Normale leven nabootsen van iemand die geen diabetes heeft. Met OmniPod kleinere kans op foutief prikken en huidinfecties

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Normale leven nabootsen van iemand die geen diabetes heeft. Met OmniPod kleinere kans op foutief prikken en huidinfecties"

Transcriptie

1 DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed Manon Verberne, gebruiker Normale leven nabootsen van iemand die geen diabetes heeft Fred Storms, internist Met OmniPod kleinere kans op foutief prikken en huidinfecties Drie jonge gebruikers, Mahalet, Björn en Jill Scoren met hockey Gewoon trampoline springen De duikplank af Diny Brands, diabetesverpleegkundige Iedereen die kan lezen, kan omgaan met mylife OmniPod George Hop, gebruiker Het is fijn om het nieuwste van het nieuwste te hebben

2 De gebruiker Manon Verberne, gebruiker OmniPod, Helmond Normale leven nabootsen van iemand die geen diabetes heeft Ik ben een echte doener, ik ga geen handleidingen lezen en ik kijk wel hoe ik eruit kom. De PDM geeft heel duidelijk alles aan, wát je moet doen, en ook hoé je iets moet doen. Jarenlang spoot zij geduldig haar insuline, maar had ze last van sterk wisselende en onverklaarbare bloedglucosewaarden. Daar was werkelijk geen touw aan vast te knopen, verzucht Manon Verberne (20) uit Helmond. Zelfs een kwartiertje fietsen kon bij haar al leiden tot een flinke hypo. Een jaar geleden stapte zij over op mylife OmniPod: Deze insulinepomp geeft me nu vrijheid en innerlijke rust. En ook een verbeterde diabetesregulatie, omdat ik me dus rustiger voel, is haar logische redenering. DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 2

3 Misschien heeft zij haar diabetes wat makkelijker leren aanvaarden dan anderen, omdat zij zelf geen leven kent zonder deze aandoening. Manon kreeg diabetes toen zij drie jaar oud was, inmiddels zeventien jaar geleden. Haar diabetesregulatie verliep altijd een beetje moeizaam, terwijl de oorzaak daarvan niet echt duidelijk was. Vrij recent is ontdekt dat Manon wellicht ook ADD heeft, een aandoening die met name innerlijke onrust en stress tot gevolg heeft. Er spoken dan allerlei dingen door je hoofd en je kunt niet goed slapen. Maar OmniPod heeft me vooral rust gebracht, waardoor ik veel minder last heb van die vervelende bloedglucoseschommelingen. Van verlegen naar zelfbewust Manon is geboren en getogen in Helmond en woont nu afwisselend bij haar vader en haar moeder. Sinds zij drie jaar geleden begon met de HBO-V opleiding in Eindhoven, ontwikkelde zij zich ook van een ietwat verlegen en schuchter meisje tot een meer doortastende en zelfbewuste jonge vrouw. Ik heb gekozen voor deze verpleegkundige opleiding, mede omdat mijn moeder voor bejaarde mensen werkt en dan thuis komt met allerlei interessante verhalen. En omdat ik als kind een paar keer in het ziekenhuis ben opgenomen, ging ik geleidelijk denken: ik wil later ook wel zo n wit pak aan! Ik vind mijn studie heel leuk en loop nu stage op een afdeling interne geneeskunde/oncologie in het ziekenhuis. Voor mijn toekomst lijkt de algemene gezondheidszorg mij mooi, maar de geestelijke gezondheidszorg is ook wel interessant. In 2010 kreeg ik eerst een ander insulinepompje, maar daar was ik niet zo tevreden over, herinnert Manon zich. Je bent dan steeds aan het stoeien met dat slangetje, je weet soms niet waar je die pomp kunt opbergen en dan moet je hem ook nog afkoppelen als je gaat douchen of zwemmen. Voor mij was deze pomp meer een last dan gemak, al waren mijn bloedsuikers ook wel wat verbeterd. Uiteindelijk zei ik op de polikliniek dat ik de pomp niet meer zag zitten. Ik was daar de eerste die de pomp wilde teruggeven en ze wisten daarom niet meteen wat ze ermee aan moesten. Maar de kinderarts zei toen: als Manon zich niet goed voelt bij deze pomp, dan moeten we er vandaag mee stoppen. En zo ben ik weer begonnen met de insulinepen. Een knagend gevoel kijk wel hoe ik eruit kom. De PDM geeft heel duidelijk alles aan, wát je moet doen, en ook hoé je iets moet doen. Naast haar studie voor verpleegkundige heeft Manon ook een gevarieerd en actief leven in de studentenwereld. Met veel plezier is zij als lid van studentenvereniging Demos een trouwe bezoeker van sociëteit Batjevier in de Bunker in Eindhoven. Het studentenleven is voor haar belangrijk en stimulerend. Daarom wil ze ook graag met haar vriendinnen op de foto! Er zijn veel vooroordelen over studentenverenigingen, moppert Manon. Mensen denken alleen aan alcohol en volkomen uit je dak gaan, maar dat is helemaal niet het geval. Wij zijn gewoon een hechte club van vrienden en vriendinnen die het leuk vinden om samen op te trekken. Kletsen in de soos, gezellig met een groepje naar de bioscoop of bij iemand thuis lekker kokkerellen en dan gezamenlijk de maaltijd gebruiken. Ik ben er ook heel positief door veranderd, ik voel me sterker en meer zeker van me zelf. Huid niet te vet Over de vraag of OmniPod ook minpunten heeft, moet Manon wel even nadenken: De Pod is op sommige momenten zichtbaar, dat kan een beetje vervelend zijn, maar ja, dat heb je ook met een andere pomp, of als mensen je bezig zien met een insulinepen. Dus eigenlijk is dat toch geen minpunt. Nee, echt negatieve dingen kan ik niet bedenken. Je moet er wel voor zorgen dat je huid niet te vet wordt, anders zou de Pod kunnen loslaten. In bad gebruik ik dan maar geen badolie en met bodylotion moet je ook voorzichtig zijn, als je de Pod gaat verwisselen. En op de studentensociëteit doe ik niet uitbundig mee met wild stoeien, omdat ik dan bang ben dat mijn Pod zal losschieten. Het belangrijkste is dat ik dankzij dit nieuwe pompje rust en vrijheid heb teruggekregen. Als ik nu op de fiets zit, zet ik tijdelijk de basaalstand wat lager, waardoor ik geen hypo meer krijg. De Pod is voor mij echt een uitkomst en ik ervaar een betere kwaliteit van leven. Ik ben blij dat mijn diabetesregulatie zo gladjes verloopt. En ik kan nu meer het normale leven nabootsen van iemand die geen diabetes heeft. Vroeger vond ik het veel getrubbel om ergens heen te gaan. Steeds dat spuiten, al dat gedoe met die spullen... Dankzij OmniPod ga ik nu makkelijker op stap en haal ik zo meer uit mijn leven. In de periode die volgde, was Manon blij dat ze van de pomp met slangetje af was, maar tegelijkertijd bleef ergens een gevoel knagen dat een pompje wellicht toch een oplossing zou kunnen zijn voor haar matige diabetesregulatie. Bovendien kreeg zij plotseling en onverwacht ook last van spuitangst. Toen ik vorig jaar overstapte van mijn kinderarts naar de internist, kwam hij direct te spreken over mylife OmniPod. Ik ben ook op internet gaan zoeken en heb allerlei informatie aangevraagd. Al gauw kreeg ik er een goed gevoel over, want het leek me een geweldig systeem. Toen ik echt met de Pod begon, dacht ik: ik probeer het gewoon en dan zie ik wel hoe het loopt! En vanaf de eerste dag was ik meteen al heel tevreden. Het was ook niet moeilijk om te leren omgaan met dit nieuwe pompje. Ik ben een echte doener, ik ga geen handleidingen lezen en ik DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 3

