Verslag NVP-dag van de psychotherapie 2014 De psychotherapie draait door! De invloed van de context op het vak, 12 december 2014
|
|
- Saskia Adam
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Na deze plenaire lezingen, en voorafgaand aan het middagprogramma waarin door middel van workshops wat meer de diepte werd ingegaan, was er ruimte voor vragen vanuit de zaal, met als eindconclusie: De vraag is niet welke stroming het beste is, maar: hoe kunnen we het als stromingen veilig houden voor de cliënt, nieuwsgierig zijn en in verbondenheid met andere stromingen onze eigenheid behouden? Noot 1 Pesso-psychotherapie, voor mensen die hier niet mee bekend zijn, wordt in de informatiefolder van de Nederlandse Vereniging voor pesso-psychotherapie omschreven als: een lichaamsgeoriënteerde experiëntiële psychotherapie waarbij lichamelijk en emotioneel beleven, interactie met anderen en cognitief inzicht samengaan. Uitgangspunt is dat psychische problemen en klachten samenhangen met onopgeloste conflicten en onvervulde behoeften uit het verleden. Dit kan onbewust een belemmering vormen om je eigen mogelijkheden in het heden te realiseren. Meestal wordt er in een groep gewerkt, waarbij steeds één cliënt centraal staat. Deze persoon kan met behulp van de andere groepsleden datgene wat hij/zij innerlijk beleeft in scène zetten. Verslag NVP-dag van de psychotherapie 2014 De psychotherapie draait door! De invloed van de context op het vak, 12 december 2014 Angelique Timmerman * In het statige hotel Krasnapolsky, gedeeltelijk in wit ingepakt in verband met restauratie (misschien tekenend voor het congresthema?), worden de bijna 450 congresdeelnemers via de achteringang naar binnen geleid. Het jaarlijkse congres van de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP) gaat over de context van ons vak en hoe we creatief toch steeds ruimte zoeken en vinden om het beroep psychotherapeut te blijven uitoefenen op een wijze die ons past als professionals. Er wordt aandacht besteed aan huidige maatschappelijke, ethische en financiële ontwikkelingen, steeds afgewisseld met reflectie op wat de kern is van het therapeutisch werken. De dag start met de opening door de dagvoorzitter Pim van Dun, die voorbeelden geeft van hoe de psychotherapie doordraait, zoals het hoofdbehandelaarschap dat op de helling staat, de ggz-instellingen die krimpen, de vrije artsenkeuze die mogelijk wordt afgeschaft en de door zorgverzekeraars opgelegde budgetplafonds. De vraag is hoe wij ons hiertoe willen en kunnen verhouden, hoeveel marge houden we over? NVP-voorzitter Nel Draijer, geeft hier vervolgens een duidelijk antwoord op. Congresverslagen 157 * Angelique Timmerman is gezondheidszorgpsycholoog/ psychotherapeut, internationaal vertegenwoordiger van de VcgP en voorzitter van PCE Europe. Zij heeft een zelfstandige praktijk en werkt als universitair docent bij de vakgroep Huisartsgeneeskunde, afdeling Huisartsopleiding, Maastricht University.
2 Angelique Timmerman 158 De NVP blijft zich inzetten voor het behoud van het vak psychotherapie en de eraan verbonden kwaliteitswaarborgen. Er is namens de gezamenlijke psy-verenigingen een standpunt geformuleerd over het hoofdbehandelaarschap van de psychotherapeut in de specialistische ggz. De NVP is toegetreden tot de Federatie Gezondheidszorgpsychologen & Psychotherapeuten, die fungeert als overkoepelend orgaan met betrekking tot opleiding, erkenning, registratie en toezicht. Er wordt, aanvullend op het BIG-register, een kwaliteitsregister opgezet, als voorbereiding op de specialistische status, en zijn er overgangsregelingen in ontwikkeling. Er is een subsidieverzoek toegekend voor een generieke module psychotherapie, die wordt ontwikkeld met onder andere de Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve Therapie. De NVP wil zich duidelijker als wetenschappelijke vereniging profileren door het oprichten van een wetenschapsraad om haar leden meer toegang te geven tot (nieuw) wetenschappelijk onderzoek en beter te kunnen reageren op vragen van zorgverzekeraars naar de wetenschappelijke onderbouwing van psychotherapie. De eerste hoofdspreker op het congres is psychiater/ psychotherapeut en systeemtherapeut Dirk de Wachter, tevens hoogleraar aan de KU Leuven. Zijn lezing Wat is een goede therapeut? is heel verfrissend, omdat hij de huidige ontwikkelingen binnen het psychotherapeutisch werken toelicht aan de hand van zienswijzen van wijsgeren uit de hedendaagse geschiedenis over de menselijk psyche en geluk. De spreker vertelt aan zijn kinderen dat hij de verdrietdokter is, en dat ze papa niet mogen storen als hij aan het werk is. Dit doet hij aan de hand van een sprookje Je est un autre van Rimbaud. Zijn kinderen begrepen niet wat hij deed als papa werkte in de kelder. Maar hij moet ook veel schrijven; van hem wordt verwacht dat hij verantwoordt wat hij doet, want hij doet aan gebroken harten, hoewel hij zo weinig tijd overhoudt voor patiënten. Dit als inleiding op de bespreking van het therapeutiseren in onze samenleving: we worden als