3 In welke. Special: Studiedag 5 oktober. Workshops, lezingen en activiteiten. Homo zappiens. levensfase zit ú? Baas in eigen soap.

Transcriptie

1 Laurier Special: Studiedag 5 oktober nummer 1 september 2011 Workshops, lezingen en activiteiten 2 Baas in eigen soap 8 4 Joke Reijman en Maurice Bavelaar in gesprek 3 In welke levensfase zit ú? Homo zappiens 7 Singaporees rekenen De leerkracht als ambassadeur Ouderbetrokkenheid 6 Spelenderwijs leren lezen De gedragsspecialist in actie

2 2 Op de cover Joke Reijman, voorzitter van het College van Bestuur: Ik herinner me de studiedag van drie jaar geleden, toen de mensen aan het einde van de dag hun badges inleverden. Ik zag gezichten die blijheid, nieuwsgierigheid en uitdagendheid uitstraalden. Dat gaf mij een heel goed gevoel. Lees meer op pagina 4 en 5 van deze Laurier. Deze Laurier is een themanummer over de studiedag op 5 oktober, tevens Dag van de leraar. We blikken onder andere vooruit op een aantal workshops, lezingen en activiteiten. Deze uitgave heeft ook een nieuwe, frisse en herkenbare uitstraling; alvast een voorschot op de volgende, digitale, uitgaven van Laurier, met een nieuwe formule en nieuwe rubrieken! Studiedag talentontwikkeling Workshops, lezingen en activiteiten Vroeger (en nu nog) kropen mensen rond het haardvuur om kennis te delen en uit te wisselen, om toekomstverwachtingen te verbeelden en gemeenschappen te creëren. Veel grote veranderingen zijn begonnen op het moment dat mensen bij elkaar zaten voor zomaar een gesprek ergens in woonkamers, aan keukentafels, in cafés, in lees-of studiekringen. Mensen in kleine groepen verspreiden graag hun ideeën en meningen. In het praatcafé kun je elkaar vinden voor een informele ontmoeting. Mobieltje, leermiddel van de toekomst? Menselijke dynamieken Doen of laten? Bouwen aan het imago van de school Singaporees rekenen LEF Baas in eigen soap Communicatie leerkrachtleerling-ouders Gebundeld licht. Je gaat het pas zien.. Ontwikkelingsperspectief Levensfasebewust personeelsbeleid Non-verbale communicatie Opbrengstgericht werken in de praktijk Digihoek Hoogbegaafdheid Kanjertraining Gedragsspecialist in actie! ESIS voor OOP Samenwerken met kritische ouders Beginnende geletterdheid Ouderbetrokkenheid Praatcafé Laurentiuskoor

3 3 lezing Homo Zappiens Naast haar biologieboek ligt haar BlackBerry waarmee ze pingt (whatever that means). Ze wordt omringd door borrelende mensen. Hoe kun je nou zo leren? Mijn dochter haalt haar schouders op: Ik vind het gezellig zo. Je hebt er toch geen last van? Ik haal heus een goed cijfer. Hoewel ik het niet begrijp, laat ik het maar zo. Want ik ben opgegroeid in het pre-internettijdperk en dat betekent dat mijn hersenen zich duidelijk anders hebben ontwikkeld dan die van mijn veertienjarige dochter, die het multitasken helemaal in de vingers heeft. Zij leert totaal anders dan ik. Het is een observatie die leerkrachten (in elk geval die vanaf dertig jaar) delen. Leerlingen zijn gepokt en gemazeld in het technologische universum. Wim Veen, hoogleraar educatie en techniek aan de TU Delft, categoriseert deze jonge mensen als de homo zappiens. Ze begeven zich zappend door het leven. Doe er je voordeel mee, leerkrachten, zo gaat Wim Veen ons in de keynote-lezing voorhouden. En spring in op die levendige en verschillende leerstijlen. Daar valt nog veel te leren. Misschien worden mobieltjes dan wel de leermiddelen van de toekomst. Daniëlle Vliegenthart, Petrusschool Ik verwacht dat we net zoveel oog zullen hebben voor onze