Keizersnede. Inleiding. Wat is een keizersnede? Reden voor een keizersnede. Een geplande keizersnede. Voor de operatie

Transcriptie

1 Keizersnede Inleiding U komt binnenkort naar het MCL voor een keizersnede. Deze brochure geeft informatie over de gebruikelijke gang van zaken rond een keizersnede in het MCL. De medische term voor een keizersnede is een sectio caesarea. Er bestaan verschillende redenen voor een keizersnede. Uw gynaecoloog heeft met u besproken waarom bij u een keizersnede noodzakelijk is. Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen, neem dan contact op met de kraamafdeling. Het telefoonnummer vindt u op de achterzijde van deze folder. Wat is een keizersnede? Een keizersnede is een operatie waarbij uw baby via de buikwand ter wereld komt. De operatie duurt ongeveer 45 minuten, soms langer, soms korter. Uw baby wordt meestal binnen een kwartier na het begin van de operatie geboren. Daarna maakt de gynaecoloog de baarmoeder en de verschillende lagen van de buikwand met hechtingen dicht. Reden voor een keizersnede De gynaecoloog adviseert een keizersnede alleen als een bevalling via de vagina niet mogelijk is of te grote risico's met zich meebrengt voor u, uw baby of voor u beiden. Omdat bij een keizersnede complicaties kunnen optreden, wordt de operatie alleen uitgevoerd als er een goede reden voor is. Een geplande keizersnede Soms is al voor de zwangerschap duidelijk dat te zijner tijd een keizersnede noodzakelijk zal zijn. In andere gevallen blijkt tijdens de zwangerschap dat een keizersnede nodig is, bijvoorbeeld als de placenta (de moederkoek) voor de baarmoedermond ligt of als er complicaties zijn, zoals een placenta die onvoldoende functioneert. In deze gevallen spreekt men van een geplande of primaire keizersnede. Een keizersnede tijdens de bevalling Vaak wordt pas tijdens de bevalling duidelijk dat een keizersnede nodig is. Dit noemt men een secundaire keizersnede. De meest voorkomende redenen daarvoor zijn het niet vorderen van de bevalling en/of dreigend zuurstofgebrek bij de baby. De voorbereidingen voor de operatie zullen in dit geval soms snel plaatsvinden en niet altijd is er tijd voor een goede uitleg of heeft u daar op dat moment geen behoefte aan. Deze uitleg kan dan na de operatie nog gegeven worden aan de hand van deze folder en van het fotoboek over de keizersnede dat op de afdeling aanwezig is. Voor de operatie Op de dag van de operatie wordt u opgenomen in het ziekenhuis. Voor deze ingreep is het noodzakelijk dat u nuchter bent. Dit betekent dat u vanaf een bepaald tijdstip niet meer mag eten en drinken. De anesthesioloog geeft u hierover meer informatie. Als u bloedverdunners gebruikt, moet u een paar dagen van tevoren hiermee stoppen. Hierover krijgt u meer informatie van uw gynaecoloog en de anesthesioloog. 1