therapeuten geacht om meer levensproblemen aan te pakken; anderzijds confronteert de efficiëntiecultuur ons met machteloosheid en tekort. Wat kunnen wij als psychotherapeuten doen? Er is meer out-of-thebox-denken nodig; de dilemma s die kenmerkend zijn voor de therapeutisering van onze samenleving gebruikt De Wachter om te zoeken naar onze ruimte in het therapeutische werk. Verbrokkeling van de samenleving: therapie is inherent gericht op verbinden; er lijkt nu een doorgedreven specialisatie te ontstaan, een soort regels voor de mens. Dit resulteert in een splitsing in het therapeutische werk: lichaam geest, pillen praten, management inhoud. Therapeuten worden als het ware gemandateerd om de eenzaamheid, als ziekte van deze tijd, op te lossen. Onze taak is om de maatschappelijke context te ondersteunen, zodat verdriet gedragen kan worden door de wereld zelf. We are like islands in the sea, separate on the surface, but connected in the deep (William James). Vervlakking van het mensbeeld: de wereld lijkt te vervlakken tot ons brein en de menselijkheid verdwijnt. Filosofie is een belangrijke factor in de psychotherapie om op een metafysisch niveau te kunnen nadenken over de mens, iets dat het
3 woordelijke overstijgt. Ingewikkeldheid wordt in de huidige samenleving teruggebracht tot een neurofysiologisch proces, complexiteit dient echter in zijn geheel te worden gevat. Een therapeutisch proces heeft te maken met gelaagdheid. Wat zien we van het menselijk lichaam als bezield lichaam? (Jan Hendrik van den Berg). Problemen in de hechting: hoe kunnen we op een efficiënte manier onze patiënten benaderen? Het kortetermijndenken is als de dood van de geschiedenis, het is functioneel: het werkt of we stoppen ermee. De objectivering door vragenlijsten en normscores betekent echter de dood van het subject. De behandeling is als een consumptieproduct, waarin de therapeut basic trust en holding moet bieden, als een soort baarmoederlijkheid om een innerlijke leegte te vullen. Whether life is worth living, depends on whether there is love in life (Laing). Tekort aan woorden: therapie is spreken. De visuele media worden toenemend een belangrijke speler. We komen daarmee terecht in een soort woordenloze beeldcultuur, de oneliners tegenover complexiteit (innerlijk wezen). Het subject wordt als het ware neergezet als een beeld: de oppervlaktestructuur. Therapie wordt gezien als symptoomgericht (objectgericht). Diagnostische categorieën ondersteunen dit. Kortom, cijfers in plaats van letters, maken dat er geen verhalen meer zijn. De therapeut spreekt en laat echter spreken in de ontmoeting. Das wir mit einander reden können, macht uns zu Menschen (Carl Jaspers). Existentiële deficiëntie: therapie is gericht op existentie, de schoonheid van de mens. Twijfel is de motor van zingeving ( not knowing stance ). Echter, door een gebrek aan tijd ( keine Zeit, kein Sein ) en dadendrang dreigt er een existentiële leegte (wie ben ik?). Le patient: un être humain avant un être malade (Etienne Esquirol). Gebrek aan stilte: therapie is zwijgen. Er zijn : hoopvol machteloos, dat is samen zijn en niet altijd antwoorden. Niet altijd op alles efficiënte antwoorden mogen weten, niet weten zonder de ander te verwerpen. De therapie biedt langdurige, onzichtbare, stille zorg. Deemoed en bescheidenheid vormen de ware kracht van de therapeut. Dat is anti-modieus. Stilte is niet de tegenpool, wel de voorwaarde tot muziek (Philippe Herreweghe). De lezing wordt afgesloten met een verwijzing naar Emmanuel Levinas, die oproept tot een ethisch reveil in het kleine goede. Mensen afzonderlijk tot hun recht laten komen, met een oordeel over deze unieke situatie, een wezen dat volstrekt nieuw is. De spreker houdt een pleidooi voor de kwetsbaarheid, goedheid in concrete omstandigheden die zich van de ene tot de andere mens voltrekt. Ik vond deze lezing een verademing. De Wachter roept ons therapeuten op om het waardevolle, het contact van mens tot mens, in de spreekkamer te behouden en iedere cliënt weer in zijn eigen waarde te bezien. De tweede plenaire spreker is Justine van Lawick, psychotherapeut en systeemtherapeut, werkzaam bij het Lorentzhuis te Haarlem. In haar lezing getiteld Doorgedraaid of perspectief, zoekt zij op welke wijze psychotherapeuten de inhoud van hun vak (weer) centraal kunnen stellen. In psychotherapie staat de context van Congresverslagen 159
