hebben over een bar/café! In de jaren dertig van de vorige eeuw was er een café in het Poolse Lviv luisterend naar de naam het Scottish Cafe, en mijn lieve schatjes dat is toch een beroemde kroeg geworden! De vragen werden over en weer gesteld. Er werden zelfs prijzen uitgedeeld bij het oplossen van de moeilijkste vraagstukken. Het waren wel prijzen in alcoholische vorm en prijs nummer 1 t/m 3 waren hetzelfde, maar toch! Alles werd opgetekend in het zogenaamde Scottisch Book dat dan weer door de ober werd bijgehouden. Vuur over de tafel heen, de vonken sprongen er vanaf. Om een idee te geven hoe diep hun kennis ging dat in het café, werd de eerste vraag uit dat boek rondgestrooid tussen de borrelnootjes en de pinda s. Wanneer kan de metriek ven een metrische ruimte zo gedefinieerd worden dat deze compleet en compact wordt en zodat alle oorspronkelijk convergerende reeksen in deze metriek nog steeds convergeren? Current Affairs Persoonlijk zal ik zo n zin niet meer kunnen bedenken na tien bier gedronken te hebben, laat staan uit te spreken!!! Het vervolg laat zich raden. Als je spreekt over metrische ruimte kom je bij Maurice Fréchet ( ) terecht, dus wat een feest daar aan tafel! Dus lieve schatjes in het mooie Delft, als jullie me eens tegenkomen in het café, denk dan niet: Oh daar zit Arie weer in de pub zijn tijd te verdoen, nee dan denken jullie: Oh daar zit Arie weer, nog steeds met de wetenschap bezig! Hij kan er geen genoeg van krijgen! Groetjes Arie Wiskundeorgieën in een Schots café Meer weten over dit schotse café en het bijbehorende boekje? Kennislink heeft er een mooi artikel met een vrij bijzondere titel over gepubliceerd. 3

6 Year 15 Issue 2 December 2010 Mark Janssen, Secretaris Van het Bestuur 54 Inmiddels zijn we al bijna drie maanden geïnstalleerd als Bestuur 54 der W.I.S.V. Christiaan Huygens. Ik ben al goed gewend aan het Bestuur zijn, En dan moet het bedrijf ook maar bereid zijn en tijd hebben om zo n dertig studenten te ontvangen --- iets dat zeker bij buitenlandse bedrijven lastiger is dan je misschien zou denken. Current Affairs dat toch veel drukker is dan het op het eerste gezicht lijkt. Zo zijn we elke dag om negen uur s ochtends aanwezig op het hok. Maandagochtend beginnen we met onze vaste wekelijkse bestuursvergadering. Hoewel er op de TU, en ook bij CH, een vergadercultuur heerst merk ik dat de bestuursvergaderingen ook echt nodig zijn. Met z n zessen voeren we in een week een hoop uit en veel daarvan moet ook weer met elkaar overlegd worden. We zijn tenslotte één bestuur en moeten ook met z n allen besluiten nemen. Als Secretaris mag ik natuurlijk ook elke vergadering notuleren. In de commissies die ik voor m n bestuursjaar heb gedaan leek dat misschien niet altijd nuttig, maar wanneer er veel wordt besproken bewijzen de notulen zich al snel: er is nooit discussie over of een punt al besproken is en wat voor besluiten er zijn genomen. Bij Algemene Vergaderingen in het bijzonder is dat een echte vereiste. Maar wat doet de Secretaris dan de rest van week, wanneer hij geen vergaderingen notuleert? Genoeg! Zo haal ik elke ochtend de krant en andere post uit ons postvak, en hou met de grootste nauwkeurigheid bij wat er allemaal binnenkomt, om zo op elke Algemene Vergadering een gedetailleerd overzicht te kunnen presenteren. Uitnodigingen moeten in de agenda, sommige brieven worden op de bestuursvergadering besproken worden en andere gaan meteen door naar de Penningmeester om altijd keurig op tijd betaald te worden. Soms komen er ook adreswijzigingen binnen, die natuurlijk verwerkt moeten worden in de ledenadministratie zodat iedereen dit mooie MaCHazine ontvangt. Maar daarmee heb ik alle vaste secretaristaken eigenlijk al wel gehad: ik heb dan ook veel tijd voor commissies. In mei zal de Business Tour plaatsvinden, waarvoor in februari lles geregeld moet zijn. Zo zijn we dus nu al vervoer, slaapplaatsen en de bedrijfsbezoeken aan het regelen voor over een half jaar. Dat blijkt ook wel nodig, want bedrijven zijn niet altijd even snel met reageren en het kan soms ook even duren voordat je de juiste persoon te pakken hebt. De Annucie is druk bezig met het Annuarium 2011, dat dit jaar met het thema `Statement nog beter zal worden dan afgelopen jaar. Verder zijn in september ook de nieuwe computers in gebruik genomen, die helaas nog niet altijd even goed werken. Zo is er elke dag wel iemand die de PC.COM om hulp schreeuwt bij computerproblemen. Meestal kunnen we de problemen oplossen, maar als er hardware stuk is zijn we toch weer afhankelijk van de leverancier. En zo worden er nogal wat computeronderdelen opgestuurd waarvoor we pas weken later een vervangend exemplaar krijgen. Een ander belangrijk beleidspunt van Bestuur 54 is de website. Als kersverse W3cie hebben we de nieuwe website al succesvol gelanceerd, maar er is nog genoeg te verbeteren en extra functionaliteit te bedenken. Het tentamenarchief (CHoice) wordt compleet vernieuwd en aangevuld met de meest recente tentamens. We willen ook het bedrijvengedeelte aanvullen met vacatures en bachelor- en afstudeerprojecten, een mooie extra service naar de leden die al wat verder in hun studie zijn. Misschien nog belangrijker zijn de mooie activiteiten we als vereniging elk kwartaal opnieuw weer neerzetten. Als Bestuur zijn we natuurlijk bij elke activiteit aanwezig. Zo hebben we al het geslaagde Delfts Kampioenschap Programmeren, het altijd gezellige Interfacultair Feest en de eerste, drukbezochte Algemene Studenten Docenten Lounge (ADSL) gehad, maar daarover later in dit MaCHazine meer. Er zijn ook activiteiten die we als Bestuur zelf organiseren, zoals bijvoorbeeld de Commissiekickoff. Deze was ook dit jaar erg geslaagd met --- naast natuurlijk de nodige ouwe lullen --- ook weer veel nieuwe gezichten in de verschillende commissies. Als laatste wil ik je veel plezier wensen bij het lezen van dit MaCHazine, en zie iedereen graag terug op een van de komende activiteiten of gewoon een keer op het hok! 4

7 Year 15 Issue 2 December 2010 Column Bijgeloof Prof.dr. C. Witteveen bijgeloof. Ik ga hier natuurlijk geen voorbeelden te noemen voor die lezers die hun huis al door een Feng Shui adviseur hebben laten inrichten of een edelsteen om hun nek geknoopt hebben in de hoop dat ze hiermee wintergriep, bevroren tenen, of ander onheil kunnen ontlopen. De lezer zal tot nu toe een beetje meewarig hebben geglimlacht: dit soort bijgeloof, daar doen wij toch niet aan. Maar ook aan onze universiteit komen we veel bijgeloof tegen. Om maar met de elementaire vormen van bijgeloof te beginnen: ik ken studenten die alleen maar in bepaalde kleren een tentamen afleggen en denken dat ze daaraan hun goede resultaat te danken hebben. Ook heb ik bijgelovige collega s. Zo is collega X ervan overtuigd dat zijn colleges alleen maar succesvol kunnen zijn als er rechts op de tafel een glas water, in het midden een krijtje en links een horloge ligt (goed kijken de volgende keer). Één van de idealen die we op onze universiteit koesteren is het bevorderen van een kritische instelling. Dat betekent simpelweg dat je niet alles voor zoete koek slikt. Niet alleen als dat betrekking heeft op iemand anders ideeën, maar ook als het gaat om je eigen opvattingen. Dat laatste schijnt echter voor sommigen niet zo vanzelfsprekend te zijn. Bijvoorbeeld voor aardige en best redelijke mensen die bijgelovig zijn. Wat is bijgeloof en hoe kom je eraan? Bekend is het verhaal hoe je bij dieren bijgelovig gedrag kunt opwekken: stop een duif in een kooi met een voederbakje en zorg ervoor dat zij, ongeacht wat ze uitspookt, elke halve minuut wat te eten krijgt. Na een tijdje zal er als vanzelf bijgelovig gedrag ontstaan: de duif loopt bijvoorbeeld snel in een rondje of pikt tegen de tralies om eten te krijgen. Ze legt blijkbaar een verband tussen het gedrag dat ze toevallig vertoonde toen het eten kwam en het beschikbaar komen van dit voedsel. Terug naar onze soort. Vervang zo n duif door bijvoorbeeld Wesley Sneyder en je krijgt iets dat er veel op lijkt: Wesley, zo lezen we (uiteraard bij de kapper), is ervan overtuigd dat hij geen bal raakt als hij niet eerst z n linker en daarna z n rechter scheenbeschermer aandoet. Het verschil met de bijgelovige duif is, dat Wesley ook nog eens met zijn bijgeloof te koop loopt. Ook in andere opzichten is zo n duif veel slimmer dan sommige van onze soortgenoten: terwijl een duif gratis eten krijgt als beloning voor haar bijgelovig gedrag, zijn sommige mensen zelfs bereid te betalen voor een flinke portie Natuurlijk kennen we ook vormen van geavanceerder bijgeloof. Als ik bijvoorbeeld een bewijs vraag op een tentamen, dan krijg ik soms het antwoord van een bijgelovige. Zo n antwoord bestaat uit een verzameling ongerelateerde opmerkingen die afgesloten worden met een bezwerend q.e.d.. De auteur gelooft blijkbaar dat zo n simpele toevoeging de voorafgaande onzin kan omtoveren in een deugdelijk bewijs. Current Affairs Ook serieuzere vormen van bijgeloof kom je bij ons tegen. Bijvoorbeeld in beleidsstukken waarin het betoog op talloze plaatsen onderbroken wordt door bezweringen waarin de termen duurzaam, energieneutraal, transparant, etc., je om de oren vliegen. Met uiteraard het geloof dat door deze magische woorden te gebruiken de doelstellingen wel gehaald zullen worden. Maar als bijgelovig gedrag zo vaak en ook aan onze universiteit voorkomt, heeft het dan helemaal geen functie? O, zeker wel, een van de belangrijkste functies van bijgeloof is dat het ons zo n prettig gevoel geeft. Het prettige gevoel dat je invloed kunt uitoefenen op gebeurtenissen die jezelf niet begrijpt of niet onder controle hebt. Maar juist dat prettige gevoel is tegelijkertijd ook een gevaarlijke illusie. In plaats van je best te doen om iets te begrijpen, kies je voor de luie bijgelovige oplossing die onbeheersbaarheid en onwetendheid laat voortbestaan. En dat is nu net iets dat we aan een universiteit niet kunnen hebben. Daarom vind ik het zo mooi dat uitgerekend een politicus de eerste was die zei: Ik geloof niet in bijgeloof, want dat brengt alleen maar ongeluk. 5

