PUBLIEK DOMEIN 2.0 INLEIDING EN PROBLEEMSTELLING PROGRAMMA VERSCHILLENDE SCHAALNIVEAUS HOE MAKEN WE ONS PUBLIEK DOMEIN KLIMAATBESTENDIG?

Transcriptie

1 PUBLIEK DOMEIN 2.0 HOE MAKEN WE ONS PUBLIEK DOMEIN KLIMAATBESTENDIG? VeneConferentie PROGRAMMA 09.30: Inleiding en probleemstelling (Sofie Vandelannoote & An Heyerick) 09.50: Future Proof Landscape Design (Louis De Jaeger) 10:30: Visie op duurzame invulling van het publiek domein (Denis Dujardin) 11.10: Pauze 11.20: Stimuleren van biodiversiteit op bedrijventerreinen (Sam Lievens) 11.30: Naar duurzaam ontwerp en beheer (Cindy Van Caeneghem) 12.00: Panelgesprek en vraaggesprek met de sprekers en de aanwezigen 12.30: Netwerklunch, aangeboden door Veneco 2 INLEIDING EN PROBLEEMSTELLING VERSCHILLENDE SCHAALNIVEAUS Gemeentelijk: opmaak RUP, projectregie, bouwprojecten, ontwikkeling bedrijventerrein, reconversieprojecten SOFIE VANDELANNOOTE - ALGEMEEN DIRECTEUR VENECO AN HEYERICK STAFMEDEWERKER ENERGIE EN KLIMAAT VENECO Intergemeentelijke kennisuitwisseling (VeneConferenties, intergemeentelijke WG en) Efficiëntiewinsten door schaalvoordelen Streekniveau: werken aan regionale ontwikkeling i.s.m. Gent en de provincie 3 4

2 FOCUS IN 2019 Een regionaal afwegingskader voor Venecoprojecten AFWEGINGSKADER Mobiliteit Van onderuit naar onderbouw en bovenbouw Afwegingscriteria: ruimtelijk, duurzaamheid, personeel, financieel Voorzieningen Schakelen tussen schaalniveau s Van sectoraal naar geïntegreerd regionaal beleid Landgebruik Energie Economie 5 6 OPEN RUIMTEGEBRUIK ENERGIEVISIE VENECO NATUUR VERSUS CULTUUR VERSUS NEDERZETTINGSPATROON Legende Naar een aantrekkelijke, klimaatneutrale en adaptieve regio 7 strategische doelstellingen met concrete acties Een regionaal ruimtelijk afwegingskader als basis voor streekgebonden energiebeleid. Veneco wil een voorbeeldfunctie opnemen en streeft naar een energieneutrale werking. Veneco als expertisecentrum rond energie. Veneco ontwikkelt duurzame bedrijventerreinen. Veneco stimuleert en faciliteert gezamenlijke duurzame initiatieven van bedrijven op de bedrijventerreinen binnen haar grondgebied. Energiehuis Veneco coördineert de organisatie van een energieloket in alle aangesloten gemeenten. Veneco initieert en participeert in regionale of intergemeentelijke acties die bijdragen tot de klimaatdoelstellingen van de gemeenten. 7 8

3 EIGEN PROJECTEN ALS HEFBOOM EIGEN PROJECTEN ALS HEFBOOM TER MOTE (NEVELE) VENECO MISPELARE (ZOMERGEM) SINGELKEN (SINT-LAUREINS) AKMO II (ASSENEDE) DRIES (ZULTE)

