Inhoud. Vooraf 9 Follow the money. 1 De Pionier 13 Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma

Transcriptie

1 Inhoud Vooraf 9 Follow the money 1 De Pionier 13 Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma 2 Het Proefkonijn 28 De miljoenenboetes voor hasjbaron Charles Zwolsman 3 De Consigliere 42 De fatale ambities van advocaat Evert Hingst 4 De Ongrijpbare 62 De buitenlandse potjes van Stanley de Ouwe Hillis 5 De Overlever 79 Het wisselgeld van Rooie Ron de Jong 6 De Erflater 92 De betwiste nalatenschap van Michael Vane 7 De Fiscalist 110 Rob B., meester in rookgordijnen

2 8 De Vriend 131 Een oude rekening voor Rob de Bouwvakker Grifhorst 9 De Belegger 148 Willem Endstra s doos van Pandora 10 De Schatbewaarder 164 Het haperende huishoudboekje van Jan-Dirk Paarlberg 11 Het Liefje 182 De gespeelde onschuld van Maike en Minnie 12 De Handelsreiziger 197 Michel P., de man van zes miljoen 13 De Gokhaleigenaar 213 Een fatale hypotheek voor Marcel Dice Kaatee 14 De Pandjesbaas 231 Hoe Dikke Charles Geerts de hoofdprijs kreeg 15 De Onderhandelaar 242 Hoe drugshandelaar Cees H. de Nederlandse staat dolde 16 De Trofee 267 Een hardnekkige claim van 123 miljoen voor Johan V. Epiloog 279 Afpakken doet pijn (maar misdaad loont) Bijlagen 291 Noten 333 Geraadpleegde literatuur en rapporten 341 Personenregister 345

3 1 De Pionier Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma Jan van Koningsveld keek zijn ogen uit. De jonge fiscaal rechercheur zag hoe zijn collega s van de US Customs in Florida te werk gingen. Op z n Amerikaans. Met donderend geweld viel de douanedienst de witte villa in Boca Raton binnen. Terwijl het niet eens hun eigen zaak was! Het gebeurde op verzoek van de Nederlandse politie en de actie was louter gebaseerd op een witwasverdenking. Het kapitale pand aan de waterkant, ten zuiden van West Palm Beach en met uitzicht op de Atlantische Oceaan, zou zijn gekocht met het drugsgeld van de Amsterdamse crimineel Klaas Bruinsma. In Nederland moest je er toch echt voor zorgen dat de rechter-commissaris en de officier van justitie aanwezig waren bij een huiszoeking, wist Van Koningsveld. Hier niet. Hier gingen ze pats-boem zo naar binnen. Het is ruim twintig jaar geleden, maar oud-belastingman Van Koningsveld dist de details zonder haperen op. Wellicht omdat hij ook tegenwoordig nog steeds een jager is, op zoek naar crimineel geld. Met zijn bedrijf Offshore Kenniscentrum helpt hij de overheid en het bedrijfsleven om fraude op te sporen. Van Koningsveld promoveerde in 2015 aan de Universiteit van Tilburg met De offshore wereld ontmaskerd. Als wetenschapper had hij zich onder meer opnieuw vastgebeten in de zaak