eigen verscheidene talenten als voor de talenten van onze leerlingen. Wat verwacht U van de studiedag? Team Mariaschool Wij verwachten dat we op de studiedag veel nieuwe kennis kunnen opdoen. En we zijn ook erg benieuwd naar het koor! Hanneke van Ik verwacht dat ik collega s kan ontmoeten van andere scholen en dat ik zeer actuele informatie krijg waarmee ik in de praktijk iets kan. Adrichem, St. Jozefschool In welke levensfase zit u? Jong? Oud? Maar niet out! Ik word steeds minder flexibel op mijn werk. Volgend jaar wil ik directeur van mijn school zijn. Als mijn kind ziek is, wil ik niet werken. Ik ga ieder weekend tot in de vroege uurtjes uit en kom s maandags maar moeilijk op gang. Al die nieuwe ict-ontwikkelingen boeien me niet meer. Zal ik nog een opleiding gaan volgen? Werk, gezin, huishouden, sociale contacten, hobby s; het is me eigenlijk te veel. Herkent u één of meer van deze gedachten? Wat zeggen die over de levensfase waarin u nu zit? Gezond en wel voor de klas Deze vraag staat centraal tijdens de interactieve bijeenkomst over levensfasebewust personeelsbeleid van Karin Monteban en Ellen Schaap. Zij zijn in het dagelijks leven werkzaam bij het Vervangingsfonds. Doel van het levensfasebewust personeelsbeleid is een duurzame inzetbaarheid van medewerkers, door rekening te houden met hun levensfase en bijbehorende kenmerken en behoeften, licht Ellen Schaap toe. In deze bijeenkomst worden alle levensfasen kort aangestipt. Ook komt het nut van levensfase bewust personeelsbeleid aan bod. Het voordeel voor werknemers is dat zij een prettige loopbaan kunnen hebben; dat zij gezond en wel voor de klas kunnen staan, van hun eerste werkdag tot aan hun pensioen. Voordeel voor werkgevers is dat veel uitval voorkomen wordt en dat kennis, ervaring en competenties van collega s behouden blijven, aldus Karin Monteban. Stof tot nadenken De bijeenkomst is een inleiding op de gesprekken over levensfasebewust personeelsbeleid die de komende maanden op de scholen gaan plaatsvinden. Dan wordt het zaak om het beleid op iedere school concreet in te gaan vullen. Denk er dus alvast over na: in welke levensfase zit u momenteel en waar heeft ú op het werk behoefte aan?

4 Joke Reijman en Maurice Bavelaar in gesprek over de studiedag Contact met mensen is mijn bron van inspiratie Ik heb het vak geleerd op een basisschool in een Haagse achterstandswijk. Geloof me, een enerverende maar heerlijke tijd. Veel deed ik op gevoel. Maar als je me nu vraagt of het allemaal zo goed was wat ik deed, dan weet ik het zo net nog niet. Ik handelde vanuit een grote mate van betrokkenheid, maar ik had je niet kunnen vertellen waarom ik deed zoals ik deed. Anders gezegd, ik kon het eigenlijk niet verantwoorden. Terwijl Joke Reijman, voorzitter van het College van Bestuur, terugblikt naar die allereerste periode voor de klas beginnen haar ogen te schitteren. Niet zo moeilijk om te zien waar haar passie ligt. Maurice Bavelaar, directeur van de Titus Brandsmaschool, prikkelt Joke met uitdagende vragen. Hij is vooral geïnteresseerd in hoe zij als persoon ervoor staat als we het hebben over professionalisering binnen het onderwijs: Als ik naar mijn dochter kijk, die voor de klas staat op net zo n school als ik waar ik vroeger werkte, dan vind ik haar veel bewuster en doelgerichter dan ik destijds was. En ik zie bij haar dat kennis, overtuiging, doelgericht en planmatig werken zijn vruchten afwerpt in de ontwikkeling van kinderen. Maurice: De studiedag staat in het teken van talentenontwikkeling. Wat is jouw talent, Joke? Joke glimlachend: Wonderlijk is dat toch, dat het gemakkelijker is om de talenten van anderen te zien dan die