4 Angelique Timmerman 160 de tijd altijd centraal. In de huidige tijd lijken moraal en ethiek aangetast, en staat therapie voor what money can t buy (Sandell, 2013). Het vermarkten van de samenleving tast alle relaties, inclusief de zorg en het privéleven, aan. Relaties zijn als een product, kinderen als een project, aldus Van Lawick. In de bredere context speelt de uitputting van bronnen (relationeel, aarde, energie) in combinatie met een angstcultuur met een grotere nadruk op risicotaxatie en veiligheid. Het economiseren leidt ook tot demoniseren: de maakbaarheidsgedachte staat tegenover aanvaarden van de tragiek van het leven (Haim Omer). Dit is een destructief proces waarin de wereld verdeeld is in daders en slachtoffers en dit komt ook tot uitdrukking in het pathologiseren, sinds we weten dat onze zoon ADD heeft, weet ik het zeker. De psychotherapie wordt daarmee gecommercialiseerd, het moet een goed, innoverend en concurrerend product zijn. Een mooi voorbeeld van deze ontwikkeling is de nadruk op classificeren: zonder etiket is er geen geld voor zorg. Zelfs Loesje zegt het al: doe mij maar een diagnose die binnen de zorgverzekering past. De primaire vraag is: overleeft de psychotherapie? In de economische discours is het niet evident dat psychotherapie de samenleving veel geld oplevert. De relevantie moet maatschappelijk zijn: jongeren die uitvallen op school, geweld, relationele problematiek, gebrek aan frustratietolerantie. Psychotherapie kent juist haar bestaansgrond in het domein van luisteren, zoeken, onzekerheden en twijfel. Door ons vak kunnen we in de samenleving bloot leggen waar het pijn doet en waar mensen uitvallen. Psychotherapie dient, aldus Van Lawick, commentaar te leveren, aan te zetten tot reflectie en vraagt om kritische distantie. Er is hoop, want psychiaters herontdekken de context, juist de psychiatrie is verbonden met ernstig lijden op meerdere levensgebieden en met schokkende ervaringen in de relationele veld: afwijzing en verwaarlozing. Kortom, het is van belang, zegt Van Lawick, dat wij ons blijven ontwikkelen, samen met cliënten blijven zoeken, onderzoeken en geloven in ons vak. Dat is naar mijn idee ook waar steeds de kracht van ons vak heeft gelegen, in weerwil van alle invloeden vanuit de maatschappij toch een passende modus vinden in de spreekkamer. Na een heerlijke lunch in de wintertuin, met interessante boekenstands, posterpresentaties en de signeersessie van Peter de Wit, die ervoor zorgt dat ik met enige echt persoonlijke boekjes van Sigmund naar huis kan, beginnen twee rondes parallelsessies over hele diverse thema s, zoals Groepspsychotherapie als middel in de beweging naar meer solidariteit en Aapjes kijken, psychotherapie in de media. Wat ze gemeen hebben is dat ze out of the box zijn. Mijn eerste keuze valt op de workshop van Erik van der Elst, dramatherapeut en gezinstherapeut bij het Lorentzhuis, Over breien en bidden. Wat kun je daar in godsnaam mee in therapie vraag ik me af en mijn nieuwsgierigheid is gewekt. Het antwoord komt snel, want het doel is om op ideeën te komen waar je iets mee durft te doen. De focus ligt op onorthodoxe, verloren gewaande, soms in onmin geraakte interventies, waarvan de bruikbaarheid is aangetoond en die toch als hele mooie kinderen met het therapeutische badwater worden weggegooid.
5 De workshop start met een appetizer in duo s aan de hand van de vraag: waar gebeurde het dat er even ruimte kwam in het werken met cliënten? Er komen mooie antwoorden: bij verbinding ervaren met de cliënt, bij twijfels durven uiten en risico s durven nemen in het contact. Dan de vraag: wie kan breien, wie bidt er wel eens met en voor cliënten? Dat is toch een soort van uit de kast komen. De workshopleider wil graag een onderzoekje doen en vraagt twee vrijwilligers om tijdens de workshop te breien. En ja, wat is nu evidence over het effect van breien? Uit onderzoek blijkt dat breien weldadig is voor het brein, een natuurlijk antidepressivum, het helpt het brein tegen veroudering en is zelfs effectief bevonden bij de behandeling bij PTSS. De werking blijkt te zitten in de repeterende beweging die het parasympatische zenuwstelsel activeert waarbij dopamine vrijkomt. Uit een studie gepubliceerd in het British Journal of Occupational Therapy blijkt dat onder depressieve breiers, 81% van de respondenten blij is na een cocktail breien. Conclusie: breien heeft therapeutisch potentieel. Echter, het wringt. Datzelfde geldt voor het bidden, echter daar is de evidence vooral practice-based. Therapeuten geloven dat spiritualiteit relevant is voor de klinische praktijk: bidden leidt namelijk tot een hogere mate van niet egoïstische liefde en een grotere bereidheid om te vergeven in relaties, zo blijkt uit een laboratoriumonderzoek over partners die een zonde begingen. In therapie leert de ervaring ook dat de instructie aan cliënten om te bidden voor verandering van zichzelf en niet van de ander, helpt om over zichzelf te gaan nadenken. De workshopleider illustreert dit met korte filmfragmenten waarin hij oudere echtparen aan het woord laat over onder andere de waarde van hun relatie, het houden van elkaar, zich kunnen verplaatsen in de ander, elkaar vrij kunnen laten, trouw en zorgzaamheid. Partners moeten naar elkaar toe groeien, het is hard werken: het zich verplaatsen in de ander die het moeilijk heeft en het goede zien in de ander, vormen de kracht van de relatie. Wat zou er gebeuren als deze filmpjes met oudere echtparen en hun wijsheden in de therapie worden ingebracht? De workshopleider heeft ermee geëxperimenteerd. Het echtpaar gaat reflecteren op de basisvoorwaarden van een relatie, wat leren ze ervan? Het klein houden bij conflicten, geduld, verdraagzaamheid. Het