Ik zal eerst antwoord proberen te geven op de deelvragen, en vervolgens geef ik een antwoord op de hoofdvraag.
|
|
- Simon Jonker
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Praktische-opdracht door een scholier 3578 woorden 31 mei ,9 130 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding In een groot deel van de achttiende eeuw speelde een roversbende in het gebied van de Overmaas in Zuid-Limburg een grote rol. Deze bende, met de naam 'De Bokkerijders', pleegde tussen 1730 en 1774 een groot aantal overvallen op kerken, pastorieën, boerderijen, winkels en huizen. Ik heb dit onderwerp voor mijn praktische opdracht gekozen, omdat ik al eerder een jeugdboek over de Bokkerijders had gelezen en ik meer over deze bende wilde weten. De hoofdvraag van mijn praktische opdracht is: Wie waren de Bokkerijders? Deze hoofdvraag heb ik onderverdeeld in de volgende deelvragen: Waar komt de naam Bokkerijders vandaan? Wanneer waren de Bokkerijdersbenden actief? In welk gebied waren de Bokkerijders actief? Wat voor mensen waren er lid van de Bokkerijdersbenden? Wat voor acties werden er gepleegd door de Bokkerijders? Waarom hebben de Bokkerijdersbenden zolang bestaan? Hoe werden de Bokkerijders gestraft? Ik zal eerst antwoord proberen te geven op de deelvragen, en vervolgens geef ik een antwoord op de hoofdvraag. Waar komt de naam Bokkerijders vandaan? De naam Bokkerijders werd pas bekend kort nadat de laatste vervolging in 1774 op de bendes in de Overmaas op gang was gekomen. De naam werd bijna nooit gebruikt in officiële stukken, behalve in het dossier van Edmond Smeets, die in 1773 veroordeeld werd. Door de officiële autoriteiten werd vaker gebruik gemaakt van namen zoals 'leden van de beruchte Bende', 'nachtdieven', 'knevelaars' en 'schelmen'. Streekgenoten gebruikten wel de naam Bokkerijders. Ze kwamen bij deze naam, omdat ze dachten dat de Bokkerijders 's nachts op een grote geitenbok op weg gingen om overvallen te plegen of om te gaan vergaderen. Dit gegeven wordt echter nooit bevestigd in officiële documenten. Ook worden de benden Bokkerijders genoemd vanwege hun godslasterlijke handelingen. De bok was het Pagina 1 van 8
2 tegenovergestelde van het lam, dat met Christus verbonden was, en stelde dus het kwaad en de Duivel voor. Wanneer waren de Bokkerijdersbenden actief? De Bokkerijders bestonden uit verschillende benden, die actief waren tussen 1730 en Daarin kun je drie verschillende periodes onderscheiden. Elke periode werd afgesloten met massale arrestaties, procesvoeringen en terechtstellingen. Veel bendeleden uit de eerste periode, die uit de handen van de autoriteiten konden blijven, waren ook in de andere twee periodes actief. In de eerste periode, die van 1730 tot de herfst van 1742 duurde, waren er vooral mensen actief in het Oostenrijkse deel van de Overmaas. Over deze tijd zijn weinig stukken bewaard gebleven. De tweede periode, die in de jaren 1749 en 1750 afspeelde, was eigenlijk een korte opleving van de bende in de vorige periode. Het ging hierbij vooral om mensen uit het Oostenrijkse deel van Valkenburg. Over deze periode is een deel van de stukken goed bewaard gebleven. De derde periode duurde het langst, namelijk van 1751 tot In deze periode hadden de bendes niet alleen leden in Oostenrijks Valkenburg maar ook in Staats Valkenburg. Ook over deze periode zijn veel stukken goed bewaard gebleven. In welk gebied waren de Bokkerijders actief? De Bokkerijders waren actief in het gebied dat begrensd werd door de steden Maastricht, Aken, Gulik en Roermond. Het gebied, dat Overmaas genoemd werd, was opgedeeld in een Staats en een Oostenrijks deel. Die twee gebieden waren ook weer verdeeld, wat op de kaart op pagina 13 te zien is. De Overmaas vormde een gebied dat het front was tussen de verschillende grote mogendheden Frankrijk, de Republiek, Spanje en Oostenrijk, die elk de macht wilden hebben in dat gedeelte van Europa. De Overmaas werd niet echt beschadigd door de veldslagen die de troepen voerden, maar wel door de bewegingen van de troepen en voeding en onderhoud dat ze nodig hadden. Ook hadden de veldslagen grote politieke gevolgen voor het gebied. Door verdragen in de zeventiende en achttiende eeuw was het gebied verdeeld in kleine stukjes. Het Staatse deel van de Overmaas lag nog redelijk aan elkaar vast, maar het Oostenrijkse deel was verdeeld in een groot aantal enclaves. Deze verbrokkeling van het gebied was gunstig voor de Bokkerijders. Die konden zich zo namelijk veel beter over grote afstanden verplaatsen dan de autoriteiten, die aan allemaal regels gebonden waren. Toch was er nog wel samenwerking tussen autoriteiten in de verschillende delen van de Overmaas. De Overmaas bestond uit een heuvelachtig landschap met veel bos en heidevelden. Op agrarisch gebied waren er naast grootgrondbezitters ook veel kleine landeigenaren. Er was veel werk te vinden op het gebied van nijverheid, omdat de Overmaas een uitloper was van industriegebied rond Luik. De Overmaas had een tamelijk dichte bevolking, die woonde in kleine, verspreid gelegen dorpen, waar er veel van Pagina 2 van 8