4 De internist Dr. Fred Storms, internist, Utrecht Met OmniPod kleinere kans op foutief prikken en huidinfecties Mensen die een insulinepomp gebruiken, vinden doorgaans het aanbrengen van een infuusset met naald en slangetje het meest vervelend. Dankzij mylife OmniPod hoort deze ergernis tot het verleden. De flexibele teflon canule wordt automatisch aangebracht met één druk op de knop. De kans op foutief prikken en huidinfecties lijkt hierdoor kleiner. Dit inbrengsysteem is uniek in de wereld en zal dat voorlopig ook nog blijven, zegt internist dr. Fred Storms. In het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht en Nieuwegein zijn personen met type 1 en type 2 diabetes onder behandeling, van wie tien procent gebruik maakt van een insulinepomp. De meeste mensen die nu voor het eerst aan de pomp gaan, maken de keuze voor mylife OmniPod, zo is de ervaring van Fred Storms. Hij is ook bijzonder enthousiast over het nieuwste type pompje (de Pod), dat in het najaar van 2012 op de Nederlandse markt werd geïntroduceerd. Deze tweede generatie Pod is nog weer kleiner en lichter dan de eerste versie uit 2010, waardoor het gebruiksgemak verder is toegenomen, meent Storms. Voor nieuwe pompgebruikers in ons ziekenhuis staat Omni- Pod met stip bovenaan. Maar wanneer iemand al ervaring heeft met een pomp, is er bij het verstrijken van de looptijd meestal de neiging de oude pomp om te wisselen voor eenzelfde type. Men is immers gewend geraakt aan een bepaalde pomp. Maar natuurlijk zijn er ook mensen die ervan balen dat ze hun huidige insulinepomp moeten gebruiken tot het einde van de looptijd en dat ze niet meteen kunnen overstappen op OmniPod. Dat zijn nu eenmaal de afspraken met de zorgverzekeraars. Toen Fred Storms in 2007 het OmniPod-systeem voor het eerst zag op een congres in Amerika, was hij meteen enthousiast, vooral door het ontbreken van zoals hij dat noemt een pijpleiding van soms wel één meter lang: Het slangetje van een traditionele insulinepomp is voor veel mensen een belangrijke reden om zo n infusiesysteem niet prettig te vinden. Het is gewoon onhandig, als je in bed ligt en die slang steeds om je nek draait. Ik zag al gauw de voordelen van OmniPod: geen lange pijpleiding, makkelijk aan te brengen en een afstandsbediening die ook meteen bloedglucosemeter is. Aanvankelijk werd ik door half Nederland uitgelachen dat ik achter dit apparaatje aanliep. Men dacht toen nog dat het niks zou worden. Ypsomed als winnaar uit de bus Fred Storms verbaasde zich erover dat OmniPod in Amerika al enkele jaren succesvol werd gebruikt, maar vreemd genoeg nog niet de weg had weten te vinden naar Europa: Ik ben toen in Amerika gaan lobbyen om dit insulinetoedieningssysteem sneller naar Europa en dus ook naar Nederland te halen. Op dat moment was nog niet duidelijk welk bedrijf hiervoor in aanmerking zou komen. Er schijnt een ware stoelendans geweest te zijn van leveranciers die het product wel zagen zitten. Uiteindelijk kwam Ypsomed als winnaar uit de bus om OmniPod op de Europese markt te kunnen introduceren. Hoewel niet wetenschappelijk aangetoond, heeft Fred Storms het sterke gevoel dat door het gebruik van OmniPod er min- DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 4

