Toelichting Vlaams kaderdecreet no-deal brexit. Context

Transcriptie

1 Toelichting Vlaams kaderdecreet no-deal brexit Context Op 15 januari heeft het Britse Parlement het Terugtrekkingsakkoord dat op 14 november 2018 bereikt werd tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie voor de eerste maal verworpen. PM May werd teruggestuurd naar de EU om opnieuw te onderhandelen over een alternatieve regeling voor de Ierse grens, het grote struikelpunt van het brexit-akkoord. De Britse regering en de EU bereikten een overeenkomst over een bijkomend juridisch instrument dat toegevoegd zou worden aan het Terugtrekkingsakkoord, om tegemoet te komen aan de bezorgdheden van de parlementsleden die de deal voorheen verworpen hadden, en de deal alsnog goed te laten keuren. Deze inspanning had helaas niet het gewenste effect, en het akkoord werd op 12 maart opnieuw met een grote meerderheid verworpen. Zolang er geen goedgekeurd akkoord is tussen het VK en de EU blijft de kans op een no-deal brexit bestaan, en de politieke omstandigheden deze week maken deze kans zeer realistisch. Een brexit zonder akkoord betekent dat van de ene op de andere dag het VK een derde land zou worden, en dat voor de toepassing van de Europese, Federale en Vlaamse regelgeving teruggevallen zou worden op de regelgeving voor derdelanders. Dit zou ongewenste negatieve gevolgen hebben; het algemeen belang kan geschaad worden, maar ook particuliere belangen van zowel Britse als Vlaamse burgers en bedrijven of de vlotte administratieve afhandeling van dossiers kunnen in het gedrang komen. Omwille hiervan is het van essentieel belang dat de Unie en haar lidstaten zich voorbereiden op de mogelijkheid dat het VK de EU verlaat zonder akkoord. Vlaanderen voorziet daarom een decreet dat er voor zorgt dat de meest ernstige schokken van een no-deal brexit opgevangen worden. Dit decreet voorziet een overgangsperiode tot 31 december 2020 die burgers, bedrijven en administratie toelaat zich aan de nieuwe situatie aan te passen en die overheden toelaat internationale akkoorden te sluiten of verdere afspraken te maken. Uitgangspunten van dit decreet: 1. Geen afbreuk doen aan Europees recht of afspraken op Europees niveau; 2. VK-burgers slechts tijdelijk en in beperkte mate dezelfde voordelen bieden als de voordelen voortvloeiend uit het EU-lidmaatschap van het VK; 3. Voorwaarde dat de voordelen die aan VK-burgers geboden worden ook door het VK aan Vlaamse burgers geboden worden (beginsel van wederkerigheid); 4. De maatregelen afstemmen met de maatregelen die de federale overheid en de andere gemeenschappen en gewesten nemen. Delegatie aan de Vlaamse regering De essentiële elementen die voorzien worden bij een no-deal brexit zullen worden vastgelegd bij decreet. Daarnaast zal de Vlaamse Regering gemachtigd zijn om, indien noodzakelijk, de geldingsduur van de decretale maatregelen te beperken of verlengen en om de werkingssfeer ervan aan te passen. Hierdoor kan de Vlaamse Regering reageren op mogelijke bijkomende onzekerheden die een no-deal brexit kan veroorzaken, op niet-wederkerigheid van het VK of op andere maatregelen die op Europees of bilateraal niveau genomen worden. Deze machtiging tot aanpassing van de geldingsduur of werkingssfeer door de Vlaamse Regering is enkel toegelaten onder voorbehoud dat deze aanpassing binnen de 6 maanden bekrachtigd wordt door een decreet. Deze machtiging aan de Vlaamse Regering is nodig omdat het Vlaams Parlement in de aanloop naar de verkiezingen vrijwillig in reces zal gaan op 25 april 2019 en het vanaf die 1

