Dat lijkt zo duidelijk. In het gesprek over en bijna nooit mèt rooms-katholieken was het een vast programmapunt.

Transcriptie

1 Hij heeft u (als eersten) uitgekozen om te worden gered door de Geest die heilig maakt en door het geloof in de waarheid. Preek We gaan vandaag verder met het project Feest van Genade. Het lijkt zo eenvoudig. Op de school leerden we al: Wij geloven dat we alleen door genade (in het Latijn: sola gratia) gered worden. Dit in tegenstelling tot de rooms-katholiek die het daarnaast nog goede werken moet doen. Dat lijkt zo duidelijk. In het gesprek over en bijna nooit mèt rooms-katholieken was het een vast programmapunt. En toch Toch vraag ik me af of goede werken niet een grotere plaats innemen, dan wij officieel waar willen hebben. Het bloed kruipt nu eenmaal waar het niet gaan kan. Het door genade alleen staat namelijk zó haaks op wat wij van nature geneigd zijn te geloven dat we er haast vanzelf mee gaan knoeien. Zo niet in de leer, dan wel in ons leven. Als wij het over heiliging en heilig hebben dan komt er al snel de Bijbeltekst: Gij geheel anders! bij om de hoek kijken. En dan bedoelen we dat we van kerkmensen verwachten dat zij zich geheel anders, lees beter gedragen, dan de rest van de wereld waarin zij leven. Ik denk dat het voor heel veel mensen vanzelfsprekend is dat de Bijbel en de kerk, de kerkgang, dat dat allemaal dingen zijn die mensen eigenlijk tot voorbeeldige, tot vrome, goede mensen moet maken, tot heiligen. Je ziet dat ook in de reacties van mensen als er iemand die zegt christen te zijn, die als christen bekend staat, in de fout gaat dan is het commentaar dan ook vele malen groter en heftiger dan in andere gevallen. Je had dit van hèm of háár toch niet verwacht. En veel christenen zijn dan ook geneigd om dan maar snel te beweren: Nou ik ben niet zo n heilige hoor. En als we dat horen dan denken we als snel O, Gelukkig, we hebben te maken met een gewoon mens. Doe maar gewoon dan doe je gek genoeg en Heiligen houden we liever maar wat op afstand. Bovendien woord je in de Roomse kerk pas heilig verklaard na je dood en dat verstekt de indruk dat een gewone sterveling dat nivo van heiligheid hier op aarde tijdens zijn leven wel toch nooit zal bereiken. Nee, heiliging en heiligheid daar hebben we niet zoveel mee.

2 Maar dan hebben we de betekenis van het woord heilig, heiliging, en het werkwoord heiligen niet helemaal goed begrepen. Heilig is apart gezet, afgezonderd gereserveerd en speciaal uitgekozen voor een bepaald doel. Voorbeeld: Het brood dat we vanmorgen gebruiken voor het avondmaal is uitgekozen voor dit doel. Het had ook kunnen dienen op uw ontbijt tafel want het is een gewoon brood. Net zoals de wijn een hele gewone wijn is. Maar vanmorgen speciaal voor dit doel het avondmaal van de Here uitgekozen, apart gezet. Heiliging wil dus zeggen: apart zetten, bestemmen voor een speciaal doel. Dat lezen we ook in onze tekst vanmorgen. (Er staat als eersten andere vertalingen geven hier de vertaling vanaf het begin van de schepping. wat een betere vertaling is- maar dat lat ik vanmorgen even buiten beschouwing) De Here heeft u uitgekozen om te worden gered. De Here heeft u apart gezet met het doel dat u gered zou worden, geschikt gemaakt zou worden voor Zijn koninkrijk, gereserveerd en aangenomen als kinderen van Hem. Heiligen, heilig maken betekend dus dat iets of iemand uitgekozen wordt vanaf dat moment bij God mag horen en passend, geschikt gemaakt wordt voor Hem. Zeg dus nooit te gemakkelijk: Ik ben niet zo n heilige hoor! Want dat ben je wel als je in Christus gelooft. Want als je dat niet bent wat dan? Of interesseert die vraag ons niet echt? Wij belijden toch elke zondag en vandaag ook dat we horen bij de gemeenschap der heiligen? Zeggen we dan dingen die we niet begrijpen? Soms ben ik daar wel eens bang voor. Dat we dingen zeggen die we niet begrijpen. Dat we in de kerk dingen doen waarvan we de reikwijdte niet meer peilen. Als we dan deze week gaan praten met elkaar over het thema Met heiliging de wereld in Dat we maar moeilijk uit kunnen leggen wat we daar eigenlijk mee bedoelen. Vorige week waren we als gezin samen met vrienden een weekje op Schiermonnikoog. Op een middagheb ik een aantal uren mogen doorbrengen in de pastorie bij de dominee van Schiermonnikoog. In ons gesprek nam hij een oud boekje van zijn leestafel - een uitgave van het Bonhoeffer Brevier uit 1963.