8 A wonderful day in Maastricht Liuxin Si As suggested by local students, I, along with some of my friends travelled to Maastricht on a quiet, sunny morning. It s said that there are some cities here in the Netherlands that are ideal for a one day visit. When you finally leave in the late afternoon after a long day of walking, sightseeing and feeling the city, you won t say you want to see more. Maastricht surely belongs to this group of cities that offer enough for those who like short trips. When you exit the train station, an old and historical city appears in front of you. There is some debate as to whether Maastricht is the oldest city in the Netherlands, but that doesn t matter when you re experiencing the romantic streets, the historical buildings and the picturesque squares. After crossing the bridge across the Maas, from which Maastricht gets its name, we passed through winding alleys and then arrived at the Vrijthof, the best-known square in the city. The square features the famous church of St. Servatius, which has successfully endured war, strife, and weather throughout the many years since it s been built. Some streets in Maastricht have changed very little since the 16th century; the stones under your foot may well have been placed by Romans! Many of the historic buildings in the streets have been restored and turned into private homes, shops, cafés or restaurants. We had lunch at a restaurant that was crowded with people; it must have been a party or something. People were hugging, laughing, and greeting each other. In Maastricht, you might recognize some of Belgian and German culture here, since it lies in the southeast of the Netherlands, close to both Belgium and Germany. After lunch, we went to the city fortifications, which feature a 13th century town gate, the oldest in the Netherlands. We climbed up the defense wall, where I was impressed by the view of the blue sky and white houses. Imagine what might have happened here hundreds of years ago, people spending years to build this wall and fighting bloody battles here to protect their home. Now, all is peaceful. Time flew, and it was time to go back. We went to the bridge to have a last sight of this nice and quiet city. Like Forrest Gump said: Life is like a box of chocolates: you never know what you re gonna get. After leaving Maastricht, we had some trouble in Eindhoven when we had to change trains. The train we wanted to take had had an accident, and we had to take another train, which cost us an hour. After a long day, we finally arrived back in Delft. Have an interesting story about your life as a Dutch student? Mail us at machazine@ch.tudelft.nl. Faculty Student Council 10 point plan Tom Verhoeff In the September issue of MaCHazine we introduced the new Faculty Student Council and its members. We also promised to present our final 5. Osiris Osiris was introduced last year as the new student administration system. So far students encountered a lot of problems and some procedures are still unclear. This needs to be improved. 6. Budget cuts A big university wide budget cut started last year. We want to ensure the quality of education does not suffer from these budget cuts. Especially the number of student assistants needs to be maintained. Current Affairs 10 point plan in this issue, so here it is. The 10 point plan, translated from Dutch 10 puntenplan, is basically a list of the 10 most important subjects we are focusing on this year. The list is discussed with the faculty during our monthly meetings with the dean. 1. BSc-before-MSc rule ( harde knip ) This academic year the new BSc-before-MSc rule takes full effect for the first time. Students may not be confronted with unnecessary delay in their studies because of this rule. 2. Bindend studieadvies Another new rule introduced last year is the BSA. First year BSc students need to get at least 30 ECTS, otherwise they will not be allowed to continue their current study program. Effects of this rule need to be constantly monitored and affected students need to receive personal attention 3. Faculty Image We all love our faculty, but we need to do a better job at expressing that. This requires an effort from both the faculty and the students. Together we are working on improving the atmosphere and ways of showing off cool projects. 4. Drebbelweg (Building 35) Issues related to the Drebbelweg lab building are on the top of our most complained about list. This needs to be addressed. We will collect all complaints and ensure that problems are solved as soon as possible. 7. Theft Unfortunately there has been an increase in cases of theft on our faculty. This is unacceptable so measures need to be applied. Awareness should be increased and lockers must always be available. 8. Graduation Ceremony The graduation ceremonies tend to be long and boring, this should be improved. Furthermore presentations should take the audience into account and not just one of the represented studies. 9. Printers Printers are also a common frustration among students. Unavailability, failure or a lack of guidance often cause problems. Clear guides need to be available and the printer reliability has to be improved. 10. Faculty restaurant & vending machines The faculty restaurant and the vending machines for coffee, drinks and snacks are another common frustration. The restaurant prices remain high while service is not what we expect. Vending machines are often out-of-service or empty. Both annoyances keep coming back and need to be resolved. Is there anything you want to add to this list? Or just want to give your opinion? Interested in the student council for next year? Do let us know! Find us on the faculty or mail fsr@ewi.tudelft.nl 6

9 Delft wel bekende acts belooft het een mooie avond te worden. Op de hits van DJ Viccus kwam de zaal goed los! Ondertussen werden aan de deur nog tientallen kaartjes verkocht, het wordt een drukke avond InterFacultairFeest Zit er bij jou ook een schroefje los? Linda Wiegman Na anderhalf uur inkomen begon het feest pas echt goed, Dille&Kamille namen het stokje van Viccus soepel over en gingen lekker door met de feeststemming. Rond 1 uur was het feest op z n hoogtepunt en was Speakers goed afgeladen. Op dat moment werden 5 mensen het podium op geroepen. Het was zo ver.. de officiële IFF wissel. Nadat alle verenigingen de kans hadden gekregen om hun aanwezigheid te laten blijken, werd de IFF ketting traditioneel overgedragen van voorganger op opvolger. Nu kon het pas echt los gaan! Het tweede DJ duo trad aan: The Flavourables, ook wel bekend van het gala van afgelopen jaar. Met hun mainstream house en minimal ging het feestje gelijkmatig door. Naarmate de avond vorderde werd er meer gedronken en harder gefeest Er vloeide niet alleen veel bier, ook de tequila kwam om de hoek kijken. Daar waren we dan de 30e september, op het allereerste feest van het jaar, het Inter Facultair Feest. Samen met 4 andere Delftse studieverenigingen heeft CH in korte tijd een mooi feestje neergezet met als thema: Zit er bij jou ook een schroefje los?. Ook al wordt er door de voorgaande besturen altijd al het een en ander neergezet, toch moet bijna alles in de laatste maand nog gebeuren! Als de Ikea het dan ook nog verbiedt om de naam-logo combinatie te gebruiken zit het al helemaal niet mee Maar ook na weghalen van het woord Ikea is het thema volledig duidelijk! Nadat Speakers volledig in Ikea sferen aangekleed was, kwamen langzaamaan ook alle feestgangers aanzetten in de meest vreemde creaties, gemaakt uit Ikea tassen. Van boot tot lederhosen, alles kwam voorbij Met drie wat kleinere, maar in Dus na een paar uur feesten en drinken is het voor velen tijd om naar huis te gaan. Terwijl DJ Viccus weer een einde aan de avond draait, zoeken veel mensen hun Ikea bedje al op. Maar de echte die-hards hebben nog zeker een uurtje te gaan. Daarna moeten ze er helaas ook aan geloven. Aan al het goede komt een einde, dus ook hieraan Zeg de Ikea spulletjes maar gedag en ga heerlijk dromen over dat ene meisje met die blauwe jurk en gele haren, of was het andersom? Het was een mooi feestje! Association 7

