25/01/2019. Tweedaagse voor zorgcoördinatoren Oostende Januari Marleen Sterckx PVOC Vlaams-Brabant en Brussel

Transcriptie

1 Tweedaagse voor zorgcoördinatoren Oostende Januari 2019 Marleen Sterckx PVOC Vlaams-Brabant en Brussel 1 Werkwinkel kindermishandeling ABC van de kindermishandeling (definitie, vormen) Alert zijn en signalen zien Handelen van school en CLB bij kindermishandeling volgens het zorgcontinuüm Integrale jeugdhulp in een notendop Zorgen voor jezelf 2 1

2 3 David (3 e lj.) komt maandagochtend toe op school met een grote, rode handafdruk op zijn linkerwang. 4 2

3 Luna (3 e kk) is al enkele weken niet zoals vroeger. Na de herfstvakantie is ze plots van een lachende, opgewekte kleuter veranderd in een stil, teruggetrokken meisje. Ze weent ook sneller, meestal voor een akkefietje. Ze voelt zich duidelijk niet goed in haar vel. 5 Petra (5 e lj.) vertelt dat haar ouders de vorige avond heel erge ruzie hadden en dat ze alles gehoord heeft in haar bed. Ze was erg bang en heeft nog lang wakker gelegen. 6 3

4 De leerkracht van het zesde leerjaar vindt in de gevoelensbrievenbus een briefje van een meisje in haar klas. Er staat op : mijn grote broer komt op mijn kamer en doet dingen met mij die ik niet wil. 7 Definitie verontrusting We spreken van verontrusting als men inschat dat: de ontwikkelingskansen van een minderjarige bedreigd worden de (psychische, fysieke of seksuele) integriteit van een minderjarige of van één of meer gezinsleden aangetast worden een combinatie van deze perspectieven omvat 8 4

5 Definitie kindermishandeling Kindermishandeling en verwaarlozing is iedere situatie waarin het kind slachtoffer is van geweld van fysieke, psychische of seksuele aard en dit passief of actief (VK Vlaams-Brabant) 9 Vormen Lichamelijke mishandeling en -verwaarlozing Emotionele mishandeling en -verwaarlozing Seksueel misbruik Combinatie 10 5

6 Lichamelijke kindermishandeling elke vorm van fysiek geweld op minderjarigen elke vorm van niet-accidenteel trauma 11 Lichamelijke verwaarlozing het niet of onvoldoende toekennen van de noodzakelijke lichamelijke zorgen aan en/of het onvoldoende ingaan op de basisbehoeften van de minderjarige 12 6

7 13 Emotionele mishandeling omvat het hele spectrum van negatieve houdingen ten aanzien van het kind waardoor het kind in angst en onzekerheid leeft 14 7

8 Emotionele verwaarlozing door een gebrek aan liefde, affectie, geborgenheid, opvoeding, veiligheid te weinig aandacht voor de gevoelens en verlangens van het kind 15 Seksueel misbruik bijzondere vorm van lichamelijke én emotionele mishandeling Het kind wordt betrokken bij seksuele activiteiten dewelke niet aangepast zijn aan de leeftijd en kaderen binnen de behoeftebevrediging van een volwassene en/of jongere. 16 8

9 Complex (maatschappelijk) probleem Verschillende factoren spelen een rol : ouders, kind, omgeving, wisselwerking Kindkenmerken : prikkelbare baby, kind met handicap of stoornis, Ouderkenmerken : (eigen opvoedingsgeschiedenis, problematisch middelengebruik (drugs, alcohol), ernstige psychische stoornis, ) 17 Gezinskenmerken : (vb : socioeconomische factoren (inkomen, huisvesting, ), weinig netwerk, maatschappelijke en cultuurgebonden factoren, wisselende gezinssamenstelling ) Relatie ouder-kind (vb : verzorging niet aangepast aan de behoeften van het kind, ideeën over disciplinering, opvoedingsvaardigheden- en attitudes, ) 18 9

10 Moeilijk probleem Emotionele impact op onszelf. KM zal altijd en voor iedereen een delicaat en gevoelig thema zijn We weten dat ouders vaak handelen uit pedagogische onmacht in plaats van uit pure slechte wil. Het besef dat de meeste mishandelende ouders zélf ooit slachtoffer geweest zijn van mishandeling of verwaarlozing, kan helpen om deze opvoeders ook vanuit een ander gezichtspunt te bekijken. Signalen zijn niet éénduidig en kunnen verschillend geïnterpreteerd worden 19 Bewijzen zoeken, de waarheid willen kennen is niet de opdracht van de school, noch van de hulpverlening Twijfel en onzekerheid blijft vaak aanwezig. Bij vermoeden van KM is onzekerheid het sleutelwoord. Als we wachten op zekerheden doen we niets! En niets doen is geen optie! Tijdig helpen geeft goede resultaten! 20 10