3 waren. In de zeventiende eeuw nam de bevolking snel toe en omdat tegelijk de landbouw productiever werd leidde dit tot werkloosheid. Deze werkloosheid wordt één van de oorzaken van het ontstaan van de Bokkerijders genoemd. Dit is een foute veronderstelling, want de bevolking groeide pas sterk in het midden van de 18e eeuw, maar de benden waren er al in Bovendien waren er maar weinig landarbeiders bij de benden aangesloten. Een opvallend verschijnsel is dat in een agrarisch gebied juist ambachtslieden en andere dienstverleners de benden domineerden. Wat voor mensen waren er lid van de Bokkerijdersbenden? Dit was de eerste periode dat de Bokkerijders actief waren. In deze periode bestond de kern van de bende uit vilders, die daarom een grote rol speelden. Het beroep van vilder bestond uit het afmaken van zieke dieren, het villen van gestorven vee en paarden, en het opruimen van kadavers. Ook hadden ze de taak om lijken van mensen die veroordeeld waren te vervoeren, op te hangen of te begraven Een andere beroepsgroep die een rol speelde in de bende waren de ex-militairen. Daardoor kunnen ook de militaire invloeden in de benden verklaard worden. Herbergiers speelden in de bende ook een belangrijke rol. Vaak lagen de herbergen op strategische punten en waren ze geschikt om bijeenkomsten te houden. Het aantal herbergiers in de benden was niet erg groot, maar de herbergiers waren zeker belangrijk. Andere beroepsgroepen die in de benden een rol speelden waren ijzerwerkers, zadelmakers, voermannen, schoenmakers, wagenmakers, smeden, kooplieden en veldbodes. Al deze beroepen zijn erg mobiel, hebben sociale vaardigheid en plaatselijke kennis. Daardoor hebben de benden jarenlang met succes hun acties kunnen uitvoeren. Meestal werden de overvallen gepleegd door hele families, waarvan ook vrouwen meededen aan de overvallen. De vilders waren de leiders en aanvoerders van de benden. De hele organisatie van de overvallen was in hun handen. Dit kwam vooral door inhoud van hun beroep, waardoor ze veel goede kwaliteiten hadden. Omdat de vilders vaak afgezonderd woonden konden ze eenvoudig bijeenkomsten organiseren. De vilders konden zich veel beter over lange afstanden verplaatsen dan de autoriteiten die door de verbrokkeling van het gebied met veel regels rekening moesten houden. Het beroep van de vilders hield ook in dat ze vaak bij boerderijen op bezoek moesten om daar hun werkzaamheden uit te voeren. Daardoor hadden ze een grote kennis van het gebied en konden zich 's nachts over grote afstanden verplaatsen. Ook wisten de vilders door het bezoek aan de boerderijen alles over de ligging en het interieur. Als de vilders ergens op een ongebruikelijke plaats en een ongebruikelijke tijd waren, waren ze niet gelijk verdacht, omdat ze ook noodslachters waren. Als laatste hadden de vilders veel ervaring met messen, waardoor ze onder andere snel waakhonden konden uitschakelen. Waarom werden de vilders lid van de benden? Eén van de redenen die hier vaak voor wordt gegeven is dat de vilders, die uit de maatschappij gestoten waren, zich daartegen wilden verzetten. Dat deden ze niet alleen door middel van plundering, maar ook door symbolische aanvallen en ontheiligingen. Dit vooral Pagina 3 van 8
4 tegen de kerken en de boerderijen. Maar waarom waren er pas benden in 1730, terwijl er al honderden jaren vilders waren? Omdat in het gebied van de Overmaas rond 1700 vaak oorlogen waren en er een veepest heerste moeten de vilders veel werk gehad hebben. Daardoor was in die tijd het beroep van vilder een aantrekkelijk beroep. Maar omdat na 1720 de oorlogen en veepest afgelopen waren kwam er een einde aan de goede tijden voor de vilders. Ondertussen had de bevolking een nog grotere hekel gekregen aan de vilders, omdat die het in een tijd van rampspoed het juist heel goed hadden gehad. Dat de bevolking een nog grotere hekel aan de vilders kreeg en dat de vilders het minder goed hadden zorgde ervoor dat de vilders zich na 1720 nog meer buitengesloten voelden. Over de redenen van de andere beroepsgroepen om zich aan te sluiten bij de benden is weinig bekend. De vilders vormden een kleine bevolkingsgroep in een groot gebied. Maar ze waren toch een hechte gemeenschap. Hier zijn verschillende redenen voor. De vilders werden door de maatschappij als onrein beschouwd en waren genoodzaakt om te trouwen met mensen uit hun eigen beroepsgroep. Daardoor waren bijna alle vilders in het gebied van de Overmaas familie van elkaar. Ook een reden voor de sterke relaties tussen de vilders was dat ze buiten de gemeenschap van de gevestigde boeren en ambachtslieden waren geplaatst. Deze verwantschap en de huwelijken tussen de verschillende leden van de bende waren heel belangrijk voor de eenheid van de bende. Ook heel belangrijk voor de verbondenheid in de benden was de eed, die in een andere deelvraag nader toegelicht wordt In deze periode waren weer veel mensen met dienstverlenende beroepen lid. Vaak waren dat verarmde ambachtslieden en marskramers. In deze periode ontbraken echter de vilders. De bende bestond uit metaalwerkers, schoenlappers, wevers, bedelaars, landbouwers, dagloners en veldbodes. Ook waren er mensen met belangrijke functies lid van de benden, zoals een secretaris en een belastinginner. Net zoals in de eerste periode hadden de leden van de bende veel aan de inhoud van hun beroep. Door hun beroep waren de meeste leden van de bende mobiel, hadden ze veel kennis van het gebied, woonden ze op geschikte locaties en kwamen ze veel in contact met mensen, ook buiten de eigen gemeenschap. De aanvoerder van de bende was de belastinginner De Gaveralle, maar ook de wevers hadden belangrijke posities in de bende. De meeste ambachtslieden die lid waren van de bende, waren lid geworden omdat ze erg arm waren. Vooral de ijzerwerkers hadden last van een teruggang van de metaalnijverheid. De motieven van de landbouwers waren van heel andere aard, zij waren lid geworden, omdat ze zo niet zouden worden overvallen door de bende. Over de motieven van de rest van de Bokkerijders is weinig bekend, omdat zij zwegen bij de verhoren in de rechtbank. Net zoals in de eerste periode waren de leden verbonden met elkaar door verwantschap en huwelijken, alleen dan iets minder. De vrouwen speelden een belangrijke rol, omdat zij juist de mannen met elkaar Pagina 4 van 8