5 Dit inbrengsysteem is uniek in de wereld en zal dat voorlopig ook nog blijven. der vaak huidinfecties optreden: De katheter kun je makkelijk en snel inbrengen, nadat je de Pod op de huid hebt geplakt. Door deze bijzondere werkwijze en hygiëne is de kans op huidinfectie minimaal, is mijn ervaring. Ik heb ook een paar keer zelf de Pod geprobeerd en het inbrengen van de canule voel je nauwelijks. De wijze van aanbrengen is echt uniek: het minst traumatisch en het meest subtiel. Geen ander pompsysteem ter wereld is hiermee te vergelijken, ook niet in de nabije toekomst. Een betere diabetesregulatie Bijzonder handig is ook de bolus-calculator van Omni- Pod. Op basis van de gemeten bloedglucosewaarde en het beoogde voedsel geeft de PDM-afstandsbediening een advies voor een bolus, die normaal of vertraagd kan worden afgegeven. Volgens Fred Storms draagt deze boluscalculator ongetwijfeld bij aan een betere diabetesregulatie: Mensen die de bolus-calculator gebruiken, hebben na de maaltijd minder bloedglucoseschommelingen. Zij stellen in de praktijk vast dat de bolusadviezen van de PDM prima blijken te werken. Als je zelf moet gaan rekenen, is het toch soms meer een beetje nattevingerwerk. Natuurlijk is het wel belangrijk om de juiste persoonlijke verhouding tussen insuline en koolhydraten in de PDM te programmeren. Iedere Pod kan tot maximaal tweehonderd eenheden insuline bevatten, bedoeld voor drie dagen. Wie meer dan tweehonderd eenheden in drie dagen nodig heeft, kan dus geen gebruik maken van deze pomp. Eigenlijk is dat een onzinnige grens, opgelegd door de zorgverzekeraars, vindt Fred Storms. Veel mensen met type 2 diabetes hebben meer dan tweehonderd eenheden insuline nodig en komen dus niet in aanmerking voor Omni- Pod. Maar als zij een andere pomp gebruiken, zullen ze door de grotere hoeveelheid insuline veel vaker hun infuusset moeten verwisselen. En dat kost natuurlijk ook geld! Maar dat kun je een zorgverzekeraar niet uitleggen, die zet vaak de hakken in het zand met allerlei voorwaarden. Waar je verder niets van ziet Vanaf het eerste begin in Amerika heb ik de kracht ingezien van mylife OmniPod. Je moet immers beseffen hoe belangrijk het voor mensen is dat zij iets kunnen opplakken, waar je verder niets van ziet, ook niet van het inbrengen van de canule. Maar natuurlijk bieden wij in ons ziekenhuis alle beschikbare insulinepompen aan. Iedereen moet uiteindelijk zelf zijn of haar eigen keuze kunnen maken. Ik heb nu gekozen voor een niet-alledaagse sport Meer dan dertig jaar is zij aan het tobben geweest met haar diabetes. In december 2010 was Chantal van der Moolen (37) uit Lelystad een van de eerste Nederlanders die overstapte op mylife OmniPod: Ik heb nu veel meer energie en ervaar echt wat vrijheid betekent! Mijn leven is helemaal veranderd. Ik voel me beter en m n diabetes is een veel mindere belasting. Ik doe gewoon alles wat ik wil doen. Voor mij is OmniPod de uitvinding van de eeuw! Het belangrijkste voordeel: je kunt de Pod heel makkelijk aanbrengen en het automatisch inschieten van de katheter is bijna pijnloos. Je zit niet meer vast aan een slangetje en je hoeft ook niks af te koppelen voor zwemmen en douchen. Vroeger was ik bang om te sporten. Soms zat ik dan veel te hoog of te laag, daar was geen pijl op te trekken. Nu heb ik gekozen voor een niet-alledaagse sport: Tang Soo Do, een spannende vecht- en zelfverdedigingssport uit Korea, waar stevig wordt uitgedeeld met handen én voeten! Voor we beginnen laat ik altijd zien waar mijn pompje zit meestal op mijn buik en de anderen weten dan dat zij me op die plek absoluut niet mogen schoppen of slaan. Het is nog niet één keer fout gegaan. Iedereen in mijn omgeving is gewend aan mijn OmniPod en ik zou hem nooit meer willen inruilen. Voor geen goud, nee, voor géén goud! DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 5