11 ZORGNIVEAU 0: BREDE BASISZORG Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm 21 Schoolbeleid Schoolklimaat Schoolcultuur Vorming en ondersteuning van het schoolteam Een zorgzaam inschrijvings-en onthaalbeleid Zorg op klasniveau Ik maak me (nog) geen zorgen Opvolging van alle leerlingen Betrekken van leerlingen Communicatie met ouders 22 11

12 Schoolbeleid: Brede basiszorg is uitgeschreven in een beleidsplan Plan is gedragen door alle personeelsleden Interne en externe communicatie Schoolondersteuning vanuit KathOndVla of CLB 23 Schoolklimaat/schoolcultuur: Een zorgzame school Optimaliseren van het welbevinden van leerlingen Cultuur van openheid, respect, vertrouwen en (h)erkenning van de kwetsbaarheid van collega s Iedereen heeft respect voor elkaar op school Weerbaarheid en mondigheid van leerlingen Cultuur van zorgvuldigheid en cultuur van discretie in het kader van het ambtsgeheim 24 12

13 25 Vorming en ondersteuning van het schoolteam Informatie bij leerkrachten over grensoverschrijdend gedrag, mishandeling en de mogelijkheden om dit te voorkomen Stimuleren van de signaleringsbekwaamheid bij leerkrachten Ontwikkelen van een schooleigen stappenplan voor het handelen bij zorgen rond kindermishandeling Nood aan duidelijke afspraken bij vermoeden geweld en grensoverschrijdend gedrag van leerlingen en schoolpersoneel binnen de schoolcontext Een zorgzaam inschrijvings- en onthaalbeleid: Zorgzaam inschrijvingsgesprek Samenwerking school CLB is bekend voor de ouders Communicatie inzake de opdracht van de school rond kinderrechten en kindermishandeling Correcte en transparante doorstroming van informatie zorgt voor continuïteit in de zorg 26 13

14 Zorg op klasniveau Complex klasgebeuren Basishouding van de leerkracht Bespreekbaarheid in de klas 27 Opvolging van alle leerlingen Positieve relatie opbouwen met alle leerlingen Welbevinden opvolgen/monitoren Alert zijn voor afwezigheden, ook bij kleuters 28 14

15 Betrekken van leerlingen Positieve, open en respectvolle houding naar alle leerlingen Leerlingen worden op een transparante wijze betrokken bij een zorgproces Leerlingen worden geïnformeerd over de opdracht van CLB, school, VK en andere instanties bij zorgen rond kindermishandeling 29 Communicatie met ouders De school heeft een positieve, open en respectvolle houding t.o.v. ouders Er is regelmatige transparante communicatie met ouders 30 15

16 ZORGNIVEAU 1: VERHOOGDE ZORG Handelen van school en CLB bij kindermishandeling gesitueerd in het zorgcontinuüm Intern zorgoverleg Informatie verzamelen De school bespreekt haar bezorgdheid met de leerling Ik ben bezorgd, maar weet niet wat er is De school bespreekt haar bezorgdheid met de ouders Ondersteuning van het CLB op vraag van de school 31 Intern zorgoverleg: Leerkracht bespreekt signalen of vermoedens met zorgteam Leerkracht heeft geleerd welke signalen hem bezorgd moeten maken 32 16

17 Informatie verzamelen: Observatie van de leerling, signalen in kaart brengen In overleg met zorgteam eventueel andere leerkrachten betrekken. Discretie! 33 De school bespreekt haar bezorgdheid met de leerling Betrokkenheid en bezorgdheid tonen Nooit geheimhouding beloven Bespreek concreet wat er gezegd zal worden en aan wie 34 17

