een zee van tijd Werkblad 31 Ω De riddertijd Ω Les 1: De bouw van een kasteel Naam:

Transcriptie

1 Werkblad 3 Ω De riddertijd Ω Les : De bouw van een kasteel een Burcht In het begin van de middeleeuwen woont een ridder in een burcht. Dat is een houten huis in de vorm van een toren. Als bescherming staat er een groot hek van houten palen om het huis. Dit hek noemen we een palissade. Het is belangrijk dat de ridder zich goed beschermt tegen aanvallen. Daarom bouwt hij zijn burcht op een heuvel. Vaak laat de ridder ook nog een diepe gracht rond de heuvel graven. Maak een tekening van een burcht met een palissade en een gracht.

2 Werkblad 3 Ω De riddertijd Ω Les : De bouw van een kasteel een Kasteel In de elfde eeuw worden kastelen van steen gebouwd. Het zijn stenen woontorens met heel dikke muren. Die woontorens noemen we donjons. In de dertiende eeuw worden rond de woontoren muren met uitkijktorens gebouwd. Om de muren heen ligt de slotgracht. Er komen ook andere gebouwen binnen de muren. Een kasteel is om in te wonen. Binnen de muren is het veilig. Voor de mensen uit de buurt. En voor mensen die rondtrekken zoals muzikanten en handelaren. Het kasteel moet de ridder beschermen tegen aanvallen. Het ligt op een punt vanwaar de ridder ver over de omgeving kan kijken. Ook moet er drinkwater in de buurt zijn. En land om voedsel te verbouwen. Je ziet hier een kasteel dat rond 300 is gebouwd. Zet de volgende woorden op de goede plaats: donjon, uitkijktoren, slotgracht, gebouwen, ingang, kantelen, valhek gebouwen 5 ingang valhek 6 slotgracht 3 uitkijktoren 7 donjon 4 kantelen

3 Werkblad 33 Ω De riddertijd Ω Les : Wie woont er op een kasteel een Kasteelheer De kasteelheer is de baas van het kasteel en het land eromheen. Hij heeft boeren in dienst. Die werken op zijn land. Ze zorgen voor voedsel voor zichzelf en de bewoners van het kasteel. In ruil daarvoor beschermt de kasteelheer hen bij gevaar. Op het kasteel wonen behalve de familie van de kasteelheer ook bedienden. De bakker, vleeshouwer (slager), stalknecht, smid, soldaten enzovoort. Zij werken in ruil voor onderdak en bescherming. Wat voor werk doen de volgende mensen voor de kasteelheer? bakker brood bakken vleeshouwer smid stalknecht soldaat wachter voor vlees zorgen ijzer smeden voor de paarden zorgen het kasteel beschermen de wacht houden Kasteelvrouw De kasteelvrouw is de vrouw van de kasteelheer. De kasteelheer is vaak weg. Zijn vrouw neemt dan zijn plaats in. Zij regelt alles op het kasteel. Ze moet erop letten dat er op tijd wordt geoogst. Dat het kasteel goed wordt onderhouden. En nog veel meer. De kasteelvrouw heeft dan weinig tijd voor haar kinderen. Dochters blijven lang op het kasteel. Hun moeder leert hun het werk van kasteelvrouw. Zonen worden naar andere kastelen gestuurd. Daar krijgen ze lessen om ridder te worden. Geef antwoord. Zou jij op een kasteel willen wonen? Waarom wel of niet?

4 Werkblad 34 Ω De riddertijd Ω Les 3: Een woeste belegering een Stormladders De aanvallers van een kasteel gebruiken stormladders om binnen te komen. Ze zetten de ladders tegen de kasteelmuren. Zo kunnen ze over de muur heen klimmen. Dat gaat natuurlijk niet zo maar. Want de verdedigers proberen de stormladders van de muren af te duwen. Pak een tekenblaadje en vouw dat in twee helften. Teken aan de linkerkant allerlei dingen die de aanvallers van een kasteel gebruiken. Teken aan de rechterkant allerlei dingen die de verdedigers van een kasteel gebruiken. Stormram De poort van het kasteel is meestal een grote zware deur met een valhek. De aanvallers beuken met een flinke stoot tegen die poort aan. Daarvoor gebruiken ze een stormram, een grote zware balk. De verdedigers beschieten de aanvallers met brandende pijlen om ze weg te jagen. Kijk naar de tekening. Maak de vragen. Wat zie je op de tekening? Een stormram. Waarom is er een dak boven het hoofd van de aanvallers? Om de aanvallers te beschermen tegen de brandende pijlen van de verdedigers.