4 14 De Pionier Bruinsma. Een logische keuze, want volgens de promovendus was de Amsterdamse drugshandelaar een van de eersten die offshorevennootschappen vaak gevestigd in belastingparadijzen gebruikte om zijn criminele geld te witten. Begin jaren negentig werd Van Koningsveld vanuit de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (fiod) samen met een collega gedetacheerd bij het Interregionale Recherche Team (irt). Dat team maakte jacht op Bruinsma, die werd verdacht van drugshandel, liquidaties en witwassen. De uitgeleende fiod-man wilde vooral weten hoe het zat met de financiële trajecten van de bende naar de Verenigde Staten, Hongkong en andere verre oorden. Het maakte Van Koningsveld tot een pionier, zoals de verdachte Bruinsma dat ook was. De crimineel experimenteerde met nieuwe wegen om zijn vermogen veilig te stellen, de fiscale rechercheur probeerde als een van de eersten om de exotische geldstromen in kaart te brengen en zo de georganiseerde misdaad in Nederland een slag toe te brengen. De opsporingsinstanties hadden met Klaas Bruinsma een tegenstander van formaat uitgekozen. Een maffiabaas die het weliswaar postuum zou schoppen tot Bekende Nederlander. Bruinsma was de Nederlandse variant op de Italiaans-Amerikaanse godfather, een maffialeider die zijn organisatie bestuurde als ware het een heuse multinational. Amsterdam was het hoofdkantoor en de onderneming was onderverdeeld in meerdere divisies: een voor de smokkel, een voor het geweld en een voor de financiën. Dat beeld komt in eerste instantie op het conto van Paroolverslaggever Bart Middelburg, die de onderwereldcarrière van Bruinsma uitvoerig heeft beschreven in zijn boek De Dominee (1992). In de misdaadbiografie vergeleek de journalist zijn hoofdpersoon met Al Capone die in de jaren dertig bijkans ongrijpbaar was geweest voor politie en justitie. Tot de Belastingdienst de legendarische Amerikaanse gangster onder de loep

5 Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma 15 nam en een witwasverdenking hem nekte. Getackeld door een boekhouder. Die rol had Jan van Koningsveld voor ogen, toen hij het financiële doopceel van Klaas Bruinsma lichtte. Er was voldoende onderzoeksmateriaal. De omzet van Bruinsma s drugshandel werd eind jaren tachtig geschat op vijftig miljoen euro per jaar. Zijn persoonlijk vermogen zou rond de twintig miljoen euro liggen. Bij het irt was Van Koningsveld erin geslaagd de contouren van Bruinsma s bezit in kaart te brengen. De fiod-rechercheurs hadden daarbij hulp gekregen van twee enthousiaste politie-inspecteurs die wel wat zagen in zijn aanpak. De andere, meer klassiek geschoolde collega s bleven zich richten op de organisatie van de drugshandel. Wie bestelde wat op welk moment, waar kwam het vandaan en wanneer werd het geleverd? De bij het rechercheteam gedetacheerde fiod-mannen waren echter vooral kien op het uitgavenpatroon van de criminele topman. Wat spendeerde Bruinsma? Met welke banken deed hij zaken? Welke bezittingen had hij op zijn naam staan? Wat had hij ondergebracht in vennootschappen? Hoe zag zijn vermeend legale bedrijfsstructuur eruit? Met die vragen in het achterhoofd luisterde Van Koningsveld op een heel andere manier naar de vele getapte telefoongesprekken tussen de verdachten. Ook ging hij te rade bij open bronnen als de Kamer van Koophandel en het Kadaster. En hij grasduinde in dossiers bij de fiscus. Daar ontdekte de rechercheur dat Bruinsma keurig belasting betaalde en zelfs een deal met de inspecteur had gemaakt. Het jaarinkomen van de beroepscrimineel was vastgesteld op een ton, terwijl Van Koningsveld toch zelf had uitgerekend dat Bruinsma in het voorgaande jaar al bijna een half miljoen euro had uitgegeven in dure hotels, waar hij langere periodes woonde. De financieel onderlegde opsporingsambtenaar had ook gezien hoe de crimineel pionierde met zogenaamde loanbackconstructies. Tassen met miljoenen vermoedelijk drugsgeld