10 Year 15 Number 2 December 2010 Voorzien van eten en drinken, en bijgestaan door de CHipCie en de zeer behulpzame runners ploeterden de teams voort. Hier en daar werden al ballonnen voor correcte opgaven uitgedeeld, maar het ging toch redelijk gelijk op. Toen een uur voor het eind van de wedstrijd het scorebord werd bevroren, stonden er twee teams gelijk, met drie opgeloste opgaven: ASDF, met als enig lid Maurice Bos, en Veni Vidi Velcro, met als leden Jasper Ruoff, Max Maton en Wouter Groen. Delfts Kampioenschap Programmeren Friso Abcouwer Op 2 oktober jongstleden vond het jaarlijkse Delfts Kampioenschap Programmeren voor de 19e keer plaats. Ongeveer 20 teams van 2 à 3 mensen werden s ochtends met koffie, thee en taart ontvangen door de CHipCie, waarna CHipCievoorzitter Melle Smits het programma voor de dag en de wedstrijdregels uitlegde. Na het informatieve praatje konden de deelnemers hun tanden zetten in de opgaven! Zoals elk jaar spraken de (meeste) opgaven zeer tot de verbeelding. Zo moesten er onder andere vraagstukken opgelost worden over het herleiden van veranderd DNA naar het origineel, het bepalen of een zekere dag nice is of niet, het uitzoeken welke gitaren van een rocklegende zijn, het voorspellen van goede momenten om aandelen te kopen en verkopen, en het laten omlopen van luie koeien. Bovendien was het net zo goed mogelijk dat een ander team in de laatste minuten nog een flinke inhaalslag zou maken. Met dit in het achterhoofd deden alle teams hun uiterste best om nog zo veel mogelijk goede antwoorden in te zenden tot uiteindelijk het eindsignaal werd gegeven, waarna de programmeurs naar de /Pub vertrokken voor een welverdiend biertje. Aldaar werden onder het motto als je het zo bekijkt is het best makkelijk de uitwerkingen van de opgaven gepresenteerd door dhr. Kluit, namens de jury. Terwijl de teams zich nog schaamden voor hun incompetentie werd de eindstand bekend gemaakt. De winnaar van het Delfts Kampioenschap Programmeren 2010 was Maurice Bos van ASDF geworden, op de voet gevolgd door de mannen van O(1), die in het laatste uur nog een flinke inhaalslag hadden gemaakt. De derde plaats was voor Veni Vidi Velcro. Er was ook een speciale prijs voor het beste eerstejaarsteam. Er was echter maar één eerstejaarsteam: Me && Myself && I, bestaande uit Bastiaan Reijm. Hoewel de strijd om deze prijs misschien niet erg spannend was, heeft Bastiaan hem met zijn programmeerskills zeker verdiend! Een aantal van de beste teams zouden vervolgens doorgaan naar het Benelux Algorithm Programming Contest in Leiden, om daar te strijden om de titel van beste programmeur van de Benelux. Na de prijsuitreiking vertrokken de CHipCie en een deel van de deelnemers naar een restaurant in het centrum van Delft om gezellig na te praten en lekker te eten. Een mooi einde voor een geslaagde dag! Belangrijk om te weten is dat, zoals gewoonlijk, de eisen aan deze oplossingen zeer hoog waren. Niet alleen moest het programma het probleem oplossen, maar dit moest ook nog eens in zeer korte tijd gebeuren. Dit leidde tot veel frustratie bij de deelnemers, die vaak zelfs na meerdere pogingen hun algoritme te optimaliseren nog steeds een RUNTIME EXCEEDED melding kregen van de opgavenserver. Dit kwam omdat het, zeker voor mensen die niet vaker hebben meegedaan aan een programmeerwedstrijd, vaak al moeilijk is een oplossing te verzinnen, laat staan eentje die ook nog eens bliksemsnel is. Association Terwijl de deelnemers hard werkten aan de opgaven, werden zij af en toe verrast door het bestuur van de Elektrotechnische Vereeniging, die, hoewel ze ingeschreven waren als deelnemers, meer interesse bleken te hebben in het verblijden van hun concurrenten met (onder andere) spekjes. Naast deze lekkernijen werden er uiteraard ook versnaperingen verzorgd door de ChipCie, die rond het middaguur ook een heerlijke lunch aanbood. 8

11 Algemene Docenten Studenten Lounge: Crystal Clear Merel Stout Business Tour 2011 Zimmer Frei Afgelopen woensdag 17 november was er weer een Algemene Docenten en Studenten Lounge in de /Pub, het thema van de lounge: Crystal Clear. Het concept was weer even simpel als vertrouwd, docenten konden weer gratis drankjes halen aan de bar en ze hadden ook de mogelijkheid om uit te delen aan de studenten met wie ze aan het praten zijn, dit alles natuurlijk om de onderlinge integratie tussen docenten en studenten te verhogen! De Algemene Docenten en Studenten Lounge wordt traditiegetrouw georganiseerd door de AkCie, een commissie van CH, die dit jaar gevuld is met maar liefst elf super enthousiaste eerstejaars. Allen duidelijk herkenbaar aan hun cyaan blauwe trui met roze Oh Oh CHyaan -opdruk. Maar niet alleen hun truien waren blauw gekleurd, heel de /Pub was door hen ondergedompeld in het thema en eenmaal de /Pub-trap af waande je je in een heuse onderwater wereld. Er was een opblaaszwembadje en er gingen schalen met vissticks rond, waar gretig van gegeten werd. En bij binnenkomst werd iedereen uiteraard verwelkomd door de AkCie met, hoe kan het ook anders, zo een Crystal Clear. Zowel van Wiskunde als Informatica waren de docenten goed vertegenwoordigd en ook de studenten waren in grote getalen naar de stampvolle /Pub afgedaald. Om een extra lounge-effect te creëren waren een aantal van de banken uit het CH-hok naar beneden verhuisd, zodat er lekker onderuitgezakt ontspannen gesprekken gevoerd konden worden. Of in het geval van sommigen veel kon er veel gedronken worden (door zowel studenten als docenten..) Naarmate het later op de avond werd, werd het wel iets rustiger in de pub, maar dat bood weer nieuwe mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld het spelen van verschillende spelletjes. Aan het einde van de avond gebeurde het onvermijdelijke, de twee QQ ers van de AkCie werden het zwembadje ingegooid door hun eigen commissieleden, waarop er vervolgens met een nat pak alles weer netjes opgeruimd kon worden. De AkCie kan terugkijken op een mooie, geslaagde eerste activiteit van het jaar! In het tweede semester zal er uiteraard nog een Algemene Docenten en Studenten Lounge georganiseerd worden, die keer is het in combinatie met de Docent van het Jaar Verkiezing, dus wees er dan weer allemaal bij!! In May 2011 a group of about 30 graduate students of W.I.S.V. Christiaan Huygens will embark on a 10-day tour to Frankfurt. Traveling from Delft, they will visit a host of high-profile companies that share their interest for mathematics and information technology. The theme of the tour is Zimmer Frei. This Zimmer (room of a hotel or hostel) represents the jobs offered by companies and the students are the travelers in unfamiliar cities looking for a place to sleep. The aim of this business tour is to familiarize the participants with potential employers and professions in order for them to gain insight in their future job market. The tour will start on Monday May, 9th in Delft. From there we will travel to Eindhoven where we will visit a number of companies in two days time. After those visits we will continue our journey to Frankfurt. In Frankfurt a visit to the European Central Bank (ECB) is planned, in addition to a visit to Frankfurt Airport, one of the world s greatest airports. We will also visit Microsoft Development. After having spent a few days in Frankfurt it is time to return to the Netherlands, but the tour is far from over! We will stay in Amsterdam for a couple of days where we will visit, amongst others, the CWI (Centrum Wiskunde & Informatica), KPMG, McKinsey and Flowtraders. The tour ends Wednesday May, 18th after some drinks in the evening. To participate in the business tour you have to meet a number of requirements. You have to be a Master Student in Mathematics or Computer Science. Or a Bachelor Student in Mathematics or Computer Science and have obtained at least your propedeutics exam plus 70 EC. You should also have a good grasp of both the English as the Dutch language. If you are not sure whether you meet all the requirements you can always contact the business tour committee in person or via businesstour@ch.tudelft.nl. Association To stay informed you can subscribe yourself to our mailing list via our website: Registration for the tour itself is possible from February, 1st until February, 27th. A maximum of 26 participants are to join the business tour (committee not included) so register yourself as soon as possible. 9

12 Jens de Waard Games SET! MatCH Every Wednesday afternoon you can play a variety of games in the faculty s /Pub. Some of the most played games are Machiavelli, Settlers of Catan and chess. The newest addition to the crate of games is a game called SET! The objective of the game to be the first to see a set of three SET! is a game that takes some training to get good at, but it is by no means a hard game. The more you play, the faster you can spot a set. Games with experienced players are fast-paced as each player knows instinctively which cards are needed to complete sets already on the table, so often SET! is called as soon as a new cards is laid on the table by the dealer. A game with a group of friends can be quite an exhilarating experience. The /Pub opens at 16:00 on Wednesdays, so be sure to stop by the first opportunity you get! cards and call SET! The player who has the most sets at the end wins. So what constitutes a set. As said above, a set consists of three cards; no more, no less. While playing SET!, nine of these cards are laid out in a 3x3 square on the table. Each card has four distinct characteristics. These are colour, number, filling, and shape. There are three options for every characteristic. These are red, blue, green; one, two three; solid, empty, partial; and diamond, squiggly and oblong(ish). Three cards form a set if each characteristic is either the same for each card in the set, or different for each card in the set. Association This means that you can t have two red cards and a blue card in a set. The third one would have had to be red as well. Or the second green, so that the colour would ve been different for each card. Note that it s not that all characteristics need to be the same, or all different. It s perfectly fine if the color is different for each card, but the filling the same. But what if you can t find a set among the nine cards on the table. If all players agree that the table contains no sets, an additional three cards are added to the table for a total of twelve. If there is still no set on the table, the game ends. Each players sets are counted and the player with the most sets wins. Computer Sc. Computer Science Puzzle I Efficiënt combinatorial auctions Mathijs de Weerdt An auctioneer is looking for an optimal assignment of a set of items being sold to bidders. There are ve items (A, B, C, D and E) and twelve bidders, each of which is interested in a subset of the items. For the assignment the auctioneer uses a so-called combinatorial auction, in which all items are auctioned simultaneously. Every bidder issues one closed bid on a subset of items. With closed bids, no bidder knows what the other bidders want to buy and what price they are oering. The auctioneer receives the following bids: euros for A and B euros for A, B and C euros for A, B and E euros for A, C and D euros for A, C, D and E euros for B, C and E euros for B, D and E euros for B and E 9. 6 euros for C euros for C, D and E euros for D euros for E The winning bids may not overlap and should have the highest possible combined value. Which bids are the winning bids and why? In general this is a dicult problem in combinatorial auctions, but this example has a special property allowing a solution to be found eciently. Find a property that is as general as possible and give an algorithm (or code) for nding the winning bids in problems with this property. Solutions can be mailed to machazine@ch.tudelft.nl before January 21 10