4 KLIMAATSCENARIO S Temperatuur: Tot + 6,5 C in de zomer in 2100 Tot + 4 C in de winter in 2100 Neerslagpatroon Nattere winters (tot + 30% in 2100) Drogere zomers (tot - 50% in 2100) RISICO S Hitte-overlast Tot 3 à 4 hittegolven per jaar hittedagen per jaar Meer in verstedelijkt gebied 13 Meer hevige onweersbuien Gemiddeld aantal hittegolven (links) en hittegolfdagen (rechts) per jaar voor het huidige klimaat (boven), het 2050-scenario (midden) en het 2100-scenario (onder) RISICO S RISICO S Overstromingen Droogte Tot 8 keer meer extreme rivieroverstromingen 5 25 keer meer rioleringsoverstromingen Verdubbeling van overstroomde oppervlakte 10 keer vaker extreme droogte Waterbeschikbaarheid in de zomer daalt met 28% Laagste zomerdebieten dalen tot 70% Voorkomen van uitzonderlijke droogte die vandaag eens om de 30 jaar voorkomt in 2050 scenario 15

5 IMPACT KLIMAATVERANDERING Gezondheid en welzijn Schade aan gebouwen en infrastructuur Industrie en economie Energie en drinkwater Land en bosbouw Natuur en milieu Toerisme en recreatie 17 PUBLIEK DOMEIN PUBLIEK DOMEIN 19 20

6 PUBLIEK DOMEIN PUBLIEK DOMEIN ADAPTATIE = Aanpassen van natuurlijke en menselijke systemen om de impacts van klimaatverandering op te vangen Adaptatieprincipes Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ontharden Bebossen Ventileren Warmteopname beheersen Ruimte voor water Afschermen EEN EIGENZINNIGE KIJK OP ONDERHOUDSARM GROEN DAT TEGEN EEN STOOTJE KAN LOUIS DE JAEGER, DE COMMENSALIST 23 24

7 VISIE OP DUURZAME INVULLING VAN HET PUBLIEK DOMEIN, KRITISCHE REFLECTIE OP DE PRAKTIJK PAUZE DENIS DUJARDIN, LANDSCHAPSARCHITECT EN DOCENT LANDSCHAP AAN DE FACULTEIT ARCHITECTUUR UCL STIMULEREN VAN BIODIVERSITEIT OP BEDRIJVENTERREINEN SAM LIEVENS, PARKMANAGER VENECO PARKMANAGEMENT 27 28

8 PARKMANAGEMENT Bedrijventerreinen Veneco BIODIVERSITEIT EN BEDRIJVENTERREINEN Parkmanagement nog op te starten Parkmanagement lopende Bedrijventerreinen Veneco - toekomstig Bedrijventerreinen Veneco - huidig WAT IS BIODIVERSITEIT? 1. Soortenrijkdom WAAROM IS BIODIVERSITEIT BELANGRIJK? ESSENTIEEL VOOR HET VOORTBESTAAN VAN DE MENSELIJKE SOORT 2. Genetische variatie binnen de soort 3. Ecosystemen: samenstelling van soorten Essentiële hulpbronnen Ø Voedsel, bouwmaterialen, warmte, textiel, werkzame stoffen in geneesmiddelen, Vitale functies Ø Bestuiving van planten, zuiveren van lucht, water en bodem, beschermen tegen overstromingen, NIET ONUITPUTTELIJK 31 32

9 BELANG VAN BEDRIJVEN- TERREINEN EN BIODIVERSITEIT BELANG VAN BEDRIJVEN- TERREINEN EN BIODIVERSITEIT Aandeel van bedrijventerreinen en tuinen omvat 52% van de ingenomen ruimte De resterende open ruimte wordt gedomineerd door akker en grasland Ruimterapport Vlaanderen 2018 Ruimterapport Vlaanderen BELANG VAN BEDRIJVEN- TERREINEN EN BIODIVERSITEIT BELANG VAN BEDRIJVEN- TERREINEN EN BIODIVERSITEIT Bedrijventerrein als ondersteuner voor lokale biodiversiteit Bedrijventerrein als schakel in een natuurverbinding 35 36