6 Drie jonge gebruikers Björn van Straaten uit Velserbroek Gewoon lekker trampoline springen Björn van Straaten is een stoere jongen van bijna negen jaar. Hij houdt van voetballen, trampoline springen, zwemmen en... natuurlijk grapjes uithalen met zijn zusje Demi. Sinds 2010 heeft hij diabetes, waarvoor hij in mei 2011 een insulinepomp kreeg: na een grondige voorbereiding en studie op internet kozen zijn ouders zonder aarzelen voor mylife OmniPod. Waterdicht, geen losse slangetjes en makkelijk aan te brengen, waren hun doorslaggevende argumenten. Het is toch een hele opgave om steeds weer je kind te moeten prikken, zegt zijn vader Marco over de insulinepen die zij gedurende een jaar gebruikten. Op dat moment had ik een collega met een insulinepomp. Hij was daar bijzonder tevreden over en geleidelijk begonnen wij te beseffen dat een pomp ook voor Björn geschikt zou kunnen zijn om een betere diabetesregulatie te bereiken. En Björn vult aan: Deze pomp is veel fijner dan spuiten. Met spuiten krijg je iedere keer een naald in je been en soms deed dat heel erg pijn. Dit pompje doet meestal geen pijn als het naaldje erin gaat, soms wel een beetje, maar dan toch veel minder dan de naald van de pen. Mijn ouders plakken hem op mijn arm of been en dan mag ik op het knopje drukken. Mahalet Hawas uit Mijdrecht Scoren op het hockeyveld Te mooi om waar te zijn Zijn moeder Mandy vertelt over het begin: Toen we over Omni- Pod lazen, dacht ik eerst: dit is een beetje te mooi om waar te zijn. Ik had contact met een moeder van een kind met OmniPod: zij waren ongelofelijk enthousiast! Toen wist ik dus dat de verhalen die ik had gelezen, ook in de praktijk blijken te werken. Daarbij werden we nog ondersteund via diabetessites en YouTube filmpjes. Maar eigenlijk hebben we de knoop doorgehakt door de positieve verhalen van die moeder en haar dochter. Inmiddels is Björn helemaal gewend aan zijn vertrouwde Pod. Zou hij dan nooit meer terugwillen naar de insulinepen? Nee, helemaal niet, zegt hij beslist, denkend aan de pijn die hij vroeger vaak voelde bij de injecties. En ik kan met mijn pompje gewoon lekker trampoline springen. Mahalet Hawas is dertien jaar en woont gezellig met haar moeder en grootouders. Ze houdt van hockey, zwemmen en shoppen met haar vriendinnen om leuke kleding op de kop te tikken. Op school vindt ze koken het mooiste vak, hoewel ze eigenlijk ook stewardess wil worden. Ze heeft sinds januari 2012 diabetes en vanaf de zomer van 2012 gebruikt ze mylife OmniPod: Veel makkelijker dan spuiten en mijn bloedglucosewaarden zijn ook nog iets verder verbeterd, zegt Mahalet tevreden. DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 6

7 Zij zit op een praktijkschool, waar ze druk in de weer is met tuinieren, oefenen in een winkel, houtbewerking, elektriciteit, lassen, kleren maken en koken. Thuis heeft ze inmiddels al uiensoep gemaakt, cupcakes en koekjes gebakken. Die vallen bij iedereen in de smaak! Tweemaal per week is Mahalet op het hockeyveld voor de training en daarnaast is er nog de wekelijkse wedstrijd: Ik deed eerst aan turnen, maar dat vond ik niet meer zo leuk. Omdat mijn moeder vroeger op hockey zat, hadden we nog sticks in huis, waarmee ik kon spelen. En zo kwam ik op het idee om zelf ook op hockey te gaan. Lekker proberen te scoren en natuurlijk is het heel gezellig met de andere meiden. Niet meer hoeven prikken Toen Mahalet diabetes kreeg, was dat natuurlijk een grote schrik: Drie dagen moest ik in het ziekenhuis blijven, waar ze me alles leerden over diabetes. Ik vond het eerst wel eng om te spuiten, maar na twee weken ging dat wel goed. In het ziekenhuis was ook een jongen van negen. Samen gingen we naar de sportzaal om te kijken hoe onze diabetes reageerde op de sport. Ik heb een half jaar insuline gespoten met de pen en toen leerde ik iemand kennen met OmniPod. Dat leek me heel makkelijk, niet meer hoeven prikken en je kunt er gewoon mee zwemmen. Ik draag de Pod meestal op mijn buik, zeker bij het hockey, dan heb ik er helemaal geen last van. Maar hij zit ook wel eens op mijn arm. Ik vind de Pod echt een grote verbetering vergeleken met vroeger! Ik voel me goed en heb veel vertrouwen in de toekomst. Jill Vankan uit Heerlen Springen van de duikplank Jill Vankan is pas vijf jaar, maar weet al veel over haar diabetes. Ze praat honderduit over het pompje, prikken en koolhydraten. Ze voelt zich thuis in het zwembad, hangt tijdens de gym graag aan de touwen en is stapelgek op haar hond Tommy. In de zomer van 2012 werd bij haar diabetes ontdekt, juist toen zij met haar ouders Joyce en Joost terugkwam uit Mexico. En op 5 december van dat jaar bracht Sinterklaas een wel heel bijzonder cadeau: een handig pompje dat je op je buik kunt plakken. Op de eerste vraag hoe het nu met haar gaat, luidt het antwoord van Jill volmondig goed. In de eerste maanden was het niet leuk dat voortdurend haar broek naar beneden moest, als haar vader of moeder insuline wilde injecteren. Voor Jill was dat niet fijn en ze kreeg er ook steeds meer moeite mee, zegt Joyce. Op dat moment maakte de tante van Joost al gebruik van mylife OmniPod: We zijn met haar gaan praten en hebben alles goed bekeken. Ook Jill was erg enthousiast hierover. Probleem was alleen dat er in ons ziekenhuis op dat moment nog geen ervaring was met OmniPod. Dus wilden ze Jill een ander pompje met zo n slang geven. Maar dat zag Jill hoe klein ze ook was helemaal niet zitten. Dan maar liever doorgaan met spuiten... Drie dagen op proef Na lang praten en doorvragen kwam er uiteindelijk een Pod, die Jill op proef drie dagen mocht dragen. En dat was het begin van een nieuwe start. Het gaat nu allemaal prima, zegt Joyce. De diabetesregulatie is goed en Jill is helemaal gewend aan dit pompje. Natuurlijk vind je het naar dat je kind diabetes heeft, maar als het dan zo is, wil je haar leven toch zo aangenaam mogelijk maken. En Joost vult aan: OmniPod is ook erg handig tijdens autoritten. Jill zit achterin, meet zelf haar bloedglucose en geeft daarna de meter/afstandsbediening aan ons door. Vanaf de voorbank kunnen wij dan haar insuline regelen, je hoeft er de auto niet eens voor aan de kant te zetten. En Jill zelf? Zij heeft helemaal geen last van haar Pod, omdat ze er prima mee kan slapen, zwemmen en spelen met haar lieve Tommy. DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 7

