Verbeter de kennis van het gemeentelijk gebouwenpark. Verbeter de kennis van het gemeentelijk gebouwenpark

Transcriptie

1 GEBOUWEN, INSTALLATIES EN VOORZIENINGEN 1. Monitoring en opvolging MAATREGEL Verbeter de kennis van het gemeentelijk gebouwenpark 1. ACTIE Benchmark het specifiek verbruik van de gebouwen (kwh/m².jaar) 1. Monitoring en opvolging Verbeter de kennis van het gemeentelijk gebouwenpark 2. Monitor het energieverbruik van de gebouwen: energieboekhouding voor alle gemeentelijke gebouwen 1. Monitoring en opvolging 2. Sensibilisering Sensibilisering Sensibilisering 2. Sensibilisering Verbeter de kennis van het gemeentelijk gebouwenpark Stel een energieteam samen met verantwoordelijken voor elk gebouw Stel een energieteam samen met verantwoordelijken voor elk gebouw Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik in gemeentelijke gebouwen Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik in gemeentelijke gebouwen 3. Maak een gebouwpaspoort Geef een jaarlijkse vorming aan de energieverantwoordelijken Geef aandacht aan de taak van het energieteam door bijvoorbeeld acties in de kijker te zetten in het gemeentelijk infoblad Sensibiliseer de gebruikers van de gemeentelijke gebouwen, bv. via een energiegedragscode, sensibiliseringscampagne, Verminder de gebouwtemperatuur met één graad in de winter en vice versa in de zomer en communiceer de resultaten aan de gebruikers 2. Sensibilisering Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik in gemeentelijke gebouwen 2. Communiceer aan bezoeker en gebruiker over de resultaten van de besparingsacties die geïnitieerd zijn 3. Energiezuinige renovatie Energiezuinige renovatie 3.2. Maak een behoefte-analyse van het gemeentelijk patrimonium voor de komende 20 jaar Stel een duurzame meerjarenplanning op voor elk gebouw Maak een strategische nota voor het gemeentelijk patrimonium en maak een evaluatie van een gebouw alvorens te investeren in retrofits. Stel een (vereenvoudigde) conditiemeting op per gebouw om de resterende levensduur van de installaties te kennen 3. Energiezuinige renovatie 3.2. Stel een duurzame meerjarenplanning op voor elk gebouw 3. Maak een overzicht van de te verwachten investeringen op middellange termijn (cumulatief voor alle gebouwen). 3. Energiezuinige renovatie 3.3. BEN-renovatie of lage-energierenovatie van gemeentelijke gebouwen Stel een energetisch ambitieniveau (gewenst energiepeil) op voor de renovatie van de gemeentelijke gebouwen. 3. Energiezuinige renovatie 3.3. BEN-renovatie of lage-energierenovatie van gemeentelijke gebouwen Sluit een EnergiePrestatieContract met een ESCO (Energy Service Company) - Vraag advies bij de Dienst Energiebegeleiding van het Steunpunt Duurzaam Bouwen 3. Energiezuinige renovatie 3.4. Voor gebouwen die niet in aanmerking komen voor grondige renovatie of een EPC-contract, voert de gemeente op zich staande ingrepen uit Breng vloer-, muur-, dakisolatie aan 3. Energiezuinige renovatie 3.4. Voor gebouwen die niet in aanmerking komen voor grondige renovatie of een EPC-contract, voert de gemeente op zich staande ingrepen uit Vervanging enkel of dubbel glas door hoogrendementsglas

2 ATIES EN VOORZIENINGEN GEBOU 3. Energiezuinige renovatie 3.4. Voor gebouwen die niet in aanmerking komen voor grondige renovatie of een EPC-contract, voert de gemeente op zich staande ingrepen uit Relighting 3. Energiezuinige renovatie 3.4. Voor gebouwen die niet in aanmerking komen voor grondige renovatie of een EPC-contract, voert de gemeente op zich staande ingrepen uit Plan stookplaatsrenovaties tijdig in 3. Energiezuinige renovatie 3.5. Maak in de jaarlijkse begroting een budgettaire ruimte voor het uitvoeren van quickwins in elk gebouw Isoleren van leidingen, afkitten, aanbrengen tochtstrips, plaatsen van aanwezigheidsdetactoren of klokschakelaars, correcte afstelling stookplaatsen, 4. Energiezuinige nieuwbouw Energiezuinige nieuwbouw Energiezuinige nieuwbouw Energiezuinige nieuwbouw Energiezuinige nieuwbouw Technische maatregelen Technische maatregelen Technische maatregelen 5.2. Nieuwe gemeentelijke gebouwen worden bijnaenergieneutrale gebouwen (BEN) of passief Nieuwe gemeentelijke gebouwen worden bijnaenergieneutrale gebouwen (BEN) of passief Nieuwe gemeentelijke gebouwen worden bijnaenergieneutrale gebouwen (BEN) of passief Nieuwe gemeentelijke gebouwen worden bijnaenergieneutrale gebouwen (BEN) of passief Beschouw bij het al dan niet weerhouden van energievriendelijke investeringen, de Total Cost of Ownership van het gebouw. Beheer van de installaties afstemmen op het gebruik van de gebouwen Borg energie-efficiëntie en gegarandeerde energiebesparing bij het afsluiten van onderhoudscontracten van gebouwen Borg energie-efficiëntie en gegarandeerde energiebesparing bij het afsluiten van onderhoudscontracten van gebouwen Leg een energetisch ambitieniveau op voor nieuwbouw (BEN) Neem in bestekken voor nieuwbouw een verplichte optie op waarin de terugverdientijd voor passiefbouw berekend wordt Pas maximaal de Vlaamse Maatstaf voor Duurzaam Bouwen toe Stel uitgangspunten voor het ontwerp op: - Oriëntatie, zonering, compactheid - Flexibel bouwconcept met aandacht voor multifunctionaliteit op lange termijn Zonnewering, natuurlijke ventilatie - Daglichttoetreding Integreer de verwachte jaarlijkse energie- en onderhoudskost voor het gebouw bij het weerhouden van een projectconcept Rondgang van technisch personeel bij iedere seizoenswissel 5. of sluitingsperiode voor het nakijken van de instelling van de installaties Openbare Verlichting 6.1. monitoren en structureren 6. Opmaken lichtplan 6. Openbare Verlichting 6.1. monitoren en structureren Openbare Verlichting 6.1. monitoren en structureren Voorzie een clausule voor het uitvoeren van gegarandeerde besparingsacties. Voorzie een contractclausule: bij vervanging van bestaande installaties wordt steeds gekozen voor de meest energieefficiënte oplossing Energieboekhouding van de openbare verlichting wordt op jaarlijkse basis bijgehouden Het installeren van intelligente controlesystemen voor straatverlichting in verschillende controlestations 6. Openbare Verlichting 6.2. verminderen branduren Deel van de straatverlichting s nachts systematisch uit laten

