Het drugseffect.

Transcriptie

1 RINTis DOOD Het drugseffect

2 Voorwoord Als jij tijdens de Paasvakantie kon kiezen tussen een hele week lekker niksen of vijf dagen zwoegen aan een omvangrijk journalistiek dossier, wat zou jij dan doen? Ik begrijp best dat velen voor de vakantie zouden gekozen hebben. Dus doe ik als gasthoofdredacteur mijn pet af voor de 27 jongeren die in hun vrije tijd naar de oude brandweerkazerne van Genk trokken om daar onder leiding van Han Zinzen van StampMedia het beste uit zichzelf en uit hun pennen te wringen. Het voorgeselecteerde onderwerp was drugs. Zelf herinner ik mij dat Genk in Limburg de eerste gemeente was die begin jaren 70 in botsing kwam met een moeilijke kern van harddrugsgebruikers. Ik heb in die tijd in eigen kennissenkring zelf enkele menselijke drama s van dichtbij meegemaakt. Vanzelfsprekend is samen met het gebruik en de diversiteit het drugsprobleem inmiddels sterk geëvolueerd. Onze groep journalisten in spe bracht die vele aspecten verbazend snel in kaart. Ik was aangenaam verrast dat zij uit zichzelf naar invalshoeken en originele INHOUD + genk strijdt geintegreerd tegen drugs legalize it voorkomen is beter dan genezen wat zegt de wet? druggebruik op school het georganiseerde gebruik van drugs drugs waren belangrijker dan ik war on drugs cocaineproductie beschadigt drugsmythes doorbroken antwerpen cocainestad drugstoerisme in grensstreek concepten zochten. De aanpak was ook multimediaal, gesteund door enkele vaste krachten van StampMedia uit Antwerpen. Bovendien legde Stefan Kolgen van StampMedia vanaf dag 1 de nadruk op het zoeken naar interactieve vormen en zinvolle internettoepassingen. Vlot werden contacten gelegd met hulpverleners, politiemensen, gebruikers en de burgemeester. Zelfs minister Jo Vandeurzen werd zonder overdreven ontzag s morgensvroeg aan de tand gevoeld. Mij viel de ernst en de gedrevenheid op van de groep jongeren en de begeleiders. Internet is een enorme bron aan informatie en sommige deelnemers leken wel vergroeid met hun draagbare computer, maar toch werd ook het noodzakelijke veldwerk niet geschuwd. Het resultaat van dat zeer verscheiden maar toch ook collectieve werk mag gezien en gelezen worden. En niet alleen in dit magazine: er bestaat immers ook een uitgebreidere en interactieve i-padversie op stampmedia.be/pidmag! Ivo Vandekerckhove COLOFON Werkten mee aan dit tijdschrift: M aryama Arf, Machteld Bollen, Rebecca Castermans, Jade Claessens, Liandra Collona, Hendrik Daniels, Annelies Ingelbrecht, Maaike Jans, Daniele Lucchesi, Magali Merzougui, Myrthe Meylaerts, Viktor Moermans, Karlijn Peeters, Pauline Poelmans, Maarten Rommes, Valerie Schreurs, Ruben Van Campenhout, Valerie Van Nuffel, Stef Vananderoye, Kimberly Vandegaer, Martijn Vandenborne, Michael Vanderheyden, Charlotte Vanhoven, Hanne Vermeulen, Silke Vliegen, Jannes Zwaenepoel Gasthoofdredacteur: Ivo Vanderkerckhove Eindredactie fotografie: Vincent Tillieux Eindredactie video: Bert Roymans Eindredactie tekst: J asper Moermans en Han Zinzen Eindredactie lay-out: Kamil Ostaszewski en Chris Lauwerys / Dit magazine is een realisatie van jongerenmedia-agentschap C.H.I.P.S. StampMedia. / C.H.I.P.S. vzw wordt betoelaagd door Stad Antwerpen, de Vlaamse Gemeenschap, Stad Genk en Stad Gent Deze gedrukte uitgave kwam tot stand met de steun van: 2 - PIDMAG foto cover: Pauline Poelmans, Myrthe Meilaerts, Liandra collona, Magali Merzougui, Michaël Vanderheyden

3 Genk strijdt geïntegreerd tegen drugs Wisselwerking Uit een buurtbevraging in het Limburgse Genk blijkt dat de inwoners de aanwezigheid van drugs en de daarbij horende overlast niet echt als een groot probleem ervaren. Druggebruik staat niet in de top vijf van oorzaken van overlast. Burgemeester Wim Dries (CD&V) denkt echter niet dat het probleem in Genk kleiner is dan in andere steden. We kunnen het alleen goed onder controle houden. Voortrekkersrol Het is dankzij de verschillende partners waarmee de stad Genk samenwerkt, dat de drugproblematiek relatief houdbaar blijft. Zo zet de stad enerzijds volop in op het preventieve luik, waarin onder andere het Veiligheidshuis, het CAD, Straathoekwerk en het OCMW een belangrijke rol spelen. Anderzijds is het de taak van de politie om op een repressieve en controlerende manier tegen druggebruikers op te treden. Beschouw het als een wisselwerking van verschillende actoren die nauw met elkaar samenwerken, een geïntegreerde keten als het ware. De combinatie van repressie en preventie is volgens burgemeester Dries een uitstekende manier om het drugprobleem in de stad aan te pakken. Ik geloof heel sterk in de combinatie preventie en repressie. Je lost het drugprobleem niet op door de politie enkel repressief te laten optreden. Hij merkt tevens op dat Genk de eerste Limburgse gemeente was die in 1983 een drugbeleid op poten zette. We hebben op gebied van preventiebeleid altijd een voortrekkersrol gespeeld. Hoewel Genk geen grensgemeente is, voelt burgemeester Dries toch enigszins de impact die het gewijzigd beleid in Nederland met zich meebrengt. Toch ziet hij niet meteen een reden om zijn eigen drugbeleid drastisch om te gooien. Evolutie Ten slotte ziet Wim Dries een evolutie in de manier waarmee we met druggebruik omgaan. Denken dat er geen druggebruik in scholen is, is naïef. We merken zelfs dat er, zowel met alcohol als cannabis, vandaag openlijker wordt omgegaan dan pakweg twintig jaar geleden. foto: pauline poelmans Valerie Van Nuffel PIDMAG - 3

