DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ De Franse Tijd in Nederland Project voor groep 7-8 Provincie Utrecht

Transcriptie

1 DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ De Franse Tijd in Nederland Project voor groep 7-8 Provincie Utrecht

2 DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 2 De Pyramide van Austerlitz/ De Franse Tijd is ontwikkeld door Landschap Erfgoed Utrecht in samenwerking met de Commissie Franse Tijd van de Pyramide van Austerlitz te Woudenberg. Het is aangepast in Dit project kwam tot stand met financiële steun van de Provincie Utrecht. Landschap Erfgoed Utrecht, 2010 Postbus 121, 3730 AC De Bilt T E onderwijs@landschaperfgoedutrecht.nl W Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming worden overgenomen.

3 3 Inhoud Inhoud 3 Voorwoord 4 Inleiding 5 Opzet project & tijdsinvestering 6 Les 1: Een piramide in Nederland?! 7 Les 2: De Franse Tijd 11 Les 3: Bezoek aan de Pyramide van Austerlitz 13 Les 4: De Pyramide nu en in de toekomst 14. DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 3

4 Voorwoord Midden in ons land staat een op het eerste gezicht nogal merkwaardig monument: de Pyramide van Austerlitz. Voor veel mensen slechts een plek om een heerlijk dagje uit met de kinderen te beleven: de grote speeltuin midden in de bossen is al jaren een trekpleister voor dagjesmensen en voor schoolreisjes. Wat men zich misschien niet realiseert is dat de Pyramide zelf al direct vanaf de bouw een grote bezienswaardigheid was voor mensen uit de omgeving, en voordat de Pyramide gebouwd was, was het legerkamp dat vlakbij die plaats lag een grote attractie. Want dat is de oorsprong van de Pyramide van Austerlitz: ze is opgeworpen door Franse en Nederlandse soldaten in dienst van Napoleon, in een tijd die we nu de Franse Tijd noemen, een bijzondere periode in onze geschiedenis die duurde van 1795 tot DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 4 Met als uitgangspunt de Pyramide, een tastbaar monument in het landschap, gaan de leerlingen in dit project op zoek naar antwoorden op de vragen: wie heeft die piramide gebouwd en waarom? En waarom daar? Stap voor stap gaan ze terug in de tijd: als de Pyramide gebouwd is door Franse en Nederlandse soldaten, wat deden die daar dan? Wat deed opperbevelhebber Marmont hier? Waarom heeft Keizer Napoleon hem naar Nederland gestuurd? Wat was de rol van de patriotten? Hoe komt de Pyramide van Austerlitz (en het nabijgelegen dorpje) aan haar naam? En ten slotte: wat merken wij nu nog van de Franse tijd? Hieraan gekoppeld is een rekenles die duidelijk maakt dat de invoering van de standaardmaten en gewichten in ieder geval een zeer positieve ingreep van Napoleon was. Hoogtepunt van het project is een bezoek aan de Pyramide waarbij nog veel meer geleerd en ontdekt wordt. Het project kan goed aansluiten bij de leerstof van groep 7 (soms 6 of 8) over de Bataafse Republiek en Lodewijk Napoleon. Wij wensen u veel plezier bij de uitvoering van dit project! Landschap Erfgoed Utrecht