3 N GEBOUWEN, INSTALLATIES EN VOO 6. Openbare Verlichting 6.3. efficiëntie verhogen Openbare verlichting vervangen door LED-lichten 1. Monitoring en opvolging Verbeter de kennis van het gebouwenpark Sensibilisatie en gedrag Sensibilisatie en gedrag Sensibilisatie en gedrag Sensibilisatie en gedrag Sensibilisatie en gedrag Sensibilisatie en gedrag 1.1. Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij tertiaire gebouwen Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij tertiaire gebouwen Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij tertiaire gebouwen Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij tertiaire gebouwen Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij tertiaire gebouwen Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij tertiaire gebouwen Sensibilisatie en gedrag Voor schoolgebouwen Sensibilisatie en gedrag opstarten project Duurzaam Parkmanagement Energiezuinige renovatie 1. Energiezuinige renovatie 1. Energiezuinige renovatie Stimuleer bijna-energieneutrale (BEN) of lageenergie woningen voor renovatie Stimuleer bijna-energieneutrale (BEN) of lageenergie woningen voor renovatie Stimuleer bijna-energieneutrale (BEN) of lageenergie woningen voor renovatie thermische luchtfotografie van het gemeentelijke grondgebied Overeenkomst op het grondgebied met de bedrijven om energiegebruik te verminderen door middel van energiezorggids voor handelaars / opzetten van een werkgroep met stakeholders om te werken rond energiezorg (uitwisselen van goede praktijken) Beloon winkels/kantoren/bedrijven die energiezuinig werken met bijvoorbeeld een gemeentelijk ecolabel als erkenning. Erkenning als groene winkels, 'groene kantoren', Informatie en sensibilisatie geven rond energie-efficiëntie & rationeel energiegebruik gericht op de tertiaire sector, bv. via een infoavond of campagne Promoot het sluiten van openstaande winkeldeuren: idealiter zou een sas aan elke winkelingang geïnstalleerd zijn Verspreid kennis over bestaande initiatieven voor energieefficiëntie in gebouwen Promoten van energiezuinige IT en installaties Promoot actief provinciale campagne E.H.B.E. (Eerste Hulp bij Energie) i.k.v. klimaat, energie en techniek De totaalaanpak van het bedrijven- en industriepark van Dilbeek resulteert in energiebesparing, efficiënter gebruik van energie en investeringen in hernieuwbare energie door oa sensibilisering en groepsaankopen. Organiseer een infosessie of excursie voor bedrijven over bijna-energieneutraal (ver)bouwen Zet goede praktijkvoorbeelden in de kijker (van binnen of buiten de gemeente) Organiseer opendeurdagen in voorbeeldgebouwen op het eigen grondgebied.

4 GEBOUWEN, INSTALLATIES EN VOORZIENINGEN 1. Energiezuinige renovatie 1. Energiezuinige renovatie 1. Energiezuinige renovatie 1. Energiezuinige renovatie Stimuleer bijna-energieneutrale (BEN) of lageenergie woningen voor renovatie Stimuleer na-isolatie, hoogrendementsketels en hoogrendementsglas bij kantoren en andere gebouwen Stimuleer na-isolatie, hoogrendementsketels en hoogrendementsglas bij kantoren en andere gebouwen Stimuleer na-isolatie, hoogrendementsketels en hoogrendementsglas bij kantoren en andere gebouwen 4. Promoot deelname aan Ecobouwers Office (bezoek aan voorbeeldgebouwen) 1. stimuleer energiescans 1. Organiseer een infosessie Huishoudens Monitoring en opvolging 1.3. Verbeter de kennis van het gebouwenpark Huishoudens Sensibilisatie en gedrag Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij particuliere woningen 1.3. Huishoudens Sensibilisatie en gedrag Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij particuliere woningen 1.3. Huishoudens Sensibilisatie en gedrag Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij particuliere woningen 1.3. Huishoudens Sensibilisatie en gedrag Huishoudens Sensibilisatie en gedrag Huishoudens Sensibilisatie en gedrag Huishoudens Sensibilisatie en gedrag Huishoudens Sensibilisatie en gedrag 1.3. Geef speciale aandacht voor mensen die met energiearmoede te maken hebben Geef speciale aandacht voor mensen die met energiearmoede te maken hebben Geef speciale aandacht voor mensen die met energiearmoede te maken hebben Geef speciale aandacht voor mensen die met energiearmoede te maken hebben Geef speciale aandacht voor mensen die met energiearmoede te maken hebben Stimuleer om strengere U-waarden te hanteren dan de Vlaamse wetgeving thermische luchtfotografie van het gemeentelijke grondgebied Promoot CO 2 -calculator voor huishoudens Stel via de gemeentelijke website een actielijst ter beschikking om energie te besparen. Geef eventueel een nieuwsbrief met ecotips uit. Zet een energie-uitdaging onder de bewoners op met specifieke acties. Zet een samenwerkingsverband op tussen de de gemeente, OCMW en lokale intermediairen en organisaties die werken rond energiebesparing bij kwetsbare doelgroepen Promoot en stimuleer de energiescans van de energiesnoeiers Promoot en stimuleer sociale dakisolatieprojecten in huurwoningen (via Eandis/Infrax i.s.m. energiesnoeiers) ; Isoteam Wonen & Werken Promoot de extra premies voor kwetsbare doelgroepen (o.a. van de netbeheerders, provincie); Promoot de renteloze Vlaamse energielening voor energiebesparende maatregelen bij kwetsbare doelgroepen 1.3. Huishoudens Sensibilisatie en gedrag 1.3. Geef speciale aandacht voor mensen die met energiearmoede te maken hebben Maak gebruik van het provinciaal reglement voor renteloze leningen aan OCMW's voor het uitvoeren van energiebesparende maatregelen bij OCMW-cliënten 1.3. Huishoudens Sensibilisatie en gedrag 1.3. Geef speciale aandacht voor mensen die met energiearmoede te maken hebben Organsieer een infosessie op maat van kwetsbare doelgroepen i.s.m. energiesnoeiers en/of andere intermediairen