5 5 Nieuwe PlanPeriode: start van ontmoeting en samenwerking De studiedag op de Dag van de Leraar vormt het begin van een nieuwe beleidsperiode van vier jaar van de stichting en de scholen. Het strategisch beleidsplan en de schoolplannen zijn geschreven. De aftrap daartoe wordt gegeven op de opening van de dag door Joke Reijman. Stichtingsbreed zijn er ambitieuze doelstellingen neergezet: kwalitatief goed onderwijs geven, een stimulerend pedagogisch leer- en werkklimaat realiseren en een sterk imago neerzetten. Deze drie doelstellingen vormen de basis voor de keuze van de workshops op deze studiedag. Verdere professionalisering, scholing en talentontwikkeling van de leerkracht is een doorgaand proces op al onze scholen. van jezelf. Ik denk dat ik redelijk soepele hersenen heb die zich gemakkelijk kunnen voegen naar verschillende onderwerpen en contexten. Daarbij ben ik gezegend met een hoop energie. Maurice: Waar gaat al die energie naartoe? Ik vind het een vreselijk woord, maar ik vind jou echt een mensen-mens Joke: Ik vind het inspirerend om bij mensen op zoek te gaan naar hun talenten, naar wat hun beweegt. Dus ja, ik begeef me graag in de relationele sfeer. Als ik een functioneringsgesprek voer dan duurt dat rustig drie uur. We kijken dan onder en achter de woorden. Het geeft mij het gevoel van een echte ontmoeting te hebben gehad. Of als ik dan op een school toevallig in gesprek raak met een enthousiaste leerkracht. In zo n leerkracht zie ik dan mijn eigen passie weerspiegeld. Maurice: Ben je niet bang dat je, nu je voorzitter van het College van Bestuur bent geworden, op den duur op een grotere afstand komt te staan? Dat mensen je een hoge pief vinden? Joke: Dat is zeker een punt van aandacht. Ik moet een goede balans zien te vinden tussen afstand en nabijheid. Want ik heb contact nodig. Tegelijk is verzakelijking inherent aan deze nieuwe ordening. Op alle fronten moet er meer verantwoordelijkheid worden afgelegd. Dat zijn wij niet zo gewend in het onderwijs. Van oudsher houden wij van korte lijntjes tussen de verschillende rollen en bevoegdheden. Maar dat is niet meer houdbaar nu het onderwijs aan het professionaliseren is. Maurice: Waarom mag ik niet lekker lesgeven en die hele bende van Pops, tips en tops, bijscholing op de schroothoop gooien? Joke: Zo werkt het niet meer. Onze core business, onze plicht is het verzorgen van goed onderwijs. Wij dragen allemaal ons steentje bij om kinderen voor te bereiden op en te begeleiden naar een ingewikkelde samenleving. Dat vraagt een lerende houding van leerling en leerkracht. Het gaat niet alleen om cognitieve vaardigheden, maar om een veel bredere vorming. Leerkrachten gaan op zoek naar de talenten van kinderen, maar voor kwalitatief goed onderwijs, moeten we ook op zoek gaan naar de talenten in onszelf als onderwijsgevenden. Zo zet je jezelf niet alleen in je kracht, maar help je ook leerlingen in hun kracht te zetten. Maurice: Joke, wanneer ben jij tevreden met de studiedag? Joke: Ik herinner me nog de studiedag van drie jaar geleden toen de mensen aan het einde van de dag hun badges inleverden. Ik zag gezichten die blijheid, nieuwsgierigheid en uitdagendheid uitstraalden. Zo n uitkomst is natuurlijk niet in getallen te meten, maar het gaf mij een heel goed gevoel. Mijn opzet voor de studiedag is geslaagd als mensen elkaar werkelijk ontmoeten en geïnspireerd worden.