5 5 Inleiding Doelstelling en doelgroep Het project De Pyramide van Austerlitz/De Franse Tijd is bestemd voor leerlingen van groep 7. Aan de hand van een tastbaar monument leren ze over de Franse Tijd in Nederland. Het project geeft hiermee invulling aan de lesstof die in groep 7 aan de orde komt op een speelse en beeldende manier, waardoor de leerlingen er niet alleen plezier aan beleven, maar ook in staat zijn zich de lesstof snel eigen te maken. Het monument zelf gaat hierdoor leven, wat de leerlingen in staat stelt zelf meer betekenis te geven aan hun eigen omgeving. De globale leerdoelen van het project De Pyramide van Austerlitz/De Franse Tijd voor groep 7 zijn: - kennis opdoen over de Franse Tijd in Nederland en de Pyramide van Austerlit z; - kennis maken met erfgoed in de eigen omgeving en leren nadenken over het belang daarvan. De volgende vaardigheden worden daarbij geoefend: - onderzoekend leren aan de hand van authentieke bronnen; - kritisch bronnenonderzoek kunnen doen; - kaartvaardigheden; - rekenvaardigheden; - taalvaardigheden (begrijpend lezen, antwoorden formuleren); - opgedane kennis actief toepassen. Lesstofverrijking De Pyramide van Austerlitz/De Franse Tijd sluit aan bij de kerndoelen voor geschiedenis en bij de lesstof van groep 7 (soms 6 of 8). Het project kan een deel van de stof in veelgebruikte geschiedenismethodes vervangen. In de voorbereidings- en verwerkingslessen komen naast geschiedenis ook tekenen, meten, rekenen, en lezen aan bod. Aansluiting Aansluiting van het project op de canon: de landelijke geschiedeniscanon op Napoleon Bonaparte. De Franse Tijd De Patriotten. Crisis in de Republiek de regionale geschiedeniscanon op Patriotten en orangisten Politieke tegenstellingen Pyramide van Austerlitz De Franse Tijd de onderwijscanon bij de regionale canon op Pyramide van Austerlitz De Franse Tijd Op de tijdvakken: 6. Regenten en Vorsten 7. Pruiken en Revoluties DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 5

6 Opzet project & tijdsinvestering De totale tijdsinvestering bedraagt minimaal 210 minuten Les 1: Een piramide in Nederland?! Les 2: De Franse Tijd 45 minuten 45 minuten Les 3: Bezoek aan de Pyramide van Austerlitz 90 minuten (zonder reistijd) Bij de Pyramide worden de leerlingen opgevangen door een rondleider van de Pyramide. Les 4: De Pyramide nu en in de toekomst minuten (afhankelijk van de gekozen creatieve opdracht) Wenken voor de gebruiker Om de leerlingen optimaal van dit lesmateriaal te laten profiteren moet u als leerkracht op een aantal zaken letten: DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 6 De voorbereidingslessen op school zijn onmisbaar: tijdens de excursie wordt voortgebouwd op de in deze lessen opgedane kennis. Bij de Pyramide bent u als leerkracht verantwoordelijk voor de orde. Op deze manier kan de rondleider/begeleider zich geheel op de inhoudelijke kant van de les richten. Als er voor de fiets/bus/autotocht naar de Pyramide ouders nodig zijn, vergeet u dan niet deze tijdig te regelen. Het lesmateriaal bestaat uit: -leerkrachtenhandleiding (download van de onderwijssite) -werkboekjes (download van de onderwijssite) -boekjes over de Franse tijd (toegestuurd per post)

7 7 Les 1: Een piramide in Nederland?! Activiteit: Doel: Duur: Lespakket: Voorbereiding: Verhaal beluisteren en film kijken, klassikaal -Introductie van het project met behulp van herinneringen van een ooggetuige van het Kamp van Zeist en de Pyramide -Informatie verwerven over het waarom van de Pyramide van Austerlitz -Informatie verwerven over de Franse Tijd in Nederland 45 minuten -Herinneringen van de Franse generaal François Dumonceau. -Werkboekje Print de werkboekjes voor alle leerlingen Lesomschrijving Introductie Vertel: Vlak bij het dorp Austerlitz staat een piramide. Geen echte Egyptische piramide, van steen, duizenden jaren oud en met geheime gangen erin. Maar... er staat toch maar een echte namaak Egyptische piramide midden in Nederland! En die staat daar niet zomaar. Hoe komt dat ding daar dan? Wie heeft hem gebouwd en waarom? Misschien ben je er wel eens geweest, om naar de speeltuin te gaan en iets lekkers te eten in het restaurant. Maar wist je wel dat er een spannend en bijzonder verhaal bij die piramide hoort? Tip: Toon de website van de Pyramide van Austerlitz op het digibord. Vertel de leerlingen dat zij in deze en de volgende lessen antwoorden gaan zoeken op de bovenstaande vragen. Dat zijn dus: Wie heeft de Pyramide gebouwd? Waarom? Waarom precies daar? Verhaal Lees voor: Uit de herinneringen van Generaal François Dumonceau. De (latere) generaal was 14 jaar oud toen hij voor het eerst in het Kamp van Zeist kwam. Jare n later heeft hij zijn herinneringen opgeschreven in een boek. Hieronder staat een stukje uit zijn boek. In 1804 was mijn vader enige tijd in Nederland, toen hij opperbevelhebber Marmont begeleidde op een inspectiereis. Ik reisde mee met mijn vader als artillerist (kanonnier, iemand die het kanon bedient). De inspectiereis voerde langs verschillende plaatsen in het land. Ik werd uiteindelijk naar Haarlem gestuurd omdat mijn vader ging kamperen in de omgeving van Utrecht. Na een tijdje vroeg hij mijn moeder, die ook mee was, mijn oom Frans en mij, om naar het kamp te komen; hij dacht dat wij dit wel graag zouden willen zien. DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 7