13 Oplossing Informaticapuzzel XXIV Partition Dr. P.G. Kluit We ontvingen oplossingen van de hand van Maurice Bos (C++) en van Thijmen Krebs (Java). Beiden geven een (correcte) analyse van het probleem. Onderstaand analyse is van mijn hand (uit 2002). Het probleem ging over het verdelen van een rechthoek in kleinere rechthoeken. De zijden van de deelrechthoeken worden in de invoer van dit probleem gerepresenteerd door staande of liggende streepjes, die we maar even muurtjes noemen. We zullen een verdeling dus opvatten als een verzameling muurtjes. De hamvraag is hier: welke muurtjes-verzameling is een verdeling? Op een kruispunt kunnen vier muurtjes samenkomen. Elk muurtje is er wel of niet, dus er zijn 16 mogelijkheden: A. De complete kruising heeft 4 muurtjes, er is er maar 1 van, B. De T-kruising heeft 3 muurtjes, en komt in 4 varianten voor, C. De hoek heeft twee muurtjes, en heeft ook 4 varianten, D. De doorgaande muur heeft 2 muurtjes, en komt in 2 varianten voor, E. De doodlopende muur heeft 1 muurtje, en 4 varianten, F. Het lege kruispunt ten slotte heeft geen muurtjes. Als X een fijnere verdeling is dan A, dan bevat X (als muurtjesverzameling) alle muurtjes die A ook bevat. Het infimum van twee verdelingen A en B bevat dus in elk geval de vereniging van A en B. Die vereniging bevat (op grond van stelling II) uitsluitend toelaatbare kruispunten, en is dus (Stelling I) een verdeling, namelijk de gezochte verdeling. Het supremum van A en B bevat hooguit de muurtjes die zowel in A als in B voorkomen, en is dus een deelverzameling van de doorsnede van A en B. Merk op dat de doorsnede van twee toelaatbare kruispunten een ontoelaatbaar kruispunt kan zijn. Het supremum is dus niet zonder meer de doorsnede. We moeten bij elk ontoelaatbaar kruispunt muurtjes schrappen, zodat het toelaatbaar wordt. Gelukkig hebben we niet veel keus, want de enige mogelijkheid (zowel bij type C als bij type E) is: alle muurtjes schrappen, en er een type F van maken. Bij het schrappen van muurtjes kunnen natuurlijk aanpalende kruispunten ontoelaatbaar worden. Het volgende algoritme maakt van een muurtjesverzameling een verdeling: zolang er een niet-toelaatbaar kruispunt voorkomt: verwijder alle muurtjes van dat kruispunt Merk op dat in een fatsoenlijke verdeling de smaken C (de hoek) en E (doodlopende muur) niet inwendig voorkomen. De buitenste rechthoek heeft natuurlijk wel vier hoeken. De overige kruisingen (type A, B, D, F) noemen we toelaatbaar. Zonder bewijs formuleren we de volgende stelling: I. Een verzameling muurtjes waarin alleen toelaatbare kruispunten voorkomen is een verdeling. De volgende stelling is gemakkelijk te controleren, dus laten we het bewijs weg: II. De vereniging van twee toelaatbare kruispunten is weer een toelaatbaar kruispunt. In dit MaCHazine staat de laatste oplossing van een puzzel door dr. Peter Kluit. Jaren lang heeft dr. Kluit de puzzel samengesteld en de inzendingen nagekeken. De redactie bedankt dr. Kluit voor zijn inzet, toewijding en bijdrage. De puzzel zal vanaf dit nummer gemaakt worden door dr. Mathijs de Weerdt. Mathijs de Weerdt is assistent professor bij de algorithmics group van EWI. De MaCHazine wensts hem veel succes en we hopen op een vruchtbare samenwerking. Voortaan zullen de puzzels in het Engels zijn, zodat internationale studenten ook kunnen deelnemen. Je kunt dit eventueel recursief doen; als een kruispunt geveegd is, moeten in elk geval alle buren worden gecontroleerd. Computer Science Na afloop van dit algoritme zijn er alleen maar toelaatbare kruispunten over, zodat we inderdaad een verdeling hebben. De resterende verzameling - hangt niet af van de volgorde waarin de muurtjes worden verwijderd, - is de unieke grootste deelverzameling die uitsluitend toelaatbare kruispunten bevat. Daarmee hebben we dus ook het supremum gevonden. Deze oplossing is mijn laatste bijdrage aan deze rubriek. Matthijs de Weerdt neemt de fakkel over. Ik wens hem veel succes en veel genoegen met deze rubriek. Rest mij de redactie (en al haar voorgangers) te danken voor jarenlange plezierige samenwerking, inzenders te bedanken voor hun trouw en hun vaak inspirerende oplossingen, en natuurlijk gaat mijn dank ook uit naar het leger van oplossende, of althans piekerende, maar niet inzendende lezers. Ik hoop dat deze rubriek voor iedereen uitdagend en inspirerend is geweest. 11

14 Bart Nijs. Functioneel ontwerper. Nog geen rijbewijs. Ook zin in een succesweekend met een stretchlimo en chauffeur? Als je bij Quinity komt werken, werk je mee aan het ont wikkelen van ebusiness-applicaties. Dat doen we voor grote, fi nanciële organisaties en met goede resultaten. En boeken wij succes, dan boek jij ook succes. Sterker nog: we garanderen je een carrière waarin je veel successen op je naam kunt zetten. Ook als je nog maar net bent afgestudeerd. En om je daarvan alvast te laten proeven, krijg je van ons een geweldig succesweekend naar keuze aangeboden als we het met elkaar eens worden. Kijk meteen op voor alle details en mogelijkheden. En ontdek dat je bij Quinity net zo succesvol kunt worden als je ambities reiken. Upload meteen je cv. Quinity zoekt software engineers Java/J2EE, projectleiders, functioneel ontwerpers en consultants/informatie-analisten. Als je zo n baan én een succesweekend wilt, upload dan snel je cv. Ook al heb je nog geen ervaring. Op vind je uiteraard ook alle andere informatie en wetenswaardigheden over een baan bij ons bedrijf. Quinity B.V. Maliebaan 50 Postbus LB Utrecht Telefoon +31(0) Werken bij Quinity. Succes gegarandeerd.

15 op zoek gaat waar informatie zoals km/h, versnelling, etc. staat opgeslagen in het geheugen om zo de benodigde informatie te achterhalen. Nadeel hiervan is wel dat deze toffe gadget alleen werkt op de PC. Budget Racing Virtueel de bocht door Jas Verstoppen Ogen Een beetje simracer speelt niet op één beeldscherm, maar op drie naast elkaar geplaatste monitoren of zelfs beamers. Normaal zie je niet meer dan het kleine vak recht vooruit en dat is an sich prima aangezien het de bedoeling dat je je bolide die kant op stuurt. Het wordt echter lastig als je in gevecht bent met een wagen achter je en als je je hoofd naar links draait om in de spiegels te kijken je de muur van je kamer ziet. Nu kan je vaak wel op een knopje drukken waarmee je de camera kan draaien, maar dat is natuurlijk niet zo snel als je ogen en van op knopjes drukken worden we moe! Achterwerk Nu je een plek hebt om je handen te plaatsen en weet waar je je ogen op moet richten, moet je natuurlijk wel ergens kunnen zitten. We kunnen de stuurtjes aan ons bureau schroeven en vanuit de bureaustoel gaan racen, maar qua houding lijk je dan meer op Joep de buschauffeur dan Michael Schumacher. Ook daar is weer een oplossing voor gevonden: de Playseat [4]! Met de recente release van de game F en met top titels zoals Colin McRae Dirt 3 en Gran Turismo 5 voor de deur is het tijd om eens na te denken hoe we optimaal van deze games kunnen genieten. Hoewel voor de grote massa deze games maar gewoon een spelletje zijn, bestaan er een hoop fans die hun kamer verbouwen om voor een betaalbare prijs de adrenaline van het echte racen zo goed mogelijk te benaderen. Lijkt jou dat ook wat? Let dan goed op, want hier komt je verlanglijst voor de kerst! Armen en benen Het eerste wat in huis gehaald moet worden is een stuurtje van formaat. Racen met een toetsenbord of controller anno 2010 is not-done. Wil je een beetje fatsoenlijk de bocht door kunnen om zo de pole te pakken tijdens de GP van Singapore dan heb je toch echt een stuur nodig. Neem bijvoorbeeld de Logitech G27 (PC/PS3, vanaf 260,-) of de Porsche 911 GT3 RS van Fanatec (PC/PS3, vanaf 319,-) [1]. Beide zijn uitgevoerd met een leren stuur, 6 versnellingen en een, redelijk zeldzaam, koppelingspedaal. Doordat deze stuurtjes sterke motoren hebben leveren beiden uitstekende Force Feedback waardoor je net als in het echt kunt voelen wanneer je wagen op het punt staat uit te breken of over de kerbs rijdt. Er zijn zelfs mensen die nog een stapje verder gaan. Zo bestaat er de mogelijkheid om een Shift Light Indicator ( 125,-, PC) [2] te kopen die precies aangeeft wanneer je moet schakelen, hoeveel toeren je maakt etc. Nu hebben een hoop games dit al op het virtuele stuurtje in game of in de HUD, maar als je met een ander camera standpunt rijdt of de opdringerige HUD uit wilt zetten is dit de ideale vervanger. Aangezien een hoop games hier out-of-the-box geen ondersteuning voor hebben, is er een actieve community die bij iedere nieuwe game In principe is de Playseat niet meer dan een stoel waar je op kan zitten. En dat is eigenlijk best weinig voor een product wat start bij 359,00 (in de aanbieding!) en waar je alleen een stoel voor krijgt met een berg metaal. Wil je een stuur gebruiken waar een losse schakelpook bij zit dan moet je natuurlijk nog de Gearshift Holder kopen voor een additionele 39,-. Wat frame betreft heb je op dit moment twee verschillende uitvoeringen. Een met stuur op een paal in het midden en de nieuwere waarbij de paal vanuit de stoel begint. Een kritiekpunt bij het oude model was namelijk dat je knieën vaak tegen de paal aankomen, iets wat je niet vaak tegenkomt in een echte auto. Maar wat maakt de Playseat nu anders dan een gewone stoel? Allereerst de stoel zelf. Als je niet de snelste tijd op het circuit van Singapore aan het verbreken bent, staat de Playseat natuurlijk redelijk in de weg. Maar doordat je de stoel kan dubbelvouwen houd je na het inschuiven van de buizen een compact pakketje over. Omdat je de stoel moet kunnen dubbelvouwen, is de ondersteuning aan de zijkant van je lichaam wel wat minder waardoor je losser in de stoel komt te zitten. Ten tweede de houding: door de betere houding krijg je net iets meer gevoel, voornamelijk over de pedalen, wat weer kostbare seconden kan schelen. Computer Science Wil je het nog beter doen en de G krachten voelen, dan kun je altijd nog kijken naar de bewegingssimulators. Vroeger onbereikbaar voor de gewone sterveling maar voor een kleine 2000 euro kan er al een van jou zijn [5][6]! Al met al, je kunt het zo gek maken als je wilt! Ja, de PS3 met controller is goedkoper, maar of dat nu net zo leuk is Referenties [1] [2] [3] [4] [5] [6] 13