5 N VOORZIENINGEN GEBOUW 1.3. Huishoudens Sensibilisatie en gedrag 1.3. Geef speciale aandacht voor mensen die met energiearmoede te maken hebben Neem met het OCMW deel aan de campagne 'Energiejacht op maat' om energie te besparen bij kwetsbare gezinnen 1.3. Huishoudens Sensibilisatie en gedrag 1.3. Promoot en stimuleer woningdelen Huishoudens Sensibilisatie en gedrag 1.3. Promoot en stimuleer woningdelen Huishoudens Energiezuinige renovatie Organiseer duurzame wijkprojecten Huishoudens Energiezuinige renovatie Ondersteun collectieve renovaties Huishoudens Energiezuinige renovatie Ondersteun collectieve renovaties Huishoudens Energiezuinige renovatie Stimuleren van lage-energie of BEN-renovatie (bijna-energieneutraal) van particuliere woningen Bij de opmaak van RUP s een juridisch kader scheppen voor (ver)nieuwe(nde)woonvormen zoals bv co-housing Initieer of ondersteun een pilootproject in de gemeente rond woningdelen (bv. in het kader van open oproep voor projecten rond woningdelen van de provincie Vlaams- Brabant) Organiseer een wijkgerichte totaalaanpak: geven van begeleiding, energieadvies, premies, samenaankopen, Initieer en ondersteun projecten die gezamenlijke investeringen en energiezuinige renovaties van grotere groepen gebouwen faciliteren Overleg met (sociale) huisvestingsmaatschappijen voor grootschalige renovatie van sociale woningen Organiseren van een samenaankoop 1.3. Huishoudens Energiezuinige renovatie Stimuleren van lage-energie of BEN-renovatie (bijna-energieneutraal) van particuliere woningen Promoot gratis duurzaam bouwadvies (oa rechtstreeks contact met notarissen) 1.3. Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Stimuleren van lage-energie of BEN-renovatie (bijna-energieneutraal) van particuliere woningen Stimuleren van lage-energie of BEN-renovatie (bijna-energieneutraal) van particuliere woningen Dakisolatie, vloerisolatie en muurisolatie stimuleren Dakisolatie, vloerisolatie en muurisolatie stimuleren Dakisolatie, vloerisolatie en muurisolatie stimuleren Dakisolatie, vloerisolatie en muurisolatie stimuleren Dakisolatie, vloerisolatie en muurisolatie stimuleren Dakisolatie, vloerisolatie en muurisolatie stimuleren Vervanging van oude verwarmingsketels door HRketel, warmtepompen, pelletketel, Vervanging van oude verwarmingsketels door HRketel, warmtepompen, pelletketel, Organiseer infoavonden over duurzaam en energiezuinig renoveren Overleg met sociale huisvestingsmaatschappijen voor grootschalige renovatie van sociale woningen, eventueel via Energy Performance Contracting Geef en/of promoot premies en goedkope/renteloze leningen voor dak-, vloer- en muurisolatie Organiseren van een samenaankoop voor dak-, vloer, of muurisolatie Cf. 2015: samenaankoop spouw-en muurisolatie IGO Organiseer infoavonden over dak-, vloer- en muurisolatie Geef (gratis) energiescans Maak een thermografische foto van de daken op uw grondgebied en geef duiding aan de inwoners Installeer en promoot een (inter)gemeentelijk energieloket en/of wooninfopunt Via groene leningen, premies, Organiseren van een samenaankoop

6 OBILITEIT GEBOUWEN, MOBILITEIT INSTALLATIES EN VOORZIENIN 1.3. Huishoudens Energiezuinige renovatie Huishoudens Energiezuinige renovatie Vervanging van oude verwarmingsketels door HRketel, warmtepompen, pelletketel, Vervanging van oude verwarmingsketels door HRketel, warmtepompen, pelletketel, Huishoudens Energiezuinige nieuwbouw Promoot bijna-energieneutraal en passief bouwen Extra financiële ondersteuning voor het duurzaam bouwadvies van het Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen Organiseer een infoavond 1.3. Huishoudens Energiezuinige nieuwbouw Promoot bijna-energieneutraal en passief bouwen Organiseer een infoavond 1.3. Huishoudens Energiezuinige nieuwbouw Promoot bijna-energieneutraal en passief bouwen Huishoudens Energiezuinige nieuwbouw Promoot bijna-energieneutraal en passief bouwen Installeer een woonloket 1.3. Huishoudens Ruimtelijke Ordening aanpassing regelgeving Huishoudens Ruimtelijke Ordening aanpassing regelgeving Overleg met sociale huisvestingsmaatschappijen en projectontwikkelaars om nieuwe woningen nu reeds volgens de BEN-norm te bouwen Extra financiële ondersteuning voor het duurzaam bouwadvies van het Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen verkoopsovereenkomst: opleggen isolatiepeil en energiepeil bij projecten ontwikkeld door Vlaams Bestuur zoals OCMW, Gemeente, Interleuven, kerkfabrieken verkavelingsvergunning: opleggen voorwaarden omtrent duurzaamheid 1.3. Huishoudens Ruimtelijke Ordening aanpassing regelgeving RUP's: Opleggen voorwaarden omtrent duurzaamheid 1.3. Huishoudens Ruimtelijke Ordening aanpassing regelgeving Huishoudens Ruimtelijke Ordening ontwikkeling Huishoudens Ruimtelijke Ordening Opmaak van een gemeentelijk actieprogramma ruimtelijke ontwikkeling Huishoudens Ruimtelijke Ordening partners Huishoudens Ruimtelijke Ordening Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark 2. Ontwikkelen en toepassen algemeen toetsingskader duurzaamheid grote projecten 2.1. Beheer en Monitoring Beheer en Monitoring 2. stedenbouwkundige verordeningen: Opleggen voorwaarden omtrent duurzaamheid woonuitbreidingsgebieden niet te snel en te ondoordacht ontwikkelen Hierbij zal worden aangegeven wat de prioritair te ontwikkelen projecten kunnen zijn (o.b.v. bijvoorbeeld ruimtelijke toegankelijkheid naar inplanting, bereikbaarheid via openbaar, voorzieningen, ). Bespreken van acties omtrent duurzaamheid van woonbeleid met partners Lokaal Woonoverleg Zie Vlaamse Maatstaf Duurzaam Bouwen en Wonen Bedrijfsplan opstellen op het niveau van de gemeentelijke administratie Energieboekhouding wagenpark opvolgen (rapporteringssyteem): opvolgen brandstofverbruik en gereden km, kostengeschiedenis voertuig, Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Beheer en Monitoring Emissiescan van het eigen wagenpark; jaarlijkse berekening ecoscore Verduurzaam werkverplaatsingen 1. verminder de verplaatsingsbehoefte

7 MOBILITEIT MOBILITEIT 2.1. Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark Gemeentelijk Wagenpark 2. Verduurzaam werkverplaatsingen 2. Verduurzaam werkverplaatsingen 2. Stel dienstfietsen (al dan niet elektrisch) ter beschikking aan de werknemers voor verplaatsingen tussen gemeentelijke korte afstandsritten. zorg voor vooruitbetaling treintickets en bluebikeabonnement voor dienstverplaatsingen Verduurzaam werkverplaatsingen 4. organiseer een cursus eco-driving Verduurzaam werkverplaatsingen 5. Verduurzamen Wagenpark (behoefte-analyse, alternatieve brandstof, ) Verduurzaam werkverplaatsingen 6. Gemeentelijk wagenpark delen met inwoners 2.3. verduurzamen woon-werkverkeer personeel Geef een premie per afgelegde kilometer voor medewerkers die te voet of met de fiets komen 2.3. verduurzamen woon-werkverkeer personeel Modal Shift personeel auto -> fiets/te voet 2.3. verduurzamen woon-werkverkeer personeel sensibiliseren 2.3. verduurzamen woon-werkverkeer personeel % terugbetaling woon-werkverkeer met het openbaar of biedt een gratis openbaar sabonnement aan 2.3. verduurzamen woon-werkverkeer personeel Moedig carpoolen aan tussen de gemeentelijke werknemers 2.4. sensibilisatie Milieuvriendelijke voertuigen herkenbaar maken 1. sensibiliseer verminder de transportbehoefte sensibiliseer 1. sensibiliseer 1. sensibiliseer 1. sensibiliseer sensibiliseer en activeer scholen voor een duurzame mobiliteit sensibiliseer en activeer scholen voor een duurzame mobiliteit sensibiliseer en activeer scholen voor een duurzame mobiliteit sensibiliseer en activeer scholen voor een duurzame mobiliteit Digitaliseer administratieve stappen door het aanbieden van een gemeentelijk intranet, en toegankelijk maken van gemeentelijke formulieren door downloaden. Stel een schoolplan op (SVP) Alternatief voor naar school promoten (fiets- en wandelpools) 1. Hinder door auto's aan school beperken sensibiliseer 1.3. sensibiliseer de inwoners Scholen educatief ondersteunen: strapdag (stap & trap), Sam de verkeersslang, autoluwe schooldag, schoolstraat autovrij maken in combinatie met straatactiviteiten rond duurzame mobiliteit en verkeerseducatie, fietsexamen voor leerlingen 6e lj in dorpscentrum, Sensibiliseer de bewoners en gebruikers van de gemeentelijke gebouwen voor het gebruik van openbaar (milieuwinst, verminderder reistijd in stedelijke omgeving, financieel voordeel) door middel van posters, flyers 1. sensibiliseer 1.3. sensibiliseer de inwoners Neem deel aan de week van de mobiliteit