6 Workshop Spelenderwijs een goede leesstart In de onderbouw van de basisschool wordt de basis gelegd voor het leren lezen. Positieve effecten zijn te verwachten als in de groepen 1 en 2 geletterde activiteiten plaatsvinden. Om kleuters goed te kunnen begeleiden in dit proces is kennis van de fase van beginnende geletterdheid een vereiste. Het spelend leren staat centraal. De rol van de leerkracht is essentieel. Louise Treffers vertelt in deze workshop over de leerkrachtvaardigheden die nodig zijn om ieder kind spelenderwijs een goede leesstart te geven. Zij benadrukt het belang van geletterde activiteiten in groep 1 en 2. Workshop Ouderbetrokkenheid Conflicten zijn er om in goede harmonie opgelost te worden, maar nog mooier is als je ze voorkomt en samen optrekt. Dat lukt alleen als ouders en leerkrachten hun ideeën over pupillen regelmatig uitwisselen en elkaar op allerlei gebied beter leren kennen aldus Karin Brand in Metro- Nieuws. Onderwijsdeskundige Peter de Vries, auteur van Handboek Ouders in de School, pleit al jaren voor meer ouderbetrokkenheid in het onderwijs. De PTSA (Parents- Teacher-Student Association) is het Amerikaanse voorbeeld. Op elke school zou het LLO-logo moeten hangen! De Cornelis Musius heeft zich, als eerste school in het land, aangesloten bij de nieuw opgerichte stichting Leraar Leerling Ouders (LLO), een stichting die een platform wil zijn voor zowel ouders als scholen in het belang van het kind. Workshop De gedragsspecialist in actie Wat wilt u morgen met een leerling anders doen? Welke strategieën zijn toepasbaar als u tegen een gedragsprobleem aanloopt? En welk gedrag kunt u als leerkracht zélf het best hanteren? Dat zijn enkele vragen die George de Schepper en Sipkje Boersma bespreken in hun workshop, vol feiten en voorbeelden. George is gedragsspecialist van het WSNS-verband in Delft en komt regelmatig op scholen met een hulpvraag. Sipkje is leerkracht groep 4 op de Bernadette-Mariaschool en gedragsspecialist. Sipkje: Op de Bernadette Mariaschool wordt gewerkt met observaties en indien nodig een signaleringslijst. Duidelijk moet dan worden wat de behoefte van de leerling is en hoe de leerling zo adequaat mogelijk geholpen kan worden. Soms worden daar externe deskundigen bij betrokken en altijd worden de ouders erbij betrokken. Ik overleg met de betreffende leerkracht en met de intern begeleider over de aanpak en volg het kind gedurende zes weken, waarna opnieuw gekeken wordt of de aanpak voldoende resultaat heeft, of aanpassing behoeft. George: Hoe vaak gebeurt het niet dat er op school geroepen wordt dat er zoveel ADHD-leerlingen in een groep zitten? Maar wijzen cijfers dat ook uit? Belangrijker is dat er vanuit de leerkracht blanco gekeken wordt naar gedrag van kinderen en hoe je effectief omgaat met hun gedrag. Want vaak is het zo dat leerlingen zich gaan gedragen naar de verwachtingen die je hebt. Als je dit als leerkracht weet, kun je door je eigen aanpak misschien al veel van de (on)gewenste gedragingen beïnvloeden.

7 7 Workshop Singaporees Rekenen, een nieuwe didactiek? Henk verkocht s ochtends 230 flessen op een kermis. s Middags verkocht hij er nog 86. Hoeveel flessen verkocht de man? Laura besteedde 20% van haar geld aan een jurk. Ze gaf 2/5 van het overgebleven geld uit aan een boek. Ze hield 5 72 euro over. Hoeveel geld had zij eerst? Nieuwsgierig naar de mogelijke oplossingen van rekenproblemen met behulp van een nieuw model? Frank Coert presenteert het rekenvakmanschap. Al vele jaren behoort Singapore tot de top drie van beste rekenlanden. Een goede reden om de daar gebruikte methode naar Nederland te halen: Rekenwonders. De rekenaanpak in Singapore steunt in veel hogere mate dan de Nederlandse methodes op de vaardigheden van leerkrachten. Een rekenles heeft altijd als kern het interactief oplossen van een rekenprobleem. Hiermee komen twee elementen