4 LEGALIZE IT De vzw Trekt Uw Plant is een politieke actiegroep in Antwerpen die sinds 2006 ijvert voor het legaliseren van cannabis. Hoofdverantwoordelijke Joep Oomen (51): Onze onderneming telt ondertussen 270 leden. Dat aantal groeit nog steeds, verspreid over Antwerpen, Brussel, Limburg en de medische sector. Wat doet de vzw precies? Om te beginnen hebben we kweekplantages. Daar mogen onze leden die jaarlijks lidgeld betalen één plantje kweken, wat ze zelf mogen consumeren. Daarnaast worden we ondersteund met donaties. Met dit geld onderhouden wij onze plantages en organiseren we evenementen zoals debatten, de jaarlijkse cannabis Bevrijdingsdag en workshops voor volwassenen. In de workshops geven we meer uitleg over cannabis, het effect op de gezondheid, de geschiedenis en de cultuur. Er zijn ook workshops over hoe je cannabis verantwoord gebruikt, kweekt en hoe je zelf een organisatie als Trekt Uw Plant kan oprichten. Tijdens een van onze initiatieven op een openbaar evenement in Antwerpen zijn we opgepakt. We zijn veroordeeld voor onze activiteiten, maar later vrijgesteld. Een melding van het gerecht liet ons weten dat we op het randje van de illegaliteit balanceerden. Maar uiteindelijk is wat we doen niet strafbaar. Dit is bevestigd door een vertegenwoordiger van het Antwerps parket. Waarom wilt u cannabis legaliseren? Het is vooral een rechtzetting van een enorm misverstand. Op het moment dat het verbod op cannabis werd ingevoerd, gebeurde dit misschien op basis van onwetendheid. Cannabis is een gezond product dat al meer dan duizend jaar wordt gekweekt. Door dit verbod wordt het ten onrechte gecriminaliseerd. Consumenten worden verplicht zich te bevoorraden op de zwarte markt. Hierdoor weten ze niet of ze kwalitatieve cannabis aankopen en lopen het risico bedrogen te worden. Transparantie is het beste verweer tegen corruptie. Wat zijn volgens u de voordelen van cannabis? Cannabis kan gebruikt worden als medicijn. Het helpt de spieren ontspannen, het is goed tegen huidaandoeningen, oogaandoeningen, kanker en ga zo maar verder. Daarnaast kan je ervan genieten en stimuleert het de creativiteit van bijvoorbeeld schrijvers, schilders en musici. Willen jullie cannabis enkel legaal maken voor meerderjarigen of ook voor minderjarigen? Voorlopig willen we het enkel legaliseren voor meerderjarigen. Als dit zou lukken zouden we het ook graag legaliseren voor zestienplussers of zelfs voor kinderen vanaf veertien jaar. Ikzelf ben begonnen op mijn dertiende. Wat denkt u over de coffeeshops in Nederland? Het is een uniek fenomeen. De eerste coffeeshop werd opgericht in De coffeeshop is uitgedraaid tot een sociaal experiment. Dit alles heeft een positieve invloed op de maatschappij. Na de moord op Theo van Gogh zag je in verscheidene coffeeshops discussies ontstaan tussen jonge Marokkanen en Nederlanders. Dit verliep op een vriendelijke manier. Die reacties hebben zeer interessante inzichten voortgebracht. Als dit in een gewone kroeg was gebeurd, zouden er zeker en vast klappen gevallen zijn. In een coffeeshop wordt op een eerlijke en respectvolle manier over bepaalde dingen gesproken. Het probleem is dat coffeeshops met één voet in de illegaliteit vertoeven omdat ze niet op legale wijze aan cannabis geraken. Gelukkig worden er duidelijke afspraken gemaakt over prijskwaliteit en controle. foto: pauline poelmans Hanne Vermeulen en Viktor Moermans 4 - PIDMAG