lijkt te werken als een soort outsider-witness: ze krijgen hoop, het gesprek wordt levendig naar elkaar toe. Deze workshop leert dat door van geëigende banen af te gaan, er mooie resultaten ontstaan in therapie. Andere manieren volgens de deelnemers: zingen met mensen, koken en eten met cliënten, een dansje maken. De missie van de workshop is gelukt: er is ruimte geopend, er zijn nieuwe ideeën ontstaan en de twee breiers hebben rustig kunnen luisteren, in plaats van in een middagdip te raken. De tweede parallelsessie die ik heb gekozen is van Lidwien Geertjens, psychotherapeut, opleider PT en KP, en betrokken bij de uitwerking van richtlijnen beroepsethiek. Deze sessie Het professionele geweten in beweging richt zich op de invloed van verandering in waarden en normen in de maatschappelijke context op de psychotherapeutische praktijk, zoals het beroepsgeheim, het geven van toestemming voor behandeling en de toenemende digitalisering. Congresverslagen 161
6 Angelique Timmerman 162 Beroepsethiek bevindt zich op het snijvlak tussen waarden & normen en juridische wet- en regelgeving en gaat over dilemma s en veranderingen die zich voltrekken. De therapeutische relatie behoeft een structuur die niet vrijblijvend is en beroepsethiek geeft cliënten en therapeuten een beeld over wat wel en niet te verwachten en dat geeft veiligheid aan de cliënt. Er volgen enige alledaagse dilemma s: een advertentie in de krant over een collega die wordt geschorst of uit het beroep ontzet. De zaal wordt met rode en groene kaartjes gevraagd om mee te denken: ga ik deze collega met naam en toenaam laten zien? De meerderheid kiest voor het rode kaartje: niet laten zien. Waarom toch laten zien? Als iemand in de fout gaat, laat het dan duidelijk zijn voor alle collega s. Of heb je liever een behandeling bij een therapeut die honderden patiënten heeft gezien en een keer is berispt, dan bij iemand die vijf patiënten heeft gezien en nog nooit een maatregel heeft gekregen? Over het doorbreken van het beroepsgeheim: als een van je patiënten zou vertellen dat hij een gerespecteerde politica had vermoord, zou je dan direct de politie inrichten? De zaal is verdeeld: de meerderheid vindt dat eerst met de patiënt zelf moet worden gepraat en de tijd genomen moet worden dat iemand zover komt dat hij zichzelf gaat melden. Tot zover de voorbeelden: er is een evaluatierapport van minister Schippers over de wet BIG, waarin ook de ethische aspecten niet ontbreken, bijvoorbeeld in de behoefte aan transparantie en inzicht in kwaliteit van zorg, de mogelijkheid om in te grijpen op disfunctionerende hulpverleners, terwijl geheimhoudingsplicht belangrijk is als basis voor beroepen in de gezondheidszorg. Dit vraagt ook om reflectie op digitalisering, het opslaan en uitwisselen van vertrouwelijke gegevens. Maar ook: waar moet je het melden als er geweld of grensoverschrijding speelt? In het beroepsgeheim is er een paradigmashift, vroeger was het je moet zwijgen tenzij, nu je moet praten tenzij. Er is geen meldplicht, wel meldrecht. Al met al stevige kost, die je uitdaagt om na te denken over de ethiek van je vak. Het is geruststellend om af te ronden met informatie over uitspraken van tuchtcolleges. We doen het nog niet zo slecht als psychotherapeuten, er zijn per jaar tientallen miljoenen contacten met patiënten/cliënten bij ongeveer BIG-geregistreerde beroepsbeoefenaren. Van de klachten gaan 1% over psychotherapeuten en 4% over gezondheidszorgpsychologen (waarbij 17 respectievelijk 62 collega s bij betrokken waren), waarvan er 29% (5) en 13% (8) gegrond werden verklaard, meestal met een waarschuwing. Het congres wordt afgesloten met een kwinkslag, een lezing van Frénk van der Linden, journalist, die met Een andere blik vertelt over de wisselwerking tussen psychotherapie en actuele maatschappelijke en culturele processen, zijn eigen levenslessen en ontmoetingen met intrigerende gasten zoals Freddy Heineken en Jan Wolters. En dan nog groot nieuws: volgend jaar bestaat de NVP 85 jaar en vindt er een extra groot lustrumcongres plaats! Voor meer informatie:
Christen Forum Limburg.
Christen Forum Limburg www.cflimburg.be DE SAMENLEVING OP DE SOFA Prof. Dr. Dirk De Wachter UPC KULeuven Christen Forum CC Hasselt 23/02/15 geluksmetingen versus suïcidecijfers PSYCHIATRISERING VAN VERDRIET
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieDe psychotherapie draait door! De invloed van de context op het vak.
De psychotherapie draait door! De invloed van de context op het vak. Verslag van het jaarlijkse congres van de NVP op 12 december 2014. Zo n 450 deelnemers wist de congrescommissie van de NVP met de pakkende
Nadere informatiePositieve psychologie & Zingeving
Positieve psychologie & Zingeving Studiebijeenkomst KSGV Vrijdag 29 maart 2019, 13.00-17.00 uur Auditorium Catharijneconvent (Lange Nieuwstraat 38 te Utrecht) Informatie en aanmelding: www.ksgv.nl ksgv@ksgv.nl
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieZingeving op MAAT. Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat?