2 U mag geen bodylotion gebruiken op de dag van de operatie. Gezichtscrème is wel toegestaan. Bespreek voor de operatie duidelijk uw ideeën en wensen met de gynaecoloog. De opname Op de opnamedag meldt u zich op het afgesproken tijdstip bij de balie van afdeling E. Op de afdeling wordt u ontvangen door de verpleegkundige. Zij/hij brengt u naar uw kamer. Er wordt vervolgens gedurende een half uur een CTG gemaakt. Dit is een hartfilmpje van de baby. Ongeveer een uur voor de operatie helpt de verpleegkundige het operatiejasje aan te trekken. Daarna brengt de verpleegkundige een blaaskatheter in. Dit is een slangetje in de blaas dat er voor zorgt dat tijdens de operatie de blaas leeg blijft. U mag tijdens de operatie geen sieraden, make-up of nagellak dragen. Als u contactlenzen of een gebitsprothese hebt, moet u die uitdoen. Krijgt u een ruggenprik (spinale anesthesie)? Dan mag u uw gehoorapparaat, gebitsprothese en/of bril wel blijven dragen. Uw partner mag aanwezig zijn bij de operatie. Het is de gewoonte dat uw partner samen met de verpleegkundige van de afdeling wacht tot de verdoving ingewerkt is. Uw partner mag, als alles gereed gemaakt is voor de operatie, bij het hoofdeinde van uw bed zitten. De verpleegkundige die meegaat maakt foto's voor u. Het is niet toegestaan om een video-opname te maken. De gang van zaken rondom de operatie U wordt door de verpleegkundige naar het operatiecomplex gebracht. Voordat u naar de operatiekamer gebracht wordt verblijft u eerst even in de wachtruimte, de zogenaamde holding. Op de holding wordt een infuus ingebracht. Dit is een klein slangetje in de arm waardoor extra vocht toegediend wordt. Dit heeft u nodig voor de verdoving (ruggenprik) of narcose. De verpleegkundige en uw partner kleden zich in de tussentijd om in operatiekleding. Op de operatiekamer stapt u over op de operatietafel en zal de anesthesioloog u de verdoving geven. Er zijn twee soorten verdoving mogelijk: narcose en een ruggenprik. Tegenwoordig wordt vaak een ruggenprik gegeven. In enkele gevallen zal er voor narcose worden gekozen. De anesthesioloog zal in het eerder genoemde gesprek zijn advies met u bespreken. Een ruggenprik Bij een ruggenprik spuit de anesthesioloog verdovende vloeistof tussen de ruggenwervels. De huid wordt eerst plaatselijk verdoofd. Al snel worden uw onderlichaam en benen gevoelloos. Soms bent u kortdurend wat misselijk als gevolg van een bloeddrukdaling. Bij een ruggenprik maakt u de geboorte van uw baby bewust mee. U voelt tijdens de operatie geen pijn, wel voelt u soms dat er getrokken of geduwd wordt aan of op uw buik. 2

3 Narcose Bij narcose slaapt u tijdens de keizersnede. Er wordt narcose gegeven waarbij uw baby zo weinig mogelijk medicijnen zoals slaapmiddelen en pijnstillers via de placenta krijgt. De medicijnen worden via het infuus ingespoten. Soms krijgt u van tevoren wat zuurstof via een kapje voor uw neus. Terwijl u slaapt krijgt u een buisje in uw luchtpijp voor de beademing. De operatie Bijna altijd maakt de gynaecoloog een bikinisnede, een horizontale (dwarse) snede van cm vlak boven het schaambeen, ongeveer rond de haargrens. Na de snede in de huid worden het vet onder de huid en een laag verstevigend bindweefsel boven de buikspieren doorgesneden. De lange buikspieren die van de ribbenboog naar beneden lopen worden opzij geschoven en vervolgens opent de gynaecoloog de buikholte. De blaas, die voor een deel over de baarmoeder heen ligt, wordt losgemaakt van de baarmoeder en naar beneden geschoven. Daarna haalt de gynaecoloog meestal via een dwarse snede in de baarmoeder uw kind naar buiten. Hierbij wordt vaak op uw buik gedrukt. Als uw baby geboren is, wordt de navelstreng doorgeknipt. Omdat alles steriel moet blijven, mag de partner dit niet zelf doen, zoals bij een 'normale' bevalling. Nadat de gynaecoloog de navelstreng heeft doorgeknipt, mag de vader/partner het laatste stukje van de navelstreng afknippen. Na het doorknippen van de navelstreng krijgt u via het infuus doorgaans een antibioticum en een medicijn om de baarmoeder te laten samentrekken. Als de placenta geboren is, hecht de gynaecoloog de baarmoeder en de verschillende lagen van de buikwand. Zodra uw baby geboren is brengt de verpleegkundige uw baby naar de opvangtafel. Hier kijkt de kinderarts uw kind na. Dit wordt altijd gedaan bij een keizersnede. Daarna komt uw baby bloot bij u op de borst te liggen, net zoals bij een vaginale geboorte. Dit kan soms niet, of slechts kort, als uw baby naar de couveuseafdeling moet. Dit beslist de kinderarts. Het eerste huid op huidcontact heeft veel positieve effecten zowel voor moeder als kind. Heeft dit eerste contact niet direct kunnen plaatsvinden, dan kan dit in overleg met de verpleegkundige op een later tijdstip gebeuren. Na de operatie Als de operatie klaar is wordt u naar de verkoever, de uitslaapkamer, gebracht. Hier worden uw bloeddruk, polsslag en het bloedverlies goed in de gaten gehouden. Uw baby krijgt daar de eerste verzorging, denk aan wegen, temperaturen en de eerste voeding. De verpleegkundige die steeds bij u en uw partner is gebleven kan u helpen bij de eerste voeding. Als uw toestand stabiel is komt u terug op uw kamer op de afdeling. Ook nu worden uw bloeddruk en het bloedverlies regelmatig gecontroleerd. Via het infuus krijgt u nog vocht toegediend. U mag rustig aan beginnen met drinken. De dag na de operatie begint u, afhankelijk van eventuele misselijkheid en het op gang komen van de darmen, weer met eten. Als dit goed gaat wordt het infuus verwijderd. Bij een ruggenprik hebt u de eerste uren na de operatie nog geen controle over uw benen. Geleidelijk krijgt u het gevoel en de kracht in uw benen terug. 3