5 Voorkomen is beter dan genezen Meer inzetten op preventie dan op bestraffing. Jo Vandeurzen (CD&V), Vlaams minister van Volksgezondheid, Welzijn en Gezin, geeft de prioriteiten van het drugbeleid weer. Samen met de andere overheden zijn er gezamenlijke afspraken gemaakt om het druggebruik in België terug te dringen. Wat is de basis van het samenwerkingsakkoord dat door alle overheidsniveaus in 2001 ondertekend is? Wij hebben gekozen om in te zetten op het voorkomen van, eerder dan op het genezen van. We zeggen dus dat je er beter niet mee begint en als je er dan toch mee begint, moet je er zeer verstandig mee leren omgaan. We moeten echter ook de verslaafde de mogelijkheid geven om af te kicken. Waarom wordt er eerder op preventie dan op bestraffing ingezet? Omdat de Vlaamse Gemeenschap voor gezondheidspromotie en ziektepreventie bevoegd is. Wij hebben bijvoorbeeld niets te zeggen over de manier waarop Justitie op illegale drugfeiten moet reageren. Met concrete actieplannen willen we tegen 2015 het illegale druggebruik bij jongeren terugdringen tot 14% is. Tijdens het schooljaar bedroeg dat 19%. Het gaat hier dan wel enkel over jongeren die ooit cannabis of andere illegale drugs gebruikt hebben. Denkt u de vooropgestelde doelstellingen te kunnen halen? Uit een leerlingenbevraging is gebleken dat het experimenteel gedrag blijft, maar het gebruik wel daalt. Diezelfde daling zien we trouwens ook wanneer we het over alcohol en tabak hebben. De dalende trend in het foto: pauline poelmans cannabisgebruik is echter minder nadrukkelijk aanwezig. Om onze doelstellingen effectief te bereiken, moet er volgens mij nog meer op cannabis ingezet worden. Vandaar dat we binnen enkele maanden met een gloednieuwe campagne starten, waarin cannabisgebruik als ongewoon gedrag wordt voorgesteld. Is het misschien aangewezen om cannabis te legaliseren? Voorstanders stellen dat bij de legalisering van cannabisgebruik, de kwaliteitscontrole van cannabis veel beter en grondiger zou gebeuren. Ook criminele organisaties, die zich momenteel in het zwarte circuit begeven, zullen daardoor minder aanwezig zijn. Het argument van de tegenpartij luidt dat een legalisering ervoor zal zorgen dat cannabis zo binnen de samenleving genormaliseerd wordt. De overheid geeft dan immers het foute signaal dat het mag. Deze verschuiving past echter niet in onze ontradingsstrategie, waardoor de legalisatie van cannabis voor ons geen optie is. Hoe staat u dan tegenover het heersende gedoogbeleid? Een echt gedoogbeleid is iets heel eigenaardigs. Je zegt namelijk: Het mag niet, want het is strafbaar. Maar als ge het doet, kan er toch niemand op reageren. In België redeneren we dat Justitie moet bijdragen aan een gezamenlijke ontradingsstrategie, waarin de beperkte middelen van justitie en politie ingezet worden om te strijden tegen de meest belangrijke strafbare feiten. Ons gedoogbeleid richt zich dus in de eerste plaats op de productie van drugs en de buitenlandse drugshandel die zich bijvoorbeeld via de haven van Antwerpen afspeelt. Op eenvoudig cannabisgebruik moeten we wel consequent reageren, maar het is meestal niet nodig om de bazooka boven te halen of de gebruiker onmiddellijk naar de gevangenis te sturen. Hoe pakt de Vlaamse Overheid de drugproblematiek bij jongeren aan? Of wordt daar geen specifieke aandacht aan besteed? We focussen ons zowel op de omgeving als op het individu. Jongeren kunnen op de website van de CAD op een interactieve manier te weten komen of ze al dan niet met een drugprobleem kampen. Onze medewerkers zullen ook jongeren benaderen, ze op de gevaren van druggebruik wijzen en eventueel begeleiding aanbieden. Met scholen, jeugdhuizen en jeugdbewegingen proberen we afspraken te maken. Elke secundaire school in Vlaanderen moet een drugbeleid hebben waarin bijvoorbeeld aangegeven wordt hoe de school moet reageren wanneer er drugs worden ontdekt. Daarover zijn verschillende leerpakketten gemaakt, die vervolgens aan scholen worden aangeboden. Een goed preventiebeleid veronderstelt eigenlijk dat we heel close zijn met de wereld waarin jongeren leven. Een boekje of foldertje alleen zal weinig uithalen. Valerie Van Nuffel PIDMAG - 5