6 16 De Pionier verdwenen naar belastingparadijzen als Panama en Hongkong. Daar kwam het op de rekening van vennootschappen die werden bestuurd door stromannen. Dat alles was bedoeld om de daadwerkelijke eigenaars te verhullen, meenden de Nederlandse opsporingsinstanties. Met behulp van leningen en hypotheken uit die constructies financierde de Bruinsma-groep ogenschijnlijk legale investeringen. Uiteraard werd er nooit een cent afgelost en bleef De Dominee zelf altijd keurig buiten beeld. Klaas Bruinsma leek daarmee vooralsnog ongrijpbaar. Ondertussen was zijn leiderschap in de Nederlandse onderwereld onbetwist. De intelligente drugsdealer zat boven op de criminele apenrots en zijn financiële positie was navenant. Daarmee had hij in ieder geval één doel bereikt: zijn vader overtreffen in rijkdom. Klaas was de zoon van de Raak-oprichter en frisdrankenfabrikant Ton Bruinsma, met wie hij een getroebleerde relatie had. Hun karakters botsten omdat ze op elkaar leken: ze wilden beiden de beste zijn. De zoon had ook een succesvol zakenman, bankier of advocaat kunnen worden, zeiden familieleden later. Maar het was een loopbaan in de drugs geworden. Toch trok de bovenwereld. Eind jaren tachtig streefde Bruinsma een carrièreswitch na. Hij zou plannen hebben gehad om een legale bank te beginnen in een belastingparadijs en wilde daarnaast vooral tijd besteden aan zijn hobby: zeilen. Volgens een leider van het rechercheteam dat onderzoek naar hem deed, was de crimineel klaar met de drugsbranche. Bruinsma deed eigenlijk helemaal niets. Hij zou kunnen worden vergeleken met een ondernemer die op zijn vijftigste is gestopt met werken. 1 Voor hij definitief met pensioen ging, wilde de godfather nog één slag slaan: het binnenhalen van een buitensporig grote hoeveelheid drugs. Voor deze zogenaamde grote berg had Bruinsma financiers gevonden die graag wilden meedoen. Maar de deal mislukte; de politie onderschepte het transport

7 Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma 17 van vijftig ton hasj. Naar verluidt bezorgde dat de initiator een fikse verliespost en gigantische schulden aan zijn geldschieters. Het ging daarna snel bergafwaarts met Bruinsma. Hij was continu onder invloed van cocaïne en vormde een gevaar voor zijn eigen groep. Wellicht dat hij daarom uit de weg moest worden geruimd. Ex-politieman Martin Hoogland kreeg de opdracht. Op 27 juni 1991 schoot hij De Dominee dood voor de deur van het Amsterdamse Hilton Hotel. De schutter werd gepakt, maar nooit werd duidelijk door wie Hoogland was gestuurd. Bruinsma was verdwenen, maar waar was zijn geld? Had hij zijn kapitaal erdoor gejast of op tijd voorzorgsmaatregelen genomen? En wie zou zich over de nalatenschap ontfermen? In de jaren na zijn liquidatie kende de discussie over de omvang van de erfenis een grote bandbreedte. Het ene kamp vermoedde dat Bruinsma bij zijn dood compleet bankroet was geweest; aan de andere kant meenden kennissen dat er tientallen miljoenen waren weggesluisd. Een naheffing van de Belastingdienst sprak in ieder geval boekdelen: de fiscus meende ruim 16 miljoen euro te kunnen vorderen bij de officiële erfgenamen. Die weigerden destijds deze fiscale erfenis, maar de vermeende schuld zegt iets over de inkomstenstroom die men Bruinsma toedichtte. In ieder geval was de Nederlandse staat buitengewoon geïnteresseerd in de vermeende legaat van de godfather. Het irt was zijn hoofdverdachte kwijt, hun onderzoekssubject was met kogels doorzeefd. Maar de telefoontaps liepen nog. De politie hoorde hoe paniek overheerste bij de achtergebleven medeverdachten. Vooral de geldkwestie bleek onderwerp van gesprek. Bij leven hadden ze ervoor gezorgd dat Bruinsma s bezit op naam van stromannen kwam. Een van die paladijnen vroeg zich over de telefoon af wat te doen met de bankrekeningen en het vastgoed in Florida. Toen Van Koningsveld dat hoorde, meldde hij zich meteen