10 BELANG VAN BEDRIJVEN- TERREINEN EN BIODIVERSITEIT Match tussen biodiversiteit en bedrijventerrein BELANG VAN BEDRIJVEN- TERREINEN EN BIODIVERSITEIT Match tussen biodiversiteit en bedrijventerrein Afname van oppervlakte leefgebied Afwezigheid van verbindingselementen Achteruitgang voorplantingswater Vermesting Afname van de aanwezige bloemen Versnippering van het landschap Habitatverlies Verlies aan habitatkwaliteit Exoten Aanleggen van natuurlijke poelen voor opvang regenwater Aanleggen van bloemenweides Insectenhotels of vlinderkasten plaatsen Ecologisch onkruidbestrijding Vermijden van exoten Ecologisch groenbeheer BELANG VAN BEDRIJVEN- TERREINEN EN BIODIVERSITEIT BELANG VAN BEDRIJVEN- TERREINEN EN BIODIVERSITEIT Match tussen biodiversiteit en bedrijventerrein Match tussen biodiversiteit en bedrijventerrein 39 40

11 BELANG VAN BEDRIJVEN- TERREINEN EN BIODIVERSITEIT Match tussen biodiversiteit en bedrijventerrein GREEN DEAL BEDRIJVEN EN BIODIVERSITEIT GREEN DEAL BEDRIJVEN EN BIODIVERSITEIT GREEN DEAL BEDRIJVEN EN BIODIVERSITEIT Ondertekening Sofie Vandelannoote (Algemeen directeur Veneco) Doelstellingen als deelnemende partij Onderzoek naar biodiversiteit en specifieke toepassingsmogelijkheden op bedrijventerreinen De natuurwaarden op bedrijventerreinen verhogen via permanente en tijdelijke natuur Verankering van biodiversiteit in de verkoopsvoorwaarden Coördinatie van eventuele acties omtrent gezamenlijke aanleg en/of onderhoud op bedrijfskavels Partnerschap 43 44

12 GREEN DEAL BEDRIJVEN EN BIODIVERSITEIT Doelstellingen als ondersteunende partij Advies op bedrijfperceelsniveau met aandacht voor biodiversiteit Organisatie van infomomenten voor de bedrijven met oog op promotie van biodiversiteit op en rond bedrijfskavels Draagvlak verhogen bij onze lokale besturen CONCRETE ACTIES INVENTARISATIE BEDRIJVENTERREINEN INVENTARISATIE BEDRIJVENTERREINEN BEPLANTINGSPLAN MACRO ligging in ruimere groen-blauwe netwerk MESO verbinding met plaatselijke natuur MICRO plaatselijke kansen fauna & flora 47 48

13 MOLLEN PANHUIS BIJENHOTEL PANHUIS semi-extensieve gazonbloemenweide haagblok Fagus sylvatica plantvakken met Symphoricarpus chenaultii (gewoon en variëteit 'Hancock') NUTTIGE LINKS NUTTIGE LINKS

14 AANDACHTSPUNTEN VOOR DE TOEKOMST: NAAR DUURZAAM ONTWERP EN BEHEER CINDY VAN CAENEGHEM, LANDSCHAPSARCHITECT PROBLEEMSTELLING RUIMTELIJK PLANNER VENECO KLIMAATVERANDERINGEN KLIMAATADAPTATIE NOOD AAN ONTHARDING ZIEKTEN EN PLAGEN AFSTERVING PLANTEN INVASIEVE PLANTEN NOOD AAN EXTRA MAATREGELEN INZAKE INFILTRATIE EN WATERBUFFERING NOOD AAN RUIMTE VOOR EXTRA GROEN Emelten gras Buxusmot Taxuskever Kastanjemineermot Eiken-processierups Witbolen Hanepoot Japanse duizendknoop. 55 ALS BASIS VOOR DUURZAME GROENINRICHTING 56 BELANG INRICHTING PUBLIEKE RUIMTE MET EXTRA AANDACHT VOOR TOEKOMSTIGE DUURZAME BLAUW-GROENINVULLINGEN