4 Als de verdoving van de ruggenprik uitgewerkt is krijgt u langzaam het gevoel in uw buik en benen terug. U kunt pijn aan de wond voelen en soms last hebben van pijnlijke naweeën. U krijgt hiervoor standaard 4 x per dag 1000 mg paracetamol. Daarbij kunt u de eerste dag, indien nodig, pijnstillende injecties krijgen. De blaaskatheter die de urine afvoert wordt de volgende dag, meestal 24 uur na de operatie, door de verpleegkundige verwijderd. Als de katheter verwijderd is kunt u meestal zelf weer naar het toilet lopen. Om trombose te voorkomen krijgt u eenmaal per dag een injectie onder de huid van uw bovenbeen met een bloedverdunnend middel (fraxiparine). De dag na de operatie wordt bloed afgenomen om na te gaan of u bloedarmoede hebt. Zo nodig bespreekt de arts met u het gebruik van ijzertabletten of wordt er een bloedtransfusie geadviseerd. De dag van de operatie heeft u bedrust. In de dagen daarna kunt u rustig aan weer gaan bewegen; eerst even op de stoel zitten, daarna steeds wat meer. U voelt zich vaak nog slap en wat duizelig bij het opstaan, dat wordt geleidelijk beter. De dag na de operatie helpt de verpleegkundige u met wassen en aankleden. De tweede dag na de operatie kunt u meestal weer onder de douche. De gynaecologen gebruiken voor het hechten oplosbaar hechtdraad, dit hoeft niet verwijderd te worden. In een enkel geval wordt er toch hechtdraad gebruikt dat verwijderd moet worden, dit gebeurt meestal thuis door de verloskundige of huisarts. De zorg voor uw baby De eerste dag verzorgt de verpleegkundige meestal uw baby. Natuurlijk mag uw partner hierbij helpen. Wanneer u zich goed voelt kunt u uw baby samen met de verpleegkundige of partner gaan verzorgen. Uw baby ligt 24 uur per dag bij u op de kamer, dit noemen we rooming-in. Soms is het noodzakelijk dat uw baby na de keizersnede opgenomen wordt op de couveuseafdeling. De verpleegkundige van die afdeling maakt dan afspraken met u over de verzorging en de voeding. Uw baby moet binnen drie werkdagen aangegeven worden bij de burgerlijke stand. Vergeet u ook niet om de baby in te schrijven bij uw zorgverzekering. Voeding Als u graag borstvoeding wil geven, dan is dit ook heel goed mogelijk na een keizersnede. U kunt uw baby al op de verkoever proberen aan te leggen of het eerste flesje geven. Ook na volledige narcose, wanneer u weer goed wakker bent, is dit goed mogelijk. De eerste dag is liggend voeden vaak het minst pijnlijk. De verpleegkundige zal u uiteraard helpen bij de voedingen. Als uw baby in de couveuse ligt en u geeft borstvoeding, dan kunt u de moedermelk afkolven. De melk wordt dan met een flesje gegeven of indien nodig via een sonde, een dun slangetje dat in de maag van uw kind uitkomt. U kunt zowel op de couveuseafdeling als de kraam afdeling kolven. 4