Zingeving op MAAT Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat? Hoe maken we het hard? Aandacht voor levensvragen en ouderen in zorg en welzijn Expertisenetwerk Levensvragen en
Nadere informatiePostmaster opleiding systeemtherapeut
Postmaster opleiding systeemtherapeut mensenkennis In de context met cliënten, gezinnen en kinderen was dit leerzaam en direct bruikbaar in mijn werk. evaluatie deelnemer Postmaster opleiding systeemtherapeut
Nadere informatieCentrum voor Psychotherapie
Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen
Nadere informatietientallen miljoenen euro s per jaar. Ook een vrijwilliger heeft zo een economische waarde.
Mt.5:16 De Week van gebed voor de eenheid van alle kerken. Ieder jaar is dit gebed in dezelfde week in januari. Het zal puur toeval zijn, maar ieder jaar valt ook de actie Kerkbalans in deze periode. Met
Nadere informatieReflectief luisteren bij psychische problematiek? Léon van Woerden, MNSc Docent IVS, Trainer MI HAN
Reflectief luisteren bij psychische problematiek? Léon van Woerden, MNSc Docent IVS, Trainer MI HAN Introductie van de workshop Voorstellen, connectie met MGV Korte theoretische inleiding over reflectie
Nadere informatieZingeving, spiritualiteit en verpleegkundige zorg
Zingeving, spiritualiteit en verpleegkundige zorg Annemieke Kuin humanistisch geestelijk verzorger Westfriesgasthuis, Hoorn Spiritualiteit / Zingeving Aandacht voor eigen spiritualiteit In gesprek gaan
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieWaarom is het nuttig en prettig gezinsleden te betrekken bij uw behandeling?
Waarom is het nuttig en prettig gezinsleden te betrekken bij uw behandeling? Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Waarom is het nuttig en prettig gezinsleden te betrekken bij uw behandeling?
Nadere informatieIdeeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Nadere informatieDe Week gaat van start met de Breingeindag op maandag 26 maart 2012 in t Veerhuis te Nieuwegein.
Op zoek naar waardevolle contacten De werkgroep Week van de Psychiatrie organiseert van 26 tot en met 31 maart 2012 de 38e Week van de Psychiatrie. Het thema van de Week van de Psychiatrie 2012 is Contact
Nadere informatieLeren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen
Nurse Academy lustrumcongres 2014 Leren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen Amersfoort, 17 november 2014 Jos de Munnink, gespreksleider moreel beraad GGNet Contact: j.demunnink@ggnet.nl
Nadere informatieDie Jezus volbracht in zijn leven, toen hij in de wildernis leefde
Kunt u een verhaal over Jezus vertellen dat veel voor u betekent? Ja, Jezus is erg belangrijk voor mij en anderen die geloven dat hij onze redder en heer der levenden is Een belangrijk verhaal voor mij
Nadere informatieOasemoment "Onze Vader" Emmaüsparochie - donderdag 17 oktober 2013
Oasemoment "Onze Vader" Emmaüsparochie - donderdag 17 oktober 2013 Muziek Inleiding en evangelietekst In het hoofdstuk 6 van zijn evangelie laat de apostel Mattheüs Jezus aan het woord over hoe we horen
Nadere informatieLuisteren naar de Heilige Geest
Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,
Nadere informatieSuïcidepreventie. Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online
Suïcidepreventie Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online Missie en visie @113 Taboe op praten over zelfmoord doorbreken Drempels bij zoeken en vinden van hulp verlagen Landelijk
Nadere informatiePostmaster opleiding spelpsychotherapie. De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven.
mensenkennis De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven. Postmaster opleiding spelpsychotherapie Postmaster opleiding spelpsychotherapie Kinderen
Nadere informatieDe Psychoanalytische Ruimte(n) Feestelijke Ontvangst. Olympiaplein 4
Symposium De Psychoanalytische Ruimte(n) en Feestelijke Ontvangst ter gelegenheid van de officiële opening van Olympiaplein 4 op zaterdag 6 juni 2015 De Psychoanalytische Ruimte(n) Psychoanalyse heeft
Nadere informatiewat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen
vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is
Nadere informatiePostmaster cursus medische psychologie
Postmaster cursus medische psychologie Hoe bied je psychosociale begeleiding aan mensen die geconfronteerd worden met een ernstige chronische somatische aandoening als kanker of MS? In deze cursus leer
Nadere informatieDe huisarts. De psycholoog. Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl)
Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl) Home > Over hulpverleners Verschillende soorten hulpverleners hebben verschillende opleidingen. Door dit verschil zijn ze goed in verschillende
Nadere informatieDe Inner Child meditatie
De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun
Nadere informatieKATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN
KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN FACULTEIT PSYCHOLOGIE EN PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN Onderzoeksgroep LUCAS Participatie en betrokkenheid in een ontmoetingshuis voor patiënten met ernstige en langdurige psychische
Nadere informatieNieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,
Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik
Nadere informatieGelukskoffercoaching. Ik kan in drie woorden vertellen wat ik geleerd heb: I love me. Wael, 11 jaar. Gelukkig zijn kun je leren!