8 MOBILITEIT MOBILITEIT 1. sensibiliseer 1.3. sensibiliseer de inwoners sensibiliseer 1.3. sensibiliseer de inwoners Ontwerp een «verwelkomingspakket - duurzame mobiliteit» om te verdelen aan (nieuwe) inwoners Maak de verschillende alternatieve brandstoffen kenbaar bij de inwoners 1. sensibiliseer 1.3. sensibiliseer de inwoners Verspreid de principes van ecodriving 1. sensibiliseer 1.4. sensibiliseer bedrijven Stimuleer bedrijven om openbaar te promoten bij hun werknemers door terugbetaling sbewijs, gecentraliseerd fietsbeheer, 1. sensibiliseer 1.4. sensibiliseer bedrijven Sensibilisatiecampagnes voor bedrijven 1. sensibiliseer 1.4. sensibiliseer bedrijven sensibiliseer 1.4. sensibiliseer bedrijven sensibiliseer 1.4. sensibiliseer bedrijven sensibiliseer 1.4. sensibiliseer bedrijven sensibiliseer 1.4. sensibiliseer bedrijven alternatieven 2.1. biedt alternatieven voor autosolisme 2. Bedrijven aansporen om maatregelen te nemen rond duurzamer woon-werkverkeer en verwijs door naar het Provinciaal Mobiliteitspunt Vlaams-Brabant en het Vlaams pendelfonds Bedrijven aansporen om de meest efficiënte en optimale smodus voor hun goederen te zoeken Bedrijven uitnodigen om op vrijwillige basis een charter te ondertekenen om de gemiddelde emissies van hun wagenpark te beperken Infosessie of mobiliteitscan voor bedrijven aanbieden om aanschaf elektrische wagens te promoten, bijvoorbeeld door samenwerking met 'Elektrische Voertuigen in Actie' (EVA) Laat bedrijven carpoolen aanmoedigen tussen de werknemers Stel in de buurt van gemeentelijke gebouwen standplaatsen ter beschikking voor gedeelde voertuigen. 2. alternatieven 2.1. biedt alternatieven voor autosolisme 2. Biedt alternatieve mobiliteitsoplossingen voor de toegang tot openbare gebouwen (bijv. toegangsticket voor concerten, musea, in combinatie met het openbaar ticket) 2. alternatieven 2.1. biedt alternatieven voor autosolisme alternatieven 2.1. biedt alternatieven voor autosolisme alternatieven 2.1. biedt alternatieven voor autosolisme Stel op de gemeentelijke website een kaart ter beschikking van de transportmogelijkheden van openbaar in de gemeente Plan een overleg met De Lijn / NMBS voor uitbreiding openbaar aanbod, verbetering toegangs- en wachtfaciliteiten van bussen of trams, frequentere reistijden, Ontwikkel transit parkings/parkings om over te laden direct gelinkt aan snelle openbaar assen (indien het betalend parkeren is, voorzie dan een combi ticket voor parking + OV)

9 MOBILITEIT MOBILITEIT MO 2. alternatieven 2.1. biedt alternatieven voor autosolisme Ondersteun initiatieven van inwoners voor autodelen op wijkniveau : ondersteun technisch-juridisch en operationeel onderhoud voor dergelijke opzet 2. alternatieven 2.1. biedt alternatieven voor autosolisme Stel informatie over autodelen ter beschikking van de inwoners: jaarlijks event over autodelen, kaart met info over beschikbare wagens op de gemeentelijke website 2. alternatieven 2.1. biedt alternatieven voor autosolisme organiseer een groepsaankoop elektrische fietsen 2. alternatieven promoot alternatieve brandstoffen 1. Realisatie van een aardgasvulpunt 2. alternatieven promoot alternatieve brandstoffen 2. Aanbod laadpalen met groene stroom voor elektrische wagens vergroten 2. alternatieven promoot alternatieve brandstoffen 2. Stel een elektrische wagen vrij toegankelijk voor gebruik 1. beleid inrichting grondgebied beleid inrichting grondgebied 2. Rijverbod in bepaalde zones voor bepaalde categorieën van voertuigen (vrachtwagens, aanhangwagens, 4x4) Beperken verdere stadsuitbreiding: het versterken van de diversiteit van buurten (residentiële, commerciële, kantoren); residentiële projecten langs de assen van het openbaar stimuleren 1. beleid inrichting grondgebied 3. Investering in LED-verkeerslichten 1. beleid inrichting grondgebied beleid inrichting grondgebied beleid inrichting grondgebied 6. Maatregelen nemen om luchtverontreiniging op knelpuntlocaties te verbeteren Aanpassingswerken ten gunste van de voetganger: bredere voetpaden in commerciële zones, extra signalisatie op oversteekplaatsen voor voetgangers, Implementatie van meerdere zone 30 en L.E.Z 's (Low Emission Zones) 1. beleid inrichting grondgebied 7. Vergroten van de voetgangerzones 1. beleid inrichting grondgebied 8. Screen voetgangersdoorsteken bij nieuwbouwprojecten 1. beleid inrichting grondgebied 9. Herwaardeer de trage wegen 1. beleid inrichting grondgebied beleid inrichting grondgebied 11. Zichtbaar maken van trage wegen door plaatsing van naambordjes Maak een tragewegenplan op (actieplan voor netwerk van trage wegen binnen de gemeente)