5 verbonden. De familierelaties waren niet alleen tot hun eigen dorp beperkt, ze verbonden ook bendeleden uit verschillende dorpen. Deze relaties, en verbondenheid doordat de leden in hetzelfde dorp woonden, zorgden voor versterking van de band tussen de verschillende leden. Net zoals in de eerste periode speelde in deze periode de eed een belangrijke rol In de derde periode oefende ongeveer de helft van de leden een ambacht uit. De vilders hadden net zoals in de tweede periode geen belangrijk aandeel in de bende, toch waren er nog wel vilders in de bende aanwezig. De schoenmakers speelden wel een belangrijke rol in de bende, net zoals de herbergiers, die dat in de eerste periode ook al deden. Opvallend was ook het grote aandeel van de boeren en dagloners in de bende. Dit kwam vooral door de andere manier van rekruteren. De aanvoerders van de bende waren al vanaf de eerste overval druk bezig met het rekruteren van nieuwe leden. Het doel daarvan was om een zo groot mogelijke bende te maken. Dit is een verschil met de eerste twee periodes, waarbij het belang van werving van nieuwe leden veel minder was. De leiding van de bende in de derde periode lag in handen van de twee gebroeders Kerckhoffs, waarvan de één schoenmaker en de ander chirurgijn was. De leiding stond in deze periode veel verder van de leden af dan in de eerste twee periodes. Het netwerk van de bende werd opgesplitst in verschillende regio's met elk weer hun eigen leiders, die weer onder de gebroeders Kerckhoffs stonden. Waarom de mensen zich bij de bende aansloten is voor deze periode moeilijk te bepalen. Voor de arme leden valt dat nog wel mee, want zij waren lid vanwege hun grote armoede. Anders zit het met de leden die belangrijke posities hadden in het dagelijks leven. Een reden voor hen kan zijn dat de bende in de derde periode ook politieke doeleinden had. De eenheid in de bende was in vergelijking met de eerste periode minder, dit kwam omdat er minder verwantschap tussen de verschillende leden moet zijn geweest door het veel uitgebreider rekruteren. Toch waren er nog wel familiebanden in de bende aanwezig. Een veel belangrijkere rol voor de eenheid in de bende was weggelegd voor de eed en het inwijdingsritueel dat daarbij hoorde. Wat voor acties werden er gepleegd door de Bokkerijders? De Bokkerijders pleegden vaak overvallen op winkels, huizen en boerderijen. Ze mishandelden hun slachtoffers, om zo de plaats te weten te komen waar het geld en de kostbaarheden verborgen lagen. Vaak mishandelden de Bokkerijders hun slachtoffers ook zonder reden De overvallen werden altijd 's nachts gepleegd, waarbij de Bokkerijders zich vermomden door andere kleding aan te trekken en hun gezicht zwart te maken, zodat ze onherkenbaar waren. Bij de acties van de Bokkerijders ging het niet alleen om plunderen. De Bokkerijdersbenden pleegden ook overvallen op kerken en boerderijen, om te protesteren tegen de gevestigde orde van boeren en priesters. Daar zijn overvallen op kerken, pastorieën en kapellen een goed voorbeeld van. De bendeleden stalen Pagina 5 van 8
6 daar niet alleen geld, maar vernielden en stalen ook allerlei heilige spullen. Dit werd als heiligschennis gezien. De Bokkerijders hadden verschillende bedoelingen met hun overvallen. De Bokkerijders wilden door middel van hun acties protesteren tegen de gevestigde orde. Ook pleegden de Bokkerijders overvallen om wraak te nemen op mensen die weigerden hen diensten te verlenen. Bij andere acties ging het vooral om het verkrijgen van geld en kostbaarheden. In de derde periode hebben de Bokkerijders waarschijnlijk ook nog andere doeleinden gehad. Naast de netgenoemde doeleinden hadden de Bokkerijders in de derde periode volgens onderzoekers ook nog politieke doeleinden. Dit wordt verondersteld, omdat er in de derde periode in vergelijking met de eerste twee periodes veel minder overvallen zijn gepleegd, met een veel kleinere buit. Dit terwijl de bende veel meer leden had. De overvallen in de derde periode waren waarschijnlijk een oefening voor de benden om uiteindelijk de politiek macht in de Overmaas over te nemen. Maar zover is het nooit gekomen. Want individuele acties in 1770, 1774 en 1777, die volgens de regels streng verboden waren, hebben geleid tot massale arrestaties, verhoren en terechtstellingen. En dat was het einde van de geschiedenis van de Bokkerijders. Waarom hebben de Bokkerijdersbenden zolang bestaan? Opvallend aan de Bokkerijdersbenden is dat ze in vergelijking met andere benden lang bestaan hebben. Het bestaan van de Bokkerijdersbenden heeft geduurd van 1730 tot 1774, met uitzondering van enkele rustperiodes die volgden op massale arrestaties. Het had verschillende reden dat de Bokkerijdersbenden zolang hebben bestaan. De Bokkerijders waren altijd vermomd tijdens hun overvallen, dit deden ze door andere kleding aan te doen en hun gezicht zwart te maken. Ook hadden de vrouwen die meededen aan de overvallen mannenkleren aan. De Bokkerijders pleegden hun overvallen altijd 's nachts, hierdoor waren de bendeleden nog moeilijker te herkennen. De beroepen van de bendeleden waren zeer geschikt voor het lidmaatschap van de Bokkerijdersbenden. De beroepen zorgden voor mobiliteit, kennis van het gebied, veel sociale contacten en dat de bendeleden op geschikte locaties woonden. Dit heeft zeker bijgedragen aan het voortbestaan van de benden. Er heerste een grote eenheid in de benden. Dit kwam omdat ze met elkaar verbonden waren door huwelijken en verwantschap, ook waren er veel lokale relaties tussen de verschillende leden. Nog een reden voor de eenheid in de benden was de eed, die ik wat nader wil toelichten. De eed werd voor het eerst in 1737 gebruikt en was bedoeld om de saamhorigheid in de bende te versterken. De eed was nodig omdat de bende zich sterk ging uitbreiden en niet meer bijeengehouden kon worden door verwantschap en beroepsbinding. De eed was niet alleen bedoeld voor de nieuwe leden, maar ook voor de al ingewijde leden van de bende. Bij elke bijeenkomst van de bende, die meestal vlak Pagina 6 van 8