voor het voetlicht die veel aandacht nodig hebben: een focus op de rekeninstructie en interactief en vragenderwijs instrueren. Vakmanschap van de leerkracht komt weer centraal te staan en wat dit kan betekenen voor je eigen rekenonderwijs. lezing De leerkracht als ambassadeur Eigenheid, samen, openheid, groei, vrijheid en verantwoordelijkheid; deze kernwaarden willen de Laurentiusscholen uitdragen. Elke school heeft daarnaast unieke kwaliteiten die zij wil uitdragen. Maar hoe doe je dat in de praktijk? In een lezing over imago leren Christine Desmet en Dominique Ryckebosch van CommSa, bureau voor marketingcommunicatie, u om uw school te bekijken door de bril van de belangrijkste doelgroep: de ouders. Kritische bril Identiteit en imago zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. U kunt bouwen aan een gewenst imago van uw school, maar als de werkelijkheid anders is, prikken ouders daar zó doorheen; dan verspreiden de verhalen zich als een lopend vuurtje en blijft er van het geschetste beeld weinig over. Daarom is het goed om uw school continu door een kritische bril te bekijken. Welke kernwaarden willen we uitdragen? Waarin willen we ons onderscheiden van andere scholen in de wijk? Handelen we daar ook écht naar? Hoe kijken ouders tegen onze school aan? Denk bijvoorbeeld aan het gedrag van leerkrachten, communicatie met ouders, organisatiecultuur, activiteiten of het karakter van het schoolgebouw en -plein. Ambassadeur Realiseert u zich dat leerkrachten de belangrijkste dragers zijn van het imago van de school. Pas als u en uw collega s handelen naar de gewenste identiteit van de school, draagt u samen een imago uit dat staat als een huis! Dat is geen geringe opgave. Bouwen aan het imago van de school is een continu proces en vraagt van iedereen inspanning.

8 LEZING Vanuit je pedagogische kracht omgaan met lastig gedrag Ken je die momenten dat alles klopt? Je vergeet de tijd en het loopt vanzelf met iedereen om je heen? Of je nu directeur bent, conciërge of leraar, deze momenten kennen we allemaal. Je bent volledig in contact en doet de goede dingen, zonder er bij na te denken. Waarom is het contrast dan zo groot als we te maken hebben met lastig gedrag? Op elke school zitten leerlingen of volwassenen die het je knap lastig kunnen maken. Elke leraar kent zijn eigen ingewikkelde situaties. Gedrag staat nooit op zich maar is het product van interactie tussen mensen. Maar: Hoe blijf je in deze situaties in contact met leerlingen en kom je weer in je kracht? Wat kan jij doen om te voorkomen dat je uit contact gaat met de leerling, maar ook met ouders of collega s? In deze lezing van Nienke de Vries, werkzaam bij het APS, krijg je inzicht in je eigen handelen als het gaat om lastig gedrag, maar ook in de situaties waar het goed loopt. Hoe verbeter je de interactie tussen jou en de leerlingen? Hoe kom je in je pedagogische kracht? We gebruiken daarbij de aanspreekladder en je maakt kennis met variaties die bij je passen en die je kunt inzetten in contact met je leerlingen en wellicht in andere situaties! Laurier is een uitgave van de Laurentius Stichting en verschijnt vier keer per jaar. Artikelen uit Laurier kunnen door de aangesloten scholen zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Het overnemen of reproduceren van artikelen door anderen is uitsluitend mogelijk na schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden artikelen te redigeren, in te korten of met opgaaf van redenen te weigeren. Inhoudelijke veranderingen vinden plaats in overleg met de auteur. Bijdragen bij voorkeur per . Adres Laurentius Stichting Burgemeestersrand 59 Postbus AP Delft Telefoon Website Redactie Maurice Bavelaar van de Titus Brandsmaschool, laurentiusstichting.nl Fred Berendse van de Godfried Bomansschool, Sandrina Visser-Mulder van de Godfried Bomansschool, Elma Cools en Karin Melis van het