16 Chrysso Mitigating Wi-Fi Interference Venkatraman Iyer, Matthias Woehrle, Koen Langendoen transmission as it can only hear (sense) nearby ZigBee nodes, but its transmission range extends much further out interfering with far away (undetectable) ZigBee nodes (see [1]). Chrysso To mitigate the effects of Wi-Fi and other external interference we have developed a multi-channel MAC protocol named after the spider Chrysso venusta, which has been observed to rapidly change its color when disturbed. In essence, Chrysso monitors channel quality online to detect external interference. Computer Science Abstract Researchers are chasing the dream of developing large-scale networks of tiny sensor nodes communicating wirelessly. Unfortunately, popular low-cost radios operate in the same 2.4 GHz frequency band as big brother Wi-Fi. Consequently, they have to deal with extensive interference making it more difficult to operate efficiently. Using channel diversity seems an attractive option, but raises the synchronization issue to a next level. Introduction Wireless sensor nodes are networked embedded systems integrated into an environment. Using sensors and actuators, nodes collectively stream information from and to a monitored phenomenon. These Wireless Sensor Networks (WSNs) are deployed for various application scenarios and, hence, operate in different locations. The integration into an unknown and ever-changing environment implies that a sensor network must adapt to the particular setting of a deployment site. One specific concern for sensor networks is the radio communication. As typical sensor node radios operate in the unlicensed ISM bands, they often face the problem of having to share the communication medium with other devices in the neighborhood. In particular IEEE compliant radios, often referred to as ZigBee, operate in the 2.4 GHz range, and interfere with prominent communication technologies like Wi-Fi (IEEE WLAN). Figure 1 shows the channel allocation of ZigBee and Wi-Fi in the 2.4 GHz ISM band. Note that a single Wi-Fi channel is 22MHz wide and overlaps with several ZigBee channels, each 2MHz wide. Although ZigBee and Wi-Fi use completely different modulation techniques, they could - in principle - operate on the same frequency as their medium access control is based on Carrier-Sense Multiple Access (CSMA); before sending a radio checks if the channel is free and defers transmission when the channel is occupied. However, Wi-Fi operates at much higher power levels than ZigBee (100mW vs. 1mW) rendering the CSMA protocol ineffective due to the asymmetry in range. A Wi-Fi node can easily disrupt an ongoing ZigBee Fig. 1. Channel allocations in the 2.4 GHz ISM band. Zigbee Channels WiFi Channels When interfered, Chrysso switches the subset of affected nodes to a new channel effectively evading the interference source on the spot. Chrysso is specifically limited to the important class of data collection in which packets are routed along a spanning tree to the root node, known as the sink, that bridges the WSN with the Internet. The focus on data collection trees allows for localized decision making where a parent coordinates the switch to a new channel, informing its children by means of explicit control messages. It may happen that nodes loose their connection to their parent completely, in which case they fall back to scanning all channels in search for a (new) parent on a clean channel. Channel Selection The fundamental idea of Chrysso is to group nodes of a data collection tree into parent-children groups as shown in Figure 2. Individual parent-children groups may operate on different channels. Each node operates in two different roles: as a parent receiving packets from its children on its inchannel and as a child sending packets to its parent on its outchannel. The channel selection component controls the channel switching between in- and outchannel as determined by the Chrysso control loops. It maintains a pre-defined (logical) list of available channels, so that a parent and its children are consistent with their view on the next channel. As an example, our implementation uses five channels. The channels are spaced out (frequency-wise) in a way that minimizes the possibility of consecutive channels being interfered by the same source. Quality Monitoring On the lowest level, Chrysso adds a quality monitor that continuously monitors the links. For children, the quality monitor collects information about congestion backoffs and send successes. These are periodically piggybacked onto data packets to inform the parent as discussed below. The parent directly reads from the quality monitor the number of packets received. The information given by the quality monitor of the parents and its children is used by the Chrysso control loops to decide if interference is present. Chrysso Control Loops The core of Chrysso is the set of control loops that manages whether a parentchildren pair should stay on the same channel or switch to a new channel. The inner loop is responsible for coordinated channel-switching between a parent and its children as soon as external interference is detected. The outer loop is a watchdog mechanism that initiates a channel switch when interference completely blocks any communication, thus prohibiting a coordinated channel switch. 14

17 TX: outchannel RX: inchannel Neighborhood Discovery Because neighboring nodes operate on different channels, topology information available at a child node is only partial, and restricted to the outchannel on which it operates. Hence, a special neighborhood discovery phase, the socalled scan mode, may be entered to find a new parent. Note that discovering neighboring nodes in a multi-channel environment incurs additional overhead on processing and energy consumption. Hence, the scan mode is only triggered on demand. Fig. 2. Parent-children groups each using a single frequency for communication 1) Inner loop: A child node periodically collects data from the quality monitor and piggybacks that onto data packets. Note that the overhead of forwarding the quality monitor is negligible: for our implementation it is a mere 5 bytes. Additionally, a child node responds to channel switching requests from its parent and subsequently (logically) increments its outchannel. In periodic intervals the parent determines whether or not the current measured channel quality indicates external interference. Specifically, the parent node computes an average over the backoff values and checks whether it exceeds a predetermined threshold. If this is the case, the parent initiates a coordinated switch by setting a channel switching indicator on subsequent ACK messages. Having notified all its children, the parent node switches to the next (logical) inchannel. 2) Outer loop: The outer loop functions as a watchdog for cases of severe interference that would disrupt the operation of the inner loop. Hence, the outer loop executes over a larger time interval than the inner loop. Here a node (in child and parent role) decides independently to switch channels based on the protocol-specific policies. These decisions involve no explicit coordination between nodes; hence, channel switches triggered by the outer loop are instantaneous. However, in general both the parent and its children detect such interference and hence both perform an autonomous switch. In turn, the parent-children group meets on the next logical channel. For detecting severe interference, a child node monitors the number of failed transmissions (messages that were never sent) and switches its outchannel if the failure ratio exceeds a threshold. Likewise, the parent switches to the next inchannel, if the ratio of received packets drops below a pre-set value. Data Yield (%) Chrysso Single channel 0 Moderate High Wifi activity Fig. 3. Impact of Wi-Fi interference. The scan mode relies on beacons broadcasted at the MAC layer, so-called blips. Blips are sent on the inchannel and contain routing information. A node performing neighborhood discovery scans through the list of available channels to search for a new parent. A channel scan typically involves the node listening for blips from neighbors. Having collected a set of routing candidates, the node chooses the best parent to send packets to, and re-starts channel monitoring. Results To study the feasibility of Chrysso, we have implemented it within the Contiki protocol stack [2] and ran a number of experiments on our PowerBench testbed [3] using 17 Tmote Sky nodes equipped with a CC2420 receiver. We compared Chrysso against the standard single-channel solution of Contiki in two scenarios. First, we observed the performance during normal office hours when the nearby Wi-Fi access points would generate a moderate load. Second, we initiated a 1GB file download to test how the protocols would respond to a high load. Figure 3 shows averaged results from three experimental runs, each lasting for over an hour. For moderate Wi-Fi activity, Chrysso achieves a marginally better data yield than the single-channel protocol. In this case, nodes running Chrysso switched their outchannels at most once, suggesting a stable operation of the control loops. Even under high Wi-Fi activity, Chrysso sustains a data yield above 98 %. The logs show a single channel switch between the sink and the nodes for most runs of Chrysso, indicating that after an initial channel switch, the new channel was unaffected by the Wi-Fi traffic. In contrast, the single-channel solution suffers from a poor data yield (66 %) under high Wi-Fi activity. Computer Science Conclusion We have shown that the Chrysso multi-channel protocol manages to leverage the frequency diversity offered by typical sensor network radios for mitigating external interference as, for example, induced by Wi-Fi activity in the environment. By focusing on typical data collection applications, Chrysso succeeds in developing a simple set of control loops that can autonomously switch channels in a parent-children group. The performance results show that this works well in practice, and that falling back to a complete scan of all available channels is hardly necessary making Chrysso low power as well. References [1] C.-J. Liang, B. Priyantha, J. Liu, and A. Terzis, Surviving Wi-Fi interference in low power ZigBee networks, in 8th ACM Conf. on Embedded Networked Sensor Systems (SenSys 2009), Zurich, Switzerland, Nov [2] A. Dunkels, B. Gr onvall, and T. Voigt, Contiki - a lightweight and flexible operating system for tiny networked sensors, in Proc. of the First IEEE Workshop on Embedded Networked Sensors, Florida, USA, Nov [3] I. Haratcherev, G. Halkes, T. Parker, O. Visser, and K. Langendoen, PowerBench: A scalable testbed infrastructure for benchmarking power consumption, in Int. Workshop on Sensor Network Engineering (IWSNE), Santorini Island, Greece, June 2008, pp