5 Werkblad 35 Ω De riddertijd Ω Les 3: Een woeste belegering een Kruisboog Een kruisboog wordt gebruikt om pijlen mee af te schieten. Dat gaat met veel meer kracht dan met een handboog. De pijl van een kruisboog kan door een harnas heen gaan. Het is moeilijk om een kruisboog te spannen. Dat duurt langer dan bij een handboog. Daarom wordt de kruisboog vooral gebruikt als verdedigingswapen. In de bescherming van de kasteelmuur kan de schutter een nieuwe pijl spannen. Welke boog zie je? Schrijf de naam onder de tekening. Kies uit: kruisboog, handboog. handboog kruisboog

6 Werkblad 36 Ω De riddertijd Ω Les 4: Over jacht en toernooien een Page De zoon van een kasteelheer leert al vroeg wat hij als ridder moet weten. Hij kan eerder paardrijden dan lezen. Rond zijn zevende verjaardag gaat de jongen op een ander kasteel wonen. Dat is het kasteel van een bevriende kasteelheer. Daar leert hij verder voor ridder. Maar eerst wordt hij page. Een page is een leerling-ridder. Kleur de rondjes bij de goede antwoorden. Een page is de zoon van een ridder. Een page is altijd jonger dan zeven jaar. Een page leert alles om later ridder te worden. Een page woont bij zijn vader en moeder tot hij gaat trouwen. Een page is een jongen. Een page is een meisje. Schildknaap Rond zijn veertiende verjaardag wordt een page tot jonker benoemd. Hij wordt dan de schildknaap van een ridder. Hij mag voor het eerst een zwaard dragen. Een schildknaap is een manusje-van-alles. Hij moet alles doen wat de ridder hem vraagt. Een dappere schildknaap wordt na vijf jaar tot ridder geslagen. Maak de vragen. Wat is een manusje-van-alles? Iemand die allerlei klusjes voor de ridder moet doen. Wat moet de schildknaap allemaal voor de ridder doen? Bijvoorbeeld: het schild van de ridder dragen, de ridder in zijn harnas helpen, voor de paarden zorgen, wapens poetsen en repareren. Wat is het verschil tussen een page en een schildknaap? Een page is nog erg jong en mag geen wapens dragen. Hij leert voor schildknaap. Een schildknaap mag een zwaard dragen. Hij helpt de ridder bij allerlei klussen.

7 Werkblad 37 Ω De riddertijd Ω Les 4: Over jacht en toernooien een Toernooi Een toernooi is een wedstrijd tussen ridders. Deze wedstrijd is een oefening voor de oorlog. De ridders spelen een gevecht na. Het is een spel. Maar toch vechten ze soms op leven en dood. Waar of niet waar? Streep het foute antwoord door. Een toernooi wordt gehouden, omdat het oorlog is. Een toernooi is voor ridders een oefening in het vechten. Soms gaan ridders dood bij een toernooi. waar / niet waar waar / niet waar waar / niet waar Steekspel De toernooien veranderen in wedstrijden die leuk zijn om naar te kijken. Het gaat niet meer om het oefenen voor de oorlog. De ridders laten nu zien wie de beste of de moedigste is. Er komt veel publiek naar de wedstrijden kijken. De ridders spelen een steekspel. Dat is een wedstrijd tussen twee ridders. De ene ridder probeert de andere ridder met een lans van zijn paard te stoten. Maak een tekening van een steekspel.

8 Werkblad 38 Ω De riddertijd Ω Les 4: Over jacht en toernooien een Harnas Ridders hebben speciale kleren om zich te beschermen in een gevecht. Rond het jaar 000 dragen ridders een helm en een maliënkolder. Dat is een lang hemd van ijzeren ringen. Rond 300 verandert de helm. De helm beschermt nu het hele gezicht. De ridder draagt metalen platen om zijn lichaam te beschermen. Later, rond 500, draagt de ridder een harnas. Dat is een metalen pak. Op het paard is het harnas een goede bescherming. Maar op de grond kan de ridder er niet mee vechten. Zet de jaartallen onder de goede ridder. Kies uit: 000, 35, Valkenjacht Ridders jagen veel. Een bijzondere jacht is de valkenjacht. Een valk wordt gebruikt om te jagen op vogels en kleine dieren. De valk wordt afgericht door een valkenier. Behalve met valken wordt ook met sperwers en haviken gejaagd. Maak de vraag. Welke vogels worden gebruikt voor de jacht? Valken, sperwers en haviken.

9 Werkblad 39 Ω De riddertijd Ω Les 5: Een feestavond een Minstreel In de middeleeuwen moeten de mensen zelf leuke dingen bedenken om te doen. Televisie of radio is er nog niet. De mensen doen veel spelletjes. Ze organiseren toernooien. Ze luisteren ook naar muziek of verhalen. Die verhalen worden verteld door zangers die door het land reizen. We noemen die zangers ook wel minstrelen of troubadeurs. Maak de vraag. Waarom is een minstreel belangrijk in de middeleeuwen, denk je? Een minstreel reist het land door. Hij vertelt dingen die zijn gebeurd en nieuws dat hij heeft gehoord.