8 18 De Pionier bij de verantwoordelijke officier van justitie. De fiod-rechercheur wilde graag afreizen om de zaak ter plekke te onderzoeken en eventueel beslag te leggen op de overzeese investeringen. Het zou echter enige maanden duren voor hij een ticket kon boeken de leiding van het om was in die dagen nog niet zo doordrongen van de noodzaak om snel te acteren bij financiële onderzoeken. Toen Van Koningsveld afreisde, bleek het geld al grotendeels uit Amerika weggesluisd. Hij stuitte slechts op de villa in Boca Raton en wat ander vastgoed. Het Parool bracht deze financiële U-bocht in 2003 naar buiten. De stroman die het kapitale pand kocht, had toegegeven voor Bruinsma te werken. Voor de financiering was een Panamese vennootschap gebruikt. Die stond weliswaar niet op naam van Bruinsma, maar het postbusadres van deze Villiers Shipping sa was een pand aan de Amsterdamse Keizersgracht. En daar hield advocaat Paul Smits kantoor, ooit de raadsman van Bruinsma. Wat bleek? Een andere klant van Smits was op papier eigenaar van het Panamese bedrijf Villiers Shipping sa. Het ging om de Griekse reder Sotos Athanassiou. Die had naar eigen zeggen nietsvermoedend zijn vennootschap uitgeleend aan advocaat Smits, onwetend dat er drugsgeld mee werd witgewassen. Athanassiou zou na het debacle met het Amerikaanse bezit zijn bedreigd en had bij de notaris laten vastleggen wat er was gebeurd. Het geld werd cash door Smits aangeleverd, en een assistent op het kantoor van Smits bracht het geld daarop weg in een koffer, citeerde Het Parool uit de verklaring van de Griek. Dat het om geld van Bruinsma ging, leidde de politie af uit papieren die in de Amerikaanse villa werden gevonden. Daarin stond dat de stroman 1,2 mill owed to Klaas Bruinsma. En bij de maatschappijen waar een verzekering op het vastgoed was afgesloten, stond de Amsterdamse crimineel als hypotheeknemer geregistreerd. 2

9 Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma 19 Met enige goede wil zou je kunnen zeggen dat de jacht op het vermogen van Bruinsma tot resultaat had geleid. Maar de vangst was uiterst magertjes. Na jaren van onderzoek was er in Amerika 1,2 miljoen dollar getraceerd. De vermoedelijke buit was volgens de speurders minstens het tienvoudige. Maar waar lag die schat? De Dominee had zijn sporen zo zorgvuldig mogelijk proberen te wissen. Dat had Bruinsma uiteraard niet alleen gedaan. Een clubje juridische en fiscale adviseurs, zoals de eerder genoemde jurist Smits, had die constructies voor hem bedacht. Op een van die facilitators had justitie lange tijd het vizier gericht: de Amsterdamse advocaat John Engelsma. De raadsman van Bruinsma had bijvoorbeeld de voorzorgsmaatregel genomen om de boten van zijn cliënt onder te brengen in stichtingen. Dan kon de fiscus er geen beslag op leggen. Dat gebeurde onder meer met de Neeltje Jacoba, een reddingssloep waar volgens de overlevering prinses Mabel, toen ze nog gewoon Wisse Smit heette, als vriendin van Bruinsma ( die Lange ) vaak de nacht had doorgebracht. De advocaat bemoeide zich met meer zaken dan alleen de Bruinsma-vloot. Hij zorgde volgens de recherche ook voor de vastgoedbeleggingen van de godfather. Vaak investeerde de crimineel via vennootschappen, maar soms ook op persoonlijke titel. Daarvoor gebruikte Bruinsma onder meer hypothecaire leningen van een bedrijfje uit Hongkong. Helino Ltd heette die onderneming, met als directeur ene Yee Tat Wong. De Nederlandse politiemensen vroegen zich af waarom een bedrijf vanuit de Chinese stad vertrouwen had in een Amsterdamse vastgoedhandelaar met uiterst dubieuze antecedenten. 3 De link was snel gelegd. Voor de Nederlandse tak van Helino Ltd trad een bekende jurist op: John Engelsma. Maar die wees elke verdenking van de hand. Het betrof een bonafide firma van beschaafde mensen die hun geld keurig netjes hebben verdiend, meende de raadsman. 4