8 De diabetesverpleegkundige Diny Brands, diabetesverpleegkundige, Geldrop Iedereen die kan lezen, kan omgaan met mylife OmniPod Meer dan de helft van de mensen met diabetes ziet een overstap aanvankelijk niet zitten, wanneer zij een insulinepomp krijgen geadviseerd. Soms kost het wel een jaar wikken en wegen, voordat zij toe zijn aan deze andere manier van insulinetoediening. Gebruiksgemak is dan ook een belangrijk punt om mensen over de streep te trekken, zegt diabetesverpleegkundige Diny Brands. Met de komst van de tweede versie van OmniPod in het najaar van 2012 is het gebruik in het leven van alledag nog makkelijker geworden, vindt Diny. Om de verschillen zelf te ervaren droeg zij Ik ben van mening dat een insulinepomp enkele dagen de bijdraagt aan een betere diabetesregulatie. beide varianten van de Pod op haar buik: Dankzij de nieuwe Pod is de kans weer kleiner dat je ergens achter blijft hangen. Mooi is ook dat de teflon canule in de Pod nu gekleurd is en dus beter zichtbaar. En als je met de Pod voorover bukt, voel je al helemaal niet meer dat er een pompje op je buik zit. Diny Brands is vanaf 1990 diabetesverpleegkundige in het St. Anna Ziekenhuis in Geldrop. Zij heeft dus heel wat ontwikkelingen in de diabeteszorg meegemaakt, zoals de opkomst van de zelfcontrole en de insulinepomp. In Geldrop zijn veertienhonderd mensen met diabetes onder behandeling, 240 van hen hebben een insulinepomp. Lange tijd was Diny ook werkzaam in een instructieteam om mensen thuis alles uit te leggen over het hoe en waarom van de insulinepomp. Om ook op een andere manier contact te hebben met mensen met diabetes zit Diny in de redactiecommissie van Diabc, het maandblad van de Diabetesvereniging Nederland. Maar niet een pompje met een infuusslang Als diabetesverpleegkundige ben ik van mening dat een insulinepomp bijdraagt aan een betere diabetesregulatie, maar als iemand er nog niet klaar voor is, dan houdt het op. Het komt regelmatig voor dat mensen aanvankelijk niet willen, steeds zo n ding aan je lijf... Maar als ze eenmaal een insulinepomp hebben, dan zijn ze er wel blij mee. Zo ook bij Wout Jordaan: de laatste jaren ging zijn HbA1c steeds verder omhoog, dus ik adviseerde hem over te stappen op de pomp. Maar hij zag dat wegens praktische bezwaren beslist niet zitten. En ik had nog wel meer patiënten die om diverse redenen een insulinepomp zouden willen, maar niet een pompje met een infuusslang. Toen Diny hoorde over het nieuwe insulinepompsysteem mylife OmniPod, was ze meteen enthousiast. In overleg met leverancier Ypsomed werd het St. Anna Ziekenhuis in Geldrop een van de eerste centra waar mensen OmniPod konden gaan gebruiken. Ik wilde heel graag meteen in Nederland starten met deze pomp, omdat ik ervan overtuigd was dat dit echt een vernieuwend product is, waar mensen belangstelling voor hebben. Toen ik aan Wout vertelde over OmniPod, hoefde hij niet lang na te denken. Aan nieuwe patiënten laat ik alle insulinepompen zien die beschikbaar zijn. Ik bespreek dan op een neutrale manier de technische mogelijkheden en de aspecten van het gebruik. Uiteindelijk kunnen zij dan zelf een goede keuze maken. De Pod is klein en makkelijk Volgens Diny maakt het voor de diabetesregulatie niet veel uit welke insulinepomp wordt gebruikt. De keuze zal dan ook vooral gebaseerd zijn op praktische punten, zoals wel of geen losse infusieset en andere gebruiksmogelijkheden. De Pod is klein en makkelijk met één hand aan te brengen, waarbij je de infuusnaald niet ziet. Omdat er geen los slangetje nodig is, valt de pomp minder op en voelen mensen zich vrijer. Ook na douchen en zwemmen blijft de pleister van de pomp prima drie dagen zitten. En verder is de combinatie van afstandsbediening en bloedglucosemeter (PDM) natuurlijk heel handig. Een algemeen advies aan pompgebruikers en dus ook bij gebruik van OmniPod is in ieder geval ook een insulinepen bij je te hebben voor het geval dat. Hoewel storingen aan een insulinepomp niet vaak optreden, moet je toch voorbereid zijn op bijzondere gebeurtenissen, zegt Diny. Er kan soms een verstopping optreden, waardoor het nodig is de Pod te vervangen. Ypsomed kent trouwens een uitstekende 24-uurs service. Mocht je je tas met de PDM kwijtraken, dan heb je binnen twee uur weer een nieuw exemplaar in je bezit. DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 8

