Voorbeeld. Preview. Inleiding. Brailleschrift. Opmaak van brailleboeken. Nederlandse NPR 2424

Transcriptie

1 Nederlandse NPR 2424 Brailleschrift. Opmaak van brailleboeken Braille. Layout of braille books 1e druk, september 1993 UDC Inleiding Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. In het belang van het vervaardigen van uniforme brailleboeken is er getracht zoveel mogelijk ondubbelzinnige richtlijnen op te stellen voor het brailleren van boeken en studiewerken. Belangrijk is dat de brailleerder zich bewust is van de noodzaak tot overzichtelijk brailleren. Het gebruik van noten in de brailletekst kan hieraan een aanzienlijke bijdrage leveren. De brailleerder moet zo veel mogelijk rekening houden met de bedoeling van de opmaak in zwartschrift en deze bedoeling zoveel mogelijk tot zijn recht doen komen in de opmaak in brailleschrift. In de serie Nederlandse praktijkrichtlijnen verschijnen publikaties van informatief karakter, zoals toelichtingen op normen, constructieve mogelijkheden, werkmethoden en fabricagegevens. Aan deze publikaties kan geen normatieve waarde worden toegekend. Deze praktijkrichtlijn is opgesteld door de normcommissie Automatisering en braille. Deze praktijkrichtlijn zal ook in braille verkrijgbaar zijn. Titels van vermelde normen: Van de in deze norm vermelde andere normen is steeds de meest recente druk bedoeld, tenzij achter het normnummer het jaar van publikatie is vermeld. NEN 2422 Brailleschrift. De betekenis van 6-punts brailletekens graad 0 en graad 1 voor teksttoepassing NEN-ISO 646 Automatische gegevensverwerking. 7-bit code voor uitwisseling van gegevens Nederlands Normalisatie-instituut Kalfjeslaan 2, Postbus 5059, 2600 GB Delft, Telefoon (015) , Fax (015)