10 20 De Pionier De samenwerking tussen John Engelsma en Klaas Bruinsma kende een breder verband. Er zouden ook nog twee andere zakenpartners bij betrokken zijn: de pornohandelaren Charles Geerts en Gerard Cok. Dat kwartet vormde de basis voor de geldstroom naar Hongkong. De drugshandelaar zou de anderen hebben gebruikt als dekmantel voor zijn witwasoperatie. Althans, dat was de stellige overtuiging van het Openbaar Ministerie, de fiod en sommige journalisten, maar tot op de dag van vandaag is nooit onomstotelijk bewezen dat het drietal Engelsma, Geerts, Cok inderdaad behulpzaam is geweest bij het doorsluizen van Bruinsma s drugsmiljoenen. Dat lag niet aan de inzet van de opsporingsambtenaren. Die hadden hun best gedaan en waren midden jaren negentig zelfs afgereisd naar Zuidoost-Azië, op zoek naar sluitend bewijs voor de verdenking tegen Helino Ltd. Maar Van Koningsveld en zijn collega s vingen bot in Hongkong. De lokale bank wilde geen inzage geven in de rekeningen van Helino. Zodoende kon de fiod-man niet nagaan of er cash geld was gestort door stroman Wong en op welke dagen dat zou zijn geweest. Ook mocht hij de directeur niet verhoren. Dat laatste was mede veroorzaakt door de advocaten van Geerts en Engelsma. Die waren spoorslags afgereisd om Wong bij te staan, tot verbijstering van Van Koningsveld. De raadslieden hadden met succes een kort geding aangespannen om ondervraging van de Chinese directeur te voorkomen. Wel kon de rechercheur vaststellen dat Helino niet een echt bedrijf was. De limited zat gevestigd op het privéadres van Wong. De fiod-man bleef wroeten en boekte uiteindelijk een succesje. Hij en zijn collega s mochten van de Hongkongse politie Wong informeel horen; de directeur kreeg de status van informant. Het bleek een pyrrusoverwinning. De Chinese stroman vertelde dat de bankrekeningen van Helino Ltd al lang leeg waren. Het geld was in 1994 op verzoek van John Engelsma overgeboekt naar Zwitserland. Suspect, maar nog steeds was

11 Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma 21 nergens de betrokkenheid van Klaas Bruinsma aantoonbaar. De Nederlandse staat had ondertussen al wel de rekening bij de bank Baumann & Cie in Basel laten blokkeren. Op die Zwitserse nummerrekening stond maar liefst een bedrag van 4,3 miljoen euro. Maar na de vruchteloze missie in Hongkong vond justitie het welletjes en hief de blokkering uiteindelijk in 1997 op. Daarmee kwam het geld echter niet vrij. De Zwitsers namen het stokje over. Ze verdachten op hun beurt directeur Wong van witwassen. Die moest maar eens uitleg komen geven over wie er nu eigenlijk daadwerkelijk eigenaar van de miljoenen was. Wong gaf geen sjoege, bleef wijselijk in Hongkong en werd in 2009 bij verstek veroordeeld voor witwassen. Toen kwam er toch een reactie uit het Verre Oosten. Wong ging in beroep en boekte succes. Het Zwitserse Obergericht bepaalde op 11 januari 2010 dat het hele onderzoek naar de herkomst van het geld van nummerrekening veel te lang had geduurd: de strafzaak werd verjaard verklaard. Het kapitaal dat was gestort door Helino was inmiddels aangegroeid tot zo n zeven miljoen euro en diende onmiddellijk te worden vrijgegeven aan de rechthebbenden. Wie dat waren, bleef echter volstrekt onduidelijk. Parool-redacteur Middelburg schreef rond die tijd meerdere stukken over de vermeende Edelweiss-route van Nederland via China naar Zwitserland. Hij bleef ervan overtuigd dat het om een witwasconstructie voor het Bruinsma-geld ging. Zijn publicaties leidden eind 2011 zelfs tot vragen in de Tweede Kamer. Het parlement wilde van minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten weten waarom Nederland dat geld niet alsnog claimde. De witwaswetgeving was inmiddels aangescherpt en de overheid kon ook criminele erfenissen ontnemen. Het antwoord van Opstelten was negatief: de Zwitsers wilden niet meewerken als de Nederlandse justitie de verdenking over de Bruinsma-connectie niet concreet kon aangeven. Het