10 TEIT MOBILITEIT MOBILITEIT 1. beleid inrichting grondgebied beleid inrichting grondgebied 13 Uitbouw van fietssnelwegen 1. beleid inrichting grondgebied beleid inrichting grondgebied beleid inrichting grondgebied 16. Het groene netwerk (groene ruimten) en blauwe netwerk (waterlopen) koppelen aan fiets- en wandelverbindingen Uitbouwen van een functioneel en recreatief (inter)gemeentelijk fietsroutenetwerk Inventariseer, moderniseer en breidt fietsparkings uit (bovengronds en/of ondergronds) Plaats fietsboxen (fietsgarages) op openbare ruimte. 1. beleid inrichting grondgebied 17. Veilig fietsen stimuleren bij scholen 1. beleid inrichting grondgebied 18. Investeer in schone, aantrekkelijke en veilige fietspaden 1. beleid inrichting grondgebied 19. Aanleggen fietsersbruggen 1. beleid inrichting grondgebied 20. Voorzie fietsstraten 1. beleid inrichting grondgebied 21. Voorzie veilige fietsenstallingen bij belangrijke knooppunten van openbaar 1. beleid inrichting grondgebied 22. Realisatie van een aardgasvulpunt 1. beleid inrichting grondgebied 23. Aanbod laadpalen met groene stroom voor elektrische wagens vergroten 1. beleid beleidsmaatregelen 1. opmaken mobiliteitsplan beleid beleidsmaatregelen 1. Duurzaam Parkmanagement beleid beleidsmaatregelen beleid beleidsmaatregelen beleid beleidsmaatregelen 5. Stuur op basis van de mapping van de diverse zones en transportmodules (handelaars, kantoren, residentieel) de ongewenste transportmodi bij, door het invoeren van sturende maatregelen (betaald parkeren, ontoegankelijke zones voor doorgaand verkeer,...) Plan een overleg met De Lijn/TEC, NMBS en betrokken stakeholders voor de gewenste uitbreidingen aan het openbaar aanbod Richt een werkgroep op voor de integratie van de verschillende transportmodi: beter gezamenlijk overleg tussen de verschillende smaatschappijen om de verbindingen beter op elkaar af te stemmen en de wachttijden te verbeteren tussen de verschillende tranportmodi.

11 HERNIEUWBARE ENERGIE MOBILITEIT 1. beleid beleidsmaatregelen 6. Het opstellen van een voetgangersplan op gemeentelijk (of intergemeentelijk) niveau 1. beleid beleidsmaatregelen 7. Opstellen van een gemeentelijk of regionaal fietsplan 1. beleid beleidsmaatregelen beleid beleidsmaatregelen beleid beleidsmaatregelen 10. Aantal parkeerplaatsen langs de weg beperken om het grijpen naar de auto als gemakkelijke oplossing tegen te gaan Wijs specifieke parkeerplaatsen toe aan elektrische voertuigen Sturende maatregelen via gerichte tarifiëring (tarieven en parkeertijd laten variëren in functie van de zonering en in functie van de wagencategorie) Eigen Organisatie 3. voorbeeldfunctie 3.1. groene stroom gebruiken 3. De gemeente verbruikt 100% groene stroom 3.1. Eigen Organisatie 3. voorbeeldfunctie 3.1. groene stroom gebruiken 3. De gemeente stapt mee in een samenaankoop voor groene stroom 3.1. Eigen Organisatie 3. voorbeeldfunctie 3.2. hernieuwbare energie installeren De gemeente legt zonnepanelen in eigen beheer op de nog beschikbare daken van de gemeentelijke gebouwen 3.1. Eigen Organisatie 3. voorbeeldfunctie 3.2. hernieuwbare energie installeren 3. De gemeente installeert een biomeiler 3.1. Eigen Organisatie 3. voorbeeldfunctie 3.2. hernieuwbare energie installeren 3. De gemeente werkt een waterkrachtproject uit (watermolen) 3.1. Eigen Organisatie 3. research 3.1. hernieuwbare energie onderzoeken 3. De gemeente maakt een biomassaplan op waarin de restafvalstromen van bermmaaisel en particulier grasmaaisel wordt opgenomen 3.1. Eigen Organisatie 3. research 3.1. hernieuwbare energie onderzoeken 3. De gemeente onderzoekt de mogelijkheid om zelf een biomassa-installatie te plaatsen 3.1. Eigen Organisatie 3. research 3.1. hernieuwbare energie onderzoeken De gemeente onderzoekt de mogelijkheid van het plaatsen van windmolens op het grondgebied 3.2. Tertiaire Sector Promoten 3.2. verwarming het gebruik van warmtepompen, energie-efficiënte verwarmingsinstallaties (bijvoorbeeld kwaliteitslabel «HR TOP» voor CV-installaties) en houtpelletkachels gekoppeld aan een kwaliteitslabel Tertiaire Sector Promoten 3.2. elektriciteit zonnepanelen en windenergie promoten 3.2. Tertiaire Sector 3. faciliteren 3.1. warmte 3. benutting restwarmte op bedrijventerreinen (samenwerking bedrijven stimuleren) 3.2. Tertiaire Sector 3. faciliteren 3.2. zon plaatsen van zonnepanelen vergemakkelijken 3.2. Tertiaire Sector 3. project Duurzaam Parkmanagement 3.1. De totaalaanpak van het bedrijven- en industriepark van Dilbeek resulteert in energiebesparing, efficiënter gebruik van energie en investeringen in hernieuwbare energie 3. sensibiliseringscampagnes 3.2. Tertiaire Sector 3. project Duurzaam Parkmanagement 3.1. De totaalaanpak van het bedrijven- en industriepark van Dilbeek resulteert in energiebesparing, efficiënter gebruik van energie en investeringen in hernieuwbare energie 3. groepsaankopen faciliteren

12 NATUUR NATUUR HERN NAT 3.3. Huishoudens informeren 3.3. hernieuwbare energie Huishoudens promoten duurzaam bouwen Huishoudens promoten 3.3. leningen en premies Huishoudens faciliteren groepsaankoop De gemeente organiseert een infoavond over hernieuwbare energie de gemeente biedt gratis Duurzaam bouwadvies voor inwoners de gemeente promoot premies en leningen mbt hernieuwbare energie de gemeente faciliteert een groepsaankoop PV-pannelen en zonneboiler 3.3. Huishoudens faciliteren groepsaankoop de gemeente faciliteert een groepsaankoopgroene stroom 4.1. Open Ruimte 4. Versterken van robuuste, grotere natuurkernen (bronecosystemen) 4.1. Versterken van robuuste natuur- en boskernen in eigendom van de gemeente, andere openbare besturen of natuurverenigingen (bronecosystemen, Natura 2000, grotere boskernen) 4. Uitbreiding van robuuste natuur- en boskernen door aankoop (door de gemeente zelf of via subsidies aan externen) Open Ruimte 4. Versterken van robuuste, grotere natuurkernen (bronecosystemen) 4.1. Versterken van robuuste natuur- en boskernen in eigendom van de gemeente, andere openbare besturen of natuurverenigingen (bronecosystemen, Natura 2000, grotere boskernen) 4. Duurzaam beheer van robuuste natuur- en boskernen door de opmaak van beheerplannen die uitgevoerd worden door de gemeente zelf en/of door externen (bv. bosbeheerplan, ) Open Ruimte 4. Versterken van robuuste, grotere natuurkernen (bronecosystemen) 4.2. Versterken van robuuste natuur- en boskernen in eigendom van private partijen door het stimuleren van duurzaam beheer Opmaak van beheerplan stimuleren (door gemeente zelf of via partners via sensibilisatie en/of het geven van subsidies) Open Ruimte 4. Versterken van robuuste, grotere natuurkernen (bronecosystemen) 4.2. Versterken van robuuste natuur- en boskernen in eigendom van private partijen door het stimuleren van duurzaam beheer 4. Stimuleren van uitvoering beheer op duurzame manier via organisatie van vormingen, cursussen (door gemeente zelf of via tussenpartijen (bv. natuurverenigingen, BG'n, RL'n), het geven van subsidies, nieuwe manieren van samenwerken 4.1. Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Versterken van groen-blauwe op openbaar domein Versterken van groen-blauwe op openbaar domein Versterken van groen-blauwe op openbaar domein Versterken van groen-blauwe op openbaar domein Duurzaam beheer van groen-blauwe op openbaar domein Duurzaam beheer van groen-blauwe op openbaar domein herstel, (her)inrichting, aanleg, aanplant van groene verbindingen (bermen, hagen, heggen, houtkanten, bomenrijen, dreven) herstel, (her)inrichting, aanleg, aanplant van groene stapstenen (solitaire bomen, parken, buurtgroen, verruigde hoekjes, hoogstamboomgaarden) herstel, (her)inrichting van blauwe stapstenen (poelen) herstel, (her)inrichting van blauwe verbindingen (grachten, waterlopen) ifv vergroten potenties ter plaatse vasthouden van water, buffering Opmaak van een beheerplan ifv duurzaam beheer van de groen-blauwe in kwestie (bv. bermbeheerplan, harmonisch- park en groenbeheerplan, bomenbeheerplan, groenbeheerplan, grachtenbeheerplan, waterlopenbeheerplan ) Uitvoering van het duurzaam beheer van de groene en blauwe verbindingen, groene en blauwe stapstenen.