3 Een boek dat ik zelf ook had meegenomen om te lezen maar dan in de uitgave van Hij las een gedeelte daaruit voor. Dietrich Bonhoeffer was een Duitse theoloog die in de tweede wereld oorlog door de nazi s om het leven is gebracht. Hij schreef dit stukje in de oorlog over de kerk in Duitsland toen al gevangen was genomen. Ik wil het u ook graag voorlezen, want het heeft mij niet meer losgelaten: (Bonhoeffer Brevier 17 november 1 e alinea) Ik kreeg deze week een nieuw boek: de christelijke dogmatiek en daarin heb ik het hoofdstuk over heiliging opgezocht. Opvallend is dat de schrijvers er voor gekozen hebben om het woord heiligen te vervangen door het woord transformatie. Zij voeren daar allerlei redenen voor aan. Maar de belangrijkste is wel precies die waar Bonhoeffer in 1943 over sprak: heilig, heiligen en heiliging het zijn woorden die vreemd zijn geworden. En dan zegt onze tekst: U bent uitgekozen geheiligd door de Geest die heilig maakt - Niemand kiest zichzelf daarvoor uit niemand Heiligt dus zichzelf, dat doet God, dat doet de Heilige Geest. Vroeger sprak men over de toerekening en de inwoning van het heil. Ook van die begrippen. Toerekening van het heil daar bedoelde men mee dat je als gelovige gerechtvaardigd bent, gered in Christus. God ziet in jouw in u een nieuwe mens een mens zonder zonden en gebreken. Dat is jouw staat dat is je waarvoor je bent uitgekozen oor de Geest die heilig maakt. Rechtvaardiging en heiliging zijn twee onlosmakelijke begrippen. Vergelijk het maar met een buitenlander die de Nederlandse nationaliteit aanneemt. Hij is voluit Nederlander met alle rechten en plichten die daar bij horen. Volgens de wet gezien zijn ze een Nederlander. Maar het kost sommige mensen gewoon heel veel jaren om een echte Nederlander te worden zeker als het gaat om taal, gewoonte en zienswijze. Een christen is als die buitenlander. Hij is een heilige een rechtvaardige. En daar begint de spraakverwarring. Want wat is nu het eerste? Worden we eerst rechtvaardig door het bloed van Christus en begint daarna het proces van de Heiligmaking door de Heilige Geest? Is daar een volgorde in? Of moeten we eerst heilig gemaakt worden voordat we gerechtvaardigd zijn?

4 Is onze positie onze staat als nieuwe mens voor God afhankelijk de stand van zaken in hoe heilig we even? Hoe ver we daarin al gevorderd zijn? Moet die buitenlander eerst Nederlandse taal beheersen en zich in alles als Nederlander gedragen voordat Hij de Nederlandse nationaliteit kan krijgen? Er is veel misverstaan in de kerkelijke wereld over rechtvaardiging en heiliging, over toerekening en inwoning van het heil, over toe-eigening en automatisme. Misverstanden die alleen zijn te overbruggen door naar elkaar te luisteren bij een open Bijbel. Ik denk ook in onze gemeente, in de gemeenten om ons heen. Hoe vaak zien we niet dat mensen elkaar beschieten vanuit vooringenomen standpunten en niet de moeite nemen met elkaar te spreken en in elk geval proberen naar elkaar te luisteren en elkaar in deze dingen te verstaan. Als een dominee of ouderling de leer van het door genade alleen (het sola gratia) met enige radicaliteit durft te verkondigen heeft hij grote kans het verwijt over zich heen te krijgen dat, het allemaal veel te gemakkelijk gaat tegenwoordig.. Het komt je niet aanwaaien, het is een strijd tegen de zonde die steeds weer de kop opsteekt. Jawel dat klopt. De oude mens die steeds weer je zal proberen te laten struikelen. Jawel dat klopt. Op de kerkenraad hebben we afgelopen woensdag hierover ook gesproken omdat ook in onze gemeente, juist naar aanleiding van het Feest van genade, dat oude verwijt soms te horen is. Eigenlijk komt het steeds weer neer op die ene vraag van Zondag 24 van de HC Al dat gepraat over genade maakt die leer van de genade de mensen niet zorgeloos en goddeloos.? En wat zegt de HC dan? Nee zegt ze, want het kan niet anders dan ieder die door geloof in Christus ingeplant is, brengt vruchten van dankbaarheid voort. Kijk dat is het inwoning, inplanting door het geloof, door het geloof in de waarheid, zegt onze tekst. Wat is die waarheid: Jezus Christus. Wie in Mij geloofd zal leven ook al is hij gestorven! Zo zijn er dan in onze tekst drie dingen die in elkaar grijpen en door elkaar heen werken: - - geloof in de waarheid, - de Geest die heilig maakt en - uitgekozen om gered te worden.