12 22 De Pionier was volgens de bewindsman ook niet duidelijk of het wel om dezelfde bankrekening ging van personen die in het verleden te liëren waren aan Klaas Bruinsma en naar wie van 1993 tot 1997 een onderzoek liep. Wel stelde Opstelten dat het onderzoek naar deze zakenlieden indertijd al afgedaan was als gevolg van een fiscale schikking. In Het Parool werden deze personen met naam genoemd, de bewindsman deed dit niet. Maar het was overduidelijk dat de minister doelde op Geerts en Engelsma. Die hadden in 1998 met de Belastingdienst geschikt. Toen had het parlement ook al vragen gesteld. Konden criminelen zomaar een witwasverdenking afkopen? Opsteltens voorganger, minister Sorgdrager, benadrukte indertijd dat het niet om witwassen, maar om een fiscale fraudezaak ging. 5 Ook de advocaat van Geerts laat ons weten dat alle witwasverhalen van destijds onzin zijn. De schikking had niets met Bruinsma te maken, maar ging over een boete op niet-afgedragen filmrechten voor Geerts porno-imperium, waar Engelsma ook aandelen in had. En Engelsma zelf had de verdenking eerder al afgedaan als een kwaadaardig, uit de lucht gegrepen gerucht. Kwaadaardige roddel, meer was het niet. Ondertussen staat er een onaangeroerd miljoenenbedrag op een Zwitserse bankrekening te wachten op de rechtmatige eigenaar. Maar is er eigenlijk wel een rechthebbende? En durft deze persoon zich te melden? Zeker. Het komt mij toe. Klaas heeft het van mij gestolen, zegt Anton Bruinsma tegen ons. Hij is de oudere broer van de vermoorde crimineel en meent aanspraak te kunnen maken op het gestalde kapitaal. In 2011 stuurden Anton Bruinsma en zijn zakenpartner Ard Tas een brief naar Baumann & Cie in Basel, waarin ze vroegen om alle tegoeden van Klaas te blokkeren. De bank reageerde afwijzend, waarna de eisers verschil-