9 De Pod is klein en makkelijk met één hand aan te brengen, waarbij je de infuusnaald niet ziet. Omdat er geen los slangetje nodig is, valt de pomp minder op en voelen mensen zich vrijer. Mensen leren heel makkelijk hoe OmniPod werkt, dankzij het gebruiksvriendelijke menu in de afstandsbediening. Iedereen die kan lezen, kan omgaan met deze pomp, is de ervaring van Diny. Ook de aanvraag voor nieuwe gebruikers verloopt volgens haar soepel. Wanneer een patiënt heeft besloten over te stappen op OmniPod, stuurt Diny een aanvraagformulier naar een medisch postorderbedrijf, dat vervolgens de toestemming regelt met de zorgverzekeraar. Wanneer dat rond is, komt een medewerker van Ypsomed naar het ziekenhuis of thuis om de patiënt persoonlijk alles uit te leggen over de werking van OmniPod. Uiteraard gaat het hierbij om een technische instructie en worden er nooit adviezen gegeven over de behandeling. Vaak veel minder insuline Iedere Pod kan tot maximaal tweehonderd eenheden insuline bevatten, bedoeld voor drie dagen. Wie meer dan tweehonderd eenheden in drie dagen nodig heeft, kan dus geen gebruik maken van deze pomp. Maar de ervaring leert dat mensen met een pompje vaak veel minder insuline gebruiken dan met een insulinepen, zegt Diny. Door de continue toediening van insuline werkt die beter, is er minder resistentie, zodat er ook minder insuline nodig is. Voordat Wout aan de pomp ging, injecteerde hij wel 250 eenheden in drie dagen, maar ik durfde de uitdaging aan. Met OmniPod heeft hij nu nog maar 150 eenheden insuline nodig. En zijn HbA1c is gedaald van gemiddeld 75 naar 42 mmol/ mol (negen naar zes procent)! DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 9 Alles doen om mijn lichaam gezond en fit te houden Hij kreeg al jaren het advies een insulinepomp te gaan gebruiken, maar hij wilde die overstap niet maken. Zo n los slangetje is veel te lastig met sjouwen en tillen op mijn werk, een carnavalsgroothandel. Er is dan altijd een risico dat ik ergens achter zou blijven haken, aldus Wout Jordaan (52) uit Eindhoven. Toen ik mylife OmniPod ontdekte, hoefde ik niet lang na te denken. Regelmatig ga ik naar de sportschool, waar ik actief ben met gewichten, roeien, fietsen en alles wat goed is om mijn lichaam gezond en fit te houden. Voordat ik begin, meet ik mijn bloedglucose en tijdens het sporten stop ik de insulineafgifte van OmniPod. Na afloop zet ik hem gedurende twee uur op 25 procent minder van de basale toediening, dat blijkt heel goed te werken. Mijn leven is dankzij OmniPod echt verbeterd, zegt Wout. Op zich vond ik vroeger de insulinepen niet zo n probleem. Maar je moet wel heel vaak spuiten en dat is dan toch wel lastig. Ook tijdens de grote muziekfestivals die ik regelmatig bezoek. Nu kan ik met de PDM-afstandsbediening wat extra insuline toedienen op ieder moment dat het nodig is. Geweldig ook dat je de Pod met douchen en zwemmen gewoon kunt laten zitten. Als je je leven met diabetes goed op de rit kunt krijgen, dan is dat toch mooi?! Ik voel me net zo gezond als ieder ander. Ik ben blij dat ik nu leef en dat ik gebruik kan maken van deze nieuwe techniek.

10 De gebruiker George Hop, gebruiker OmniPod, Heerlen Het is fijn om het nieuwste van het nieuwste te hebben Als vroeger zijn insulinepomp weer eens letterlijk in het water viel, kon hij deze met behulp van het infuusslangetje makkelijk naar boven halen. George Hop (62) uit Heerlen lacht er nog hartelijk om, als hij terugdenkt aan zijn avontuurlijke boottochten over de Maas, samen met zijn vrouw Tiny. Maar verder zat dat slangetje alleen maar in de weg, wanneer hij aan het klussen was. Je blijft ergens aan haken, de canule schiet uit je huid en voordat je het weet is je diabetes ontregeld, herinnert George zich. Daarom is hij nu blij met mylife OmniPod. Hij heeft 25 jaar diabetes en het begin herinnert hij zich nog als de dag van gisteren. Wij waren met mijn vrouw en twee kinderen voor een weekje in Luxemburg en daar begon ik veel te drinken en te plassen. Ik liep met een tas vol drank door de stad en s nachts moest ik er vier of vijf keer uit, dus slapen was er ook niet meer bij. Toen we thuis kwamen, kon ik steeds slechter zien. De dokter begreep niet dat ik nog in staat was om te lopen, toen hij een bloedglucose van boven de veertig had gemeten. Ik leerde insuline spuiten op een sinaasappel. Korte tijd injecteerde ik met een spuitje, maar mijn bloedsuikers schoten van hoog naar laag en omgekeerd, van 2,5 naar Toen ik begon met de insulinepen, verbeterde mijn diabetesregulatie iets, maar echt goed ging het toch ook niet. Bungelen boven het water Tien jaar geleden kreeg George een insulinepomp die enig soulaas zou moeten bieden om zijn bloedsuikers te verbeteren. Zo n pompje op zich kan natuurlijk prima zijn, maar het pro- DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 10