18 Meer dan een bijbaan: TIS zomer! Veel studenten zoeken een bijbaantje voor de zomer. Van bardiensten en terras lopen tot achter de kassa zitten of bollen pellen. Maar je kunt ook een bijbaan vinden die aansluit bij jouw interesses, waar je later nog wat aan hebt en je ook nog eens leuke uitjes en borrels meemaakt! Ieder jaar gaan in Delft de summer internships bij TOPdesk van start: TISzomer! Dit jaar hebben zo n 40 studenten o.a. de afdelingen Ontwikkeling en Support ondersteund. De uitdaging bij Ontwikkeling Bootcamp Ontwikkeling Mark en Vincent hebben dit jaar de studenten bij de ontwikkelafdeling begeleid: Begin juli worden de studenten tijdens de TISzomer- bootcamp getraind door onze TOPdesk Java-goeroe, Roel. Zo kan iedereen op hetzelfde basisniveau programmeren. Verder bediscussiëren we interessante artikelen en word je uitgedaagd om breder te kijken. Je leert hier echt nieuwe dingen, waar je later ook nog wat aan hebt. Uitjes, borrels en Wii en Daarna is het tijd om kennis te maken met TOPdesk. Je wordt rondgeleid door de organisatie en gaat minstens één keer met de andere studenten borrelen. Zo ontstaat er een heel gezellige sfeer, vertelt Vincent. Je weet zeker dat je deze weken op een leuke manier kan samenwerken. Contact met je collega s is erg belangrijk bij TOPdesk. Daarom is er iedere vrijdag een borrel en onder werktijd wordt ter ontspanning op de Wii gespeeld of wordt er getafelvoetbald. Mijn project komt straks écht in de software! Bij TOPdesk werk je aan projecten die echt in de praktijk gebruikt kunnen worden. Het is gaaf dat jouw idee echt werkt. Dan is straks jouw tool onderdeel van de software die 4000 klanten gebruiken, aldus Vincent. De projecten bij ontwikkeling TOPform: bij TOPdesk maken consultants regelmatig formulieren voor klanten waarbij de gegevens van het formulier naar het juiste veld in de TOPdesk database moeten worden getransporteerd. Drie studenten hebben daarom TOPform ontwikkeld: een drag n drop-achtige tool met een grafische interface. Hiermee kan je de xml-card met behulp van dropdown-lijsten aanmaken. Met andere woorden: je maakt de mapping tussen het formulier en TOPdesk. Het formulier is hierdoor gemakkelijker samen te stellen. Bovendien worden er geen spel- of typfouten gemaakt. Maar ik ben helemaal niet zo n goede programmeur Bij de selectierondes voor Ontwikkeling waren sommige studenten verbaasd dat ze werden aangenomen zonder werkervaring. Die ervaring doe je hier juist op, vertelt Vincent. Het blijft natuurlijk wel een bijbaan, dus wij verwachten niet dat je als volwaardige ontwikkelaar binnenkomt. Het gaat erom dat je enthousiast bent en graag meer wilt leren. Doordat je heel vrij wordt gelaten bij de projecten ontdek je al snel dat je meer kunt dan je dacht. Je eigen projectteam Bij TOPdesk zijn een aantal projecten bedacht die de studenten konden uitvoeren. Mark vertelt: Er blijven ieder jaar wat dingen liggen waar we met onze eigen medewerkers niet aan toe komen. De TISzomer studenten kunnen deze dan oppakken. Het zijn dus niet de rotklusjes, maar projecten die wij heel graag uitgevoerd willen hebben. De studenten kunnen hun voorkeur doorgeven en op basis daarvan worden teams samengesteld. Zij krijgen alle vrijheid om te bedenken hoe zij hun project willen aanpakken, aldus Mark. TOPetl: TOPdesk is druk bezig de SaaS-omgeving (Software as a Service) te verbeteren. Veel klanten willen (persoons) gegevens importeren in hun webapplicatie. Dit is momenteel vrij lastig. Daarom is TOPetl ontwikkeld. Via deze tool kan de klant in een grafische interface een importscript uploaden waarin aangegeven wordt welke velden of tabellen uit de eigen lokale bestanden meegenomen moeten worden bij de transportatie. Daarna haalt TOPetl de data uit bijvoorbeeld de Active Directory van de klant en zet dit in een aparte database. Het importscript importeert vervolgens de gegevens. Testsuite Console: bij TOPdesk worden nieuwe softwareversies getest met behulp van het pakket Hudson. De TISzomer-studenten hebben een plugin geschreven om bij dit pakket een test zowel handmatig als gescheduled te starten. De testwerkzaamheden kunnen worden ingepland, gestart én de resultaten van de test worden achteraf getoond. Daarbij is het ook nog mogelijk om de trend in de testresultaten te vergelijken.

19 Creatief omgaan met problemen bij Support Ook bij Support was het druk tijdens de summer internships. De afgelopen weken hebben de studenten klanten te woord gestaan. Kasper, student MST / chemical engineering, en Roman, student werktuigbouwkunde, vertellen over hun ervaringen: Hier kan je echt puzzelen met vragen van klanten Ik ben Kasper Kuijpers, 4e jaars student MST/chemical engineering. Binnen MST vond ik al snel de technologische kant leuker dan de pure chemie kant, waardoor ik de keuze voor de master chemical engineering al snel had gemaakt. Doordat vijf van mijn huisgenoten bij TOPdesk werken, hoorde ik thuis vaak verhalen over TOPdesk. Zij zijn altijd erg enthousiast over hun werk waardoor het mij leuk leek om er ook te gaan werken. Werken bij Support leek mij het leukst omdat je daar echt kan puzzelen met de problemen die klanten hebben. Het was heel cool om zelf zo n testperiode op te zetten en vervolgens ook nog eens te zien dat alles goed werkt en je collega s er enthousiast over zijn! een erg aantrekkelijke omgeving om in te werken. Het leuke aan het werk bij Support is dat je een hoop verschillende mensen spreekt met een allemaal verschillende problemen. Sommige problemen zijn eenvoudig op te lossen, voor andere moet je echt even je hersens laten kraken. En soms moet je eerst wat bijleren over databases en servers voordat je überhaupt begrijpt waar het over gaat. Zo leer je elke dag wat bij en daarmee kun je steeds meer problemen zelf oplossen. Daarnaast verzamel ik met een andere TISzomer student de meest gestelde vragen per onderdeel van TOPdesk. Deze zullen uiteindelijk voor klanten beschikbaar komen als FAQ s om zo een groot aantal vragen bij voorbaat al te beantwoorden. Voordat ik hier kwam werken, verwachtte ik wel een leuke en ontspannen werksfeer. En op mijn eerste dag werd dit al bevestigd. Het is opvallend hoe behulpzaam iedereen is. Ik kan bij iedereen terecht met mijn vragen en iedereen neemt altijd de tijd om mij ergens mee te helpen. In de eerste vier weken was er tussen het werk door ook nog tijd voor twee bedrijfsuitjes en een aantal borrels. Dit is natuurlijk erg bevorderlijk voor het contact met je collega s en daarmee natuurlijk ook voor de werksfeer! In de afgelopen maanden heb ik, naast het oplossen van de problemen van klanten, samen met een collega een test opgezet. We hebben klanten laten chatten met de Support-afdeling van TOPdesk om te kijken of dit een goede aanvulling was naast het contact per mail of telefoon. Het was heel cool om zelf zo n testperiode op te zetten en vervolgens ook nog eens te zien dat alles goed werkt en je collega s er enthousiast over zijn! Over het algemeen is het sowieso een hele leuke periode geweest bij TOPdesk. De borrels op vrijdag (en überhaupt het dagelijkse biertje om 17:00u), de uitjes, de goede werksfeer en het dagelijkse potje tafeltennis om even te ontspannen tussen het bellen door ga ik zeker missen na de zomer! Een leuke en ontspannen werksfeer Ik ben Roman Janssen, 21 jaar oud, en heb net mijn bachelor werktuigbouwkunde afgerond. Ik ben altijd al erg geïnteresseerd geweest in techniek, en dan vooral in machines, motoren en auto s. Naarmate mijn studie vorderde, kwam ik ook in contact met programmeren. Daardoor heb ik bij het zoeken van een baan niet alleen naar de keihard technische banen gekeken. Ik kwam dus ook TOPdesk tegen. De reden dat ik hier heb gesolliciteerd is vrij eenvoudig: de werkplek werd beoordeeld als de leukste van Nederland, de gemiddelde leeftijd is erg laag en het aantal hoogopgeleiden binnen het bedrijf is enorm. Dat klonk voor mij als Summer internship bij TOPdesk: meer dan een bijbaan! Ieder jaar komen er veel studenten over de vloer bij TOPdesk. En dat gebeurt niet alleen omdat er projecten over zijn. Mark vertelt: Veel van onze huidige werknemers waren ooit TISzomer-studenten, die vonden het werk hier zo leuk dat ze zijn blijven hangen. Bij TOPdesk biedt zelfs een zomerbijbaan doorgroeimogelijkheden: er zijn intussen al een paar teamleiders uit voortgekomen! Ben jij nog op zoek naar een leuke (bij)baan? Kijk op Martinus Nijhofflaan 2, 2624 ES Delft t (015) e vacatures@topdesk.nl