13 Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma 23 lende stukken naar het Alpenland stuurden om hun claim te onderbouwen. Maar het bleef stil vanaf Zwitserse zijde. Ooit was Anton Bruinsma een succesvol ondernemer in onroerend goed geweest. Hij had samen met zijn broer Klaas een vastgoedportefeuille ter waarde van vele miljoenen euro s. De bewoners van de Oenenburgweg in Nunspeet hebben vermoedelijk nooit geweten wie er in de jaren tachtig eigenaar van hun woning was. Net zo min als de huurders aan de Meester P.J. Troelstralaan in Assen of de appartementeigenaren aan de Valeriusstraat in Leeuwarden. Ze konden niet bevroeden dat achter huurbaas Flavia Beleggingen bv een criminele Amsterdamse zakenman schuilging die postuum zou uitgroeien tot een legendarische drugshandelaar. De basis voor het woningbezit lag buiten de drugshandel van Bruinsma. Klaas was samen met zijn broers Charley en Anton, en zijn zus Ada een van de vier kinderen van Raak-oprichter en frisdrankfabrikant Ton Bruinsma. Een bemiddelde Gooise familie die bij de dood van senior in 1984 een flinke erfenis kreeg toebedeeld: een kleine miljoen euro voor ieder kind. De broers Anton en Klaas hadden de nalatenschap van hun vader in een gezamenlijk bedrijf gestoken, waarmee ze vervolgens vastgoed aanschaften. Homerun bv heette die vennootschap, gevestigd in de chique Amsterdamse Beethovenstraat. Broer Anton was de directeur en zorgde voor de acquisitie: hij kocht in 1987 onder meer de huizenblokken in het Nunspeetse straatje voor 2,2 miljoen euro van de Stichting Pensioenfonds Productschappen Voedsel Voorziening. Die investering met het geld van papa Bruinsma leidde binnen een paar jaar tot een broedertwist. Klaas heeft het allemaal van me afgepakt, vertelt Anton. Onder dwang. Hij vond dat ik er een potje van had gemaakt, maar dat was onzin. Hij heeft me bedreigd. Ik moest in mei 1989 bij de notaris alles inleveren. Tot en met mijn fietssleutels. Uit officiële stukken blijkt dat in die maand het aandelenpakket van de broer inder-

14 24 De Pionier daad werd overgedragen aan Klaas Bruinsma en enkele van zijn zakenrelaties. Nadat Anton op 18 mei 1989 was gewipt, werd de naam veranderd in Flavia Beleggingen. Als bestuurder trad weer een andere vennootschap op, de stichting Fulvia. Daarvan was advocaat John Engelsma de secretaris en Klaas de voorzitter. Dat het niet vrijwillig was gegaan, was eerder beweerd door Geurt Roos, de voormalige bodyguard van Klaas Bruinsma. Klaas heeft Anton op aanraden van Engelsma uit de Homerun-vennootschap geflikkerd, vertelde Roos na de dood van de godfather aan Middelburg. Daarna was ook de boekhouder van het bedrijf terzijde geschoven. Tot 1989 deed de Volendamse belastingadviseur Jan Guijt de administratie van Homerun. Hij werd opgevolgd door Engelsma. Guijt is inmiddels overleden, maar hij heeft eerder over het vastgoedbedrijf van Anton en Klaas gezegd dat er geen zwart geld in zat. Slechts de witte erfenis van Bruinsma senior. Dat weet ik honderd procent zeker. Ze hadden toen voor rond de zeven miljoen euro onroerend goed, met hypotheken van verschillende banken, de Friesland Bank, de Amro, de abn en de nmb. [...] op papier zag het er keurig uit. 6 De aandelenoverdracht is een van de vele documenten die Anton Bruinsma en Ard Tas hebben ingebracht in een recente procedure. Bijna een kwart eeuw nadat de broer gedwongen afstand heeft gedaan van de vele geïnvesteerde miljoenen, eist het tweetal dat geld alsnog op. Ze willen de miljoenen gebruiken om samen een kringloopboerderij in Italië te beginnen. De Rotterdammer Tas fungeert daarbij als vooruitgeschoven post en probeert zo veel mogelijk officiële steunbewijzen te vergaren. Het duo weet zich daarbij gesteund door officiële stukken van Ernst Olof Faber, jarenlang de huisnotaris van Klaas Bruinsma. Een kantoorgenoot van de inmiddels gepensioneerde Faber vond het Bruinsma-dossier in een doos in de kelder.