Gelukkig zijn kun je leren! Gelukskoffercoaching Missie GELUKKIG ZIJN KUN JE LEREN Gelukskoffercoaching wil kinderen op jonge leeftijd positief ondersteunen in hun individuele emotionele ontwikkeling.
Nadere informatieexplore the big questions of life Een introductie
explore the big questions of life Een introductie www.youthalpha.nl Youth Alpha is een programma van Youth for Christ Nederland en stichting Alpha-cursus Nederland. 2 Youth for Christ Nederland www.yfc.nl
Nadere informatieecourse Moeiteloos leren leidinggeven
ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder
Nadere informatieDokter, ik heb kanker..
Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut
Nadere informatieDat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten.
Preek op Oudjaarsavond 2013 Dat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten. Oudjaarsdag: het lijkt een dag als alle
Nadere informatieWaardenweb.nl een interactief onderwijsinstrument voor de student van nu
Werken aan Professioneel gedrag via Waardenweb.nl een interactief onderwijsinstrument voor de student van nu HGZO Congres 2011 25 maart Bernadette Snijders Blok en Sanne van Roosmalen Afdeling Huisartsgeneeskunde
Nadere informatieWELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG. door Nelly Troost
WELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG door Nelly Troost GEGEVENS UIT DE CASUS Systeem dhr. Jansen 74 jaar MW. JANSEN 75 jaar Medisch/Zorgverlening
Nadere informatieLevensvragen tevoorschijn luisteren
Levensvragen tevoorschijn luisteren Westervoort Wout Huizing 10 oktober 2014 Pietje, patje, poe Opdracht : Wat zijn levensvragen? Van wie zijn levensvragen? Hoe signaleer je een levensvraag? Wat doe je
Nadere informatieDe Raad van Europa is een internationale organisatie met 47 lidstaten. Haar werk beïnvloedt 150 miljoen kinderen en jongeren.
Kindvriendelijke Gezondheidszorg- Kinderen en Jongeren: zeg ons wat je denkt! De Raad van Europa is een internationale organisatie met 47 lidstaten. Haar werk beïnvloedt 150 miljoen kinderen en jongeren.
Nadere informatie2 Training of therapie/hulpverlening?
Bewustwording wordt de sleutel voor veranderen Peter is een zeer opvallende leerling die voortdurend conflicten heeft met medeleerlingen en de schoolleiding. Bij een leerlingbespreking wordt opgemerkt
Nadere informatieWij zijn sociale dieren
Wij zijn sociale dieren 1. ma l l-world e n twerk Knopen Verbindingen Hubs 1 2. u ltimodulaire structuur Hubs Netwerken Inhoudelijk goed geregeld: o VGCt o VEN o NVRG o Etc Beroep: minder goed geregeld
Nadere informatieDe rol van zinbeleving, spiritualiteit en religie bij preventie van suïcide
De rol van zinbeleving, spiritualiteit en religie bij preventie van suïcide Levengevende ervaringen vanuit het pastoraat in psychiatrische context Intervisiegroep psychiatrie-pastores Vl-Brabant Zomerschool
Nadere informatieJohannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,
Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...
Nadere informatieSystemisch kijken, werken en (be)handelen De systeemtherapeut en de systeemtherapeutisch werker
Systemisch kijken, werken en (be)handelen De systeemtherapeut en de systeemtherapeutisch Systeemtherapeut en systeemtherapeutisch De systeemtherapeutische aanpak Een probleem of een (psychische) klacht
Nadere informatieOncologie. Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum
Oncologie Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum Belangrijke telefoonnummers Algemeen nummer umcg (050) 361 61 61 U kunt hier ook terecht met algemene vragen over het UMCG. Bijvoorbeeld over
Nadere informatieDoorbraak Dagen Dagboek Dag 2
Doorbraak Dagen Dagboek Dag 2 Doe de challenge 8 dagen lang en doorbreek je blokkades: Op naar meer flow, geluk en energie! Welkom! Heel erg leuk dat je meedoet aan de Doorbraak Dagen Challenge! Dit is
Nadere informatieMaandblad van het Religieus Genootschap der Vrienden (Quakers) www.quakers.nu 85e jaargang nr. 7 Juli/Augustus 2014
Maandblad van het Religieus Genootschap der Vrienden (Quakers) www.quakers.nu 85e jaargang nr. 7 Juli/Augustus 2014 Groepsfoto van de Nederlandse Jaarvergadering op zondag 18 mei 14 Kees Nieuwerth vertelt
Nadere informatieMinicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert
Minicursus Verbindend Communiceren Geschreven door: Jan van Koert Geweldloze communicatie is een wijze van communiceren die leidt tot gehoord en verstaan worden. Met helderheid, zonder beschuldigen en
Nadere informatieOntmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers
Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb
Nadere informatieCursus in Gestalt-psychologie.
Cursus in Gestalt-psychologie. De grondbeginselen uit de gestalt-psychologie en -therapie bevatten een schat aan kennis en wijsheid. Ze zijn zeer praktisch toepasbaar op persoonlijk vlak en in werksituaties
Nadere informatieLiederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk
Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet
Nadere informatieHet huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15
Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen
Nadere informatieEmoties, wat is het signaal?
Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel
Nadere informatieGODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen
GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieDerde Jaarcongres Zorgprogramma-ontwikkeling en e-health door klinisch psychologen en klinisch neuropsychologen UITNODIGING vrijdag 25 november 2011
Derde Jaarcongres voor klinisch psychologen en klinisch neuropsychologen Zorgprogramma-ontwikkeling en e-health door klinisch psychologen en klinisch neuropsychologen UITNODIGING vrijdag 25 november 2011
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatiePsychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum
Psychosociale begeleiding in het Centrum Inleiding Als u te horen krijgt dat u kanker heeft of een hematologische ziekte, kan er veel veranderen in uw leven en dat van uw naasten. Niet alleen lichamelijk,
Nadere informatieA. God, wij bidden U voor alle mensen die onzeker zijn over zichzelf: dat zij het vertrouwen in zichzelf hervinden.
Bidden met jongeren Voorbede Ben je teleurgesteld in het leven? Ben je gekwetst door anderen? Draag je vervelende herinneringen met je mee? A. God, wij bidden U voor alle mensen die hun leven graag anders
Nadere informatiePost-hbo opleiding seksuologie
Post-hbo opleiding seksuologie mensenkennis Plezierige overdracht, de docent spreekt uit ervaring en brengt veiligheid en openheid in de groep door haar respectvolle wijze van benaderen. Top! Post-hbo
Nadere informatieHelen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker. Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014
Helen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014 Inhoud Rondleiding Over het HDI (missie, visie en aanbod) Kanker: feiten en cijfers
Nadere informatieAchtergrond. Achtergrond WIE BENT U? 31/08/2015
WIE BENT U? IN GESPREK GAAN MET OUDEREN OVER HUN WAARDEN EN VISIE OP HET LEVEN De ergotherapeut als brug tussen thuis en het WZC - 8/09/15 Liselotte Van Ooteghem Achtergrond Wie ben ik? Medewerker zingeving,
Nadere informatieLeiderschap is van iedereen
Leiderschap is van iedereen Eddy Karrenbelt Als u het wenkend perspectief leest in het boekje mensenzorg voor de transitie in de Langdurige Zorg. Dan vindt u het streefbeeld gedreven professionals. In
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieDe kracht van ADHD. Arno de Poorter Psycholoog en mens met ADHD
De kracht van ADHD Arno de Poorter Psycholoog en mens met ADHD Vraag Wie heeft er ADHD in de zaal? Voorstellen Arno de Poorter ADHD Jaren hulpverlening 2007 afgestudeerd Psycholoog 2008 begonnen met Hulp
Nadere informatiePositie van meerzijdige partijdigheid als hulpverlener. Hilde Delameillieure Foton
Positie van meerzijdige partijdigheid als hulpverlener Hilde Delameillieure Foton Begrip uit contextuele therapie Meerzijdige partijdigheid of meerzijdig gerichte partijdigheid, of veelzijdige partijdigheid
Nadere informatieHelp, mijn man heeft een dwangstoornis
Help, mijn man heeft een dwangstoornis Partnerrelatietherapie om hem van zijn probleem af te helpen. Hij is veranderd, reageert anders sinds geboorte zoontje. Het is een ziekte, hij heeft psychiatrische
Nadere informatieVerlies en Verlangen Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling. Nieuwsbrief 1 jaargang 2013
Verlies en Verlangen Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling Nieuwsbrief 1 jaargang 2013 Afwezigheid van oordeel, een mooi onderwerp om eens bij stil te staan of over te praten
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Zondag 2 november 2014 * Gedachtenis van de overledenen Kogerkerk * Preek Spreuken 9. 1 18 / Matteüs 25, 1-13 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Vandaag een prachtige en poëtische tekst
Nadere informatieDe gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht
De gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht Lees : Mattheüs 18:21-35 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was,heeft Hij gelijkenissen verteld
Nadere informatieJohannes 12 : 7. (Judas) dia 1
Johannes 12 : 7 A (Judas) er was ergens een gemeentevergadering waar gesproken werd over de aanschaf van een orgel iemand kwam naar voren en zei dat hij tegen was een paar ton voor een orgel is geldverspilling
Nadere informatieInspirerend Presenteren
Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En
Nadere informatieIedere tijd heeft zijn handvatten. Ultieme huisartsenzorg? Palliatieve zorg. Hoe noemen we het?
Ultieme huisartsenzorg? Iedere tijd heeft zijn handvatten NHG, 23 Mei 2013 Prof dr Carlo Leget, Universiteit voor Humanistiek www.zorgethiek.nu Palliatieve zorg Hoe noemen we het? Palliatieve zorg is een
Nadere informatieLieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus
Zondag 27 september Markus 9, 30-37 Overdenking Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus 1) Ongemakkelijk gevoel Ik kreeg een beetje een ongemakkelijk gevoel toen ik dat gedeelte
Nadere informatieOasemoment "De Heer is mijn herder" Parochie Sint-Willibrord - woensdag 22 mei 2013
Oasemoment "De Heer is mijn herder" Parochie Sint-Willibrord - woensdag 22 mei 2013 Lezing (uit de Nieuwe Bijbelvertaling) Psalm 23 Een psalm van David. De Heer is mijn herder, het ontbreekt mij aan niets.