2 Blz. 2 (blanco)

3 Blz. 3 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze praktijkrichtlijn geeft richtlijnen voor de opmaak van brailleboeken bij het omzetten van zwartschrift (studie)- boeken en tijdschriften in braille. 2 Termen en definities Voor termen en definities, zie NEN 2422 en NEN-ISO Indeling van de banden van een brailleboek Braillepapier is veel dikker dan het papier dat gewoonlijk gebruikt wordt voor zwartschriftboeken. Daarnaast is het maximaal aantal brailletekens op een pagina veel kleiner dan het aantal zwartschrifttekens dat op een pagina past. Een in braille omgezet zwartschriftboek bevat dan ook al snel zoveel pagina s, dat het noodzakelijk is het brailleboek in meer dan één band in te binden. Hierbij geldt dat het einde van een band bij voorkeur samenvalt met het einde van een zwartschrifthoofdstuk. Voor zowel gedrukte als handmatig vervaardigde boeken is het aanbevolen formaat van een bladzijde 25,3 30 cm (+/ 0,5 cm). Voor het vervaardigen van tijdschriften mag een ander formaat worden genomen. 3.1 Titelblad Het is uitermate belangrijk dat alle gegevens van het zwartschrifttitelblad worden overgenomen op de titelpagina. De categorieën/titelgegevens moeten links aanlijnen en worden door één of meer open regels van elkaar gescheiden, conform het onderstaande voorbeeld. De nummers vóór de regels worden in braille uiteraard niet overgenomen. Het heeft in dit voorbeeld uitsluitend tot doel de brailleregelnummering aan te geven. Indien de titel meer dan twee brailleregels bevat, wordt het hoofdwoord (of hoofdwoorden) op brailleregel 1 vermeld. Dit hoofdwoord (of hoofdwoorden) is aangegeven door de Studie- of Vakbibliotheek. De volledige titel wordt op een tweede, vervolgtitelpagina, voluit geschreven. Dezelfde procedure geldt voor eventuele ondertitel(s). titelblad: 0. informatie- of kopregel 0. blanco regel 1. titel (eerst mogelijke tekstregel) ondertitel auteur(s) (of onder redactie van:/samengesteld door:) 1) uitgever 20. plaats en jaar van uitgave drukaanduiding braille-editie: 25. uitgave van: SVB Amsterdam + jaartal 26. druk: producent, plaats en jaartal bandnummer 2) Vervolgtitelblad Op een ander vervolgtitelblad worden de volledige titelgegevens en de andere categorieën (inclusief CIP-gegevens) direct na het eerste titelblad uitsluitend in de eerste band van het boek opgenomen. Eveneens links aanlijnen en door een vrije regel gescheiden Bladzijdenummering De braillebladzijden worden, te beginnen met het titelblad, vanaf 1 genummerd. Deze nummering loopt in eventuele volgende banden door. 3.2 Inhoudsopgave Elke brailleband bevat een inhoudsopgave van de brailletekst met zwartdrukbladzijdenummers en braillebladzijdenummers. Het zwartschriftbladzijdenummer moet altijd links van het braillebladzijdenummer staan. De cijfertekens van elke kolom staan recht onder elkaar. Na het laatste woord van een inhoudsopgave-onderwerp volgt eerst een spatie, daarna een stippellijn (punt 3 repeterend) tot aan een spatie voor het cijferteken van het zwartschriftbladzijdenummer. Voor dit cijferteken moet dus ook een spatie worden aangehouden. De beide kolommen worden onderling gescheiden door ten minste 2 spaties. De inhoudsopgave van de brailletekst in de band staat direct na het titelblad en/of vervolgtitelblad. De inhoudsopgave van de brailleband moet zo gedetailleerd mogelijk zijn. De inhoudsopgave zoals is vermeld in de zwartdrukuitgave wordt, indien aanwezig, overgenomen. Deze verschijnt na de inhoudsopgave van de brailletekst, eventuele symbolenlijst en eventuele verklarende woordenlijst (zie 4.6). De overgenomen inhoudsopgave van de zwartdruk bevat geen braillebladzijdenummering. Er wordt verwezen naar de totale inhoudsopgave van het brailleboek in de laatste band. Indien men de inhoudsopgave van het gehele boek wil opnemen waarin zowel zwartschrift- als braillebladzijdenummers zijn aangegeven, dan kan men deze als een aparte band bijleveren of opnemen aan het einde van de laatste band. Immers, de inhoudsopgave kan pas worden toegevoegd als de braillebladzijdenummers bekend zijn. In de inhoudsopgave moeten de noten die aan het einde van het hoofdstuk of het boek staan worden opgenomen op de volgende manier: Noten bij hoofdstuk x...y...z... (y is het zwartschriftbladzijdenummer en z is het braillebladzijdenummer). In de praktijk zullen beslissingen over een afwijkende opstellling van de inhoudsopgave door de Studie- en Vakbibliotheek, als braille-uitgever, worden opgenomen. 1) Maximaal drie auteurs of samenstellers. Bij meer namen e.a. toevoegen. Volledige lijst met namen op vervolgtitelblad vermelden. 2) Bij de laatste band achter het bandnummer tussen haakjes het woord laatste vermelden. (Indien uw braillebladzijde via uw tekstverwerkend reprosysteem meer of minder brailleregels kan bevatten, moet u de tekst vanaf regel 19 op een hogere of lagere regel plaatsen).