6 Wat zegt de wet? In België wordt sinds juni 2003 een onderscheid gemaakt tussen cannabis en andere illegale drugs, zoals cocaïne, heroïne en xtc. Hoewel cannabis binnen de wetgeving nog steeds als een illegale drug beschouwd wordt, is hier toch enige tolerantie merkbaar. Hierdoor is het knap lastig om te weten wat nu eigenlijk mag en wat verboden terrein is. Wat mag? Een meerderjarige mag maximaal drie gram cannabis in bezit hebben, maar dan enkel voor persoonlijk gebruik. Deze hoeveelheid komt overeen met ongeveer één geteelde plant. Wanneer een omvangrijke teelt van drugs wordt vastgesteld, is dit uiteraard wel strafbaar, omdat men er dan immers van uitgaat dat dit niet enkel voor persoonlijk gebruik zal dienen. Desalniettemin wordt er bij de vaststelling van het bezit van cannabis een vereenvoudigd proces-verbaal opgesteld. Hierin wordt een aantal elementen opgenomen zoals plaats en datum van de feiten, aard van de feiten, identiteit van de dader en zijn versie van de feiten. Uiteraard zal er nog eens op gehamerd worden dat cannabis nog steeds een illegale drug is. Wat mag niet? Meerderjarigen die cannabis gebruiken Wanneer het persoonlijk cannabisgebruik van meerderjarigen als problematisch wordt ervaren, dat wil zeggen wanneer het gebruik ervan niet meer onder controle is, wordt een proces-verbaal opgesteld. Verder mag de gebruiker de openbare orde niet verstoren, mag cannabis niet verkocht worden en mag cannabis niet in het bijzijn van minderjarigen gebruikt worden. Naar aanleiding van de festivalzomer kan er echter wel een bijzondere richtlijn worden opgesteld. Ten slotte blijft rijden onder invloed van cannabis verboden. Voor deze overtredingen worden vier categorieën van straffen voorzien, nl:»» Geldboete van 15 tot 25 euro voor een eerste overtreding.»» Geldboete van 26 tot 50 euro in geval van herhaling binnen het jaar van de eerste overtreding.»» Gevangenisstraf van acht dagen tot een maand en een geldboete van 50 tot 100 euro in geval van een nieuwe herhaling binnen een jaar na de tweede overtreding.»» Gevangenisstraf van drie maanden tot een jaar en/of een geldboete van tot euro bij openbare overlast. Meerderjarigen die andere illegale drugs gebruiken Voor meerderjarigen die andere illegale drugs in bezit hebben, gelden andere normen. Hierbij zal er altijd een proces-verbaal opgesteld worden dat nadien naar het parket verzonden wordt. Toch ligt hier eveneens de nadruk op hulpverlening en niet zozeer op bestraffing van de gepleegde feiten. Wanneer toch beslist wordt om de gebruiker naar de correctionele rechtbank te verwijzen, kan er een gevangenisstraf van drie maanden tot vijf jaar en een geldboete tussen en euro boven het hoofd hangen. De rechter kan de precieze straf zelf bepalen, rekening houdend met de persoonlijke situatie en de gepleegde feiten. Minderjarigen die illegale drugs gebruiken Voor minderjarigen wordt er geen onderscheid gemaakt tussen cannabis en andere illegale drugs en is dus ook cannabis in alle omstandigheden verboden terrein. Wanneer deze jongeren de verleiding toch niet kunnen weerstaan en daarbij betrapt worden, maakt de politie een proces-verbaal op en verwittigt de ouders. Het parket beslist uiteindelijk wat er met het dossier gebeurt:»» Het parket kan een waarschuwingsbrief naar de jongere sturen.»» Er kan ook overleg plaatsvinden tussen de minderjarige, zijn ouders en het slachtoffer. Er moet dan uiteraard wel van een slachtoffer sprake zijn.»» Een ouderstage wordt enkel voorgesteld wanneer duidelijk is dat de ouders nalatig of onverschillig staan ten aanzien van het druggebruik.»» Het dossier kan geseponeerd worden, zonder gevolg. Een minderjarige kan, vanaf zestien jaar, uitzonderlijk uit handen worden gegeven. Dan kan het volwassen strafrecht toegepast worden, maar kan er geen levenslange gevangenisstraf uitgesproken worden. Een geïntegreerde aanpak Op 30 mei 2001 ondertekenden de ministers van Volksgezondheid, zowel van het federale niveau als van de deelstaten, een samenwerkingsakkoord om de strijd tegen drugs aan te gaan. Dit akkoord dient in de eerste plaats om het beleid inzake preventie en hulpverlening van de verschillende overheden op elkaar af te stemmen. Om dit te kunnen realiseren, werd in 2008 de Algemene Cel Drugsbeleid opgericht. Die cel is samengesteld uit leden van de verschillende overheden. In 2009 wordt er tevens een IMC, Interministeriële Conferentie Drugs, opgericht met de bedoeling de overlegde beleidsplannen uit te werken. Wat preventie betreft, legt de Cel en de IMC enerzijds de focus op het luik gezondheid, met als voornaamste doelstelling het voeren van een effectief ontradingsbeleid ten aanzien van zowel gebruikers als nietgebruikers. Hierbij wordt voornamelijk de nadruk gelegd op het terugdringen en het vermijden van gezondheidsschade. Anderzijds is het de bedoeling om de druggerelateerde maatschappelijke overlast aan te pakken, waarbij met de lokale overheden wordt samengewerkt om een sterk lokaal drugbeleid op poten te zetten en te ondersteunen. Preventie Zowel de federale als de Vlaamse Overheid hebben een aantal initiatieven op poten gezet, waarmee ze het druggebruik in België willen aanpakken. Veel aandacht wordt besteed aan preventie bij jongeren, waarbij de ontrading van druggebruik centraal staat. De meeste preventie bij jongeren gebeurt vanzelfsprekend in het secundair onderwijs. Valerie Van Nuffel 6 - PIDMAG

7 foto: pauline poelmans

8 COCAINE - 1,2% CANNABIS - 19,4% COCAINE - 4,4% Druggebruik op school Het cannabisgebruik van studenten ligt hoog, maar verschilt per onderwijstak. Jongeren uit het ASO gebruiken eerder sporadisch. In het KSO kunnen we het meeste gebruik opmerken, ongeveer 44% gebruikt er cannabis. 9,7% gebruikt xtc. Ook tabaksgebruik ligt hier hoger. XTC - 3,8 % TRIPS - 3,0% CANNABIS - 27,6% COCAÏNE - 3,0% XTC 1,3% TRIPS - 1,4% XTC - 5,2% XTC - 9,7% HEROINE - 0,4% ASO TSO HEROÏNE - 0,6% TRIPS - 3,3% BSO KSO TRIPS - 6,2% CANNABIS - 44,2% COCAINE - 5,8% CANNABIS - 27,0% HEROÏNE - 1,8% infographic: machteld bollen illustraties: myrthe meilaerts, hendrik daniels, liandra collona 8 - PIDMAG