7 voor een overval was, moesten alle leden de eed zweren, ten teken van geheimhouding van en trouw aan de bende. Dit was de inhoud van de eed: Dat zij elkaar nooit zouden beklappen als zij gevangen werden. Dat zij dan ook niet zouden bekennen ergens aan plichtig te wezen en dat zij geen namen of toenamen zouden noemen van degenen die in hun benden waren. Dat zij elkaar zouden verlossen uit de gevangenis. Dat als iemand uit de gevangenis mocht verlost worden en tegen de eed had gedaan hem onder hun zouden vierendelen. Dat wanneer ze geëxecuteerd werden, alles herroepen zouden wat ze tevoren hadden bekend. Dat zij in hun uiterste deze eed zouden indachtig zijn en zonder daar af te gaan sterven. Dat zij tot het laatste toe van hun leven aan niemand zouden bekend maken, zelfs niet aan de biechtvader. De eed vormde een belangrijk deel van het inwijdingsritueel van de Bokkerijders. Het inwijdingsritueel was een parodie van de katholieke mis en werd daarom ook een 'zwarte mis' genoemd. Naast het zweren van de eed moesten de nieuwe leden van de bende tijdens het inwijdingsritueel ook al het heilige afzweren en in plaats daarvan de duivel gaan aanbidden. Hoe werden de Bokkerijders gestraft? Totaal zijn ertussen vanaf het begin van de processen in 1741 tot aan het eind van de processen in 1778 totaal meer dan 600 leden van de Bokkerijdersbenden veroordeeld. De terechtstellingen waren voor iedereen toegankelijk en werden meestal uitgevoerd bij de woonplaats van de veroordeelden. De straffen, verbanning of de doodstraf, waren de enige straffen voor de Bokkerijdersbenden, omdat gevangenissen in het gebied van de Overmaas ontbraken. De straffen waren er niet alleen om de bendelenden uit de samenleving te verwijderen en de benden uit te roeien, maar ook om een voorbeeld te stellen voor de mensen in het gebied. Daarom waren de terechtstellingen ook openbaar toegankelijk. Maar of de straffen ervoor zorgden dat minder mensen lid werden van de benden is niet te bewijzen. In het gebied waren er wel veranderingen, maar de bende heeft een lange tijd bestaan. De plaats van executie was meestal een heuvel of een berg. Vanaf hun dorp moesten de Bokkerijders de tocht afleggen naar de plaats van executie, waardoor ze aan het publiek getoond konden worden. Maar op de plaats van executie begonnen de beproevingen pas echt. Elke pijniging of straf liet zien waar de veroordeelde schuldig aan was. De belangrijkste straffen waren de galg, het rad, en het vuur. De galg stond voor herhaalde diefstal, het rad voor roofmoord en het vuur voor heiligschennis. Omdat de Bokkerijders aan al deze zaken schuldig waren, werden meestal een combinatie ervan gebruikt. Ook werden vaak de vingers afgehakt, omdat daarmee de eed gezworen was. Vaak werd er ook gebruik gemaakt van spiegelstraffen. Spiegelstraffen zijn straffen waarbij bij de veroordeling het misdrijf opnieuw Pagina 7 van 8
8 uitgevoerd wordt, alleen dan op de veroordeelde zelf. Bij verbanning werd meestal eerst een kleine straf gegeven, zoals een geseling. Daarna moest de veroordeelde voor eeuwig het gebied verlaten, op straffe van de dood. Sommige verbannen Bokkerijders werden ook gebrandmerkt, maar die straf werd meestal alleen bij vrouwen gebruikt. Bij straffen werd niet alleen de veroordeelde zelf onteert, maar ook zijn familie. De straffen zorgden voor ontering en schande aan de nabestaanden. Daarom zijn er in werken van schrijvers uit die tijd over de Bokkerijders alleen maar voornamen of initialen van de veroordeelden opgeschreven. Ook hebben schrijvers uit de streek geprobeerd de leden van de benden voor te stellen als vreemdelingen en verarmde inwoners van het gebied, die stalen van de rijken en het aan de armen gaven. Dit is zeker niet waar. Conclusie Ik wil nu een antwoord op de hoofdvraag van deze praktische opdracht geven. Wie waren de Bokkerijders? De naam Bokkerijders is bekend geworden door de godslasterlijke handelingen van de bende. Eigenlijk waren de Bokkerijders verschillende benden die in de periode van het gebied van de Overmaas onveilig maakten. Die periode kan verdeeld worden in drie kleinere periodes. De eerste periode was van 1730 tot herfst 1742, in die tijd speelden de vilders in de bende een belangrijke rol. De tweede periode was van 1749 tot De derde en laatste periode was van , in die periode werd er veel uitgebreider gerekruteerd dan in de andere twee periodes. Elke periode werd afgesloten met massale arrestaties. De acties van de Bokkerijders bestonden uit brandstichten en het overvallen van boerderijen, kerken, winkels, huizen, kapellen en pastorieën. Bij deze overvallen werd vaak gebruik gemaakt van geweld en werden de slachtoffers mishandeld, ook werd bij overvallen in kerken vaak heiligschennis gepleegd. De Bokkerijders hadden verschillende doeleinden. De Bokkerijders wilden plunderen, maar ze wilden zich ook afzetten tegen de gevestigde orde. In de derde periode had de bende waarschijnlijk ook nog politieke doeleinden. De Bokkerijdersbenden hebben erg lang bestaan. Dit kwam door de grote eenheid in de bende, die ontstond door huwelijk, verwantschap en de eed. De eed was een teken van geheimhouding en werd gezworen door alle leden van de bende. Als er een nieuw lid bij de bende kwam, moest diegene ook het inwijdingsritueel ondergaan. De meest gebruikte straffen voor de Bokkerijders waren verbanning en executie. Bronvermelding De Bokkerijders, Feiten en verhalen door Juliaan Melchior. De Bokkerijders, Roversbenden en geheime genootschappen in de landen van de Overmaas ( ) door Anton Blok. Pagina 8 van 8
Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn
Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen
Nadere informatieDe bokkenrijders: fantasie of werkelijkheid?