5 In willekeurige volgorde. Het één kan nooit zonder het ander. Geen Heilige Geest zonder rechtvaardiging, niet uitgekozen zonder geloof, geen redding zonder heiliging. Wat bent u dus als we vers 14 en 15 lezen? U bent geliefden van de Heer, U bent uitgekozen U bent gered door de Geest die heilig maakt. U bent heilig gemaakt door het geloof in de waarheid. U bent geroepen door het evangelie U bent deelgenoot in de luister van onze Heer Jezus Christus. U bent, U bent, U bent, U bent, U bent! Dat is vandaag, niet morgen. En dat is helemaal compleet niet half of voor een heel klein beetje Wat ben je stom bezig als je daarvan geen gebruik wilt maken Wat ben je eenzaam als je dat wilt of kunt begrijpen.. Wat maak je het jezelf moeilijk als je daaruit niet wilt of kunt leven, uit die onvoorstelbare genade. Is daarmee dan alles gezegd? Naar die mensen toe waar wij het op de kerkenraad over hadden? Is daarmee het verwijt van lauwheid en gemakzucht verdwenen? Nee, dat geloof ik toch niet.. Denk maar aan die buitenlander met zijn Nederlandse nationaliteit. Voor hem staan alle faciliteiten die de Koning van zijn nieuwe Koninkrijk hem ter beschikking stelt. Het kan voor die buitenlander heel erg nodig zijn om inburgeringcursussen te volgen. Een christen is als die buitenlander. Voor hem staan alle faciliteiten die de Koning van zijn nieuwe Vaderland, zijn nieuwe Koninkrijk hem ter beschikking stelt. Dat betekent niet dat een christen zomaar ineens in al hun daden een heilig leven leiden. En daar zouden we nog uren over kunnen doorpraten En toch stop ik hier voor vandaag. En ik stop hier de preek omdat ik graag wil dat de boodschap van onze heiliging door de Geest die Heilig maakt deze week besproken mag worden door u en jullie allemaal met elkaar bij een open Bijbel. Zonder vooroordeel luisterend naar elkaar. Volgende week is ons thema: Verbondenheid om de ziel van een ander

6 Daarover spreken kan alleen als we eerst hebben gesproken over ons identiteit onze status als Geheiligd, Getransformeerd, Gereformeerd door de Geest die heilig maakt, de Geest die hervormd en hersteld naar het beeld van God. In ons dagboekje staat het zo: Als die Geest in je aan het werk is wordt die Geest je drijvende kracht. Hij vernieuwd je van binnenuit (vrucht van de geest) en wil je toerusten voor de taak die Hij je geeft. (gaven van de Geest). Als we leven uit het volbrachte werk van Christus mogen we genade op genade ontvangen en ook het leven in de kracht van de Geest ontdekken de volheid van Christus. Daarover spreken kan alleen als we eerst hebben gesproken over ons identiteit en onze status als Geheiligd, Getransformeerd, (Gereformeerd zo u wilt), door de Geest die heilig maakt, de Geest die hervormd en reformeert, dat is hersteld teruggebracht in zijn oorspronkelijke vorm, naar het beeld van God. Elke dag opnieuw, steeds meer en steeds dichter naar het einddoel het compleet nieuwe Koninkrijk van God De weg van heiliging en transformatie daar naar toe, die God met u met jou wil gaan kan heel pijnlijk zijn, maar God beloofd ons in Zijn woord dat hij ons niet meer zal opleggen dan we aankunnen. (1 Korintiërs 10:13). Hij zelf zal het immers doen. God zegt: ik ben de HEER, ik heilig jullie. Wij zijn heilig omdat God Heilig is. Dat willen Hij ons weer laten zien straks in het Heilig Avondmaal. In het oude avondmaalsformulier bidden we: Geef ons dat wij niet meer in onze zonden leven maar Christus in ons en wij in Hem. Dát is het. Leef in Hem, schijn in mij, schijn in mij Amen

7 Het stuk van Bonhoeffer: Wijzelf moeten ons weer bezinnen op de basiselementen van ons kennen. Wat betekenen: verzoening en verlossing, wedergeboorte en Heilige Geest, liefde voor de vijand, kruis en opstanding, leven in Christus en navolging van Christus? Deze begrippen liggen zo ver van ons af, dat we er bijna niet meer over durven praten. Dat is onze eigen schuld. Onze kerk, die deze jaren alleen gevochten heeft voor zelfbehoud alsof ze een doel was op zich, is niet in staat het verzoenende en verlossende woord te brengen aan de wereld en de mensen. Daarom moeten de oude woorden wel hun kracht verliezen en verstommen. Ons christenzijn zal in deze tijd bestaan uit slechts twee elementen: bidden en onder de mensen het goede doen.