9 foto: machteld bollen Het georganiseerde gebruik van drugs Drugs zijn wijdverspreid. In elke uithoek van de wereld worden drugs gebruikt als recreatief middel. Maar naast de al dan niet problematische druggebruiker zijn er organisaties die verdovende middelen gebruiken om hogere doelen te bereiken. Bepaalde religieuze bewegingen gebruiken al eeuwen geestverruimende middelen. Zelfs nu zijn er nog sjamanen die de natuur intrekken op zoek naar geestverruimende planten. Volgens Bert Broeckaert, hoogleraar aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KULeuven, zijn er verschillende religieuze tradities in de wereld waarbij drugs een belangrijke rol spelen. Het gaat hier voornamelijk over het roken van cannabis, vertelt Broeckaert. Verschillende wereldgodsdiensten laten dan ook druggebruik toe. De Hindoes, bijvoorbeeld, geloven dat de God Shiva, die ooit koelte opzocht in de schaduw van een cannabisplant, de drug heeft geschonken aan de wereld, uit dankbaarheid voor de gekregen koelte. Ook sekten gebruiken geregeld drugs om een hoger niveau van bewustzijn te bereiken. Bewegingen zoals Santo Daime en de Rastafari gebruiken dans, zang én drugs om dichter bij God te komen. Oorlog voeren Naast de sjamanistische zoektocht naar lichamelijke en spirituele genezing is er een andere, minder onschuldige queeste. DARPA het Amerikaanse onderzoekscentrum dat instaat voor technologische ontwikkelingen voor het leger is volop bezig met het ontwikkelen van prestatie verhogende drugs. Deze drugs maken gebruik van genetische manipulatie om de efficiëntie van soldaten zodanig te verhogen dat ze meerdere dagen zonder slaap kunnen werken. De drugs zouden bepaalde genen activeren of zelfs doen veranderen van functie, waardoor toepassingen als een verlengd concentratievermogen, het weer aangroeien van verloren ledematen of het verbeterd omzetten van vet in voedingsstoffen mogelijk worden. Deze ontwikkeling is de laatste in een lange rij van onderzoeken die door de Amerikaanse overheid zijn uitgevoerd. Al tijdens de Vietnamoorlog werden Amerikaanse GI s gedrogeerd. Onder invloed van verscheidene drugs vochten ze langer, harder en beter. Onoverwinnelijkheid Maar het gebruik van drugs door het leger is niet beperkt tot de technologisch geavanceerde Westerse beschavingen. Verschillende Afrikaanse stammen maakten en maken gebruik van drugs bij rituelen en oorlogsvoering. Tijdens de invasie van de Engelsen in Zoeloeland, Zuid-Afrika, in 1879 werden er tal van bloederige veldslagen geleverd. De Britten werden verrast door de strijdlust en de moed van de Zoeloes. De Zoeloe-krijgers namen verscheidene soorten drugs, zoals THC en psychedelische paddenstoelen, waardoor ze een gevoel van onoverwinnelijkheid kregen. Hierdoor hadden de krijgers geen angst van de Britten, die technologisch superieure wapens hadden. Vandaag de dag is er nog steeds een bloeiende economie voor zogenaamd magische substanties in Afrika, weet dr. Katrien Pype, verbonden aan het Instituut voor Antropologie in Afrika van de KUL. Mai-Mai rebellen in Congo, bijvoorbeeld, maken gebruik van medicinale planten die, volgens lokaal geloof, bijdragen om hen onoverwinnelijk te maken. Het staat buiten kijf dat deze planten bepaalde psychologische effecten genereren die de rebellen in een andere bewustzijnsmodus brengen. Synthetisch Daar waar drugs vroeger uit planten gewonnen werd, worden ze meer en meer gesynthetiseerd. In hoogtechnologische laboratoriums werken wetenschappers de klok rond aan de nieuwste middelen. Nieuwe producten die ook uw leven kunnen veranderen. U zal misschien niet meer moeten vechten tegen Britten of Vietnamese boeren, maar een pil die lichaamsvet dubbel zo efficiënt omzet in voedingsstoffen? Daar zeggen wij alvast geen nee tegen. foto: michaël vanderheyden Jannes Zwaenepoel PIDMAG - 9

10 Drugs waren belangrijker dan ik Marijke (21) en Pieter (24) zijn bijna drie jaar een koppel. Sinds kort wonen ze samen. Pieter geraakte op jonge leeftijd verslaafd aan marihuana. Op vraag van Marijke zette hij een punt achter zijn verslaving. foto: pauline poelmans Pieter experimenteerde op jonge leeftijd met softdrugs. De eerste keer rookte ik een joint met een aantal vrienden. Een verre kennis was ernstig verslaafd aan cocaïne. Via hem geraakten we gemakkelijk aan marihuana. Het gevoel beviel hem en hij kon het spul uit eerste hand krijgen. Hij begon op dagelijkse basis joints te roken. Verslaving In het begin van zijn gebruik wilde hij niet leren hoe een joint te rollen. Op die manier zou hij het nooit in zijn eentje kunnen doen. Zolang hij het samen met vrienden deed, was het enkel voor de gezelligheid. Eens hij op kot zat, was er echter geen houden meer aan. Alleen op kot of thuis, op den duur rookte ik 6 à 7 joints per dag. Ik werd op school gearresteerd tijdens een drugcontrole. Mijn ouders waren erg geschrokken en gaven me huisarrest, zonder al te veel succes. Na de arrestatie vond zijn moeder nog een aantal keer marihuana op de slaapkamer. Ze was altijd heel kwaad. Ik maakte haar wijs dat ik slechts sporadisch gebruikte, maar dat geloofde ze niet. Ze bleef gekwetst achter. Toen Marijke Pieter leerde kennen, nam ze geen aanstoot aan zijn verslaving. Per week ging er zo n 100 naar drugs. Dat is veel geld, maar we woonden toen nog niet samen. Het was zijn geld, uiteindelijk deed hij ermee wat hij wou. Stilaan begon Marijke zich wel te ergeren aan het gebruik. Een serieus gesprek hadden we niet. Als we ruzie maakten, twijfelde ik of hij het zich de volgende dag nog zou herinneren. Ze wilde stilaan een toekomst uitbouwen. We gingen samenwonen. Ik wilde het geld dat naar drugs ging op een betere manier gebruiken. Mochten we ooit aan kinderen beginnen, wilde ik niet dat ze zouden opgroeien met een vader die niet degelijk kan functioneren zonder marihuana. Vertrouwenskwestie Talloze ruzies en verschillende tactieken gingen vooraf aan Pieters uiteindelijke afkickperiode. Eerst stelde ik hem voor te minderen, maar dat werkte niet. Daarna probeerde hij enkel op specifieke dagen een joint te roken, vertelt Marijke. Maar Pieter hield zich niet aan zijn woord. Ik rookte heel veel achter haar rug. Maar ze merkte meteen als er iets niet pluis was, zegt Pieter. Marijke wist op voorhand dat afkicken geen gemakkelijke opgave zou zijn, na een verslaving van tien jaar. Maar ze kon niet verdragen dat Pieter achter haar rug bleef gebruiken. Het zorgde voor een conflict met zichzelf. Ik wilde dat hij het me vertelde, dus werd ik boos als ik zijn geheimzinnig gedoe achterhaalde. Langs de andere kant, wanneer hij het wel opbiechtte, moest ik ook reageren. Hij moest immers stoppen. Wat er ook gebeurde, ik ben hem blijven steunen. Afkicken vraagt nu eenmaal veel tijd en geduld. Van alle betrokkenen. Pieter zag er geen kwaad in om af en toe te zondigen. Hij vond dat je niet meer van een verslaving kon spreken. Dat hij het vertrouwen van Marijke schaadde, besefte hij niet. Nu heb ik af en toe nog eens zin in een jointje, maar dan denk ik aan hoe goed het met me gaat. Ik ben nu al drie maanden gestopt, zegt hij apetrots. Maar zonder Marijke zou het nooit gelukt zou zijn. Marijke en Pieter zijn fictieve namen. Karlijn Peeters 10 - PIDMAG