4 Blz. 4 Dit geldt eveneens voor het besluit de inhoudsopgave van het gehele boek in een aparte band of in de laatste band op te nemen.tussen hoofdstuk resp. verhaaltitels en de daarop volgende tekst wordt in de inhoudsopgave geen vrije regel gemaakt. Indien een inhoudsopgave-onderwerp (bijvoorbeeld hoofdstuktitel) te lang wordt voor een brailleregel, wordt uiterlijk twee spaties voor de zwartdrukbladzijdenummerkolom afgebroken en overgegaan naar een volgende regel, waarbij tevens twee spaties wordt ingesprongen ten opzichte van de eerste regel (zie volgorde eerste brailleband). 3.3 Symbolenlijst In veel zwartschriftboeken komen tekens voor die geen braille-representatie hebben. De brailleerder moet voor deze zwartschrift-tekens (combinaties van) brailletekens kiezen. In een symbolenlijst moeten deze zwartschrifttekens zijn omschreven en worden aangegeven welke braillerepresentatie is gekozen. De symbolenlijst moet worden opgenomen in elke brailleband van het boek direct na de inhoudsopgave. 3.4 Omslag- of flaptekst Indien van toepassing kan er een omslag- of flaptekst worden gebruikt. De omslag- of flaptekst wordt gebrailleerd en in de eerste brailleband geplaatst. 3.5 Voorwoord Het voorwoord wordt gebrailleerd. 3.6 Indeling (volgorde) brailleband Volgorde eerste brailleband Titelblad(en) Symbolenlijst: in deze lijst wordt aangegeven welke tekens worden gebruikt bij het weergeven van speciale zwartschrifttekens die in het boek voorkomen, maar die geen representatie in braille hebben 10 braillebladzijden, zie woordenlijsten) Inhoudsopgave van het gehele boek (uitsluitend zwartschriftdruknummering) Alleen zwartdruknummers worden vermeld. Later (laatste band) moet een totale inhoudsopgave met zwartdruk- én braillebladzijdenummers worden gemaakt Register (uitsluitend zwartdruknummering) Omslag- of flaptekst Voorwoord Tekst Volgorde volgende banden Eerste titelblad Symbolenlijst 10 braillebladzijden) Tekst Indeling laatste brailleband Eerste titelblad Symbolenlijst 10 braillebladzijden) Tekst Inhoudsopgave van het gehele boek (met zwartdrukén braillenummering) Kantlijn Op elke braillebladzijde moet een linkerkantlijn van 3 cm worden aangehouden Paginering Op elke braillebladzijde is de bovenste regel de bladzijdeinformatieregel. Op deze regel staat in het midden het zwartschriftbladzijdenummer en rechts het braillebladzijdenummer. Indien op een braillebladzijde de overgang van de ene naar de volgende zwartdrukbladzijde voorkomt, dan wordt deze overgang op de bladzijde-informatieregel (kopregel) aangegeven door beide zwartdrukbladzijdenummers, verbonden door een koppelteken, in het midden van die regel te plaatsen. Tevens wordt deze overgang in de brailletekst aangegeven door het maken van één vrije of open regel, dan op een volgende regel in het midden het zwartdrukbladzijdenummer, voorafgegaan door een geleidelijntje (punt 3 in braille), te vermelden en daarna weer een open of vrije regel te maken Paginakoptekst en pagina-eindtekst Het komt bij studieboeken voor dat bovenaan of onderaan de bladzijde een (verkorte) titelaanduiding van het betreffende boek wordt herhaald. Deze tekst, en ook die betrekking heeft op een herhaling van een hoofdstuktitel, wordt weggelaten in braille. Overige tekst bovenaan de bladzijde (paginakoptekst) of onderaan de bladzijde (pagina-eindtekst) moet ook in de brailleversie worden opgenomen Indeling in hoofdstukken, paragrafen en alinea s Na de hoofdstuktitel moeten twee regels en na een paragraaftitel een regel open worden gelaten. Direct na het einde van een paragraaf moet eveneens een regel worden open gelaten. Een nieuw hoofdstuk moet altijd op een nieuwe braillebladzijde beginnen. Een nieuwe alinea wordt aangegeven door op de eerste regel twee spaties in te springen. Dus ook wanneer de alinea wordt voorafgegaan door een vrije regel of wanneer in het zwartschrift niet wordt ingesprongen. Indien in zwartschrift een regel wordt opengelaten tussen twee alinea s, dan moet ook in braillle een regel worden opengelaten Noten van de brailleerder Noten van de brailleerder worden alleen toegepast indien de inhoud niet letterlijk is weer te geven. Indien een noot van de brailleerder noodzakelijk is, wordt deze noot als volgt in de tekst gegeven: eenmaal een open regel, tweemaal inspringen, tweemaal nootteken, spatie, tekst (tweede en volgende regels ook 2 spaties inspringen), tweemaal nootteken, open regel. De gehele tekst twee spaties inspringen. 4 Bijzondere opmaak van de tekst in zwartschrift 4.1 Noten In zwartschrift kunnen in een boek drie verschillende vormen van noten voorkomen: noten onderaan de bladzijde; noten aan het eind van het hoofdstuk; noten achterin het boek. Het sterretje (punt 3,5) wordt gebruikt als nootteken. Dit sterretje mag worden gevolgd door het nummer indien de noot een nummer heeft.

5 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. nl Brailleschrift - Opmaak van brailleboeken T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview