Ahrend v.d. Dussen weetjeskrant

Transcriptie

1 Ahrend v.d. Dussen weetjeskrant Hallo nieuwsgierige wijsneuzen, Wijsneuzen, opgelet! Leuk dat jullie vandaag een kijkje komen nemen in mijn kasteel. Je kunt nu zelf zien hoe ik 600 jaar geleden woonde. Je mag op mijn slotvoogdstoel gaan zitten, en mijn helm en harnas bewonderen. Helaas zijn er veel van mijn bezittingen in de loop van de jaren door overstromingen en plunderingen door de Spanjaarden en later de Fransen verdwenen. Maar gelukkig is het kasteel zelf nog aardig door de eeuwen heen gekomen. Om jullie een idee te geven over de tijd waarin ik leefde, heb ik deze weetjeskrant laten maken. Veel plezier met deze krant en de rondleiding door mijn kasteel. Maar pas wel goed op! Blijf niet achter in de donkere akelige kelder, prik je niet aan mijn hellebaard en laat je niet teveel wijs maken door de gids. DE HEILIGENDAGEN Op heiligendagen was iedereen van het kasteel vrij. Er waren dan processies of pantomimespelen met gemaskerde acteurs in het dorp. Ook was er vaak kermis; niet met botsauto s en gokautomaten maar met acrobaten, jongleurs, minstrelen en rondtrekken kooplieden (marskramers). S avonds vaak grote vreugdevuren met muziek en dans. Zelfs onder mijn eten moet ik jullie wijsneuzen nog de les lezen. Zoek de pagina op in deze krant met de gidsenkwiss. Als je tijdens je rondleiding goed oplet kun je alle vragen en opdrachten uitvoeren. Laat hem na de rondleiding even na kijken en misschien weet jij dan ook alles over het kasteel. Ahrend van der Dussen Slotvoogd INHOUD l De Heiligendagen l De bouw van mijn kasteel l Ridders, wapenuitrusting, toernooien en steekspelen. l Edelvrouwen op het kasteel l Familiewapens l Middeleeuwse kledij l De schoenen van de Graaf van Anjou l Kinderen in de Middeleeuwen l De ridderschool l Puzzels en kleurplaat

2 DE RIDDERSCHOOL Op mijn zevende jaar ging ik naar een ridderschool. Eerst werd ik page (jongste bediende), daarna schildknaap en vervolgens leerde ik hoe ik met wapens om moest gaan. Bang voor paarden was ik niet en ik wist precies hoe ik met een paard om moest gaan. Tegelijkertijd vechten en paardrijden was erg moeilijk. Ik moest met mijn knieën het paard besturen omdat ik mijn handen in het gevecht vrij moest houden. Mijn harnas bood me bescherming tegen lanssteken, slagen met knots, bijl en zwaard. Maar het was wel zwaar en moeilijk bewegen met dat harnas aan. Nadat ik alles geleerd had werd ik tot ridder geslagen en moest ik de eed afleggen voor de hertog van Holland. Ik heb meegevochten in de strijd tussen de hertog van Dordrecht en de heer van Altena.. DE BOUW VAN MIJN KASTEEL In 1387 kreeg ik als bewoner en eigenaar van het versterckt Huys Dussen toestemming van de hertog Albrecht van Dordrecht om een kasteel te bouwen. Het huis waar ik tot dan toe in woonde bestond uit een grote toren van vier verdiepingen met een plein dat ommuurd was. Zo n woontoren heette in die tijd een Donjon. Samen met mijn bouwmeester (architect) is er een tekening gemaakt. Ik wilde een sterk kasteel. De muren werden heel dik en steil. De torens liet ik niet op de hoeken bouwen omdat door de uitvinding van het buskruit en het gebruik van kanonnen, torens op de hoeken snel kapot geschoten werden. De woontoren liet ik staan, daaraan vast liet ik meerdere woonverblijven bouwen, zoals de ridderzaal en de burgerzaal. De fundering van het kasteel werd gemaakt van boomstammen omwikkeld met koeienhuiden. Natuurlijk liet ik ook een slotgracht graven. Met een ophaalbrug en valhekken in de poort was het moeilijk om zo maar naar binnen te komen. De bouw duurde ongeveer zes jaar. Met een groot feest hebben we het kasteel in gebruik genomen. De ambachtslieden die op het binnenplein werkten zoals de smid, de harnasmaker, de valkenier maar ook het personeel zoals de bakker, koks en de baertmaker (kapper) waren erg blij met het nieuwe kasteel. Helaas moest ik en al mijn familieleden en personeel het kasteel in 1421 verlaten door een grote overstroming. Na 40 jaar konden mijn kinderen pas weer terug keren naar het kasteel. Het was echter geheel vernietigd en ze hebben hard moeten werken om het weer op te bouwen. Wist je dat een harnas zo zwaar was dat het uittrekken van bijvoorbeeld een handschoen alleen kon gebeuren met hulp van een schildknaap. Veel ridders deden het tijdens een gevecht daarom gewoon in hun broek. HARNASSEN In het begin van de riddertijd waren de harnassen nog niet volledig. De benen waren bijvoorbeeld onbedekt. In de gevechten werd daar dus op gemikt. In de loop der jaren werd het hele lijf bedekt met ijzer. Het was erg zwaar maar deed ook op sommige plaatsen veel pijn en was ook erg warm. Na elk gevecht moesten de schildknapen het harnas helemaal schoonschuren en met dierenvet insmeren om roesten te voorkomen.