11 War On Drugs De Global Commission on Drug Policy kondigt na veertig jaar het verlies aan van de befaamde en repressieve War On Drugs. Maar niet iedereen is het daar mee eens. foto: pauline poelmans In Antwerpen laat burgemeester Bart de Wever (N-VA) de drugsbrigade verdriedubbelen en de drugssectie verdubbelen van twee naar vier magistraten, zodat het systeem klaarstaat om onmiddellijke minnelijke schikkingen uit te schrijven voor druggebruik. Niet alleen druggebruikers, maar ook dealers worden nauwer in de gaten gehouden en bestraft. Volgens tegenstanders zouden deze maatregelen echter meer criminaliteit uitlokken. Minder criminaliteit Zou de legalisatie van cannabis of zelfs van drugs in het algemeen betere toekomstperspectieven bieden? Volgens de voorstanders zou het legaliseren van drugs leiden tot een daling van de criminaliteit. Maffiaoorlogen en massamoorden zouden zo voorkomen kunnen worden. Legalisatie geeft mensen de vrijheid om zelf te kunnen kiezen voor de roes van drugs, zoals legale producten als sigaretten en alcohol die ook veroorzaken. De bestrijding van drugs kost veel geld en door het wettig maken hiervan krijgt de gebruiker een grotere controle over de kwaliteit van de verhandelde drugs. Bovendien zouden er volgens bronnen geen toename van gebruikers komen. Uit binnen- en buitenlandse onderzoeken stellen wetenschappers vast dat het gebruik van softdrugs in Nederland, het Mekka voor druggebruikers, op een vergelijkbaar niveau ligt als in andere landen in Europa. De VS doet het zelfs aanzienlijk slechter. Ook telt Nederland relatief weinig drugsverslaafden: 1,6 per duizend inwoners tegenover 4,5 in Portugal. Legaliseren is stimulans Aan de andere kant zijn er argumenten die dit allemaal tegenspreken. Zo zou het legaliseren niet leiden tot minder maar tot meer criminaliteit. Het is een illusie, zo zegt bijvoorbeeld de Amerikaanse Drug Enforcement Administration, om te denken dat criminelen zomaar afstand zouden doen van een profijtelijke bedrijfstak. Door het wettig maken van drugs onderdrukt men het gebruik niet, maar wordt het gestimuleerd. Jongeren zullen bijvoorbeeld sneller naar drugs grijpen omdat het toegestaan is volgens de wet. Weinigen gaan trouwens akkoord met de stelling dat drugs gezond zijn. Druggebruik blijft immoreel, wat voor de felste tegenstanders misschien wel hét argument is tegen legalisering. Punt Een repressief project op grootschalig gebied zoals de War On Drugs mag dan wel geen zoden aan de dijk brengen, het betekent niet dat er niets gedaan moet worden aan de drugproblematiek. Maar de Global Commission on Drug Policy vraagt wel om een punt te zetten achter de criminalisering, marginalisering en stigmatisering van druggebruikers. Hanne Vermeulen PIDMAG - 11

12 Cocaïneproductie beschadigt tropisch regenwoud illustratie: machteld bollen Cocaïnegebruik kan niet alleen schadelijk zijn voor de gezondheid, maar ook voor het milieu. De voormalige vicepresident van Colombia Francisco Santos Calderón zegt dat per gram cocaïne 4m² van het tropisch regenwoud wordt vernietigd. Zo is er tot 2008 al 2,2 miljoen hectare van het regenwoud vernietigd voor de aanleg van cocaplantages. De productie van cocaïne is een ingewikkeld chemisch proces dat uit meerdere stadia bestaat om van cocablad tot snuifcocaïne te komen. De teelt van de cocaplant en het dumpen van de chemicaliën eisen hectare van het tropisch regenwoud op per jaar. Eigen gebruik Volgens Francisco Santos Calderón draagt de eindgebruiker evengoed verantwoordelijkheid in de teloorgang van het regenwoud. Per gram cocaïne gaat er 4m² tropisch regenwoud verloren in het productieproces. Santos denkt dat door deze meting meer milieubewuste mensen van de coke zullen afblijven. Santos: Wie met een hybride wagen rijdt, recycleert en zich zorgen maakt om de klimaatverandering, moet zich er ook bewust van zijn dat een avondje feesten op cocaïne minstens vier vierkante meter regenwoud vernielt. Productie controle De productie van cocaïne word gecontroleerd door illegale groeperingen zoals The Revolutionary Armed Forces of Colombia, ook bekend als Farc. Deze groep staat bekend voor haar terroristische acties om o.a. hun velden te beschermen. Daarnaast is het Farc verantwoordelijk voor meerdere gijzelingen zoals die van de Colombiaans-Franse politica Ingrid Betancourt. Groeperingen als het Farc halen hun geld uit de winst van cocaïneproductie PIDMAG Maarten Rommes

13 Drugsmythes doorbroken Over drugs kan veel worden gezegd. Maar is alles wat er wordt gezegd waar? We nemen een kijkje! 1 Ik kan ermee stoppen wanneer ik wil. Niet waar. De meeste tieners die drugs en alcohol proberen, doen dat omdat ze willen aansluiten bij vrienden die dat al doen of omdat ze nieuwsgierig zijn naar de effecten van de drugs. Maar ook peer pressure speelt een grote rol. Sommige tieners voelen zich gekleineerd door leeftijdsgenoten en bekijken de bedwelmende middelen als een ontsnapping. Anderen proberen het omdat ze onder druk worden gezet en angst hebben om verstoten te worden. Het is zeer gemakkelijk om toe te geven en drugs uit te proberen, maar het is niet zo gemakkelijk om te stoppen als je er eenmaal mee begonnen bent. 3 Eens je verslaafd 2 bent, kan je niet meer herstellen. Niet waar. Er zijn veel gevallen waarbij mensen met succes hersteld zijn van een verslaving. Let op, niet iedereen herstelt van drugsverslaving. Maar met het juiste afkickprogramma en de onthouding van drugs is een succesvol herstel zeker mogelijk. Er is nog nooit iemand doodgegaan aan een overdosis marihuana Dit is waar. Wetenschappers hebben geconcludeerd dat de verhouding van de hoeveelheid cannabinoïden die nodig is om iemand stoned te krijgen ten opzichte van de hoeveelheid om iemand te doden, zich verhoudt als 1 op Je zou dus in één keer keer zoveel marihuana moeten gebruiken dan je nodig zou hebben om er stoned van te worden. Bij alcohol ligt die verhouding tussen 1 op 4 en 1 op 10. Dat verklaart meteen dat er bijvoorbeeld in de Verenigde Staten jaarlijks meer dan mensen sterven aan een alcoholoverdosis en niemand aan een overdosis marihuana. 4 Marihuana is gevaarlijker dan tabak Niet waar. Gerookte marihuana bevat ongeveer evenveel kankerverwekkende stoffen als eenzelfde hoeveelheid tabak. Een zware tabaksroker zal veel meer tabak consumeren dan een zware marihuanagebruiker marihuana consumeert. Tabak, met een 90% verslavingskans, is verreweg een van de meest verslavende drugs. Terwijl marihuana daarentegen minder verslavend is dan cafeïne. 5 Sinaasappelsap of vitamine C kan je LSD-trip stoppen. Niet waar. Veel mensen geloven dat sinaasappelsap de effecten van LSD kan doen stoppen. Maar tegen de tijd dat de LSD begint te werken, heeft je lichaam de drug al gemetaboliseerd. De feitelijke trip is eigenlijk het na-effect op je hersenen. Het drinken van sinaasappelsap kan een placebo-effect teweegbrengen. 6 Cocaïne is een schone en veilige drug. Niet waar. Ondanks het schone of veilige beeld van cocaïne, zijn veel voorkomende fysieke effecten onder andere zweten, verlies van eetlust, schade aan de binnenkant van de neus en een verhoogde hartslag. Sommige mensen ervaren ook misselijkheid, hoofdpijn, prikkelbaarheid, paranoia en hallucinaties. Cocaïne kan invloed hebben op het hartritme, wat kan leiden tot mogelijke hartaanvallen, verhoogde bloeddruk, ademhalingsproblemen en beroertes. 7 Ecstacy geeft energie om de hele nacht door te feesten. Niet waar. Ecstasy wordt vaak gebruikt op rave feestjes waar mensen de hele nacht door dansen. De mythe leeft sterk dat de drug energie geeft om door te blijven gaan. Maar eigenlijk verhoogt Ecstasy alleen de hartslag en versnelt de prikkels naar de hersenen, wat wordt aanzien als energie. Deze drug geeft je het gevoel dat je tot meer in staat bent. Dat kan ook gevaarlijk zijn. Ecstasy kan oververhitting of uitdroging teweegbrengen, wat dan weer de dood tot gevolg kan hebben. De oververhitting van het lichaam kan ook leiden tot beroertes. 8 Een verslaving is een acute aandoening en is niet zo ernstig. Niet waar. Een verslaving is een zeer ernstige aandoening! Afhankelijkheid van drugs heeft invloed op alle gebieden van je leven, zowel op het werk als in een relatie. Bij langdurige verslaving kunnen verschillende gezondheidsproblemen ontstaan. Als de verslaving niet op tijd stopt, kan de dood een gevolg zijn. 9 Marihuana is slecht voor je. Waar. Marihuana is slecht voor je. Deze krachtige drug kan leiden tot kanker en tal van andere complicaties waardoor de gebruiker een verhoogd risico heeft op ziektes. Iedereen die gebruik maakt van deze drug heeft een verhoogd risico om er afhankelijk van te worden. Andere negatieve effecten zijn een gebrek aan coördinatie, problemen met het geheugen en slechte concentratie. 10 Marihuana is een drug die leidt tot het nemen van harddrugs. Niet waar. Sinds de legalisering van marihuana in Nederland in de jaren zeventig, is het gebruik van heroïne en cocaïne gedaald. Als marihuana een drug zou zijn die automatisch leidt tot het gebruik van harddrugs, dan zouden de cijfers van het harddruggebruik omhoog zijn gegaan, en niet omlaag, zoals nu het geval is. Marihuana treedt eerder op als vervanger voor veel gevaarlijkere drugs als alcohol, cocaïne en heroïne. Karlijn Peeters PIDMAG - 13