15 KLIMAATADAPTATIE BELANG INRICHTING PUBLIEKE RUIMTE MET EXTRA AANDACHT VOOR TOEKOMSTIGE DUURZAME GROEN- EN WATERINVULLINGEN KANSEN VOOR DE INVULLING VAN HET PUBLIEK DOMEIN HERINRICHTING ALS KLIMAATADAPTIEF OPENBAAR DOMEIN MET AANDACHT VOOR MEERVOUDIG GEBRUIK AANDACHTSPUNTEN VOOR DE TOEKOMST TOEKOMSTIGE GROENINRICHTINGEN ZULLEN SLIM EN KOSTENEFFICIËNT MOETEN GEBEUREN! 57 FOOTER. 58 AANDACHTSPUNTEN VOOR DE TOEKOMST 1. Duurzaam klimaatadaptief ontwerpen 2. Duurzame klimaatadaptieve uitvoering en beheer 1. DUURZAAM KLIMAATADAPTIEF ONTWERPEN 3. Duurzaam klimaatadaptief multifunctioneel gebruik 59 60

16 BASISPRINCIPES HERINRICHTING 1. Meer blauw en groen: Bossen, parken, plantvakken, grasperken, moestuinen, Vijvers, grachten, fonteinen BLAUWE STRUCTUUR 2. Tegengaan van waterdichte verharding: Ontharden van pleinen en open ruimtes, meer groen-blauwe elementen Waterdoorlatende verharding voor parkings, opritten, terassen,. Ø Verkoeling, verbetering van de luchtkwaliteit, betere woonkwaliteit, leefcomfort. Ø Minder en tragere neerslagafstroming (sponswerking) Ø Minder kans op wateroverlast BLAUWE STRUCTUUR 3. Verhogen van de bergingscapaciteit op straat Doordachte wegaanleg (hol ipv bol, afstroming sturen, ) BLAUWE STRUCTUUR 4. Materiaalkeuzes verhardingen en funderingen Ø Groene elementen (bvb boomspiegels) verhogen bergingscapaciteit Ontlasten van riolering, minder verdroging vb gebruik van waterdoorlatende en waterbergende funderingen waterzuivering onder parkings

17 BLAUWE STRUCTUUR 5. Werken met reliëf voor tijdelijke stockering van regenwater gazon wadi Vb in landschapsparkje, speeltuin, BLAUWE STRUCTUUR 5. Werken met reliëf voor tijdelijke stockering van regenwater natuurlijke wadi beplante wadi 30% MEER WATEROPVANG (studie Duitsland) 65 BLAUWE STRUCTUUR 6. Gras- en/of beplantingsstrook/moerasstrook naast verharding GROENE STRUCTUUR > infiltratiestrook Overstromingsplantsoenen: groen met nevenfunctie Niveau boordstenen! 68

18 GROENE STRUCTUUR GROENE STRUCTUUR 1. Biotiek en abiotiek als basis voor de duurzame groeninvulling 1. Biotiek en abiotiek als basis voor de duurzame groeninvulling Bron: Geert Heyneman, stadsecoloog Gent GROENE STRUCTUUR 2. Zoveel mogelijk beperken van cultuurgroen GROENE STRUCTUUR 3. Extensivering ifv biodiversiteit Is jouw gemeente ook een Lonicera nitida-gemeente? BEPERKEN VAN CULTUURGROEN tot zoveel mogelijk klimaatadaptieve cultuurgroen soorten 71 72

19 GROENE STRUCTUUR Extensief bloemrijkgrasland Bron: Steven de Bruycker Extensieve grasmengsels - > graslandeffect GROENE STRUCTUUR 4. Toepassing van klimaatbomen Droogte in de lente en zomer, hevige regenval -- > nieuwe assortimentskeuze met stimulatie van biodiversiteit en beperking van ziektes BOMEN MET TOEKOMST Klimaatbomen van de toekomst 75 76

20 GROENE STRUCTUUR GROENE STRUCTUUR 5. Gebruik van alternatieven 6. Alternatieve aanplantschema s bvb Kleinbladige klaver Turfclover GROENE STRUCTUUR GROENE STRUCTUUR 6. Alternatieve aanplantschema s 6. Alternatieve aanplantschema s