5 Ontslag Afhankelijk van herstel en gezondheid van u en uw baby gaat u rond de derde dag na de operatie weer naar huis. Als de arts de definitieve datum en tijdstip van ontslag met u besproken heeft kunt u zelf de kraamzorg voor thuis regelen. Bij ontslag krijgt u een afspraak mee voor de nacontrole bij de gynaecoloog. Daarnaast krijgt u nog formulieren mee voor de verloskundige, kraamverzorgster en huisarts. Voor ontslag zal de baby nog éénmaal door de kinderarts(-assistent) worden nagekeken. Complicaties Iedere operatie brengt risico's met zich mee, ook een keizersnede. Ernstige complicaties zijn gelukkig zeldzaam, zeker als u gezond bent. Bloedarmoede Bij elke keizersnede is er bloedverlies. Bij ruim bloedverlies ontstaat er bloedarmoede. Soms is na afloop het gebruik van ijzertabletten of een bloedtransfusie noodzakelijk. Bij een voorliggende placenta (moederkoek) is de kans op fors bloedverlies en een bloedtransfusie groter. Blaasontsteking Een enkele keer komt na een keizersnede een blaasontsteking voor. Bij klachten zal uw urine worden gecontroleerd op een infectie. Zo nodig krijgt u een antibioticum. Een blaasontsteking kan ook later nog ontstaan. Nabloeding in de buik Een nabloeding is een zeldzame complicatie van een keizersnede. Bij een ernstige hoge bloeddruk waarbij het bloed minder goed stolt, komt een nabloeding vaker voor. Een enkele keer is een tweede operatie noodzakelijk. Bloeduitstorting in de wond Een onderhuidse bloeduitstorting in de wond ontstaat doordat een bloedvaatje in het vet onder de huid blijft nabloeden. Dit herstelt zich vaak spontaan. Infectie Een infectie van de wond en/of baarmoeder komt een enkele keer voor. Om een infectie te voorkomen, krijgt u tijdens de operatie een antibioticum toegediend. Trombose Bij elke operatie en na elke bevalling is er een verhoogd risico op een trombose. Om dit te voorkomen krijgt u bloedverdunnende middelen (fraxiparine) zolang u in het ziekenhuis opgenomen bent. Een beschadiging van de blaas Dit is een zeldzame complicatie. De kans hierop is wat groter als u al verschillende malen een keizersnede heeft ondergaan. Er kunnen dan verklevingen rond de blaas zijn. Het is goed mogelijk een blaasbeschadiging te hechten. Wel heeft u vaak langer een katheter nodig. 5