15 Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma 25 Anton denkt zijn claim te kunnen stutten met deze documenten (zie de bijlagen achter in dit boek). Veelzeggend zijn de begeleidende aantekeningen die Faber maakte. De voormalige notaris heeft indertijd puntsgewijs genoteerd hoe Anton Bruinsma werd uitgeschreven bij Homerun bv en hoe broer Klaas het bezit in handen kreeg. Reden voor deze aandelenoverdracht kan niet anders zijn dan dat de heer Klaas Bruinsma een voertuig nodig had voor de belegging van zijn behaalde winsten, oordeelt Fabers kantoorgenoot Alex Blom, op verzoek van Anton Bruinsma, ruim twee decennia later. Uit de toenmalige begeleidende krabbels van Faber: Man achter Helino is Wong. Geldstroom = Wong -> Helino -> Hang Seng Bank -> abn -> Nldse beleggingen. En verderop schrijft de notaris: Na studentenopstand Peking 1989 verzoek om ownership Helino buiten Hongkong te brengen. Daarvoor moest klaarblijkelijk een Panamese vennootschap worden opgericht. Dat werd de Far East International Trading Corp (feitc). Notaris Faber: John Engelsma heeft feitc namens Wong opgericht en houdt, namens Wong, de aandelen. Ook is er een Declaration of Trust tussen Wong en Klaas Bruinsma teruggevonden. Hierin wijst Klaas zijn broer Anton direct aan as his additional Trustee. Het stuk is door Wong en de beide Bruinsma s ondertekend. Nog steeds staan er miljoenen op het Zwitserse rekeningnummer Maar vooralsnog hebben de bankiers aan de Jacobsstrasse 46 in Basel niet thuis gegeven. Mochten ze dat wel doen, al dan niet gedwongen door een rechterlijke uitspraak, dan is de vraag wat er gebeurt. Op het moment dat officieel wordt erkend dat in de kluizen van Baumann & Cie nog 7 miljoen euro van wijlen Klaas de Dominee Bruinsma ligt te wachten, kan de broer aankloppen. Maar zal hij de enige kandidaat zijn? Of schrikken de ambtenaren van justitie

16 26 De Pionier dan wakker en eisen het geld op? De vraag is of de erfenis is besmet met crimineel geld. Zo ja, dan kan de overheid onverwijld beslag laten leggen op de nalatenschap. Anton Bruinsma en zijn raadgevers hebben eerder het Openbaar Ministerie gepolst over zijn standpunt. Volgens de erfgenaam heeft het om in de persoon van officier van justitie Henry Hambeukers toegezegd hem geen strobreed in de weg te leggen. In een brief aan de Zwitserse bank Baumann schrijft Anton Bruinsma s notaris Alex Blom: Op dit moment heeft de heer Hambeukers tegen mij uitgesproken op de achtergrond te willen blijven en niet actief bij de afwikkeling te willen worden betrokken. Wim de Bruin, woordvoerder van het Landelijk Parket, zegt in juli 2013 niet in te kunnen gaan op vragen over het contact met Bruinsma cum suis. We kennen niet het hele verhaal en het zou zo kunnen zijn dat aard en inhoud van de contacten er zich niet voor lenen om in de media te bespreken. Door de poging van Anton Bruinsma en Ard Tas om het geld te achterhalen, leidde de Bruinsma-erfenis eind 2014 opnieuw tot Kamervragen. Het parlement wilde van minister Opstelten onder meer weten of het om hulp aan het duo had toegezegd. Op 17 februari 2015 gaf de bewindsman antwoord, maar veel wijzer werd de Kamer daar niet van. Opstelten zei geen mededelingen te kunnen doen of en met wie het om gesprekken voert in het kader van enig onderzoek. Voor witwasbestrijder Jan van Koningsveld was de Bruinsmacasus exemplarisch voor de prioriteit die de Nederlandse overheid gaf aan jacht op crimineel geld. Na de dood van De Dominee was de animo snel verdwenen, de kennis die hij en zijn collega s opdeden, lag daarna op een plank te verstoffen. Iedereen ging over tot de orde van de dag. Maar de mentaliteit is veranderd. Wellicht krijgt de Bruinsma-erfenis nog een straf-

17 Een Edelweiss-route voor Klaas Bruinsma 27 rechtelijk staartje. De staat heeft een scherper geheugen gekregen. In ieder geval is het tegenwoordig veel moeilijker en risicovoller om een besmette nalatenschap te claimen, zo zal ook blijken uit volgende hoofdstukken.