3 HET FAMILIEWAPEN Ridders sierden hun schilden met het wapen van de familie. Iedere ridder had maar een wapen. Als hij overleed ging dat wapen over op zijn oudste zoon. Jongere zoons lieten wapens ontwerpen, die net iets anders waren. De wapens werden volgens een systeem dat heraldiek wordt genoemd geregistreerd. Daar waren strenge regels voor. Ook de kleuren en het taalgebruik werden precies afgesproken. DE WAPENUITRUSTING Ridders gebruikten in hun gevechten verschillende wapens. Allereerst waren er het zwaard en het schild. Toen de harnassen gebruikt werden kregen de zwaarden ook scherpe spitse punten. Ook gebruikten de ridders een lans. Als zij op elkaar afstormden hielden zij de lange lans voor zich om de tegenstander uit het zadel te stoten en te verwonden. Bij een grondgevecht gebruikte een ridder een knots, een korte bijl en een vlijmscherp handmes of dolk. Als antwoord op al die met ijzer aangeklede ridders werden boogschutters opgeleid. Zij moesten van grote afstand de aanstormende ridders met DE RIDDERTOERNOOIEN Waarschijnlijk is het toernooi in de 11e eeuw ontstaan. De toernooien werden aan de hoven georganiseerd als oefening voor de strijd. Aanvankelijk werd er gestreden tot de dood erop volgde, maar later streed men voor een beloning: geld, grond, een kasteel of om de hand van een mooie jonkvrouw. In het begin waren de regels niet zo strikt. Men startte en vocht erop los. Later werd het toernooiveld ingedeeld en streden de ridders te paard langs een houten balustrade (steekspel). Als een ridder in de 13e eeuw een toernooi verloor dan hoefde hij slechts zijn paard en wapentuig af te geven. Honderden ridders reisden met hun gevolg door Europa, van kasteel tot kasteel, om aan de toernooien deel te nemen. Zij verdienden respect, hofdames, landerijen en kastelen, tenminste als de ridder won. Toen de toernooien erg populair werden, vanaf 1500, kwamen er ook bijzondere harnassen, helmen, schilden en wapens in elk model. Elke ridder probeerde zich te onderscheiden. Veel wapensmeden van Engeland tot diep in Italië verdienden erg veel geld met hun dikwijls vaak erg mooie producten. Er kwamen heel veel toeschouwers naar de toernooien. Sommigen reisden maanden om een belangrijk toernooi bij te wonen. Een ridder die zich tijdens een toernooi misdroeg werd geschorst en moest zijn helm afgeven. hun scherpe pijlen verwonden. Een goede boogschutter kon heel snel erg veel pijlen zuiver afschieten. Waren de ridders ongedeerd door de pijlenregen gereden dan moesten de boogschutters het onderspit delven. Om dat te voorkomen werden de boogschutters getraind in grondgevechten, bij ze in rijen werden opgesteld. WATERSTEEKSPELEN Er werden ook steekspelen te water gehouden. Roeiers stuurden de boten en de ridders stonden vooraan. Dat was ook erg gevaarlijk. Wie overboord viel en daarbij gewond raakte had weinig kans het toernooi te overleven. Met een harnas van twintig tot dertig kilo was het voor de ridder erg moeilijk om naar de kant te zwemmen. Als de ridder al kon zwemmen.