20 Jan Drenthen, MSc. Afstuderen in Zwitserland Voorafgaand aan mijn huidige burgerbestaan heb ik mijn afstudeerproject gedaan bij de Zwitserse tak van telecomgigant Alcatel-Lucent. Het Zwitserse HQ bevindt zich in Zürich, waarvandaan ik de IT-systemen voor het beheren van telecomnetwerken onder de loep heb genomen. In dit artikel zal ik inhoudelijk ingaan op mijn afstudeerproject en zal ik jullie behoeden voor een paar valkuilen die mijn afstudeerproject aanzienlijk hebben vertraagd. Ook laat ik jullie zien wat de meerwaarde is om je bachelor- of afstudeerproject in een stad als Zürich te doen. mensen en IT-systemen waarmee Alcatel-Lucent de netwerken beheert. Dit model wordt vervolgens gebruikt als invoer voor het identificeren van business components : clusters van samenhangende IT functionaliteit, bestaande uit één of meerdere IT-services. Enterprise ontology beschouwt een organisatie als een systeem dat zich in verschillende toestanden kan begeven en waar de transities tussen toestanden tot stand komen door acties van werknemers. Het gebruikt een eigen methode voor het modelleren van bedrijfsprocessen, waarbij alleen de essentie van het proces in het model wordt opgenomen. Het model bevat hierdoor geen details over de implementatie van het bedrijfsproces, maar slechts de elementaire wisselwerking tussen mensen en resources binnen een bedrijf. Nadat ik een vijftal foutafhandelingsprocessen had gemodelleerd, heb ik de vertaalslag gemaakt naar de verdeling van IT-services voor het ondersteunen van deze processen. Dit heb ik gedaan met behulp van de business component identification methode. Hierbij wordt alle informatie uit de procesmodellen, bestaande uit processtappen en hun informatievoorziening, gerepresenteerd als een graaf. Hierop wordt een tweetal algoritmes toegepast die de graaf verdelen in een aantal partities. Deze partities, business components genaamd, zijn clusters van samenhangende IT-functionaliteit en kunnen direct worden vertaald naar bestaande applicaties. Een van mijn resultaten betrof bijvoorbeeld een business component voor de integratie van een aantal processen. Deze aanbeveling heeft Altacal-Lucent ingevuld met de implementatie van een beslissingsondersteunend systeem. Computer Science De opdracht Alcatel-Lucent, het bedrijf waar ik ben afgestudeerd, is een multinational die diensten en producten verkoopt op het gebied van spraak-, data- en videocommunicatie. In Zwitserland beheren ze de netwerken van Orange en Sunrise, de nummer 2 en 3 aanbieders van mobiele telefonie op de Zwitserse markt, die samen bijna vier miljoen klanten bedienen. Veruit het meeste werk gaat uit naar network assurance : ervoor zorgen dat de telecomnetwerken dusdanig functioneren dat ze voldoen aan het service level dat Alcatel-Lucent met zowel Orange als Sunrise heeft afgesproken. Voor beide gebruikt Alcatel-Lucent een afzonderlijke IT-organisatie die een vijftal processen voor het afhandelen van netwerkfouten ondersteunt. Dit brengt onnodig veel kosten met zich mee, dus mijn doel was om de IT-functionaliteit te herverdelen, zodat er minder kosten mee zijn gemoeid en dat de netwerken makkelijk op het afgesproken service level functioneren. De huidige processen en IT-systemen binnen Alcatel-Lucent zijn vormgegeven overeenkomstig een aantal frameworks uit de telecomindustrie. Als alternatief hiervoor heb ik gebruik gemaakt van twee methodologieën van onze eigen faculteit. De eerste, genaamd enterprise ontology, genereert een abstract model van de wisselwerking tussen Uitdagingen Niet zelden doen studenten langer over hun afstudeerproject dan de tijd die er voor staat. Dit kan verschillende oorzaken hebben, maar een veel voorkomende is dat de communicatie met het bedrijf of begeleider stroef verloopt, waardoor het project niet volgens plan gaat en de student uiteindelijk gedemotiveerd 18

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition)

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) L. A. te Winkel Click here if your download doesn"t start automatically

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

een kopie van je paspoort, een kopie van je diploma voortgezet onderwijs (hoogst genoten opleiding), twee pasfoto s, naam op de achterkant

een kopie van je paspoort, een kopie van je diploma voortgezet onderwijs (hoogst genoten opleiding), twee pasfoto s, naam op de achterkant Vragenlijst in te vullen en op te sturen voor de meeloopochtend, KABK afdeling fotografie Questionnaire to be filled in and send in before the introduction morning, KABK department of Photography Stuur

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NATUURLIJK SAMEN NATURALLY DUTCH. Koolhaas Natuurlijk is a typically Dutch company: Sober, with a clear vision and no-nonsense. That s what our customers may expect

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this

Nadere informatie

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate.

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate. 1 Test yourself read a Lees de vragen van de test. Waar gaat deze test over? Flash info 1 In the morning I always make my bed. A Yes. B No. C Sometimes, when I feel like it. 2 When I see an old lady with

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

Preschool Kindergarten

Preschool Kindergarten Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards

Nadere informatie

B1 Woordkennis: Spelling

B1 Woordkennis: Spelling B1 Woordkennis: Spelling Bestuderen Inleiding Op B1 niveau gaan we wat meer aandacht schenken aan spelling. Je mag niet meer zoveel fouten maken als op A1 en A2 niveau. We bespreken een aantal belangrijke

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Impact en disseminatie Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Wie is wie? Voorstel rondje Wat hoop je te leren? Heb je iets te delen? Wat zegt de Programma Gids? WHAT DO IMPACT AND SUSTAINABILITY MEAN? Impact

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

Group work to study a new subject.

Group work to study a new subject. CONTEXT SUBJECT AGE LEVEL AND COUNTRY FEATURE OF GROUP STUDENTS NUMBER MATERIALS AND TOOLS KIND OF GAME DURATION Order of operations 12 13 years 1 ste year of secundary school (technical class) Belgium

Nadere informatie

Vertaling Engels Gedicht / songteksten

Vertaling Engels Gedicht / songteksten Vertaling Engels Gedicht / songteksten Vertaling door een scholier 1460 woorden 23 januari 2002 5,4 399 keer beoordeeld Vak Engels Songtekst 1 Another day in paradise Artiest: Brandy & Ray J She calls

Nadere informatie

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right.

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right. Mijn Inspiratie Ik kreeg het idee om een variant te maken van een lamp die ik al eerder had gemaakt. Bij de lamp die in de onderstaande foto s is afgebeeld kun je het licht dimmen door de lamellen open

Nadere informatie

150 ECG-problemen (Dutch Edition)

150 ECG-problemen (Dutch Edition) 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse Click here if your download doesn"t start automatically 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse 150 ECG-problemen

Nadere informatie

Introductie in flowcharts

Introductie in flowcharts Introductie in flowcharts Flow Charts Een flow chart kan gebruikt worden om: Processen definieren en analyseren. Een beeld vormen van een proces voor analyse, discussie of communicatie. Het definieren,

Nadere informatie

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord FUTURE TENSE ( TOEKOMENDE TIJD ) Hoe? 1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord Wanneer? Ad 1. Als iets in de toekomst zal gebeuren

Nadere informatie

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition)

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Ron Schipper Click here if your download doesn"t start automatically Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit

Nadere informatie

irregular verbs onregelmatige werkwoorden

irregular verbs onregelmatige werkwoorden SirPalsrok @meestergijs Wanneer je een zin maakt, zul je iets moeten doen met een werkwoord. Je kan tenslotte niet het hele werkwoord gebruiken bij elk onderwerp. Bijvoorbeeld: spelen Wij spelen volleybal.

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Friday, 15 June 2018. This

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education *3745107457* Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One 1 March 30 April 2015 Approx. 15 minutes

Nadere informatie

Vergaderen in het Engels

Vergaderen in het Engels Vergaderen in het Engels In dit artikel beschrijven we verschillende situaties die zich kunnen voordoen tijdens een business meeting. Na het doorlopen van deze zinnen zal je genoeg kennis hebben om je

Nadere informatie

International Leiden Leadership Programme

International Leiden Leadership Programme International Leiden Leadership Programme Information Evening 1 November 2016 Universiteit Leiden.. LLP Programme team Menno Mennes Lucille Brakefield Janna van Helden Ratna Lachmansingh Programme Bij

Nadere informatie

Joe Speedboot Tommy Wieringa

Joe Speedboot Tommy Wieringa Joe Speedboot Tommy Wieringa Thank you very much for downloading. As you may know, people have search numerous times for their chosen books like this, but end up in harmful downloads. Rather than enjoying

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition)

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C. Huizinga-Arp Click here if your download doesn"t start automatically Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C.

Nadere informatie

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LM2GS4PWIR3FKEP-58-WWET11-PDF File Size 6,444 KB 117 Pages 27 Aug, 2016 TABLE OF CONTENT

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Quick start guide. Powerbank MI Mah. Follow Fast All rights reserved. Page 1

Quick start guide. Powerbank MI Mah. Follow Fast All rights reserved. Page 1 Quick start guide Powerbank MI 16.000 Mah Follow Fast 2016 - All rights reserved. Page 1 ENGLISH The Mi 16000 Power Bank is a very good backup option for those on the move. It can keep you going for days

Nadere informatie

BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA

BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA Read Online and Download Ebook BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA DOWNLOAD EBOOK : BISL EEN FRAMEWORK

Nadere informatie

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Aim of this presentation Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Energieleveranciers.nl (Energysuppliers.nl) Founded in 2004

Nadere informatie

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education *7261263430* DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One 1 March 30 April 2011 No Additional

Nadere informatie

Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition)

Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition) Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017 www.iuscommune.eu INVITATION Ius Commune Masterclass 22 June 2017 Amsterdam Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers,

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst. Wat is de prijs die je kunt winnen? early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have a special

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesnt start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch

Nadere informatie

z x 1 x 2 x 3 x 4 s 1 s 2 s 3 rij rij rij rij

z x 1 x 2 x 3 x 4 s 1 s 2 s 3 rij rij rij rij ENGLISH VERSION SEE PAGE 3 Tentamen Lineaire Optimalisering, 0 januari 0, tijdsduur 3 uur. Het gebruik van een eenvoudige rekenmachine is toegestaan. Geef bij elk antwoord een duidelijke toelichting. Als

Nadere informatie

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE DUTCH THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE 4 0 0 W O R D S T O G E T S T A R T E D I N A N Y L A N G U A G E BY THE FOREIGN LANGUAGE COLLECTIVE Verbs Werkwoorden To be zijn I ik ben You jij bent He/She/It hij/zij/het

Nadere informatie

It s all about the money Group work

It s all about the money Group work It s all about the money Group work Tijdsduur: 45 minuten Kernwoorden: money (geld) coin (munt), banknote (bankbiljet), currency (munteenheid) Herhalings-/uitbreidingswoorden: debate (debat), proposal

Nadere informatie

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training 9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training In 9 dagen jezelf volledig op de kaart zetten Je energie aangevuld en in staat om die batterij op peil te houden. Aan het eind heb jij Een goed gevoel in je

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Vraagzinnen: Je kunt in het Engels vraagzinnen maken door vaak het werkwoord vooraan de zin te zetten. Bijv. She is nice. Bijv. I am late. Bijv. They are

Nadere informatie

HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM READ ONLINE AND DOWNLOAD EBOOK : HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN Click button to download this ebook READ ONLINE AND DOWNLOAD

Nadere informatie

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 0 - -19 1 WELCOME TO SUNEX DISTRIBUTOR PORTAL This user manual will cover all the screens and functions of our site. MAIN SCREEN: Welcome message. 2 LOGIN SCREEN:

Nadere informatie

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information Activant Prophet 21 Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information This class is designed for Customers interested in upgrading to version 12.0 IT staff responsible for the managing of the Prophet 21 system

Nadere informatie

Four-card problem. Input

Four-card problem. Input Four-card problem The four-card problem (also known as the Wason selection task) is a logic puzzle devised by Peter Cathcart Wason in 1966. It is one of the most famous tasks in the study of deductive

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 2.1: My family Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: brother, sister, cousin, mother, father, aunt, uncle, grandmother,

Nadere informatie

News: Tours this season!

News: Tours this season! 1 Do you remember? Lees de zinnen en vul de juiste woorden in. Kies uit: like listen presenter too loud great show number next crowd singer. Let op: je houdt twee woorden over. Welcome back to the best

Nadere informatie

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education *0535502859* DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One 1 March 30 April 2010 No Additional

Nadere informatie

Example. Dutch language lesson. Dutch & German Language Education Pieter Wielick

Example. Dutch language lesson. Dutch & German Language Education Pieter Wielick Example Dutch language lesson Demonstrative Adjectives Close: dit and deze `dit' agrees with `het' and is used to indicate objects that are close, like `this' in English. `deze' agrees with `de' and is

Nadere informatie

Replacement course / vervangend vak

Replacement course / vervangend vak Transition rules / Bachelor / 2017-2018 BSc Bedrijfseconomie Code Course / vak Transition rule / overgangsregel Replacement course / vervangend vak Code Sem or Remarks / Opmerkingen unit / Sem of blok

Nadere informatie

Online Resource 1. Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance

Online Resource 1. Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance Online Resource 1 Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance Journal: Higher Education Authors: Anja J. Boevé, Rob R. Meijer, Roel J. Bosker, Jorien

Nadere informatie

Taco Schallenberg Acorel

Taco Schallenberg Acorel Taco Schallenberg Acorel Inhoudsopgave Introductie Kies een Platform Get to Know the Jargon Strategie Bedrijfsproces Concurrenten User Experience Marketing Over Acorel Introductie THE JARGON THE JARGON

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Analyse 6 januari 203, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education *2942209982* UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One 1 March 30 April 2012 15 minutes

Nadere informatie

Persoonlijke informatie / Personal information

Persoonlijke informatie / Personal information LOB-cv Answers Persoonlijke informatie / Personal information Naam / Name Place of residence Woonplaats Country of residence School / School Nationaliteit / Nationality Geboortedatum / Date-of-birth Place-of-birth

Nadere informatie

Free time! Better skills. Free time with Brenda and Brian. Worksheet

Free time! Better skills. Free time with Brenda and Brian. Worksheet 1 Free time! read a Stel je hebt een dag vrij van school. Schrijf op wat je dan gaat doen. b Lees de tekst en schrijf op welke dingen Brian en Brenda voorstellen om te doen op een vrije dag. Free time

Nadere informatie

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 +

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 + Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B / B + Het mondeling voor Engels Havo duurt 5 minuten en bestaat uit een gesprek met je docent waarin de volgende onderdelen aan de orde komen: *Je moet een stukje

Nadere informatie

Read this story in English. My personal story

Read this story in English. My personal story My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights

Nadere informatie

OUTDOOR HD BULLET IP CAMERA PRODUCT MANUAL

OUTDOOR HD BULLET IP CAMERA PRODUCT MANUAL OUTDOOR HD BULLET IP CAMERA PRODUCT MANUAL GB - NL GB PARTS & FUNCTIONS 1. 7. ---- 3. ---- 4. ---------- 6. 5. 2. ---- 1. Outdoor IP camera unit 2. Antenna 3. Mounting bracket 4. Network connection 5.

Nadere informatie

DALISOFT. 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool. Connect the TDS20620V2. Start DALISOFT

DALISOFT. 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool. Connect the TDS20620V2. Start DALISOFT TELETASK Handbook Multiple DoIP Central units DALISOFT 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool Connect the TDS20620V2 If there is a TDS13620 connected to the DALI-bus, remove it first.

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland 1. Londen In Londen kunnen gebruikers van een scootmobiel contact opnemen met een dienst

Nadere informatie

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of:

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of: Document properties Most word processors show some properties of the text in a document, such as the number of words or the number of letters in that document. Write a program that can determine some of

Nadere informatie

Duiding Strafuitvoering (Larcier Duiding) (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically

Duiding Strafuitvoering (Larcier Duiding) (Dutch Edition) Click here if your download doesnt start automatically Duiding Strafuitvoering (Larcier Duiding) (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Duiding Strafuitvoering (Larcier Duiding) (Dutch Edition) Duiding Strafuitvoering (Larcier

Nadere informatie

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ In MyDHL+ is het mogelijk om van uw zendingen, die op uw accountnummer zijn aangemaakt, de status te zien. Daarnaast is het ook mogelijk om

Nadere informatie

The training courses are only offered in Dutch.

The training courses are only offered in Dutch. Training courses NWO Academy Do you want to focus on the competencies we want to develop throughout the organisation, on what is important for your job and working in projects, or on strengthening your

Nadere informatie

AN URBAN PLAYGROUND AFSTUDEERPROJECT

AN URBAN PLAYGROUND AFSTUDEERPROJECT AN URBAN PLAYGROUND 2005 Het vraagstuk van de openbare ruimte in naoorlogse stadsuitbreidingen, in dit geval Van Eesteren s Amsterdam West, is speels benaderd door het opknippen van een traditioneel stadsplein

Nadere informatie

THE WORK HET WERK HARALD BERKHOUT

THE WORK HET WERK HARALD BERKHOUT THE WORK During the twenty years of its existence Studio Berkhout has evolved into the number one studio specialized in still life fashion photography. All skills needed for photography and styling, including

Nadere informatie

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text.

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. 9006625806_boek.indd 1 31/08/16 15:26 1 6 test This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. living room kitchen bedroom toilet

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Paper 4 Writing May/June hour

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Paper 4 Writing May/June hour *9572620256* Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 0515/04 Paper 4 Writing May/June 2015 1 hour Candidates answer on the Question

Nadere informatie

Add the standing fingers to get the tens and multiply the closed fingers to get the units.

Add the standing fingers to get the tens and multiply the closed fingers to get the units. Digit work Here's a useful system of finger reckoning from the Middle Ages. To multiply $6 \times 9$, hold up one finger to represent the difference between the five fingers on that hand and the first

Nadere informatie

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur Security Les 1 Leerling: Klas: Docent: Marno Brink 41B Meneer Vagevuur Voorwoord: In dit document gaan we beginnen met de eerste security les we moeten via http://www.politiebronnen.nl moeten we de IP

Nadere informatie

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2 Buy Me FILE BUY ME BK Can you resist all those incredible products that all seem to be screaming: Buy Me! Every day we see them on TV during the commercial break: the best products in the world. How would

Nadere informatie

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen?

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? De firewall van de Speedtouch 789 (wl) kan niet volledig uitgeschakeld worden via de Web interface: De firewall blijft namelijk op stateful staan

Nadere informatie

OVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008

OVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008 OVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008 Instructie Met als doel het studiecurriculum te verbeteren of verduidelijken heeft de faculteit FEB besloten tot aanpassingen in enkele programma s die nu van

Nadere informatie

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT 1 25/2/2016 Biocide CLOSED CIRCUIT 2 Regulatory background and scope Biocidal products regulation (EU) nr. 528/2012 (BPR), art. 19 (4): A biocidal product shall not be authorised for making available on

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One For Examination from 2015 SPECIMEN ROLE PLAY Approx.

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Bewijzen en Technieken 1 7 januari 211, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe.

Nadere informatie

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition)

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Ron Schipper Click here if your download doesn"t start automatically Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit

Nadere informatie

Concept of Feedback. P.S. Gandhi Mechanical Engineering IIT Bombay

Concept of Feedback. P.S. Gandhi Mechanical Engineering IIT Bombay Concept of Feedback P.S. Gandhi Mechanical Engineering IIT Bombay Recap Goal of the course: understanding and learning Assignments: optional to start with Contact hour with TAs: Monday AN: time? Meeting

Nadere informatie