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieop weg als zorgethisch coach over waardering, groeien, zorgethiek en learning community stimul
op weg als zorgethisch coach over waardering, groeien, zorgethiek en learning community stimul 1 oktober 2015 Dr. Madeleine Timmermann Opzet Learning Community stimul Competentie zorgethisch handelen Groeien
Nadere informatieDe paradox van verantwoordelijkheid en autonomie. Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg
De paradox van verantwoordelijkheid en autonomie Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg OVERZICHT 1. Maatschappelijke context 2. Probleemstelling de
Nadere informatieHet voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim
11 de Ethiek-Symposium Commissie Ethiek Zorgnet Icuro Hasselt, 19 oktober 2018 Het voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Recht en ethiek Recht Potentieel conflict
Nadere informatieWelkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden
Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Heeft u m al gezien? Misschien al een stukje in gelezen? Dit jaar is er een bijzonder boek uitgekomen, en het haalde gelijk grote verkoopcijfers. Ik
Nadere informatieZinzorg en aandacht voor spiritualiteit
Zinzorg en aandacht voor spiritualiteit Een meerwaarde in de GGZ Walter Krikilion 1 Contact en literatuur Contactadres: walter.krikilion@opzgeel.be Boek: Walter Krikilion Geestelijke gezondheidszorg in
Nadere informatieWaarde-volle zorg is ook nog JONG!
Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal
Nadere informatieHEADS LARGER THAN HANDS
HEADS LARGER THAN HANDS Op zoek naar meer balans Drs. Annemarije Struik Psycholoog HOE ZIT HET MET JOU?? Quotes uit de praktijk Ik vind het allemaal zo leuk Ik geef dingen niet graag uit handen Als ik
Nadere informatiePostmaster opleiding psychosociale oncologie
Postmaster opleiding psychosociale oncologie mensenkennis Door de rollenspellen kon ik een betere verbinding maken tussen de theorie en de praktijk. Psychosociale oncologie Professionals die met oncologiepatiënten
Nadere informatieSchokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Koos van der Knaap,
Nadere informatieOnze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl
Onze Vader Onze Vader Onze Vader, die in de hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel, Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schuld,
Nadere informatieDepressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer
Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer Depressie en angstklachten tijdens de zwangerschap komen regelmatig voor. Toch wordt dit onderwerp nog vaak als taboe ervaren en is niet duidelijk welke
Nadere informatieMindfulness omgaan met wat er is workshop Parkinson café
Mindfulness omgaan met wat er is workshop Parkinson café Yvonne Kuijsters Kennismaken met mindfulness Wat is mindfulness Wat brengt het mij, wat heb ik eraan? Aandacht Aandacht is een vorm van oplettendheid.
Nadere informatieDe terugkeer naar het ware zelf! Leven en werken vanuit innerlijke kracht en verantwoordelijkheid!
De terugkeer naar het ware zelf! Leven en werken vanuit innerlijke kracht en verantwoordelijkheid! Door: Nathalie van Spall De onzichtbare werkelijkheid wacht om door onze geest binnengelaten te worden.
Nadere informatiewww.annamarievanderkwast.nl 2015 A.M.I. Van der Kwast
www.annamarievanderkwast.nl 2015 A.M.I. Van der Kwast Inhoudsopgave 1. Intro: succesvol met heel je hart 5 2. Weg van gezondheid, vervulling en vreugde 7 2.1 Kracht van intentie 7 2.2 Leren en helen door
Nadere informatieAls je niet goed weet hoe je moet bidden, kun je het leren! Daarom gaan we in deze les kijken wat God ons te zeggen heeft over gebed.
Les 2: Bidden. Bidden is praten met God. En dat heb je nodig, om Hem te leren kennen. Als je bidt kom je als het ware bij God in zijn huiskamer en ga je Hem dingen vertellen en vragen. Dan zal Hij ook
Nadere informatieINHOUD. Wat is een signaal
INHOUD Wat is een signaal Gebruikers Organisaties Beleid Signaleren: tussen vertrouwen, zorgvuldigheid en verantwoordelijkheid Zorgzaam werken: je houding als vrijwilliger Doorverwijzen 2 3 SIGNALEN Signalen
Nadere informatieKwaliteit van GGz specifieke zorgstandaarden en modules
VOOR WIE IS DEZE CRITERIAWAAIER? - Deze criteriawaaier is opgesteld voor cliënten- en familievertegenwoordigers in de GGz. Kwaliteit van GGz specifieke zorgstandaarden en modules Vanuit een cliënten- en
Nadere informatieHandreiking ethische dilemma s in de zorg voor asielzoekers
Handreiking ethische dilemma s in de zorg voor asielzoekers Verantwoording van het onderzoek en Toelichting op de handreiking Literatuurstudie Ethiek en gezondheidszorg voor kwetsbare groepen en asielzoekers
Nadere informatieOuderen, naasten en probleemgedrag
Ouderen, naasten en probleemgedrag Omgaan met gedragsveranderingen in de ouderenzorg Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht LUMC 11 JANUARI 2016 Hannie en Henk 1 Filmfragment 1 2 Hannie en Henk nabespreken
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieJezus maakt mensen gelukkig
Eerste Communieproject 33 Jezus maakt mensen gelukkig Jezus doet wonderen In les 5 hebben we geleerd dat God onze Vader is. Wij zijn allemaal zijn kinderen. Alle mensen zijn broertjes en zusjes van elkaar!
Nadere informatieVan loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is.
Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is. Anik Serneels Klinisch psychologe, relatie- en gezinstherapeute, specialisatie narratieve
Nadere informatie