6 Darmen die niet goed op gang komen Na een keizersnede moeten de darmen weer op gang komen. In zeldzame gevallen gebeurt dit niet of te traag. Er verzamelt zich dan vocht in de maag en de darmen, wat leidt tot misselijkheid en braken. Een maagsonde kan dan nodig zijn om dit vocht af te voeren. Pas daarna komen de darmen op gang. Leefregels Herstel na een keizersnede Het herstel na een keizersnede duurt langer en brengt andere problemen met zich mee dan het herstel na een normale bevalling. U bent namelijk niet alleen (opnieuw) moeder geworden, maar ook herstellende van een buikoperatie. De snelheid van het herstel zal afhangen van een aantal persoonlijke omstandigheden. Dit zijn bijvoorbeeld uw conditie voor de operatie, het verloop van uw bevalling en uw leeftijd. Ook het verloop van de operatie heeft invloed op uw herstel. Klachten Een veel gehoorde klacht na een keizersnede is vermoeidheid. Deze vermoeidheid duurt soms langer dan de eerste zes weken na de bevalling. Dit is heel gewoon, u heeft immers een operatie achter de rug. Zorg daarom dat u voldoende rust krijgt. Activiteiten De eerste twee weken na de bevalling heeft u genoeg aan de zorg voor uw kind. Zwaar huishoudelijk werk en zwaar tillen worden de eerste zes weken afgeraden. Deze periode is belangrijk voor het herstel van de wond. U kunt gaandeweg uw activiteiten uitbreiden (licht huishoudelijk werk, kleine boodschappen). Luister naar uw eigen lichaam, u voelt zelf aan wat wel en niet kan. Het is verstandig om voor de eerste weken na de kraamzorg iemand te vragen voor huishoudelijke ondersteuning, bijvoorbeeld uw partner, familie, vrienden of gezinszorg. Wij adviseren u de eerste twee weken niet zelf auto te rijden of te fietsen. U kunt weer zelf autorijden als u zich weer goed kan concentreren en zich weer goed en snel kan bewegen. Zes weken na de operatie kunt u met sporten en buikspieroefeningen beginnen. De verschillende lagen van de buikwand zijn dan goed genezen. Het gebruik van anticonceptie Het gebruik van voorbehoedsmiddelen is niet anders dan na een normale bevalling. In principe kunt u na twee weken de pil weer gebruiken. Pillen die oestrogenen bevatten zijn af te raden in de periode waarin borstvoeding wordt gegeven. Wanneer de baarmoeder voldoende klein geworden is, kan ook het spiraaltje worden gebruikt. Hierover kunt u met de huisarts of bij de nacontrole een afspraak maken. Het hebben van gemeenschap Gemeenschap wordt afgeraden zolang er nog bloederige afscheiding is. Deze afscheiding blijft meestal vier tot zes weken. Als er na gemeenschap bloederige afscheiding optreedt, is dit niet verontrustend. Het is dan wel verstandig met gemeenschap te wachten tot na de nacontrole bij de gynaecoloog. Deze nacontrole op de polikliniek is ongeveer zes weken na ontslag. Er is niets op tegen om al eerder seksueel opgewonden te raken of te masturberen. 6

7 Soms kan gemeenschap in het begin anders aanvoelen dan voor de keizersnede en ook pijnlijk zijn. Bij veel vrouwen duurt het langere tijd voordat zij weer zin hebben in seksueel contact. Dit heeft deels te maken met uw hormoonhuishouding na de bevalling en is een heel natuurlijk verschijnsel. Wanneer de klachten blijven bestaan, kunt u hiervoor contact opnemen met uw huisarts, deze kan u doorsturen naar de gynaecoloog of seksuoloog. Litteken Omdat bij een bikinisnede (het horizontale litteken) zenuwen in de buikwand zijn doorgesneden, kunt u een doof gevoel hebben rond het litteken. Boven dit gebied met een doof gevoel kan er tot halverwege de navel een gebied zijn dat juist extra gevoelig is. Vaak is pas na 6 tot 12 maanden het gevoel in de buikwand weer normaal. Aan de zijkant van het litteken kunt u de eerste tijd een trekkend gevoel hebben. Dit komt door de inwendige hechtingen. U hoeft zich hier geen zorgen over te maken. De uitwendige hechtingen lossen bijna altijd vanzelf op, een enkele keer is het nodig om deze na een week te verwijderen. De verloskundige kan de uitwendige hechtingen dan verwijderen. Weer zwanger worden U mag ongeveer een half jaar na de keizersnede weer zwanger worden. Een volgende bevalling moet altijd onder leiding van een gynaecoloog in het ziekenhuis plaatsvinden. Bij de volgende bevalling weer een keizersnede? De gynaecoloog adviseert u meestal om minimaal een halfjaar te wachten om weer zwanger te worden. Zo krijgen de wond en de baarmoeder voldoende kans om te herstellen van de operatie. Of bij een volgende bevalling weer een keizersnede nodig is, hangt van de reden van deze keizersnede af. Bespreek daarom bij de nacontrole hoe groot de kans is dat u een volgende keer een 'normale' bevalling tegemoet kunt zien. Vaak is bij een volgende baby geen keizersnede nodig. Wel krijgt u dan altijd een medische indicatie om in het ziekenhuis te bevallen. Informatie Voor meer informatie kunt u terecht bij: De site van het MCL: Vereniging Keizersnede-Ouders (VKO) Postbus AE Sassenheim Telefoonnummer Het patiëntenplatform van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie: Tot slot Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen? Dan kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met de polikliniek gynaecologie. 7

8 Polikliniek gynaecologie MCL MCL Harlingen Afdeling E (kraam) Verloskamers MCL december 2018 Docnr (6) 8