4 KINDEREN IN DE MIDDELEEUWEN ACHTERNAMEN De edelvrouwen werden door de familie uitgehuwelijkt. Ze mochten niet zelf hun geliefde kiezen. Ridders waren vaak op zoek naar een rijke erfgename, want na het huwelijk kreeg de ridder de erfrechten. De edelvrouwen hadden veel minder rechten dan de vrouwen nu. Toch was de rol van de edelvrouwen binnen de muren van het kasteel erg belangrijk. Zij moesten de administratie van de keuken en de huishouding bijhouden en waren verantwoordelijk voor het kasteel en het landgoed als de ridder voor lange tijd weg moest. Soms moesten ze zelfs de verdediging van het kasteel leiden als het kasteel werd aangevallen. Veel edelvrouwen konden lezen en schrijven en spraken meerdere talen. Ridders vonden het echter gevaarlijk als hun vrouw kon lezen. De belangrijkste taak voor de edelvrouwen was in die tijd te zorgen voor erfgenamen, het liefst natuurlijk mannelijke erfgenamen. Baby s werden gedoopt zodra ze waren geboren, want door ziekte stierven er veel kinderen in de eerste dagen na hun geboorte. Ouders waren streng voor hun kinderen en ongeveer vanaf hun tiende jaar werden kinderen geacht volwassen te zijn. Kinderen uit arme gezinnen moesten meehelpen de kost te verdienen; de kinderen van rijke mensen en van edelen werden bij familie ondergebracht om daar te worden opgeleid. De jongens leerden paard rijden, vechten en zich als ridder te gedragen; de meisjes leerden hoe ze een groot huishouden in goede banen moesten leiden. De achternamen van welgestelde families werden vaak ontleend aan hun grootste bezit of belangrijkste landgoed. Armere gezinnen gebruikten hun ambacht als achternaam, zoals Molenaar of Smid, of de naam van de woonplaats. Sommige mensen stonden gewoon bekend als iemands zoon of dochter, zoals in Janszoon bijvoorbeeld. VRIJE TIJD Voor de meeste mensen was er weinig verschil tussen werk en vrije tijd. Veel tijdverdrijf diende niet alleen als vermaak, maar ook om eten op tafel te krijgen of om zich voor te bereiden op oorlog EDELVROUWEN De armen deden vaak mee aan wedstrijden waarbij zoveel mogelijk gras of stro getild moest worden op het handvat van een sikkel. Als prijs werden varkens, stro en hout uitgeloofd. Ook stropen was een geliefde bezigheid. Konijnen, herten en vogels kwamen op tafel terecht. Spelletjes en dans waren de bezigheden tijdens de vele dorpsfeesten. Op kerkhoven werden vaak dansfeesten met fluit en vioolmuziek gehouden. Op 1 mei werd er rond gedanst om een boom die in het dorp was neergezet. Sporten die beoefend werden waren voetbal, worstelen en hockey.

