Windenergie in Flevoland

Transcriptie

1 Windenergie in Flevoland mei 2007

2 Inhoud Voorwoord 2 Windenergie per provincie 3 Provinciaal windenergiebeleid 3 Overzicht windparken 6 Gegevens windparken 8 Landschappelijke en milieuaspecten 9 Ontwikkeling van de windenergieproductie 10 Schaal van de windmolens 11 Planontwikkeling 11 Economische aspecten 12 Voorwoord In het hoofdlijnenakkoord kiest het college van Gedeputeerde Staten voor een hogere doelstelling dan in het door Provinciale Staten eind 2006 vastgestelde Omgevingsplan is vastgelegd. Namelijk dat de hoeveelheid in Flevoland opgewekte duurzame energie in 2013 voorziet in minimaal 60% van de totale Flevolandse energiebehoefte (exclusief het energiegebruik voor transport). Realisatie hiervan is mede afhankelijk van de stimuleringsregeling van het Rijk. Kansrijke projecten op het gebied van duurzame energie bevinden zich binnen de woningbouwopgave (nieuwbouw én herstructurering/revitalisering), energieteelt door agrariërs, biobrandstoffen, mestvergisting en windenergie. Hiervoor is het nodig dat netwerken worden gecreeerd rond duurzame energie. In de afgelopen jaren is de ontwikkeling van windenergieprojecten ruimhartig gestimuleerd. Naast het realiseren van de klimaatdoelstelling is de economische betekenis van windenergie voor Flevoland groot. Bijna overal zie je windmolens, grote windparken en lijnopstellingen die harmoniëren met de ruimtelijke structuur. Maar ook plekken waar de windmolens overheersen en de solitaire windmolens tussen de lijnen het landschapsbeeld verstoren. Vooral deze verommeling van het landschap was in 2005 aanleiding voor Provinciale Staten om de bestaande situatie te consolideren. In 2006 is een nieuw windenergiebeleid vastgesteld dat er is op gericht om met minder, maar grotere windmolens meer energie op te wekken. Herstel van het open landschap door opschalen en saneren. De opschaling zal volgens normale bedrijfseconomische principes moeten verlopen. De realisatie van windenergieprojecten is in het bijzonder te danken aan de ondernemingszin van de agrarische ondernemers. Om het nieuwe beleid succesvol in de praktijk te brengen wordt vooral van hen gevraagd om de omslag van eigenaar naar deelnemer in een windenergieproject te willen maken. Hiermee wordt ingespeeld op de innovatieve ontwikkelingen in de winderegiebranche, de schaalvergroting en rendementsverbetering. In feite hebben we hier te maken met een grootschalige herstructureringsopgave. Ook brengen de grotere en hogere windmolens een nieuwe dimensie in het landschap, waarvoor de ontwerpprincipes en inzichten verder ontwikkeld moeten worden. Het provinciale bestuur wil deze opschalingopgave samen met de gemeenten, eigenaren en direct betrokken partijen oppakken om geleidelijk een nieuw, herkenbaar windlandschap in Flevoland tot stand te brengen dat inspeelt op de Flevolandse ruimtelijke structuur met haar open ruimten. 2 Anne Bliekde Jong Gedeputeerde Ruimtelijke Ordening, Klimaat en Energie

3 Windenergie per provincie Opgesteld Vermogen vermogen windenergie windenergie MW per in provincie MW per Europa provincie (112007) (112007) Vermogen in Megawatt Flevoland NoordHolland ZuidHolland Groningen Friesland Zeeland overige provincies Noordzee BLOW doelstelling (2010) Vermogen (MW) Vermogen Vermogen Vermogen Provinciaal windenergiebeleid OMGEVINGSPLAN Met de vaststelling van het Omgevingsplan in november 2006 is het nieuwe windenergie beleid van de provincie Flevoland vastgesteld. Dit betekent dat de in juni 2005 ingestelde tijdelijke stop op de plaatsing van windmolens is vervangen door een beleid van het geleidelijk bedrijfseconomisch opschalen en saneren van de bestaande windmolens. Hiermee wil de provincie het oorspronkelijke open landschap van Flevoland herstellen. Uitgangspunt is een afname met 50 % van de bestaande windmolens en concentratie van de nieuwe, vervangende opstellingen op enkele plekken. BELEIDSKADER Het beleidkader is daarmee vastgelegd, nl.: herstel van het oorspronkelijke open landschap en concentratie op enkele plekken; windenergie is in principe overal mogelijk wanneer wordt voldaan aan eisen van natuur, veiligheid, geluid en slag schaduw; nieuwe windmolens dienen bestaande windmolens te vervangen; vervanging gebeurt volgens normale bedrijfseconomische principes; door opschaling zal het aantal bestaande windmolens met 50 % afnemen; nieuwe windmolens voldoen aan eisen tav minimaal vermogen, ashoogte en projectomvang; medewerking gebeurt op grond van een projectplan ingediend bij Provinciale Staten; uit de exploitatie wordt een financiële bijdrage geleverd aan gebiedsgebonden ontwikkelingen (versterken land schap, natuur, recreatie en leefbaarheid). 3