11 Ruim een jaar gebruik ik nu OmniPod en ik moet zeggen bleem was dat de infuusnaald dat het stukken beter gaat met voortdurend uit mijn huid mijn diabetes. De belangrijkste werd getrokken. Ik heb altijd oorzaak is natuurlijk dat dit veel geklust, niet alleen bij pompje stevig vast zit en dat ons thuis, maar ook bij vrienden en bekenden. Je bukt, ik hem niet steeds uit het water hoef op te vissen... sjouwt met zware spullen, klimt op een trap... Voortdurend zijn er momenten dat je met je slangetje ergens achter kunt blijven haken. En als je de pomp in het borstzakje van je overhemd stopt, dan kan ie er bij bukken ook weer makkelijk uitvallen. Dus gebeurde het ook wel dat mijn pompje plots de Maas in viel, wanneer wij met onze boot een tochtje maakten. Als je geluk had, bleef hij nog net boven het water bungelen... Ik kon hem altijd aan het slangetje weer omhoog trekken, maar natuurlijk was ook dan de infuusnaald losgeraakt. Toen weer een gebruiksperiode van zijn pomp was verstreken, vertelde zijn diabetesverpleegkundige over het nieuwe systeem van mylife OmniPod. Zo n pompje zonder infuusslang zag ik direct wel zitten. Ik draag hem nu meestal aan de zijkant van mijn lichaam, net boven de broekriem, dan heb ik er het minste hinder van. Ik heb hem nog niet op mijn arm gehad, maar dat wil ik ook eens gaan proberen. Ruim een jaar gebruik ik nu OmniPod en ik moet zeggen dat het stukken beter gaat met mijn diabetes. De belangrijkste oorzaak is natuurlijk dat dit pompje stevig vast zit en dat ik hem niet steeds uit het water hoef op te vissen... Passie voor vissen Over vissen gesproken... Als zesjarig ventje maakte George samen met zijn vader een eigen vijver in de tuin en vanaf dat moment heeft hij een bijzondere passie voor alles wat met vissen te maken heeft. Niet alleen heeft hij nu achter zijn huis een fraaie tropentuin met vijver, hij is ook bijzonder actief binnen de Nederlandse Bond Aqua Terra (NBAT). Als keurmeester van aquariums en terrariums heeft hij contact met andere leden in het hele land. Daarnaast houdt hij lezingen over de meest uiteenlopende vissen en schrijft hij artikelen en maakt hij foto s voor het verenigingstijdschrift, zijn lijfblad Het Aquarium. Ooit was George in Thailand om te spreken met exporteurs van tropische vissen en natuurlijk ook om zelf een hengeltje uit te gooien en foto s te maken van de meest exotische soorten. lengte in een openbaar gebouw. George heeft ze allemaal mogen keuren. Kris-kras door Nederland Tijdens de landelijke keuringen rijd ik samen met een andere keurmeester kris-kras door Nederland, soms wel vijftienhonderd kilometer in een weekend, op zoek naar de nieuwe landskampioen. Dat zijn vermoeiende autoritten, maar dankzij OmniPod gaat het prima. Omdat mijn diabetesregulatie is verbeterd en ik veel minder hypo s heb, voel ik me goed en ga ik ontspannen de weg op. En tijdens het rijden kan ik eventueel wat eten en bolussen, zodat we op tijd aankomen op de plaats van de keuring. Om de lange autoritten te compenseren gaat George iedere week naar de sportfysio, waar hij zich uitleeft op de loopband met een steile hoek. Zo loop ik makkelijk de halve Cauberg op en daar voel ik me goed bij. Toen ik nog op de LTS zat, heb ik meegedaan aan wedstrijden hoogspringen. In die tijd bereikte ik de vierde plaats van Nederland, maar dat zou me nu niet meer lukken... Een stevige wandeling op de band gaat prima en ik houd mijn bloedglucose onder controle. Ontwikkelingen bijhouden Natuurlijk zou het handig zijn als er wat méér insuline in de Pod zou kunnen voor langere tijd, maar ik begrijp ook wel dat een canule niet steeds op dezelfde plek kan blijven zitten en dat je steeds moet afwisselen. Wat nog een mooi detail is: als je de pleister met de Pod van je lichaam afhaalt, is de huid eronder helemaal schoon. Vroeger bleven er altijd lijmresten achter na verwijdering van een losse infuusset met slangetje. Uiteraard verlang ik ook naar het moment dat er een continue bloedglucosesensor komt die iedereen kan gebruiken en dat je dan niet meer hoeft te prikken. Daar wordt al zo lang over nagedacht, maar inmiddels heb ik wel een lade vol liggen met een vracht afgedankte bloedglucosemeters. Na ruim een jaar OmniPod kan ik wel zeggen dat ik blij ben met dit moderne hulpmiddel. Ik vind het fijn om het nieuwste van het nieuwste te mogen hebben en om ontwikkelingen bij te houden. Er zijn in Nederland meer dan honderd verenigingen voor houders van een aquarium of terrarium, die weer zijn gebundeld in vijftien districten. De NBAT organiseert regel - matig wedstrijden, zowel regionaal als landelijk, waarbij leden hun aquarium of terrarium kunnen laten beoordelen op een vijftiental punten. Zoals de samenstelling van de dierengroep, esthetische vormgeving en verlichting, plantengroei, hulpmiddelen, techniek en de wijze waarop het object in de omgeving is geplaatst, vertelt George. Het formaat van een aquarium is niet van belang voor de schoonheid ervan, vindt hij. Zo kan een handzaam nano-aquarium op de schoorsteenmantel net zo veel vreugde brengen als een aquarium van tien meter DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 11