13 NATUUR NATUUR N 4.1. Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Open Ruimte Bebouwde zone Het openbaar domein 4.2. Duurzaam beheer van groen-blauwe op openbaar domein Versterken van groen-blauwe op privaat domein Versterken van groen-blauwe op privaat domein Versterken van groen-blauwe op privaat domein Versterken van groen-blauwe op privaat domein Duurzaam beheer van groen-blauwe op privaat domein Duurzaam beheer van groen-blauwe op privaat domein Duurzaam beheer van groen-blauwe op privaat domein Duurzaam beheer van groen-blauwe op privaat domein Zie acties 4.1 en Versterken groen-blauwe op openbaar domein - Duurzaam beheer van groen-blauwe op openbaar domein Indien het beheer wordt uitbesteed aan derden - opvolging van de uitvoering van het beheer via de uitvoering van 4. steekproeven om er zeker van te zijn dat dit gebeurt volgens afspraak. Stimuleren van het herstel, (her)inrichting, aanleg, aanplant 4. van groene verbindingen (hagen, heggen, houtkanten, bomenrijen, dreven) Stimuleren van herstel, (her)inrichting, aanleg, aanplant van 4. groene stapstenen (solitaire bomen, hoogstamboomgaarden, bos) Stimuleren van herstel, (her)inrichting van blauwe stapstenen (vijvers, poelen) Stimuleren van herstel, (her)inrichting van blauwe verbindingen (particuliere grachten) met natuurvriendelijke oevers ifv vergroten potenties ter plaatse vasthouden van water, buffering Stimuleren van het duurzaam beheer van groene verbindingen (hagen, heggen, houtkanten, bomenrijen, dreven) Stimuleren van duurzaam beheer van groene stapstenen (solitaire bomen, hoogstamboomgaarden, bos) Stimuleren van duurzaam beheer van blauwe stapstenen (vijvers, poelen) Sensibilisatie mbt het natuurvriendelijke beheer van particuliere grachten en hoe te integreren in de tuin Duurzaam beheersplan opmaken 4.2. Bebouwde zone Het openbaar domein 4.2. Compensatie compensatie in natura voorzien voor elk parkje of buurtgroen dat verdwijnt 4.2. Bebouwde zone Het openbaar domein Vergroening Realiseren van Vergroening van begraafplaatsen 4.2. Bebouwde zone Het openbaar domein Bebouwde zone 4. Het tuincomplex 4.1. Bij het ontwerp en de inrichting van het eigen gemeentelijke patrimonium (administratief centrum, cultuurcentrum, gemeentelijke scholen...) zorgt de gemeente voor de integratie van de principes van duurzaam bouwen en de aanleg van zoveel mogelijk natuurlijk en duurzaam groen. Stimuleren van een meer natuurlijke inrichting en een duurzamer beheer van het tuincomplex 4. Enkele voorbeelden: - Braakliggende gronden van gemeenten inrichten als (al dan niet tijdelijke) groene zone - Braakliggende gronden van gemeenten inrichten als volkstuintje. Raadpleeg de buurtbewoners om na te gaan of er vraag is naar dergelijke invulling - Groene gevels Stimuleren van een nulgebruik van pesticiden in particuliere tuinen, bv. via sensibilisatiecampagnes, infosessies, voorbeeldtuinen,

14 NATUUR NATUUR 4.2. Bebouwde zone 4. Het tuincomplex 4.1. Stimuleren van een meer natuurlijke inrichting en een duurzamer beheer van het tuincomplex 4. Stimuleren van het aanleggen van een levende, dynamische tuin (veel variatie, zo veel mogelijk inheems, bloeiende en/of besdragende planten in elk seizoen van het jaar, rommelhoekjes, speelbosjes, afsluiting met natuurlijke materialen zodat migratie van soorten mogelijk blijft ) Bebouwde zone 4. Het tuincomplex 4.1. Stimuleren van een meer natuurlijke inrichting en een duurzamer beheer van het tuincomplex Aanleg van tegeltuintjes en geveltuintjes stimuleren, via sensibilisatie, subsidies, infoavonden, Bebouwde zone 4. Het tuincomplex 4.1. Stimuleren van een meer natuurlijke inrichting en een duurzamer beheer van het tuincomplex Aanmoedigen van initiatieven mbt samentuinen 4.2. Bebouwde zone 4. Het tuincomplex 4.2. Stimuleren van een duurzaam watergebruik in het tuincomplex Bebouwde zone 4. Het tuincomplex 4.2. Stimuleren van een duurzaam watergebruik in het tuincomplex Bebouwde zone 4. Het tuincomplex 4.2. Stimuleren van een duurzaam watergebruik in het tuincomplex Bebouwde zone 4. Het tuincomplex 4.2. duurzame inrichting en beheer Stimuleren van het gebruik van regenwater in de tuin, bv. via subsidies, sensibilisatiecampagnes, infosessies, Sensibilisatie mbt het zo weinig mogelijk verharden van de tuin Sensibilisatie en eductie mbt het gebruik van waterdoorlatende verhardingen Integratie van een duurzame inrichting en beheer van de private tuin in initiatieven mbt duurzaam bouwen 4.2. Bebouwde zone 4. Het scholencomplex 4.1. Stimuleren van een meer natuurlijke inrichting van het scholenpatrimonium op het grondgebied van de gemeente 4. Stimuleren van de aanleg van natuurlijker ingerichte, groenere schoolomgevingen en speelplaatsen met een daling van de verhardingsgraad 4.2. Bebouwde zone 4. Het scholencomplex Bebouwde zone 4. Het scholencomplex Bebouwde zone 4. Het scholencomplex Bebouwde zone Het bedrijvencomplex Bebouwde zone Het bedrijvencomplex Bebouwde zone Het bedrijvencomplex Stimuleren van een duurzaam beheer van het groen in het scholenpatrimonium op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van een duurzaam beheer van het groen in het scholenpatrimonium op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van een duurzaam beheer van het groen in het scholenpatrimonium op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van een meer natuurlijke, groenere inrichting van KMO-zones, bedrijventerreinen op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van een duurzaam beheer van het groen op KMO-zones op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van een duurzaam beheer van het groen op KMO-zones op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van de opmaak van een harmonisch park- en groenbeheerplan voor het schooldomein waar opportuun (bv. grote secundaire schoolcomplexen). Opvolging van de uitvoering van het beheer volgens het beheerplan via steekproeven. 4. Stimuleren van een nulgebruik van pesticiden Stimuleren van de aanleg van natuurlijker ingerichte, groenere KMO-zones en bedrijventerreinen met een daling van de verhardingsgraad, rekening houdende met het concept van tijdelijke natuur voor braakliggende terreinen of percelen. Stimuleren van de opmaak van een harmonisch park- en groenbeheerplan voor KMO-zones en/of bedrijventerreinen. Stimuleren van een afgestemd duurzaam beheer voor het volledige terrein of de volledige zone.