8 DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 8 We vertrokken in de eerste dagen van augustus, reisden met een gehuurd rijtuig bespannen met vier paarden. De eerste avond overnachtten we in een herberg, waar we zachte kleine witte broodjes kregen, cadetjes genaamd. Die waren zeer smakelijk! De tweede dag van de reis verliep zeer voorspoedig. In de namiddag kwamen we voorbij Amersfoort in zicht van het kamp van Zeist, dat te zien was vanaf de hoogten; een lange rij witte tenten glinsterde in de zon. En wat een prachtig kamp was dat. De officierstenten waren omringd door schaduwrijke bosjes met banken of ligstoelen op het grasveld, tuintjes versierd met bloemen, vazen of beeldjes, vijvers vol rode vissen en eenden, miniatuur boten en scheepjes en watervallen; ook waren er miniatuur kastelen en forten, perfect nagemaakt, met ophaalbruggen, omheiningen, gebouwen, zelfs de kanonnen en alles wat erbij hoort, allemaal in Zeist gekocht als speelgoed. De dagelijkse werkzaamheden in het kamp waren altijd precies op tijd. De infanterie (de soldaten te voet) schoot op de schietschijf of voerde manoeuvres (dit zijn tactische oefeningen, exercities) uit. De cavalerie werkte op een andere plek. De artillerie oefende op hun schietterein. Ik ging daar graag kijken. Ze schoten heel zuiver en precies; je kon soldaten zien lopen voorbij de doelen, op zoek naar kanonskogels, en die maakten zich niet druk om door verdwaalde kogels geraakt te worden. Zondags verzamelden alle troepen van de diverse onderdelen zich tegen negen uur in de ochtend in groot tenue (de mooie uniformen, speciaal voor parades e.d.) voor het kampfront, om door opperbevelhebber Marmont te worden geïnspecteerd. Het was zeer indrukwekkend om te zien, omdat ze met zovelen waren, en zo keurig stonden opgesteld, met die mooie, felgekleurde uniformen. Al gauw verscheen daar de opperbevelhebber (Marmont), in galop, gevolgd door de staf, ook allemaal in galop, met hun lange pluimen in allerlei kleuren; dat was een schitterend gezicht. Nadat Marmont snel de hele linie van manschappen was langsgereden, gingen ze allerlei oefeningen doen. Daarna kwamen we in de buurt van de Krakeling, waar de militaire bakkerijen waren; daar aten de mannen de lunch. Daarna werden er weer oefeningen gedaan. Tegen drie uur s middags was iedereen weer in het kamp. De generaals, gevolgd door hun staf, volgden de opperbevelhebber tot bij zijn tent waar zij een groots diner hadden. Een groot aantal mensen uit de omgeving, zowel deftige mensen als gewone, kwam elke ochtend naar het kamp om het schouwspel (de ochtend-inspectie met de oefeningen) bij te wonen en zij liepen dan de rest van de dag door het kamp om daar van alles te bekijken. Achter het kamp was een lange rij van kantines, uitspanningen en herbergen, waar ten slotte al die bezoekers naartoe gingen om er iets te eten en te drinken en waar zij de hele avond aan tafel bleven zitten, totdat de militairen zich terugtrokken; dit werd aangekondigd door een kanonsalvo. Deze samenkomsten waren altijd zeer feestelijk, opgevrolijkt door muzikanten en jongleurs. Toen ik een jaar later weer in het kamp kwam, was het totaal veranderd. De tenten waren vervangen door op gras gebouwde barakken, bedekt met stro. Aan de rechterkant van het kamp was er een enorme vierkante met gras bedekte piramide, waar bovenop een houten obelisk stond, ongeveer 15 meter hoog. Aan de binnenkant van de obelisk was een trap naar de top, en daar kon je door de dakvensters genieten van een groots uitzicht. Ieder van de vier zijden was aan de onderkant voorzien van een grote stenen plaat, die verschillende inscripties bevatte. Ik kan me helaas niet meer herinneren wat er op stond, maar wel dat die in het midden was opgedragen aan keizer Napoleon. Deze piramide was in weinige dagen in de voorgaande herfst gebouwd door de soldaten van het kamp. Zij hadden dit werk met zeer veel plezier gedaan, en de commandanten en generaals werkten met hen mee.