21 DUURZAME UITVOERINGS- EN BEHEERSPRINCIPES Aandacht voor klimaat bij opmaak 2. DUURZAME KLIMAATADAPTIEVE UITVOERING EN BEHEER van bestek en uitvoering van de werken: Bvb: Bodemverdichting vermijden bij aanleg door verplicht gebruik van rijplaten en opname in bestek sancties dmv boeteclausules MAXIMALE WATERINFILTRATIE DUURZAME UITVOERINGS- EN BEHEERSPRINCIPES Extensief beheer als basis voor biodiversiteit en klimaatadaptatie DUURZAME UITVOERINGS- EN BEHEERSPRINCIPES EXTENSIEF BEHEER: Toepassing van gevarieerd maaibeleid als basis voor biodiversiteit VERGROTING VAN NATUURWAARDEN (fauna en flora) KOSTENBESPARING IN ONDERHOUD: tot - 40% minder onderhoudskosten 83 84

22 DUURZAME UITVOERINGS- EN BEHEERSPRINCIPES DUURZAME UITVOERINGS- EN BEHEERSPRINCIPES Extensief beheer als basis voor biodiversiteit en klimaatadaptatie Extensief beheer als basis voor biodiversiteit en klimaatadaptatie ecologisch begrazen extensief maaibeheer DUURZAME UITVOERINGS- EN BEHEERSPRINCIPES Extensief beheer als basis voor biodiversiteit en Klimaatadaptatie 3. DUURZAAM KLIMAATADAPTIEF MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK aan de slag met biomassa 87 88

23 20/03/19 DUURZAAM KLIMAATADAPTIEF MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK DUURZAAM KLIMAATADAPTIEF MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK 1. Dagelijkse functie met nevenfunctie Bvb - Waterpleinen: ontmoetingsruimtes met nevenfunctie waterberging - Natte parkeerterreinen: parkeren met nevenfunctie waterberging - Recreatiezones met nevenfunctie overstromingszones 89 WWW. VENEC O. BE WWW. VENEC O. BE DUURZAAM KLIMAATADAPTIEF MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK Speelnatuur, het nieuwe openbaar groen? Groen met nevenfunctie recreatie 91 WWW. VENEC O. BE 92 WWW. VENEC O. BE

24 DUURZAAM KLIMAATADAPTIEF MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK 2. Gebruik andere kanalen voor financiering onderhoud door multifunctioneel gebruik van de groenzones DUURZAAM KLIMAATADAPTIEF MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK 3. Samenwerking rond klimaatadaptatie Buurtparticipatie en adopteren van het openbaar domein Kostenbesparing voor gemeente en betere betrokkenheid (vb stad Roermond, buurparticipatie openbare groenvoorzieningen exclusief bomenbestand) DUURZAAM KLIMAATADAPTIEF MULTIFUNTIONEEL GEBRUIK 4. Sensibilisatie omtrent PANELGESPREK EN VRAAGGESPREK extensivering en klimaatadaptatie 95 96

25 VRAGEN VERVOLG Relatie tussen landbouw, bedrijven,. versus klimaatadaptatie? Welke drempels zijn er naar realisatie? Hoe draagvlak vergroten? Welke hefbomen zijn nodig voor het activeren van burgers, bedrijven, landbouw? Intergemeentelijk samenwerken als facilitator? Opportuniteiten naar kennisdeling, opleiding, delen materiaal? Integratie in bestaande beleidskaders, groennormen, bestekken? Goede voorbeelden? 29/03/2019 Klimaatevent DeWoestyne Aalter 04/04/2019 Lancering kwaliteitskamer VakWeRK Lokeren 11/06/2019 VeneConferentie: aftakeling van de verkaveling? + lokaal atrium namiddag 17/09/2019 VenConferentie: Goed met Erfgoed 10/12/2019 VeneConferentie: Regiovisie & Bouwmeesterscan Vragen: cindy.vancaeneghem@veneco.be Presentaties te downloaden via