5 KOSTUUMS EN KLEDING De mannen droegen in de Middeleeuwen een soort jurkje met de naam cotte. Daar overheen trokken zij een lange, wijde mantel aan. Deze mantel werd niet alleen gedragen tegen de kou of om mee te pronken maar had vele doeleinden: 1. Ridders gooiden hun mantel op de grond als zij een gevecht aan wilden gaan met de vijand. 2. Boodschappers, die goed nieuws brachten kregen van de edelman, als dank, een mantel. 3. Troubadours, zangers die van kasteel naar kasteel trokken, kregen als dank voor hun mooie liedjes een mantel van de edelman. Het was de bedoeling dat ze deze direct weer verkochten. Het geld dat de mantel opbracht mochten ze dan houden. Veel mannen droegen in de Middeleeuwen puntmutsen of kleine ronde mutsen met een bolletje erop. Eigenlijk net zoiets als de ijsmutsen die we nu nog weleens dragen. Ene graaf van Anjou had last van knobbels op zijn voeten. Omdat ze schoenen erg gingen knellen liet hij ze langer maken. Veel mannen vonden dit interessant en aapten hem na. Zo werd het dragen van schoenen met lange neuzen (hoe langer hoe beter) een heuse rage. De naam van deze schoenen: Snavelschoenen. De vrouwen droegen zeer lange en wijde jurken van dure stoffen. Deze jurken werden versierd met edelstenen en borduursels. De jurken waren lang en wijd omdat er dan veel stof in verwerkt kon worden. Een teken van weelde en rijkdom. Hun haar lieten ze groeien, maakten een scheiding in het midden met twee lange vlechten. Er werden linten doorheen gevlochten. Hoe langer de vlechten hoe beter. HELM Help Ahrend naar zijn kasteel KERKER MINSTREEL JONKVROUW SLOTGRACHT POORT KASTEEL RIDDER HARNAS TOERNOOI KNOTS LANS HELLEBAARD RIDDERZAAL 1. Had in de zeventiende eeuw maar 1 wijzer 2. Woog ongeveer 30 kilo en droeg een ridder 3. Geeft rondleidingen in het kasteel 4. Een ander woord voor kasteel 5. Het kasteel heeft twee hoge en spitse 6. Een moeilijk woord voor een wandkleed 7. De voornaam van de vrouw met de zes slapers Voor de echte wijsneuzen Er is wat verkeerd gegaan in deze krant, kun jij de woorden nog terugvinden?

6 De Middeleeuwen bestrijken een aantal eeuwen. In die tijd veranderde er natuurlijk nogal wat in de kleding. Zo werd op een gegeven moment Mi-part mode. Een kostuum gemaakt in verschillende kleuren. Bijv. Een rode en blauwe broekspijp. Geef ons een kleurtje Ook werden de kostuums steeds mooier en vonden de mensen het zonde om er lange mantels over heen te dragen. Om die reden, werden, in de loop van de tijd, de mantel steeds korter. En komt er een nieuwe trend. Belletjes! Overal werden belletjes aan vastgemaakt. Zo kon men het van verre horen als er een edelman in aantocht was. He, wijsneuzen, Wat een tijd die Middeleeuwen, geen televisie of computers, auto s of spijkerbroeken. Zelfs geen school voor de meeste kinderen. Heerlijk, he! Maar er was wel veel armoe, kinderen stierven vaak jong en waren vaak ziek. Wees dus maar blij met deze tijd. Terwijl de mantels steeds korter werden, werden de hoofd-deksels steeds langer. Wat begon met een soort bivakmuts, een muts met een gat erin, voor het gezicht, eindigde in een lange puntmuts. De kaproen, zoals de oorspronkelijke bivakmuts heette, werd verboden omdat er veel overvallen mee gepleegd werden. De mensen gingen hem andersom dragen met een lange sliert aan de muts. Deze sliert werd de lierepijp genoemd. In de Middeleeuwen kende men geen verschil tussen een linker- en rechterschoen. Ze waren allebei hetzelfde. Kon je je nooit vergissen.