2 datum tot op het moment van het aantreden van het nieuwe parlement niet decreetgevend kan optreden. Als in die periode toch regelgevend opgetreden moet worden, zal de Vlaamse Regering het nodige kunnen doen. Inwerkingtreding van het decreet Het decreet treedt alleen in werking als het Verenigd Koninkrijk zich terugtrekt uit de Europese Unie zonder dat er een akkoord gesloten wordt (een no deal Brexit). De datum van inwerkingtreding is de datum van terugtrekking van het VK uit de EU. In principe zal dit 29 maart 2019 zijn, maar indien de onderhandelingen onder Art. 50 verlengd worden kan dit ook op een latere datum zijn. De decretale bepalingen zijn bedoeld als overgangsmaatregelen en zijn dus tijdelijk van aard; de datum van buitenwerkingtreding van het decreet is in principe 31 december Aangezien wordt uitgegaan van het principe van wederkerigheid, is de Vlaamse Regering echter gemachtigd om ervoor te zorgen dat de overgangsmaatregelen gelden voor zover en tot zolang het Verenigd Koninkrijk gelijkaardige maatregelen toepast. De geldingsduur kan dus aangepast worden. Domeinen die onder het decreet vallen Het decreet omvat bepalingen inzake fiscaliteit, integratie- en inburgeringsbeleid, economische migratie, sociale zaken, onderwijs en personeel. Hieronder wordt per domein weergegeven welke aanpassingen het decreet voorziet. 1. Fiscaliteit In enkele bepalingen uit de Vlaamse Codex Fiscaliteit, voor de aanvullende gewestelijke personenbelasting en voor bepaalde andere gewestbelastingen wordt voor de toepassing van sommige tarieven, heffingsgrondslagen, verminderingen, vrijstellingen of procedures verwezen naar de lokalisatie van één of meer bepalende elementen. Bij verrichtingen met landsgrensoverschrijdende elementen wordt in de bestaande regelgeving een onderscheid gemaakt naargelang die elementen gelokaliseerd worden binnen of buiten de Europese Economische Ruimte. Na brexit zouden elementen die gelokaliseerd zijn in het VK buiten de Europese Economische Ruimte vallen. Vanuit de bekommernis van rechtszekerheid, eenvoud, en gelijkberechtiging van alle belastingplichtigen, voorziet het decreet erin dat er voor de toepassing van de regelgeving aangaande belastingen die voor of door het Vlaamse Gewest worden geïnd, het Verenigd Koninkrijk tot en met het aanslagjaar 2020 wordt geacht deel uit te maken van de Europese Unie. Deze bepaling zorgt ervoor dat gedurende de overgangsperiode de situatie voor belastingplichtigen hetzelfde blijft als voor het moment dat het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verlaat. 2. Integratie- en inburgeringsbeleid Britse onderdanen en bepaalde familieleden die zich na brexit vanuit het buitenland in een Vlaamse gemeente willen vestigen zouden volgens de bestaande regelgeving verplicht zijn tot inburgering. Daarnaast zouden Britse onderdanen en bepaalde familieleden, die al voor de datum van uitvoering van brexit ingeschreven zijn in het rijksregister in een Brusselse of Waalse gemeente en die zich na brexit, maar binnen de 5 jaar na de eerste inschrijving in België inschrijven in het rijksregister in een Vlaamse gemeente in principe ook verplicht zijn tot inburgering. Voor andere relevante categorieën (met name Britse burgers die reeds 2

3 ingeschreven zijn in een Vlaamse gemeente voor de dag van terugtrekking of Britse burgers die in een Vlaamse gemeente willen inschrijven na de dag van terugtrekking maar die wel al langer dan vijf jaar in Wallonië of Brussel woonden voor de dag van terugtrekking) zou geen dergelijke verplichting van toepassing zijn. Dit decreet voorziet in een vrijstelling van de inburgeringsplicht voor Britse burgers en hun familieleden die zich inschrijven in het rijksregister in een Vlaamse gemeente tijdens de overgangsperiode. Voor Britten en hun familieleden die al in Wallonië of Brussel verblijven voor de dag dat het VK zich terugtrekt uit de EU geeft deze maatregel zekerheid over hun rechten en plichten. Daarnaast geeft deze overgangsmaatregel aan het Agentschap Integratie en Inburgering de kans om zich ten volle operationeel voor te bereiden op de instroom van nieuwe verplichte Britse inburgeraars na het einde van de overgangsperiode. 3. Economische migratie Onderdanen van het Verenigd Koninkrijk zijn derdelanders vanaf de datum dat het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord de Unie verlaat. In principe zouden ze dan na deze datum een arbeidskaart of beroepskaart moeten aanvragen indien ze in Vlaanderen als medewerker wensen tewerkgesteld te worden of zelfstandige activiteiten wensen uit te oefenen. Dit decreet voorziet een bepaling die onderdanen van het Verenigd Koninkrijk die economische activiteiten wensen uit te oefenen op het grondgebied van het Vlaamse Gewest, gedurende de overgangsperiode vrijstelt van een arbeidskaart of beroepskaart, voor zover hun prestaties beperkt zijn tot maximum negentig dagen. Indien hun prestaties het maximum van negentig dagen overschrijden, zullen Britse onderdanen een arbeids- of beroepskaart moeten aanvragen volgens de procedure voor derdelanders. Er zal echter wel een versnelde procedure voorzien worden. VK-onderdanen die reeds in Vlaanderen wonen en werken voor de datum dat het VK zich terugtrekt uit de EU, zullen beschermd worden door de federale brexit wet. Deze federale wet voorziet dat het verblijfsrecht van deze Britse onderdanen behouden blijft na 29 maart 2019, tot het einde van de overgangsperiode. Het recht om te werken in Vlaanderen vloeit automatisch voort uit dit verblijfsrecht, en omwille hiervan zullen geen extra maatregelen inzake economische migratie nodig zijn op Vlaams niveau voor VK-onderdanen die reeds voor brexit in Vlaanderen wonen en werken. 4. Sociale zaken: Coördinatie van de socialezekerheidsstelsels In geval van een no-deal brexit vallen de Europese coördinatieregels inzake sociale zekerheid na de datum van terugtrekking in principe weg. Dit zou in België veel gevolgen hebben op het gebied van de sociale zekerheid, aangezien de bestaande regels inzake de samentelling van verzekeringstijdvakken, de exporteerbaarheid van uitkeringen en de ten lasten neming van bepaalde risico s niet langer van kracht zullen zijn in de betrekkingen met het VK. Dit decreet voorziet erin dat de verdere toepassing van de coördinatieregels verzekerd wordt om te vermijden dat talrijke personen van de ene op de andere dag in een problematische juridische en financiële situatie terechtkomen. Voor de toepassing van de Europese socialezekerheidsstelsels inzake de takken van de sociale zekerheid die onder Vlaamse bevoegdheid vallen, wordt het VK tot eind 2020 gelijkgesteld met een EU-lidstaat. De toekenning aan burgers voor wat betreft gezinsbijslagen (startbedragen, selectieve participatietoeslagen e.a.), Vlaamse sociale bescherming en bijstand verleend door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap zal hierdoor tot 31 december 2020 op dezelfde manier gebeuren als voor brexit. 3

4 Voor de door de coördinatieverordeningen gedekte takken van sociale zekerheid die onder de bevoegdheid van de federale overheid vallen zijn parallelle bepalingen in een federale wet opgenomen. Een vereiste om deze coördinatie verder te kunnen zetten is medewerking van de Britse instellingen verkrijgen. Indien er een gebrek is aan medewerking van de Britse instellingen, en de betrokken persoon ook niet in staat is de nodige informatie te voorzien, is de Belgische instelling niet verplicht de verordeningen toe te passen. 5. Onderwijs Inzake onderwijs voorziet dit decreet erin dat studenten die reeds ingeschreven zijn in een door de Vlaamse Gemeenschap erkende, gefinancierde of gesubsidieerde onderwijsinstelling voor voltijds secundair onderwijs of aan een hogeronderwijsinstelling op het moment dat het VK zich terugtrekt uit EU, toegelaten worden om onder dezelfde voorwaarden als voorheen hun studies voort te zetten tot op het einde van het academiejaar Daarnaast wordt ook verzekerd dat voor de financiering van de hogeronderwijsinstellingen VK-onderdanen die reeds ingeschreven waren voor het moment van terugtrekking van het VK uit de EU, tot en met het academiejaar gelijkgesteld worden met onderdanen van een lidstaat van de Europese Unie, zodat er geen plotse wijziging gebeurt in de financiering van deze hogeronderwijsinstellingen. 6. Personeel Op vlak van onderwijspersoneel garandeert het decreet, door gelijkstelling van de VKonderdaan met een onderdaan van een lidstaat van de EU, dat elk personeelslid dat op de datum van brexit als tijdelijke of vastbenoemde tewerkgesteld is in een onderwijsinstelling voor de duur van de overgangsperiode tot 31 december 2020 hun tewerkstelling zullen kunnen verderzetten en blijvend financiering of subsidiëring zullen kunnen ontvangen. Zonder deze maatregel zouden VK-burgers dit recht verliezen na de datum van terugtrekking, aangezien ze niet langer aan de nationaliteitsvereiste van EU-burger zullen voldoen. Deze nationaliteitsvereiste geldt ook voor personeel van lokale en provinciale besturen in Vlaanderen. Omwille hiervan wordt in het decreet een gelijkaardige bepaling voorzien zodat de rechten van VK-burgers die, op de datum van terugtrekking van het VK uit de EU, tewerkgesteld zijn bij een lokaal of provinciaal bestuur beschermd worden, en ze hun arbeidsfunctie kunnen blijven uitvoeren gedurende de overgangsperiode. Bijkomende maatregelen buiten het decreet: Exportcontrole strategische goederen Vlaanderen neemt op het vlak van de exportcontrole van militaire goederen en civiele vuurwapens een regelgevend initiatief ter voorbereiding op een no-deal brexit. Per ministerieel besluit wordt de doorvoer met eindgebruik in het VK van deze goederen vrijgesteld van vergunningsplicht. Hetzelfde ministerieel besluit bepaalt bovendien dat de delegatie aan de Secretaris-Generaal van het Departement Buitenlandse Zaken voor de afhandeling van dossiers met eindgebruik in het VK behouden blijft. Zo wordt vermeden dat de bevoegde minister voor elk dossier zijn goedkeuring moet geven en blijft de doorlooptijd van deze dossiers beperkt. Op het vlak van exportcontrole van dual-use goederen wordt een maatregel genomen op Europees niveau, waardoor verdere Vlaamse maatregelen niet vereist zijn. 4

5 Overheidspersoneel Vlaamse overheid In principe zullen VK-onderdanen die tewerkgesteld zijn bij de Vlaamse overheid na de terugtrekking van het VK uit de EU niet langer voldoen aan de nationaliteitsvereiste voor Vlaams overheidspersoneel, en hierdoor het recht verliezen om hun arbeidsactiviteiten uit te oefenen. Om ervoor te zorgen dat deze VK-onderdanen nog tot het einde van de overgangsperiode tewerkgesteld kunnen blijven bij de Vlaamse overheid, voorziet de Vlaamse regering via een BVR een aanpassing aan het Vlaams Personeelsstatuut, waardoor onderdaan van het Verenigd Koninkrijk die op de dag van terugtrekking vastbenoemd ambtenaar of ambtenaar op proef is, gelijkgesteld wordt met een onderdaan van een lidstaat van de Europese Unie tot op het einde van de overgangsperiode. 5