9 9 Toen ik bijna 25 jaar later weer op die plek kwam, was de piramide niet meer dan een vormloos bergje. De houten obelisk was weg. De grote stenen met inscripties zijn ook verdwenen; ik heb één stuk teruggevonden, staande tegen een hut in de omgeving. Bron: Mémoires du général comte François Dumonceau , publicé d après le manuscrit original par Jean Puraye, Brepolis-Bruxelles, Op de website van Historisch Austerlitz staat een vrije vertaling van een gedeelte van deel I, waarvan hier gebruik is gemaakt. Nabespreking Bespreek dit verhaal na met de leerlingen. Stel daarbij de volgende vragen: Uit welk land kwam François? (Frankrijk) Wie weet nog in welk jaar hij in Nederland was? (1804) Wie heeft onthouden hoe de opperbevelhebber heette? (Marmont >> Vertel: Marmont was de hoogste baas van het kamp) Had François goede herinneringen aan het kamp? Was het een mooi kamp? (ja) Probeer samen met de leerlingen een paar dingen terug te halen van hoe het kamp eruit zag (glinsterende witte tenten, mooie tuintjes, vijvers, miniatuur-kastelen, ligbanken) Wat deden ze in het kamp? (oefenen, schieten, inspectie, s avonds uitgebreid eten) Wat vonden de mensen die in de buurt van het kamp woonden hiervan? (die kwamen kijken en vonden het allemaal erg mooi en gezellig) Stond de Pyramide er al, toen François voor het eerst in het kamp kwam? (nee, een jaar later) Wie hadden de Pyramide gebouwd? (de soldaten in het kamp, samen met hun commandanten) En toen François 25 jaar later nog eens op die plek kwam, hoe was het toen gesteld met de Pyramide? (een vormloos bergje, obelisk eraf, gedenkplaten weg) Schrijf hierbij steekwoorden op het bord, bijvoorbeeld: Franse soldaten Marmont, opperbevelhebber - Mooi kamp, alle mensen kwamen kijken Soldaten moeten veel oefenen - Soldaten bouwen Pyramide - Pyramide blijft niet lang mooi. Film Vertel de leerlingen dat ze nu gaan kijken naar een filmpje over de Pyramide van Austerlitz. Vraag de leerlingen goed op te letten, want in de film wordt een antwoord gegeven op de vragen: wat de Franse soldaten in Nederland deden, waarom ze een kamp bij Zeist hadden ingericht, en ten slotte, waarom ze daar een piramide hebben gebouwd. NB de film duurt 15 minuten. Bespreek de film na. Stel hierbij de volgende vragen: (u kunt ook van te voren een aantal vragen met de leerlingen doornemen, zodat ze weten waar ze op moeten letten; of een aantal vragen op het bord schrijven) Hoe zagen het kamp en de soldaten eruit; was dat ongeveer zoals je je had voorgesteld naar aanleiding van de herinneringen van François Dumonceau? Zo nee, wat was er anders? Wat kwamen de Fransen doen in Nederland? Dit wordt aan het begin van de film verteld ( ze kwamen Nederland bezetten, wordt daar verteld). In de film kun je ook zien dat de soldaten niet alleen uit Frankrijk kwamen. Waar kwamen ze nog meer vandaan? (uit Nederland zelf; soldaat zijn was gewoon werk en veel Nederlandse jongens zagen dat wel zitten). Waarom heeft Marmont een legerkamp ingericht? En waarom precies op die plek, vlakbij Zeist? (om de soldaten beter te kunnen laten oefenen. Die plek was gunstig omdat hij middenin het land lag en hooggelegen was, zodat ze de vijand goed konden zien aankomen) DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 9