De bokkenrijders: fantasie of werkelijkheid? Vooraf: In twee opeenvolgende artikelen wordt iets verteld over de bokkenrijders. In het eerste artikel ga ik, na een korte inleiding, in op de opkomst en de
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp
Nadere informatieOpdracht Levensbeschouwing Doodstraf
Opdracht Levensbeschouwing Doodstraf Opdracht door een scholier 1930 woorden 14 maart 2003 6,2 18 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 0. Geef een korte argumentatie waarom jij tegen of voor de doodstraf
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis Rolverdeling in het gezin
Praktische opdracht Geschiedenis Rolverdeling in het gezin Praktische-opdracht door een scholier 2111 woorden 7 februari 2003 7,7 39 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding: Dit hoofdstuk gaat over
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieDe steentijd Jagers en verzamelaars
De steentijd Jagers en verzamelaars De prehistorie is de geschiedenis van de mensheid voordat mensen konden lezen en schrijven. We hebben uit de prehistorie daarom geen boeken, dagboeken of andere geschreven
Nadere informatieTHEMADOSSIER BIBLIONOVA Bokkenrijders; mythe of legende
THEMADOSSIER BIBLIONOVA Bokkenrijders; mythe of legende Bokkenrijders, mythe of legende Waren het schurken of de Limburgse Robin Hoods? Het is een feit dat de hebben bestaan! Deze roversbende, die naar
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme
Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk door een scholier 1970 woorden 12 oktober 2005 6,7 72 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag: Hoe beschrijven en verklaren we
Nadere informatieDe bokkenrijders: fantasie of werkelijkheid? (2)
De bokkenrijders: fantasie of werkelijkheid? (2) Martelmethoden en rechtspleging De rechtspleging in vroeger tijden was dat een verdachte pas kon worden veroordeeld wanneer hij vrij van dwang had bekend.
Nadere informatieSamenvatting door een scholier 2007 woorden 29 januari keer beoordeeld. Geschiedenis Sprekend verleden
Samenvatting door een scholier 2007 woorden 29 januari 2005 7 334 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden 1 Wat is een revolutie? Een grote verandering in de samenleving in een korte
Nadere informatieTitelverklaring. De titel van mijn boek is: De gesel van het zwarte goud.
Boekverslag door H. 1827 woorden 26 februari 2016 4,4 3 keer beoordeeld Auteur Ton van Reen Genre Jeugdboek Eerste uitgave 1992 Vak Nederlands De gesel van het zwarte goud Berend v/d Wal 4L De titel: De
Nadere informatieAfghanistan. NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan
Afghanistan NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan KABUL - In het zuiden van Afghanistan is dinsdag een militair van de internationale vredesmacht ISAF gedood. Dat maakte een woordvoerder van de troepen
Nadere informatie6,9. Praktische-opdracht door een scholier 2854 woorden 16 april keer beoordeeld. Maatschappijleer
Praktische-opdracht door een scholier 2854 woorden 16 april 2012 6,9 14 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer CRIMINALITEIT Inleiding: Deze praktische opdracht is een onderzoek naar een onderwerp dat gaat
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 Samenvatting door een scholier 1659 woorden 4 maart 2002 5,4 22 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De drie fasen van een revolutie: 1.De bestaande regering wordt verdreven
Nadere informatie5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders.
Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart 2013 5,1 27 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Paragraaf 1 De Romeinen trekken zich terug. 1. Welke
Nadere informatieBoekverslag Nederlands Il visconte dimezzato door Italo Calvino
Boekverslag Nederlands Il visconte dimezzato door Italo Calvino Boekverslag door een scholier 1809 woorden 14 april 2016 3,3 4 keer beoordeeld Auteur Italo Calvino Eerste uitgave 1952 Vak Nederlands Zakelijke
Nadere informatieMiddeleeuwen. door: Joshua Murray Vogelenzang groep 6 2013
Middeleeuwen door: Joshua Murray Vogelenzang groep 6 2013 Inhoud blz 1. Voorpagina blz 2. Inhoud blz 7. Sint Willibrord blz 8. De Landheer blz 3. De Middeleeuwen blz 9. Munten blz 4. Carcassonne blz 10.
Nadere informatieFilippenzen 1. Begin van de brief
Filippenzen 1 Begin van de brief Paulus groet de christenen in Filippi 1 Dit is een brief van Paulus, aan alle mensen in de stad Filippi die dankzij Jezus Christus bij God horen. De brief is ook voor de
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog
Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 1663 woorden 7 juni 2004 6,3 124 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1: Spanning voor de oorlog Hoofdstuk 2:
Nadere informatie2
1 2 3 4 5 6 Mt 16,21 7 8 9 10 Ze spraken met elkaar over alles wat er gebeurd was. 15 Terwijl ze zo liepen te praten, kwam er iemand bij hen lopen. Het was Jezus, 16 maar de leerlingen herkenden hem niet.
Nadere informatieTussen Rijn en Lek 1986 4. - Dl.20 4-28-DE NACHTWACHT VAN SCHALKWIJK IN 1790 Inleiding.Het dorp Schalkwijk zal vroeger wel ongeveer dezelfde rust hebbenuitgestraald, die het nu nog heeft. Twee eeuwen geleden
Nadere informatieKolossenzen 1. Begin van de brief
Kolossenzen 1 Begin van de brief Paulus groet de christenen in Kolosse 1-2 Dit is een brief van Paulus aan de christenen in de stad Kolosse. Ik ben een apostel van Jezus Christus. Dat is Gods wil. Ik schrijf
Nadere informatie14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.
Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het
Nadere informatieNEDERLAND IN DE 16e EEUW
NEDERLAND IN DE 16e EEUW In de 16e eeuw vielen de Nederlanden onder de Spaanse overheersing. Er bestonden grote verschillen tussen de gewesten (= provincies), bv: - dialect - zelfstandigheid van de gewesten
Nadere informatieOrde voor de viering van het heilig Avondmaal
Orde voor de viering van het heilig Avondmaal Prediking Geloofsbelijdenis Onderwijzing bij het Avondmaal De apostel Paulus beschrijft hoe onze Heer Jezus Christus het heilig Avondmaal heeft ingesteld:
Nadere informatieGeschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie
Geschiedenis van Suriname 1667-1683: Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie 581-1795: De Republiek In de 17e en 18e eeuw spraken we nog niet van één Nederland maar, van de Republiek der
Nadere informatieMATTHEÜS 24 OPENBARING 6 Oorlogen en geruchten over oorlogen, hongersnoden,
Les 5 voor 2 februari 2019 Vroege tekenen (4-14) De verdrukking (21-22) Tekenen in de lucht (29) De Zoon des Mensen verschijnt (30) De boodschap van de zegels is een schets van de geschiedenis van de kerk
Nadere informatieInhoud. Inleiding...4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van mensenrechten...6 Hoofdstuk 2 Dertig mensenrechten...14
Inhoud Inleiding...4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van mensenrechten...6 Hoofdstuk 2 Dertig mensenrechten...14 Inleiding Je hoort of leest vaak over mensenrechten. Maar kun je ook een paar mensenrechten opnoemen?
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict
Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk door een scholier 1470 woorden 25 oktober 2003 6,8 41 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Memo-dossier Vlaams nationalisme. Hoofdvraag: Hoe ontwikkelde
Nadere informatieBrandaan. Geschiedenis WERKBOEK
7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Juul Lelieveld, Frederike Pals, Jacques van der Pijl Controle historische
Nadere informatieHet Christendom in Rome
Het Christendom in Rome Paragraaf 1: De weg van het Christendom naar Rome Het Christendom is ontstaan doordat men ging geloven dat jezus uit de dood opstond en de zoons van god was. De laatste woorden
Nadere informatieVerslag Geschiedenis De Grieken
Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag door een scholier 902 woorden 3 januari 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Grieken Annabel van der Geer H1B Voorwoord Ik ga vertellen over de cultuur, politiek
Nadere informatiePraktische opdracht Levensbeschouwing PKN Godsdienst
Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN G Praktische-opdracht door een scholier 2195 woorden 21 januari 2005 7,4 73 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 2. Probleemstelling en de deelvragen We hebben
Nadere informatieWerkstuk Maatschappijleer De doodstraf
Werkstuk Maatschappijleer De doodstraf Werkstuk door een scholier 1238 woorden 11 mei 2004 5,8 84 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inleiding Mijn werkstuk gaat over de doodstraf. De doodstraf is de
Nadere informatieParallellen tussen Joh. 17 en Ez. 37 Joh. 17 & Ez. 37:15-28
Parallellen tussen Joh. 17 en Ez. 37 Het hogepriesterlijke gebed (Joh. 17) tegen de achtergrond van de profetie in Ez. 37:15-28. Jezus maakt waar Ezechiël 37 over profeteerde. Acht vergelijkingen van Ez.
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatieDe bende van horen, zien en zwijgen
Gepubliceerd op Politiezone Antwerpen (https://www.politieantwerpen.be) Startpagina > De bende van horen, zien en zwijgen De bende van horen, zien en zwijgen De lokale recherche van Politiezone Antwerpen
Nadere informatie7,2. 1 Wetenschappelijke revolutie. 2 Gevolgen van de wetenschappelijke revolutie. 3 Kenmerken van de verlichting
Samenvatting door een scholier 1776 woorden 11 december 2007 7,2 240 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Geschiedenis samenvatting Hoofdstuk 2; Wetenschappelijke revolutie, verlichting
Nadere informatieOnderzoeksvraag; welke motieven leidden in de middeleeuwen tot de kruistochten?
Onderzoeksvraag; welke motieven leidden in de middeleeuwen tot de kruistochten? Rond 1080 bedreigen de minder tolerante Seldjoeken Constantinopel. Het werd voor christelijke pelgrims steeds moeilijker
Nadere informatieKinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december Kerstverhaal
Kinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december 2016 Kerstverhaal Heel lang geleden was er een jonge vrouw, Maria. Zij woonde in het dorpje Nazareth. Maria was een heel gewone vrouw, net zo gewoon
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog
Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit
Nadere informatieAfghanistan docentenhandleiding
Afghanistan docentenhandleiding Docentenhandleiding Inhoud De situatie in Afghanistan wordt in het nieuws ondergesneeuwd door andere conflicten. Toch gaat daar de strijd voort. Bijna elke week zijn er
Nadere informatieDeze (autarkisch agrarische samenleving) veranderde in de tijd van steden en staten (11 e en 12 e eeuw).wat waren de Oorzaken?
Onderzoeksvraag; Waar en waardoor konden in de Tijd van Steden en Staten, oude steden weer tot bloei komen en nieuwe steden ontstaan? In vroege middeleeuwen was er sprake van een agrarische samenleving
Nadere informatieProject Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC
Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.
Nadere informatieLeerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam
Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Heksen 1 Inleiding Ik doe mijn werkstuk over heksen omdat ik het een leuk en interessant onderwerp vind en ik wil er graag meer over weten, want ik weet er niet zo veel over en ik hoop dat jullie ervan
Nadere informatieAntwoorden Geschiedenis Standensamenleving 1789 Frankrijk
Antwoorden Geschiedenis Standensamenleving 1789 Frankrijk Antwoorden door een scholier 927 woorden 22 april 2005 5,5 118 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Gechiedenis, par. 1 Vraag 1: Wat voor samenleving
Nadere informatieSpreekbeurt Nederlands Amnesty International
Spreekbeurt Nederlands Amnesty International Spreekbeurt door een scholier 1518 woorden 28 november 2003 6,3 51 keer beoordeeld Vak Nederlands Mijn spreekbeurt gaat over Amnesty International. Amnesty
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo 2009 - II
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In 1792 begon de eerste Coalitieoorlog. 1p 1 Welk politiek doel streefde Oostenrijk met de strijd tegen Frankrijk na? Gebruik
Nadere informatieGeschiedenis van China
Geschiedenis van China Periodes: Shang dynastie 1766 1046 v.chr. Zhou dynastie 1046 256 v.chr. Han 206 v. Chr. 220 n.chr. Tang dynastie 618 907 Song dynastie 960 1279 Ming dynastie 1368 1644 Qing dynastie
Nadere informatie6,3. Mijn hoofdvraag is: Deelvragen: Hypothese. Internet. Documentatie map: Praktische-opdracht door een scholier 1325 woorden 23 juni 2002
Praktische-opdracht door een scholier 1325 woorden 23 juni 2002 6,3 276 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inleiding Dit werkstuk gaat over zinloos geweld. Er staat in vermeld wat zinloos geweld is,
Nadere informatie5,7. Opdracht door een scholier 1331 woorden 3 december keer beoordeeld. Geschiedenis. Wat staat er in dit werkstuk?
Opdracht door een scholier 1331 woorden 3 december 2001 5,7 56 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Wat staat er in dit werkstuk? Dit werkstuk gaat over de Spaanse Burgeroorlog (1936 1940) en dan voornamelijk
Nadere informatieGeschiedenis hoofdstuk 3
Geschiedenis hoofdstuk 3 Romeinse rijk 500 v Christus 500 na Christus Rome de eeuwige stad : deze stad bestaat al eeuwenlang. De tijdlijn Het Romeinse rijk begint 500v Chr. En eindigt 500 na Christus.
Nadere informatieWie gaan het nieuwe Jeruzalem binnen?
Zacharia en de definitieve overwinning in Openbaring. Wie gaan het nieuwe Jeruzalem binnen? Zie Zacharia 14:5, 4, 9 Christus daalt neer op de Olijfberg, vanwaar Hij na zijn opstanding ten hemel was gevaren
Nadere informatieLei en griffel: Kinderen schreven met een griffel op een lei. Soms leerden ze lezen met een ABC-boekje.
Onderwijs Schooltje Lhee in het Openluchtmuseum Het schoolgebouwtje dat in het Openluchtmuseum staat, is een dorpsschooltje uit Lhee (Drenthe). De inwoners van Lhee hadden die speciaal gebouwd in de 18e
Nadere informatieProject lj1 Adaptability
Project lj1 Adaptability 2015-2016 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Mens en Maatschappij GG 23 februari 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/72423
Nadere informatieProject lj1 Adaptability
Project lj1 Adaptability 2015-2016 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Mens en Maatschappij GG 23 februari 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/72423
Nadere informatieProject lj1 Adaptability
Auteur Mens en Maatschappij GG Laatst gewijzigd 23 February 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/72423 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs
Nadere informatieToetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen
Tijdvak 1 Toetsvragen 1 De meeste kennis over de periode waarin de eerste mensen leefden, komt van archeologen. Wat houdt het werk van archeologen in? A Zij bestuderen de verschillende theorieën over de
Nadere informatieHet mysterie: Moord op Lumumba
Het mysterie: Moord op Lumumba Lumumba was de eerste premier van onafhankelijk Congo in 1960. Twee weken na zijn aantreden werden Lumumba en zijn regering afgezet tijdens een staatsgreep en werd Lumumba
Nadere informatieBijlage 3a: Leerlingenwerkblad Bij les 1
15 Leerlingenwerkblad Bij les 1 Wat kun je vertellen bij de volgende vragen: Succes!! Naam: 1) Je hebt nu een heleboel gehoord en gezien over grafheuvels. Wat komt er als eerste in je op als jij iets over
Nadere informatieVRAGEN INTERVIEWS. Onderwijs. Religie Kleding. Seksuele revolutie Voeding. Ontspanning & vrije tijd. Mobiliteit
Dit is een selectie van jullie vragen. Het is een hele lijst geworden. Dit zijn richtvragen om jullie op weg te helpen. Je hoeft je er niet strikt aan te houden, je kan vragen weglaten of je kan ook iets
Nadere informatieWat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin.
Opdracht 1 Deze opdracht maak je in een groepje van vier. Nodig: 1 vel A3-papier, zwarte en een rode stift Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin. Je doet het zo:
Nadere informatieSamenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties
Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Franse Revolutie
Samenvatting Geschiedenis Franse Revolutie Samenvatting door een scholier 1898 woorden 7 december 2005 6,5 179 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Revolutie: Revolutie = een grote
Nadere informatieBrandaan les 1 Dafne. Naar de stad!
Brandaan les 1 Dafne. Naar de stad! Inleiding en graven en hertogen. In het jaar 800 werd Karel de Grote de keizer. Hij was de baas van bijna heel Europa. Karel de Grote had een groot en machtig rijk.
Nadere informatieVerspreiding Christendom hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 15 December 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62218 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieTijd van monniken en ridders (500 100) 3.2 Hofstelsel en horigen. (500 100)
Gevolgen ineenstorting van het West Romeinse rijk in West Europa: 1. de eenheid van bestuur verdwijnt 2. de geldeconomie verdwijnt grotendeels. 3. steden raken in verval en verschrompelen tot kleine nederzettingen
Nadere informatieWERKBOEK VOOR DE DALTON-VERSIE. Dit werkboek is van:. Ik zit in groep:.
WERKBOEK VOOR DE DALTON-VERSIE De Middeleeuwen Dit werkboek is van:. Ik zit in groep:. 1 Hoi! Ik ben Tim de Wekker! Ik wil graag weten hoe vaak en hoe lang je bezig bent met een taak. Daarom heb ik een
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 Samenvatting door een scholier 593 woorden 10 november 2017 5,9 22 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Geschiedeniswerkplaats 1hv 3.1 De Griekse wereld
Nadere informatieGod bestaat en Hij is belangrijk We hebben God nodig in ons leven Jezus: Zijn leven Jezus: Zijn dood Jezus: Zijn opstanding De Heilige Geest
Basiscursus Christelijk geloof Module 1 Les 1: Les 2: Les 3: Les 4: Les 5: Les 6: Les 7: Les 8: God bestaat en Hij is belangrijk We hebben God nodig in ons leven Jezus: Zijn leven Jezus: Zijn dood Jezus:
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting door een scholier 990 woorden 24 februari 2018 4,2 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 3 + kenmerkende
Nadere informatieMaar hij ziet niemand. Ik zal het wel gedroomd hebben, denkt hij dan. Hij gaat weer liggen en slaapt verder.