4 Provinciaal windenergiebeleid HERSTEL VAN HET OPEN LANDSCHAP Eén of misschien wel de belangrijkste reden voor de herziening van het windenergiebeleid is de impact van windmolens op het open landschap. Provinciale Staten werden veelvuldig geconfronteerd met opmerkingen als: er worden nu wel erg veel windmolens gebouwd in Flevoland en het landschap verrommelt met al die windmolens, vooral in het middengebied. Daarom heeft de provincie een studie laten doen naar de betekenis van windenergie voor het landschap en laten onderzoeken hoe windmolens in harmonie met het landschap geplaatst kunnen worden. De resultaten: Met windenergie maak je landschap geven handreikingen voor het landschapsontwerp van windmolenopstellingen. Door de bestaande windmolens op te schalen en te saneren kan geleidelijk het oorspronkelijke open Flevolandse landschap worden hersteld. Daarbij worden minder, maar grotere molens geconcentreerd in enkele opstellingen geplaatst, die zich voegen naar de landschappelijke hoofdstructuur. ONTWIKKELINGS PLANOLOGIE Het provinciale windmolenbeleid is gebaseerd op de filosofie van ontwikkelingsplanologie, waarbij via integrale planontwikkeling tot een uitvoerbaar plan wordt gekomen, waarin alle belangen gerespecteerd en afgewogen zijn. Hiervoor is gekozen omdat blijkt dat het op voorhand uitsluiten van gebieden op grond van ogenschijnlijk tegengestelde belangen of wet en regelgeving, in de praktijk opstelmogelijkheden toch mogelijk zijn. Bijvoorbeeld door het aanpassen van de situering, technische oplossingen, etc. Dit betekent dat van de initiatiefnemers wordt verwacht dat zij bij de planontwikkeling alle belangen in nauw overleg met de direct betrokken partijen van deze belangen meenemen en afwegen. Dus ook optimale stand op de wind om een goed rendement te verkrijgen. Niet meer optimaal inpassen van windmolens op een plek die na uitsluiting van andere belangen voor windenergie overblijft. BEDRIJFSECONOMISCH OPSCHALEN De opschaling moet volgens normale bedrijfseconomische principes uitgevoerd kunnen worden. Daarom is er voor gekozen dat vervanging minstens hetzelfde inkomen en dezelfde energieopbrengst moet opleveren, rekening houdend met een normale bedrijfsontwikkeling. De opbrengsten uit windenergie groeien niet geleidelijk mee met de maatschappelijke ontwikkelingen. Als de molen eenmaal geplaatst is, bepaalt dat het rendement voor de komende 20 jaar, je kunt er tussentijds niets aan toe of af doen. In de nieuwe situatie dient daarom direct rekening te worden gehouden met een bedrijfsmatig geïndexeerde groei. Bij de beleidsvoorbereiding is gerekend met 20%, wat overeenkomt met een gemiddelde uit een geïndexeerde groei van 2% per jaar gerekend over een gecertificeerde levensduur van 20 jaar. Dit levert direct een fors beter rendement op bij opschalen van de windmolen. DE GEBIEDSGEBONDEN BIJDRAGE Uit de exploitatie van de windmolens dient een bijdrage te worden geleverd aan gebiedsgebondenprojecten in het gebied in de directe omgeving van de windmolens. Om deze bijdrage te kunnen verdienen mag de omvang van het project worden vergroot met het vermogen dat nodig is om de bijdrage te kunnen verwerven. Bij gebiedsgebonden projecten gaat het om projecten op het gebeid van landschap, natuur, recreatie, leefbaarheid en duurzame landbouw. 4 ZONDER SUBSIDIE RENDEREND EXPLOITEREN Sinds de minister van Economische Zaken in augustus 2006 de MEPsubsidie op nihil heeft gesteld en recent heeft aangegeven eerst begin 2008 een nieuwe subsidieregeling operationeel te hebben zorgt voor enige onzekerheid bij de ontwikkeling van lopende en nieuwe windenergieprojecten. De brancheorganisatie NWEA heeft al uitgesproken dat windenergie binnen enkele jaren zonder subsidie renderend geëxploiteerd kan worden. Voor windrijke locaties zou dit al omstreeks 2010 het geval kunnen zijn. Daarnaast zal de uitgifte van groencertificaten substantieel positief bijdragen in de exploitatie van windenergie. Ook de steeds betere kosten en opbrengstverhouding van de opgewekte kwh energie en de steeds geleidelijk stijgende prijs van grijze stroom maakt dat het subsidieloos rendabel exploiteren een reëel wenkend perspectief is.

5 MET MINDER MOLENS MEER ENERGIE OPWEKKEN De technische ontwikkelingen helpen om de doelstelling van opschalen en saneren te kunnen realiseren. De windmolens met een vermogen van 3 MW en meer hebben een duidelijk betere energieopbrengst dan de kleinere molens. Dit wordt berekend op 10 tot 20% meer en komt naast technische innovatie van de windmolen uit de plaatsing op grotere hoogte, waarmee gebruik wordt gemaakt van meer windaanbod en hogere windsnelheden. De afname van het aantal molens met 50 % kan alleen op bedrijfseconomische basis worden bereikt als van deze technische ontwikkelingen gebruik wordt gemaakt. Nieuwe opstellingen dienen daarom uit molens van minimaal 3 MW met een ashoogte van 100 meter te bestaan. Met kleinere molens op een lagere ashoogte wordt de afname met 50% niet gehaald. PROJECTEN VAN 12 MOLENS Om aan de landschapseisen van herstel openheid en concentratie te kunnen voldoen dienen de nieuwe opstellingen een redelijke omvang te hebben. Gekozen is voor minimaal 12 windmolens. Daarmee wordt het aantal nieuwe opstellingen beperkt en tegemoet gekomen aan de wens van herstel van openheid en concentratie. Met 12 molens kan een mooie lijnopstelling of cluster worden ontworpen. Bij een goede plaatsing op de overheersende windrichting kunnen de molens dichter op elkaar geplaatst worden, tot zo n drie keer de rotor diameter. Dat geeft een redelijke lijnlengte, overeenkomend met het huidige beeld van de goed geplaatste lijnen. VAN EIGENAAR NAAR DEELNEMER Consequentie van het beleid is dat de windmoleneigenaren die willen opschalen moeten samenwerken in een nieuwe opstelling. Van eigenaar van een windmolen naar deelnemer in een windmolenproject. Dit wordt wel eens als een bezwaar genoemd van opschalen en saneren. Op zich is dit geen nieuwe ontwikkeling onder de agrariërs in Flevoland die tevens eigenaar zijn van een windmolen. Veel windmolenopstellingen kennen al (veel) meer eigenaren of deelnemers dan het aantal molens waaruit de opstelling bestaat. De schaalvergroting brengt veel hogere investeringen met zich mee, die in de regel niet meer door één agrarische ondernemer zijn op te brengen, wat samenwerking verlangt. Bij de eerder uitgevoerde evaluatie van het windmolenbeleid is dit door diverse ondernemers onderkend en erkend. Vooral de schaalvergroting, innovaties, hogere investeringen en de beschikbare reële plaatsingsmogelijkheden maken dat samenwerking nodig is, wil de windbranche in Flevoland niet bij de ontwikkelingen achterblijven. Gelet op de goede traditie die agrariërs hebben t.a.v. innovatie en schaalvergroting verwacht de provincie dat de samenwerking die nodig is voor het opschalen en saneren succesvol opgepakt zal worden. 5

6 6 Overzicht windparken (112007)

7 7

8 Gegevens windparken Gegevens windparken 1. Harrie van de Kronenberg 2. Irene Vorrink 3. Noordertocht 4. Klokbekertocht 5. Rivierduintocht 6. Overijsselse tocht 7. Elandweg 8. Ansjovistocht 9. Alikruikweg 10. Olstertocht 11. Hondtocht 12. Kubbeweg 13. Eemmeerdijk 14. Jaap Rodenburg 15. Assenplan Zeewolde 16. Meeuwenweg 17. Futenweg 18. Pijlstaartweg 19. Westermeerdijk 20. Lage Vaart 21. Neushoorn en Mammoeth lijn 22. Zeebiestocht turbines aantal MW 18 0, ,6 6 1,75 6 1,65 7 1,75 7 1,8 7 2,0 6 1,8 9 0, ,0 7 1, ,0 19 1,0 10 1, gem 0, ,5 6 1, ,8 50 0, ,3 7 2,3 totaal MW 13,5 16,8 10,5 9,9 12,3 12,6 14,0 10,8 6,8 20,0 12, ,0 16, , ashoogte rotor diameter fabrikant eigenaar Windmaster Nordtank Vestas V Vestas V Vestas V66 ENERCON E Vestas V80 ENERCON E66 48 NEGMicon Vestas V Vestas V66 80 Vestas V Nedwind Vestas V66 diverse ENERCON E66 66 Vestas V66 ENERCON E58 25 Windmaster 55 NEGMicon 71 Enercon E Enercon E NUON NUON 1999 SVDW Groenraedt Groenraedt NUON NUON Essent WageningenUR WageningenUR Plannen 23. Windkoepel NOP (variant) 24. Zuidlob Zeewolde 25. Sternweg Zeewolde 26. Verlenging Zeebiestocht 27. A27 105/10 75/ /2 5/ , / 115/ / 115/ Enercon E 8