15 4.2. Bebouwde zone Het bedrijvencomplex Bebouwde zone Het sportcomplex Stimuleren van een duurzaam beheer van het groen op KMO-zones op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van een meer natuurlijke, groenere inrichting van sportterreinen, sportcomplexen op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van een nulgebruik van pesticiden Stimuleren van de aanleg van natuurlijker ingerichte, groenere sporttereinen, sportcomplexen met een daling van de verhardingsgraad. LANDBOUW NATUUR NATUUR 4.2. Bebouwde zone Het sportcomplex Bebouwde zone Het sportcomplex Bebouwde zone Het sportcomplex Ruimtelijke Planning Ruimtelijke Planning Ruimtelijke Planning Integratie van klimaatmitigatie/-adaptatie 4.3. in ruimtelijke planning Integratie van klimaatmitigatie/-adaptatie 4.3. in ruimtelijke planning Integratie van klimaatmitigatie/-adaptatie in ruimtelijke planning Stimuleren van een duurzaam beheer van het groen in sportterreinen, sportcomplexen op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van een duurzaam beheer van het groen in sportterreinen, sportcomplexen op het grondgebied van de gemeente Stimuleren van een duurzaam beheer van het groen in sportterreinen, sportcomplexen op het grondgebied van de gemeente Integratie van klimaatmitigatie- /klimaatadaptatieprincipes bij de herziening van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Integratie van klimaatmitigatie-/adaptatieprincipes in gebiedsontwikkeling Integratie van klimaatmitigatie/-adaptatie principes in RUP's, masterplannen, beeldkwaliteitsplannen, inrichtingsplannen, realisatieplannen Stimuleren van de opmaak van een harmonisch park- en groenbeheerplan voor sportterreinen, sportcomplexen op het grondgebied van de gemeente. Stimuleren van een afgestemd duurzaam beheer voor het volledige terrein of de volledige zone Stimuleren van een nulgebruik van pesticiden Bijvoorbeeld groen-blauwe structuren verankeren projectdefinities: bv. opnemen van een groennorm; programma's van eisen; overeenkomsten; onderhandelingen met marktpartijen; gunningscriteria (o.a. bij het aanstellen van ontwerpers en ontwikkelaars) Groen-blauwe structuren juridisch verankeren in RUP; voorschriften voor duurzaam beheer van groen-blauwe in RUP, In verkavelingsplannen voorwaarden opleggen naar realisatie van groen (pleintje, bomen/laan, struiken, ) 4.3. Ruimtelijke Planning Duurzaam ruimtegebruik zonevreemde activiteiten verdwijnen / uitdoven Verplaatsen en bundelen van zonevreemde verdichten ipv verlinting tegengaan activiteiten die de ruimte versnipperen (via RUP) - ontwikkeling brownfields / lege gebouwen 4.3. Ruimtelijke Planning Duurzaam ruimtegebruik 4.3. Herbestemming herbestemming van zones met een zonevreemde invulling die de ruimte ontsnipperen (via RUP) 4.3. Ruimtelijke Planning Duurzaam ruimtegebruik 4.3. Zuinig omgaan met onbebouwde ruimte woonuitbreidingsgebieden niet te snel en ondoordacht te ontwikkelen 5.1. Educatie & bewustmaking 5. Korte keten 5.1. korte keten promoten/faciliteren 5. Straffe Streek-winkel faciliteren 5.1. Educatie & bewustmaking 5. Korte keten 5.1. korte keten promoten/faciliteren 5. Elke deelgemeente heeft een voedselteam. De gemeente faciliteert Educatie & bewustmaking 5. Duurzaamheid 5.1. sensibilisering 5. Consumenten bewust maken van het belang van duurzame keuzes bij hun aankoopgedrag Duurzame Landbouw Ruimte 5.2. Ruimte voor lokale voedselproductie Via ruimtelijke planning voldoende grond voor lokale voedselproductie voorzien 5.2. Duurzame Landbouw 5. Ondersteuning 5.1. ondersteunen biologische landbouw 5. de gemeente verpacht een stuk landbouwgrond aan een boer die volgens het CSA-principe werkt