Over dit boek Karel en Elegast is een oud verhaal. Het gaat over trouw aan de koning en over verraad. Het is één van de eerste verhalen die in de Nederlandse taal zijn opgeschreven. De Karel in dit verhaal
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis Korea Oorlog
Praktische opdracht Geschiedenis Korea Oorlog Praktische-opdracht door een scholier 1407 woorden 1 februari 2003 4,5 118 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Opdracht 1: Wat zijn volgens jouw de oorzaken van
Nadere informatieEfeziërs 1. Begin van de brief
Efeziërs 1 Begin van de brief Paulus groet de christenen in Efeze 1 Dit is een brief van Paulus aan de christenen in de stad Efeze. Ik ben een apostel van Jezus Christus. Dat is Gods wil. Jullie horen
Nadere informatiePraktische opdracht Biologie Siamese Tweelingen
Praktische opdracht Biologie Siamese Tweelingen Praktische-opdracht door een scholier 1672 woorden 19 september 2003 7,2 111 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave Voorwoord Hoofdstuk 1: Hoe ontstaan
Nadere informatieVerloren grond. Murat Isik. in makkelijke taal
Verloren grond Murat Isik in makkelijke taal Moeilijke woorden zijn onderstreept en worden uitgelegd in de woordenlijst op pagina 84. Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Mijn geboorte Mijn verhaal
Nadere informatie23 Spurgeons eerste gemeente Volmaakte mensen Hebben engelen zakken? Bidden en werken Een zacht antwoord Mevrouw
Inhoud Eerst dit 7 1 De duivel wil niet dat je bidt 9 2 Wat gebeurt er in de kerk? 12 3 Alle beetjes helpen 14 4 God geeft ons wat we nodig hebben als wij op 17 Hem vertrouwen 5 Vliegen vangen! 20 6 Lees
Nadere informatieTijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatiegeschiedenis geschiedenis
Examen HAVO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 29 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatieONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN
STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een
Nadere informatie1 Maleachi was een profeet. Hij moest een boodschap van de Heer doorgeven aan Israël. Hier volgen de woorden van Maleachi.
Maleachi 1 1 Maleachi was een profeet. Hij moest een boodschap van de Heer doorgeven aan Israël. Hier volgen de woorden van Maleachi. De liefde van de Heer 2-3 De Heer zegt: Ik houd van jullie, Israëlieten!
Nadere informatieWerkstuk Engels Auschwitz birkenau
Werkstuk Engels Auschwitz birkenau Werkstuk door een scholier 1715 woorden 11 oktober 2011 5,2 9 keer beoordeeld Vak Engels Inhoud Bronvermelding. Pagina: 3 Wat is Auschwitz? Pagina: 4 Wat was het doel
Nadere informatieWelke angst bestond nog altijd bij David en naar welke plaats ging hij en zijn gevolg heen?
avid in Ziklag, wat een verkeerde keuze blijkt te zijn. Welke angst bestond nog altijd bij David en naar welke plaats ging hij en zijn gevolg heen? 1 Samuel 27:1-2 1 Maar David zei in zijn hart: Ik zal
Nadere informatieTijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.
1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieHitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?
Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke
Nadere informatieNaam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt
Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden
Nadere informatieLesschema 2 graad t.g.v. 500 jaar Koninklijke Sint Sebastiaansgilde Essen
Lesschema 2 graad t.g.v. 500 jaar Koninklijke Sint Sebastiaansgilde Essen 1 Naamsverklaring: Een gilde is een vereniging van mensen die hetzelfde beroep uitoefen(d)en, vb bakkers of wevers waren allemaal
Nadere informatieWie overleed en waar was het volk toen?
Het water van Meriba. Wie overleed en waar was het volk toen? Numeri 20:1 1 De Israëlieten kwamen in de woestijn Zin, heel de gemeenschap, in de eerste maand, en het volk bleef in Kades. Daar stierf Mirjam,
Nadere informatieMoord Willem van Oranje hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61304
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 september 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61304 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatie5. De overheidsbril - Hoe is kinderarbeid in Nederland afgeschaft en wanneer wat waren de maatregelen van onze overheid?
Boekverslag door S. 1702 woorden 8 maart 2004 6.3 168 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1: Inhoud. 2. inleiding. 3. normen en waarden bril -waar komt kinderarbeid voor en in welke soort ervan. 4. De
Nadere informatieEen diefstal in Eemnes
Een diefstal in Eemnes JAN OUT In het gemeentearchief van Eemnes bevindt zich de volgende aantekening: Hof van Assisen, 14 MEI 1827. Veroordeling van Jan Kuiper, varensgezel, en Jacobus Blom, wolkammer,
Nadere informatieToelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7
Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze
Nadere informatieQ&A s Levenslange gevangenisstraf (vragen en antwoorden)
Q&A s Levenslange gevangenisstraf (vragen en antwoorden) 1. Hoeveel levenslanggestraften zijn er nu in NL? Op dit moment zijn er 33 mensen onherroepelijk veroordeeld tot levenslang. Dat betekent dat zij
Nadere informatieIs de verdeling van Kanaän onder Gods volk volgens Gods woord uitgekomen?
Vreemde berichten. Is de verdeling van Kanaän onder Gods volk volgens Gods woord uitgekomen? Jozua 23:43-45 43 Zo gaf de HEERE aan Israël heel het land dat Hij gezworen had hun vaderen te geven. Zij namen
Nadere informatieWaarom moest de profeet Micha namens God een streng oordeel over Gods volk laten horen?
De profeet Micha, deel 3. Waarom moest de profeet Micha namens God een streng oordeel over Gods volk laten horen? Micha 2:1-2 1 Wee hun die kwaad in de zin hebben en op hun bed boze plannen smeden. Al
Nadere informatieAan het eind van het verslag is het de bedoeling dat er een overzichtelijk beeld is ontstaan over homoseksualiteit, vroeger en nu.
Praktische-opdracht door een scholier 2199 woorden 23 april 2001 6,8 83 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Dit verslag gaat over de normen en waarden van homoseksualiteit, die er ca. 1960 waren
Nadere informatie...een waargebeurd verhaal...
...een waargebeurd verhaal... In het begin was er een leeg papier. Dit behoorde toe aan de Goede Tekenaar, die zeer bekend was van het maken van volmaakte tekeningen. Op een dag begon de Tekenaar op het
Nadere informatie