stafbureau Laurentius Stichting, Coördinatie en realisatie CommSa, Pijnacker Oplage exemplaren In dienst 1 augustus Sharon Stelten, Mariaschool Den Hoorn 1 augustus Margret van Marrewijk, Godfried Bomansschool 1 augustus Mariah Toso, Regenboogschool 1 augustus Marten van der Steen, De Kwakel 1 augustus Marjolein Plomp, De Piramide 1 augustus Francis van der Heijde, De Piramide 1 augustus Tessa Lucas, Titus Brandsmaschool 15 augustus Sharon Stelten, de Bonte Pael 15 augustus Renate Berk, de Bonte Pael 15 augustus Romy Vinkestijn, de Gouden Griffel 15 augustus Niels van Geest, de Gouden Griffel 15 augustus Renske Groenedijk, de Gouden Griffel 15 augustus Joyce van Paassen, de Gouden Griffel Huwelijk 1 juli Anneloes Besteman met Ruud van der Helm, Mariaschool Rijswijk 26 augustus Yvonne van der Heijden met Hans Heel, Gouden Griffel 26 augustus Ilona van Knippenberg met Jack Wetzels, Willibrordschool Jubileum 19 mei Ria de Weger - Zwinkels 40 jaar onderwijs, De Bonte Pael 6 juli Yvonne vd Steuijt- Storm 25 jaar onderwijs, Mariaschool Den Hoorn 1 augustus Dorie Schoo 40 jaar onderwijs, Godfried Bomansschool 5 augustus Linda de Wijn, 25 jaar onderwijs, Pius X 9 augustus Elly Terstegge - Groenewegen 40 jaar onderwijs en stichting, Willibrordschool 11 augustus Astrid de Wit 25 jaar onderwijs en stichting, Cornelis Musiusschool 27 oktober Peter Free 40 jaar onderwijs, Gabriëlschool. 29 oktober Mariska Bruggeling, 25 jaar onderwijs, Gabriëlschool FPU/Pensioen 1 september Elly Terstegge- Groenewegen, Willibrordschool 1 september Ruud van Gils, Mariaschool Den Hoorn 1 september Maria Gillet, Gabriëlschool 1 september Theo Schweinsberg, de Bonte Pael 1 september Dorie Schoo, Godfried Bomansschool 1 september Koos Secker, Petrusschool 1 oktober Maria Mahes, Bernadette Mariaschool 1 oktober Line de Groot-Abbing, De Piramide Geboren 8 juni Meike, dochter van Rianne den Tek, Mariaschool Den Hoorn 21 juni Tim, zoon van Daniëlle Straver, De Kwakel 13 juli Joep, zoon van Tessa Oosterhaven-Heijning, De Poolster 28 juli Cas, zoon van Jet Ripping, De Kwakel 16 augustus Wytse, zoon van Henk Molenaar en Baukje Boekema beide Het Baken 5 september Isa, dochter van Judith van den Boogert, Willibrordschool Per so na lia Interne mobiliteit 1 augustus Marja van Diemen, van de Kwakel naar de Poolster 1 augustus Aafke Hupkes, van de Titus Brandsmaschool naar de Gabriëlschool 1 augustus Laurien Renkens, van de Cornelis Musius naar de Jozefschool 1 augustus Madelon Wegener, van de Piramide naar de Jozefschool 1 augustus Petra Jutte, van de Laurentiusschool naar de Jozefschool 1 augustus Femke Akkermans van de Mariaschool Den Hoorn naar de Bernadette Mariaschool 1 augustus Yvonne van der Steuijt van de Mariaschool Den Hoorn naar de Regenboogschool 1 augustus Claudia van den Hoven van de Gabriëlschool naar de Mariaschool Den Hoorn 1 augustus Inez Kloosterman van de Gabriëlschool naar de Gouden Griffel 1 augustus Cassandra Smeele van de Regenboogschool naar de Mariaschool Den Hoorn 1 augustus Janneke Gouweleeuw van de Bonte Pael naar de Mariaschool Den Hoorn 1 augustus Dana Havenaar van de Willibrordschool naar de Pius X 1 augustus Diana Ouwerling van de Willibrordschool naar de Gabriëlschool 1 augustus Miriam Pelser van de Bonte Pael naar de Piramide 1 augustus Anna Schellart-de Jongh van de Oostpoort naar de Bonte Pael 1 augustus Eddy Holwijn van de Godfried Bomansschool naar de Cornelis Musiusschool 1 augustus Machteld Hillenius van de Oostpoort naar de Regenboogschool 1 augustus Annelies Rutten van de Mgr. Bekkersschool naar De Kwakel 1 augustus Heleen Idsinga van de Mgr. Bekkersschool naar De Pius X 1 augustus Marianna Krul van de Cornelis Musius naar de Christoffel 1 september Carien van de Water-van der Linden van de Cornelis Musius naar de Regenboogschool als directeur 24 oktober Hèlen Jutte van de Poolster naar de Cornelis Musius