16 INDUSTRIE INDUSTRIE LANDBOUW 5.2. Duurzame Landbouw 5. Ondersteuning 5.2. Keten van lokale voedselproductie en -afzet ondersteunen Thuisverkoop faciliteren 5.2. Duurzame Landbouw 5. Ondersteuning 5.2. Keten van lokale voedselproductie en -afzet ondersteunen 5. Zelf lokale producten afnemen 5.2. Duurzame Landbouw 5. Ondersteuning 5.2. Keten van lokale voedselproductie en -afzet ondersteunen 5. Plaats voor lokale vermarkting 6.1. Monitoring en opvolging 6. data en inzicht 6.1. Verbeter de kennis van het gebouwenpark 6. thermische luchtfotografie van het gemeentelijke grondgebied 6.1. Monitoring en opvolging 6. data en inzicht 6.2. Promoten Promoot het berekenen van de CO 2 -afdruk en het opstellen van een CO 2 -reductieplan bij bedrijven 6.1. Monitoring en opvolging 6. data en inzicht 6.2. Promoten 6. Promoot de gratis energiescan voor KMO's 6.2. Sensibilisering en gedrag info en promotie 6.2. Bedrijven stimuleren te kiezen voor/te investeren in energiezuinige bedrijfsvoering (productieprocessen en industriegebouwen) Reik jaarlijks een gemeentelijk 'award uit aan bedrijven die acties ondernemen voor energiebesparing en eigen energieproductie 6.2. Sensibilisering en gedrag info en promotie 6.2. Bedrijven stimuleren te kiezen voor/te investeren in energiezuinige bedrijfsvoering (productieprocessen en industriegebouwen) 6. Uitreiken van een gemeentelijk label aan ondernemingen die op een energiebewuste manier functioneren, bijvoorbeeld op basis van het opzetten van een energiezorgsysteem Sensibilisering en gedrag info en promotie 6.2. Bedrijven stimuleren te kiezen voor/te investeren in energiezuinige bedrijfsvoering (productieprocessen en industriegebouwen) Ondersteun of promoot audits of energiescan voor bedrijven 6.2. Sensibilisering en gedrag info en promotie 6.2. Bedrijven stimuleren te kiezen voor/te investeren in energiezuinige bedrijfsvoering (productieprocessen en industriegebouwen) Organiseer infomomenten of workshops over energiebesparingen en financiële ondersteuning voor bedrijven 6.2. Sensibilisering en gedrag info en promotie 6.2. Bedrijven stimuleren te kiezen voor/te investeren in energiezuinige bedrijfsvoering (productieprocessen en industriegebouwen) Organiseer een bezoek aan een voorbeeldbedrijf - verspreid info over goede voorbeelden 6.2. Sensibilisering en gedrag info en promotie Sensibilisering en gedrag info en promotie Sensibilisering en gedrag info en promotie Sensibilisering en gedrag info en promotie Bedrijven stimuleren te kiezen voor/te investeren in energiezuinige bedrijfsvoering (productieprocessen en industriegebouwen) Stimuleer samenwerking tussen bedrijven op bedrijventerrein (bv. restwarmte gaan benutten) Stimuleer samenwerking tussen bedrijven op bedrijventerrein (bv. restwarmte gaan benutten) Bedrijven stimuleren om klimaatvriendelijke evenementen te organiseren Promoot en communiceer over Cleantech bij gemeentelijke bedrijven Stimuleer en leid/ondersteun plaatselijke partnerschappen tussen bedrijven in het streven naar het behalen van emissiedoelstellingen de gemeente initieert een project in het kader van het provinciaal subsidiereglement voor 'duurzaam parkmanagement' actie ondernemen ter promotie 6.3. Energiezuinige renovatie en nieuwbouw Stimuleer het realiseren van energiezuinige/bijnaenergieneutrale en duurzame bedrijfsgebouwen 6.3. Ondersteuning Milieu-infopunt voor de KMO Infraroodmetingen aanmoedingen om energieverlies door het dak of koudebruggen aan te tonen

17 EID INDUSTRIE INDUSTRIE 6.3. Energiezuinige renovatie en nieuwbouw Stimuleer het realiseren van energiezuinige/bijnaenergieneutrale en duurzame bedrijfsgebouwen 6.3. organiseren Organiseer infomomenten of workshops over bv. isolatie, toepassing WKK, biomassa, 6.3. Energiezuinige renovatie en nieuwbouw Stimuleer het realiseren van energiezuinige/bijnaenergieneutrale en duurzame bedrijfsgebouwen 6.3. organiseren Organiseer een bezoek aan een voorbeeldbedrijf 6.3. Energiezuinige renovatie en nieuwbouw Stimuleer het realiseren van energiezuinige/bijnaenergieneutrale en duurzame bedrijfsgebouwen promoten Promoot en communiceer bestaande subsidiekanalen, groene leningen, 6.3. Energiezuinige renovatie en nieuwbouw Hernieuwbare energie Hernieuwbare energie Technische maatregelen Technische maatregelen Stimuleer het realiseren van energiezuinige/bijnaenergieneutrale en duurzame bedrijfsgebouwen stimuleer het gebruik van hernieuwbare energie stimuleer het gebruik van hernieuwbare energie Stimuleer energiezuinige toepassingen Stimuleer energiezuinige toepassingen promoten promoten Stimuleren van na-isolatie, hoogrendementsketels, driedubbel glas in bedrijfsgebouwen Reik jaarlijks een gemeentelijk 'Award uit aan bedrijven die acties ondernemen voor energiebesparing en eigen energieproductie 6.4. promoten Stimuleer co-generatie/wkk bij bedrijven Technische maatregelen informeren Stimuleer bedrijven hun machines/productieprocessen te vervangen door energiezuinige machines/processen Stel een code van goede praktijk ter beschikking om minder energievreters in de processen in te schakelen en dit specifiek genoeg, dus gericht op het niveau van subsectoren. Verspreid voldoende informatie over de mogelijkheid om restwarmte uit industriële processen te recupereren Teken samen met de bedrijven in uw gemeente een klimaatengagement om zich achter de klimaatdoelstellingen van de gemeente te scharen Eigen organisatie 7. Beleid 7.1. Duurzaam aankoopbeleid Eigen organisatie 7. Beleid 7.1. Duurzaam aankoopbeleid 7. De gemeente brengt bedrijven samen en ondersteunt door bv. restwarmte in beeld te brengen Alle gemeentelijke diensten vertrouwd maken met milieuvriendelijke aankopen onder sociaal verantwoorde condities Bestekwijzer opmaken (met daarin parameters, TCOmodules, ) 7.1. Eigen organisatie 7. Beleid 7.2. Aandacht bij keuze bij aankoop en het gebruik van elektrische toestellen en IT apparatuur Een aankoopbeleid opmaken voor de aankoop van de meest energiezuinige toestellen.

18 DUURZAAMHEID 7.1. Eigen organisatie 7. Beleid 7.2. Aandacht bij keuze bij aankoop en het gebruik van elektrische toestellen en IT apparatuur. 7. Nieuwe elektrische toestellen en computers worden door de technische diensten en door de gebruikers steeds energiezuinig ingesteld 7.1. Eigen organisatie 7. Beleid 7.2. Aandacht bij keuze bij aankoop en het gebruik van elektrische toestellen en IT apparatuur. 7. Printers vervangen door multifunctionele, gezamenlijke toestellen op centrale plaats 7.1. Eigen organisatie 7. Beleid 7.3. duurzaam beleggen de gemeente belegt niet in fondsen die investeren in olie-, gas- of steenkoolproductie 7.1. eigen organisatie 7. Eigen diensten 7.1. sensibiliseringscampagne scholen 7. printgedrag 7.1. eigen organisatie 7. Eigen diensten 7.1. sensibiliseringscampagne scholen 7. waterverbruik 7.1. Eigen organisatie 7. Eigen diensten 7.1. sensibiliseringscampagne printgedrag administratief personeel printgedrag 7.1. Eigen organisatie 7. Eigen diensten 7.1. sensibiliseringscampagne printgedrag administratief personeel 7. waterverbruik 7.1. Eigen organisatie 7. Eigen diensten 7.1. klimaatvriendelijke organisatie 7. bij evenementen steeds aandacht hebben voor klimaataspecten 7.1. Eigen organisatie 7. Eigen diensten 7.4. afval sorteren en verminderen campagne opstarten om afval te sorteren bij alle gemeentelijke diensten en hun partners 7.1. Eigen organisatie extern promoten consuminderen en hergebruik promoten repaircafe, kringloopwinkel, 7.1. Eigen organisatie extern afvalpreventie composteercampagne 7.1. Eigen organisatie extern afvalpreventie campagne plastiek zakjes 7.1. Eigen organisatie extern afvalpreventie herbruikbare luiers promoten 7.1. Eigen organisatie extern duurzame voeding lokale voedingsinitiatieven promoten 7.1. Eigen organisatie extern duurzame voeding campagne drinkwater 7.1. Eigen organisatie extern duurzame voeding donderdag veggiedag organiseren