14 Antwerpen cocaïnestad Uit onderzoek van rioolwater kan worden nagegaan waar welke producten het meest geconsumeerd worden. Antwerpen blijkt een grote aantrekkingskracht op cocaïnegebruikers te hebben omwille van zijn ligging aan de haven. Toxicoloog Alexander van Nuijs (UA) onderzoekt stalen van enkele honderden liters rioolwater uit Antwerpen en Brussel. Harddrugs als cocaïne en xtc worden gemetaboliseerd in ons lichaam. Ze laten met andere woorden restanten achter in onze bloedbanen en urine. Het Toxicologisch Centrum van Universiteit Antwerpen is gestart met sewage epidemiology of drugsanalyse uit rioolwater. Door afvalwateronderzoek kan recent druggebruik opgespoord worden. Cocaïnestad Antwerpen blijkt volgens het rioolwateronderzoek dé stad van cocaïnegebruikers te zijn. Van Nuijs zegt dat daar enkele logische verklaringen zijn voor zijn: De toevoer van drugs, meer specifiek cocaïne, gebeurt via de Antwerpse haven. Dat is geen goed nieuws voor de stad Antwerpen, vertelt Philippe Beinaerts, woordvoerder van burgemeester van Antwerpen Bart de Wever. Het stadsbestuur voert al jaren een strijd tegen drugs waarbij zeker vooruitgang geboekt werd, gaat hij verder. Er wordt vooral zwaar getild aan grote drugstrafiek en bendevorming. Zware criminelen zijn erg moeilijk op te sporen. Beleid Cocaïne is de meest gebruikte drug in West- Europa. In Amsterdam circuleert het goedje het meest, maar Antwerpen staat op een stevige tweede plaats. De resultaten van het onderzoek op Europees vlak worden verzameld voor EWDD, het Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving. Deze organisatie kan hierdoor nagaan waar de prioriteiten liggen op vlak van drugsbeleid, vertelt Alexander van Nuijs. De stad Antwerpen hanteert een tweeledige aanpak. Enerzijds proberen we de invoer via de scheepvaart en de haven tegen te gaan. Anderzijds willen we die bendes financieel kaalplukken en hun afzetmarkt wegnemen. Volgens Philippe Beinaerts is het niet de bedoeling om elke occasionele gebruiker te gaan opsporen en bestraffen. We tillen er veel zwaarder aan als een junkie op een brutale wijze een handtas van een bejaarde dame steelt, dan als een student een joint rookt op zijn kot. Dat spreekt voor zich. Maatschappelijke meerwaarde Als apotheker en onderzoeker besef ik heel goed wat de schadelijke gevolgen van drugs zijn, zegt Alexander van Nuijs. Er is dus zeker een maatschappelijke meerwaarde aan het rioolwateronderzoek. Het is daarom belangrijk dat er maatregelen worden genomen door de beleidsvormers. Zo heeft de stad Antwerpen op basis van o.a. ons onderzoek al 36 extra politiemensen aangenomen. Valerie Schreurs foto: pauline poelmans Een uitgebreide versie van dit magazine vindt u op PIDMAG

15 Drugstoerisme in grensstreek Maastricht en de nabijgelegen Belgische gemeenten, Lanaken, Riemst en Voeren kampen met drugsoverlast. Maatregelen tegen deze overlast drongen zich op. Een van deze maatregelen is de invoer van de wietpas in Nederland. De wietpas werd in Maastricht op 1 mei 2012 ingevoerd. Ze houdt in dat de Maastrichtse coffeeshops geen wiet meer mogen verkopen aan buitenlanders. Deze coffeeshops trekken veel bezoekers en toeristen aan wat leidt tot parkeeroverlast, vandalisme en straatcriminaliteit. De wietpas moet paal en perk stellen aan de drugstoeristen en de overlast. Maar de wietpas mist zijn effect en de drugsoverlast in Maastricht verdrievoudigde zelfs. Drugshandelaars zouden volgens tegenstanders van de wietpas naar illegale handel overgaan met alle gevolgen van dien. Gedoogbeleid Het beleid in Nederland laat geregistreerde coffeeshops toe om wiet en hasj aan meerderjarigen te verkopen. Dat betekent dat meerderjarigen maximum drie gram softdrugs voor persoonlijk gebruik op zak mogen hebben. Maar voor het bezitten, verhandelen of verkopen van harddrugs, zoals cocaïne en heroïne, kun je wel vervolgd worden. In België geldt dit zogenaamde gedoogbeleid voor softdrugs onder meerderjarigen ook. Dit gedoogbeleid is echter zeer verwarrend en helemaal niet concreet. Zo mag je een bepaalde hoeveelheid softdrugs bezitten, maar niet verkopen, wat voor een probleem bij de aanschaf van wiet zorgt. Drugrunners In Nederland dreigt het gedoogbeleid verstrengd te worden. Zo is er in Maastricht een regeling in de maak die coffeeshops naar de rand van de stad wil dringen om overlast in het centrum te voorkomen. De Belgische gemeenten vrezen echter dat de overlast mee zal verhuizen. Zo hebben Riemst en Lanaken te maken met de zogenaamde drugrunners. Drugrunners houden buitenlandse personenwagens in de gaten, spreken hen aan of achtervolgen hen zelfs om drugs te kunnen verkopen. De politie van Lanaken ervaart wel een daling van het drugtoerisme aan de grens met Maastricht als gevolg van de invoering van de wietpas. De Belgische federale politie zet ook meer in op controles, wat drugstoeristen afschrikt. In Riemst bestaat dan weer een drugsmeldpunt waar burgers verdachte handelingen kunnen melden. Charlotte Vanhove foto: pauline poelmans PIDMAG - 15

16 DRUGLIJN voor alle vragen over drank, drugs, pillen of gokken druglijn.be/contact foto: Magali Merzougui