18 De school bespreekt haar bezorgdheid met de ouders Gesprek wordt goed voorbereid, liefst met CLB Bespreek concreet, zichtbaar gedrag Bespreek zorgen, geen vermoedens Bevraag of ouders deze zorgen delen Focus op eigen bezorgdheid blijf uit verhaal van de leerling Bespreek de opdracht van de school + samenwerking CLB in situaties van bezorgdheid Vermijd een op het matje roepen Streef naar gezamenlijke bezorgdheid en samenwerken met de ouders 35 Ondersteuning van het CLB op vraag van de school: Zorgteam maakt de afweging om het CLB consultatief te betrekken Rol van CLB kan zijn: Gesprek met de leerling of ouders helpen voorbereiden Opvolgen hoe het is verlopen (inhoud en emotie) Ondersteunen van diegene die het gesprek voerde Ondersteunen bij het verder uitwerken van de strategie Bij een vermoeden van kindermishandeling neemt CLB de zorgregie in handen 36 18

19 ZORGNIVEAU 2: UITBREIDING VAN ZORG Handelen van school en CLB bij kindermishandeling Gesitueerd in het zorgcontinuüm CLB neemt de zorgregie op Ik denk aan kindermishandeling De school moet school kunnen blijven 37 CLB neemt de zorgregie op: Verplichte betrokkenheid CLB bij vermoeden kindermishandeling Zichtbare letsels worden onmiddellijk gemeld aan de CLB-arts Bij acuut gevaar contact met VK of politie Zorgregie van CLB is multidisciplinair 38 19

20 Zorgregie CLB Multidisciplinair team Ruime beeldvorming Acuutheid en onveiligheid inschatten Consult VK/OCJ Vermoeden van KM met ouders bespreken School ondersteunen bij het verdere handelen 39 School moet school kunnen blijven Gewone zorg voor het welbevinden van de leerling en het leren op school Dezelfde verwachtingen als bij gewone leerlingen Kans voor het slachtoffer om zich terug te trekken in de anonimiteit van de groep (DISCRETIE) 40 20

21 Bijlage 1 : Beslissingen nemen bij (een vermoeden van) kindermishandeling Bijlage 2 : Signaleren kan je leren Bijlage 3 : Inschatten van onveiligheid en dringendheid Bijlage 4 : Gesprek met de leerling Bijlage 5 : Gesprek met de ouders Bijlage 6 : Langetermijngevolgen van traumatische ervaringen in de kinderleeftijd Bijlage 7 : Zorgen voor jezelf

22 HULPVRAGER MINDERJARIGE-OUDERS-CONTEXT Rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp Toegangspoort IRPC MDT BREDE INSTAP Jeugdhulp buiten toep. gebied IJH Probleem gebonden hulp MDT MDT Indicatiestelling Gemand. voorz. OCJ VK P A R K E T Politie Jeugd hulpregie Gerecht. jeugdhulp SDJ Jeugd rechter CAP Niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp Gemeenschapsinstelling Crisisjeugdhulp Bemiddeling Cliëntoverleg 43 Wat zegt het decreet integrale jeugdhulp i.v.m. omgaan met verontrusting? vermaatschappelijking van de zorg krachtengericht werken gedeelde verantwoordelijkheid Met dank aan VCLB Tienen 44 22

23 Een situatie van verontrusting waar hulp noodzakelijk is en waar duurzame vrijwilligheid ontbreekt Wanneer in een verontrustende situatie geen duurzame vrijwilligheid meer aanwezig is meldt het CLB aan bij een gemandateerde voorziening M-doc = Motivatiedocument 45 Van elke hulpverlener wordt verwacht dat hij kan omgaan met verontrustende situaties. Hij beschikt daartoe over een aantal instrumenten om de situatie in te schatten. Als hij twijfelt kan hij terugvallen op zijn team om mee de risico s te taxeren. Gemandateerde voorzieningen : OCJ (1) en VK (2) 46 23

24 Gemandateerde voorzieningen : OCJ : VK : Bedreiging van ontplooiingskansen of de integriteit Problematische leefsituaties (vroeger problematische opvoedingssituatie) Kindermishandeling! reguliere werking van VK blijft (ook) bestaan. 47 Samenwerking met politie Verschil in finaliteit Politie: zoeken naar de waarheid strafrechterlijke vervolging CLB: hulpverlening Impact op uitwisseling van informatie CLB heeft beroepsgeheim Geen uitwisseling mogelijk Met dank aan VCLB Tienen 48 24

25 Samenwerking met justitie Bij acuut gevaar Het CLB kan wel rechtstreeks contact opnemen met procureur des Konings Doel: beschermingsmaatregelen voor het kind Met dank aan VCLB Tienen 49 Omgaan met kindermishandeling in de schoolse praktijk Groepsoverleg a.d.h.v. concrete casus 50 25

26 51 26