9 Landschappelijke en milieuaspecten De windmolen waargenomen als dynamische verschijning: zorg voor een laag aantal omwentelingen per minuut; voorkom verschillende draairichtingen in de lijnopstelling en nabijgelegen lijnopstellingen; turbines met drie wieken geven een rustiger beeld; beperk de geluidsoverlast door toepassing van nieuwe technieken. De windmolen waargenomen als statische verschijning: het is van belang dat een lijnopstelling in de praktijk ook als een natuurlijke lijn herkend wordt; zoek aansluiting bij grootschalige landschapselementen; zorg dat de verhouding rotordiameter ashoogte groter dan 1 is, gebruik de gulden snede als richtlijn; voorkom interferentie tussen windparken. De invloed van windenergie op flora en fauna: op planten en zoogdieren is er geen noemenswaardige invloed vastgesteld; houd bij plaatsing van windturbines rekening met natuurgebieden en ecologische verbindingen; de Vogel en Habitatrichtlijn is bepalend; het aantal vogelslachtoffers door aanvaringen met de turbines blijkt in de praktijk klein te zijn; van groot belang is dat het verstoren van vogeltrekroutes en vogelroutes tussen rust en fourageergebieden wordt voorkomen. De waardering van windenergie wordt versterkt door: windenergieopstellingen niet in te passen, maar gebruik te maken van de eigen ontwerpdynamiek de geluidsoverlast van windmolens te minimaliseren en slagschaduw te voorkomen de openheid en eigen karakteristiek van het landschap met windmolens te markeren en versterken. Natuurwaarden en windenergie 9

10 Ontwikkeling van de windenergieproductie Ontwikkeling van de windenergieproductie in Flevoland Vermogen MW Energie opbrengst GWh 2005 Aantal molens 2007 Flevoland Almere Dronten Lelystad Noordoostpolder Urk Zeewolde Jaarproductie GWh Flevoland Elektriciteit Voor aantal huishoudens per gehele jaar 3 geschat 4 aantal huishoudens Flevoland Planontwikkeling windenergie Plannen MW Planjaar Opmerkingen 10 Almere A9 Verlenging Zeebiestocht Zuidlob Zeewolde Sternweg Zeewolde Plan Windkoepel Noordoostpolder Groei tgv geleidelijk opschalen Verwachte ontwikkeling MW / / / /2020 Aantal molens MEP toegekend MEP toegekend Bouw wacht op nieuwe MEP regeling Bouw wacht op nieuwe MEP regeling Volgt Rijks Projecten Procedure

11 Schaal van de windmolens 181 m 185 m 80 m 50 m Woongebouw Silverline Almere 2003, molen 1 MW 2010, Enercon E112 Euromast Rotterdam Windenergie in Europa Opgesteld vermogen windenergie in MW in Europa (112007) Duitsland Spanje Denemarken USA India China Canada Japan 800 Australië 800 Vermogen in Megawatt Groot Britannië Nederlandd Portugal Frankrijk Oostenrijk Griekenland Ierland Zweden Noorwegen

12 Economische aspecten Windenergie als economische motor van het landelijke gebied in Flevoland Investeringen in windenergie in Flevoland: Totaal geïnvesteerd vermogen: 500 miljoen Euro; Plannen voor 450 miljoen Euro; Jaarlijkse bruto omzet: 125 miljoen Euro; Schatting voor 2010: 235 miljoen Euro; Jaarlijkse netto opbrengst per Megawatt: Euro. Inkomen agrarische sector: 80 % van de windturbines wordt door agrariërs geëxploiteerd; Inkomensdaling voor agrarisch Flevoland wordt geschat op 810% tot 2010 door concurrentie EU; De leefbaarheid van het platteland en kleine dorpen staat onder druk; Windenergie is de belangrijkste bron van neveninkomsten. Werkgelegenheid: Vaste arbeidsplaatsen: 720 in Nederland, waarvan 310 in Flevoland, verwachting voor 2010: 550; Daarnaast biedt windenergie werk voor technische adviseurs, beleidsontwikkeling, kennisinstituten en zakelijke dienstverlening (financiën) en tijdelijke arbeidsplaatsen tijdens bouwwerkzaamheden. 12 Colofon Redactie en uitgave: Provincie Flevoland, afdeling Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting Secretariaat tel.: Vormgeving: Provincie Flevoland afdeling ROV cluster KGO Foto s: Provincie Flevoland, WageningenUR rovsecretariaatmedewerkers@flevoland.nl ROIV/0009