10 Waarom hebben ze die Pyramide gebouwd? (om de soldaten aan het werk te zetten, tegen de verveling; en als monument voor Napoleon.. een ook een beetje voor Marmont zelf...) Ten slotte: in de film hebben ze Marmont kunnen zien, die (natuurlijk) werd nagespeeld door een acteur. Was Marmont een oude of een jonge man? (oud). Schrijf hierbij steekwoorden op het bord, bijvoorbeeld: Franse bezetting Kamp om de soldaten te trainen; bij Zeist: strategisch goede plek (midden in het land, hoog gelegen); Franse én Nederlandse soldaten in het kamp Pyramide bouwen tegen de verveling en is mooi monument - Marmont was oud. Afsluiting De leerlingen schrijven het antwoord op de eerste vraag (wie?) in hun werkboekje, en ze beantwoorden de vragen: Waarom is de Pyramide gebouwd? Waarom precies op die plek? Waarom was er een Frans legerkamp bij Zeist? Ze gebruiken hierbij de steekwoorden die u tijdens de les op het bord heeft geschreven. Tip Maak een informatietafel over de Franse Tijd in de klas. DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 10

11 11 Les 2: De Franse Tijd Activiteit: Doel: Duur: Lespakket: School: Zelfstandig werken: lezen en vragen maken; touwen afmeten in historische maten. -Informatie verwerven over de Franse tijd en sommige gevolgen daarvan. -Leren kritisch te kijken naar informatiebronnen zoals de historische film. 45 minuten Werkboekjes, Boekjes over De Franse Tijd en de Pyramide van Austerlitz linialen Eventueel: het lesboek, onderdeel Revoluties in Europa of Holland in de 18 de eeuw, Revoluties, De Franse Tijd in Holland of andere hoofdstukken die hierbij aansluiten. Lesomschrijving Introductie De leerlingen pakken hun werkboekjes erbij. Haal terug wat er de vorige les is besproken over het kamp en de Pyramide. In deze les gaan ze dieper in op de dingen die ze in de vorige les ontdekt hebben. NB: U kunt met deze les goed aansluiten bij het eigen lesboek, als u met dit onderdeel bezig bent. Als u dit al heeft afgerond kunt u ernaar terugverwijzen. Opdrachten maken in de werkboekjes Deel de werkboekjes en de boekjes over de Franse Tijd uit. De leerlingen werken in kleine groepjes met de boekjes over de Franse Tijd. Ze zoeken hierin antwoorden op de vragen uit de werkboekjes. Laat hen eerst vraag 1 en 2 beantwoorden. Bespreek die daarna na. Hoe zit het met Marmont? Heel eenvoudig. Marmont was niet oud toen hij het kamp stichtte. Hoe dat kan? De film klopt gewoon niet! De meneer die Marmont speelt, wilde die rol heel graag hebben, en omdat hij een mooi uniform had, dat ze nodig hadden voor de film, hebben ze hem maar genomen. NB het is niet de bedoeling om verwarring te stichten bij de leerlingen. Maar het is wel goed dat ze leren dat zo n film geen echte historische bron is. Dat hij wel heel leuk en leerzaam is, maar niet per sé 100% waarheidsgetrouw. Wat kwamen de Fransen nu in Nederland doen? Bezetten of bevrijden? Het is allebei waar. In de film zeggen ze bezetten maar dat is niet de hele waarheid. NB in zo n film kun je vaak ook niet te diep ingaan op alle feiten. Daarom zeggen ze voor het gemak bezetten terwijl een deel van de Nederlanders dit wel degelijk zag als een bevrijding! Nu maken de leerlingen de overige vragen aan de hand van het boekje over de Franse Tijd. Extra informatie: In 1799 kwam Napoleon in Frankrijk aan de macht. Hij eiste geld van de Bataafse Republiek, zo staat ook in het boekje te lezen (blz. 4). Maar dit was niet de eerste keer. De Nederlanders hadden voor hun bevrijding ook al honderd miljoen gulden moeten betalen aan Frankrijk! En de Franse soldaten moesten worden ingekwartierd bij Nederlandse burgers, die hen ook te eten moesten geven. De mensen in de republiek, óók de patriotten, werden steeds minder blij met de Franse bevrijders/bezetters. DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 11

12 Vertel: De bevrijding werd steeds meer een bezetting. Eerst stuurde de keizer zijn broer naar de Bataafse Republiek. Die broer, Lodewijk Napoleon, werd koning van ons land, dat vanaf 1806 Het Koninkrijk Holland heette. Maar Lodewijk Napoleon was veel te aardig voor de Nederlanders, volgens de keizer. Napoleon had vooral heel veel geld nodig om alle oorlogen te kunnen betalen, die hij voerde. Maar koning Lodewijk Napoleon wilde een goede koning zijn voor de Nederlanders, en hen niet straatarm maken door alsmaar belastingen te heffen. Napoleon haalde hem terug naar Frankrijk. Hij riep in Frankrijk het Eerste Franse Keizerrijk uit en ons land werd een Franse provincie. Dat was in Napoleon voerde in ons land de dienstplicht in. Nederlandse jongens moesten mee met het leger van Napoleon om te vechten tegen Rusland. Veel van die jongens sneuvelden op het slagveld. Er waren steeds minder mensen die nog blij waren met de Fransen. Afsluiting Vertel de leerlingen dat ze de volgende les de Pyramide gaan bezoeken. DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 12

13 13 Les 3: Bezoek aan de Pyramide van Austerlitz Globaal verloop: De klas wordt door de gids welkom geheten in het bezoekerscentrum. De rondleider houdt een korte introductie over het kamp en de Pyramide. Vervolgens wordt de groep verdeeld in vier groepjes en wandelt de klas naar de Pyramide. Onderweg zal de gids ook nog vertellen over hoe het kamp lag. Bovenop de Pyramide doen de vier groepjes opdrachten. Ten slotte is er een gezamenlijke afsluiting. DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 13

14 Les 4: De Pyramide nu en in de toekomst Activiteit: Doel: Duur: Lespakket: Samen of zelfstandig werken aan een opdracht naar keuze Leren nadenken over (de waarde van) cultureel erfgoed en monumentenzorg afhankelijk van de gekozen opdracht De laatste bladzijde van de werkboekjes van de leerlingen. Lesomschrijving Introductie DOCENTENHANDLEIDING DE PYRAMIDE VAN AUSTERLITZ DE FRANSE TIJD IN NEDERLAND 14 Verwerkingsles In les 1 heeft u de herinneringen van Generaal Dumonceau voorgelezen. Haal samen met de leerlingen terug waar die mee eindigden: Toen ik bijna 25 jaar later weer op die plek kwam, was de piramide niet meer dan een vormloos bergje. Sinds die tijd kent de Pyramide een lange geschiedenis van vaak kostbare restauraties. Het bouwwerk blijkt telkens weer opnieuw in te zakken. De laatste restauratie is in 2012 voltooid. Zulke restauraties worden voor een groot deel betaald uit de algemene middelen. In deze les gaan de leerlingen aan de slag met de vraag, wat volgens hen de waarde is van de Pyramide als monument. De vorm waarin zij dit doen staat vrij. Hieronder volgen enkele suggesties. Lees het bericht van RTV Utrecht voor op pagina 13 van de werkboekjes. De leerlingen schrijven zelf een reactie op dit bericht. U kunt hen vragen in de huid te kruipen van een voor- en een tegenstander van restauratie. De reactie moet natuurlijk goede argumenten bevatten. de leerlingen maken zelf een folder voor de Pyramide. Ze denken na over de doelgroep en vertellen wat er allemaal te doen en te zien is. In de folder hoort natuurlijk ook een stukje geschiedenis voor de geïnteresseerde bezoeker en een plattegrond waarop je kunt zien waar je moet zijn en wat er vroeger was. de leerlingen maken een 'kinderpagina' voor de plaatselijke krant met als thema De Pyramide van Austerlitz. Met een Pyramide-kruiswoordraadsel, een informatief verhaaltje over de geschiedenis, kwisvragen, een strip, etc. de leerlingen schrijven een plan om de geschiedenis van de Pyramide nog zichtbaarder en beleefbaarder te maken dan nu het geval is. Wat zou je allemaal nog meer kunnen doen met het bezoekerscentrum? Zouden ze bijvoorbeeld het kamp voor een deel moeten herbouwen? Een plattegrond om alle ideeën in te tekenen is ook hierbij erg handig. Als echte projectontwikkelaars presenteren ze hun ideeën aan de klas. Een posterpresentatie is ook een optie. Op internet zijn veel afbeeldingen te vinden die de leerlingen kunnen printen en gebruiken voor hun werkstuk. Bijvoorbeeld op