12 Het bedrijf Ypsomed ontwikkelt en fabriceert injectiesystemen voor zelfbehandeling bij o.a. diabetes; is ontstaan uit het voormalige Disetronic Medical Systems; opereert internationaal vanuit het hoofdkantoor in Burgdorf, Zwitserland. DIABETES DOCUMENT De producten mylife Diabetescare De serie producten en diensten van mylife Diabetescare richt zich op mensen met diabetes en biedt alles wat nodig is voor eenvoudige en betrouwbare zelfbehandeling. Tweede druk: mei 2015 Eerste druk: maart 2013 Een uitgave van Herbschleb & Slebos Postbus ZG Hoogland T (033) E W diabetesdocument.nl Interviews en fotografie: Guus Herbschleb Vormgeving: Frans Slebos De Pod kan drie dagen op de huid blijven zitten, ook tijdens douchen en zwemmen. De Personal Diabetes Manager is bloedglucosemeter en afstandsbediening ineen. Met een injectiespuit wordt de Pod vóór het aanbrengen gevuld met insuline. Diabetes Document is een onregelmatig verschijnende uitgave die de persoonlijke mening weergeeft van gebruikers (mensen met diabetes en hun zorgverleners) van producten en/of diensten. mylife OmniPod De insulinepomp zonder losse infusieset Het insulinetoedieningssysteem mylife OmniPod bestaat uit een insulinepompje (de Pod) en een Personal Diabetes Manager (PDM), dat is een bloedglucosemeter én afstandsbediening voor de Pod ineen. Het pompje heeft de vorm van een klein half ei (maar dan nog wat platter), dat je met behulp van een pleister direct op de huid plakt. Een aparte infusieset en losse slangetjes zijn hiermee overbodig. De canule wordt automatisch ingebracht met één druk op de knop van de PDM. De Pod kan tot maximaal tweehonderd eenheden insuline bevatten. Voordat je het pompje op het lichaam aanbrengt, kun je het met behulp van een spuitje makkelijk vullen met insuline. Het pompje blijft drie dagen op de huid zitten en moet daarna worden vervangen. De Pod is waterdicht en kan dus bij douchen en zwemmen gewoon blijven zitten. Dit insulinepompsysteem is het enige in zijn soort dat op dit moment in Nederland verkrijgbaar is (mei 2015). Meer weten? Kijk op of neem contact op met Ypsomed Nederland, telefoon Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Uitspraken van de geïnterviewden komen voor hun rekening en hoeven niet de mening te zijn van de uitgever en/of de leverancier van het beschreven product. Meningen van geïnterviewden dienen niet te worden opgevat als een vanzelfsprekend advies aan anderen, omdat individuele situaties van elkaar kunnen verschillen. Wie belangstelling heeft voor een in dit Diabetes Document beschreven product of dienst, kan het beste contact opnemen met zijn of haar diabeteszorgverlener, of rechtstreeks met de genoemde leverancier. Bedrijven en instellingen die hun product of hun dienst in een toekomstig Diabetes Document willen belichten door middel van interviews en fotografie, kunnen contact opnemen met de uitgever. DIABETES DOCUMENT mylife OmniPod van Ypsomed 12

De mylife OmniPod van Ypsomed. Met OmniPod kleinere kans op foutief prikken en huidinfecties

De mylife OmniPod van Ypsomed. Met OmniPod kleinere kans op foutief prikken en huidinfecties DIABETES DOCUMENT De mylife OmniPod van Ypsomed De ouders van Björn van Straaten Wij wilden gewoon het beste voor ons kind! Fred Storms, internist Met OmniPod kleinere kans op foutief prikken en huidinfecties

Nadere informatie

Kies voor eenvoud. De eerste insulinepatchpomp nu zelfs nog kleiner!

Kies voor eenvoud. De eerste insulinepatchpomp nu zelfs nog kleiner! Kies voor eenvoud. De eerste insulinepatchpomp nu zelfs nog kleiner! Het insulinemanagementsysteem zonder infuussets, met slechts twee onderdelen Klein, lichtgewicht en waterdicht: de Pod Intuïtief en

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

Informatie voor omnipodgebruikers

Informatie voor omnipodgebruikers Informatie voor omnipodgebruikers Deze folder bevat praktische informatie voor de omnipod-gebruiker. Met het woord pod in deze folder bedoelen we het apparaatje (insulinereservoir, canule en pomp ineen)

Nadere informatie

Informatie voor de omnipodgebruiker

Informatie voor de omnipodgebruiker Informatie voor de omnipodgebruiker Inhoudsopgave Informatie voor de omnipodgebruiker blz 3 Hoe te handelen bij een (onverwachte) lage glucose blz 4 Hoe te handelen bij een (onverwachte) hoge glucose blz

Nadere informatie

Geschreven en geillustreerd door Sandra J. Hollenberg (Malcolm s Oma Sandy) Auteur van MIJN EIGEN TYPE 1 DIABETES BOEK Vertaald door Anne de Graaf

Geschreven en geillustreerd door Sandra J. Hollenberg (Malcolm s Oma Sandy) Auteur van MIJN EIGEN TYPE 1 DIABETES BOEK Vertaald door Anne de Graaf Geschreven en geillustreerd door Sandra J. Hollenberg (Malcolm s Oma Sandy) Auteur van MIJN EIGEN TYPE 1 DIABETES BOEK Vertaald door Anne de Graaf Editie 2010 Sandra J Hollenberg Extra kopieën zijn gratis

Nadere informatie

Handleiding voor de insulinepomp Voor kinderen

Handleiding voor de insulinepomp Voor kinderen Handleiding voor de insulinepomp Voor kinderen Albert Schweitzer ziekenhuis maart 2013 pavo 0953 Inleiding Jij gaat starten met je insulinepomptherapie. Je hebt inmiddels al veel informatie en adviezen

Nadere informatie

Praktische informatie voor insulinepompgebruikers

Praktische informatie voor insulinepompgebruikers Praktische informatie voor insulinepompgebruikers Deze folder bevat praktische informatie voor de insulinepompgebruikers. Hoe te handelen bij: Het verwisselen van de naald/katheter - Haal een ampul insuline

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

VOORBEREIDEN POMPTHERAPIE

VOORBEREIDEN POMPTHERAPIE VOORBEREIDEN POMPTHERAPIE 1176 Inhoudsopgave Starten met een pomp... 3 Voor- en nadelen van een insulinepomp... 3 Insulinepomptherapie... 4 Voorwaarden... 4 Gang van zaken: start pomptraject... 5 Dagelijks

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

Help, ik heb Type 1 Diabetes!

Help, ik heb Type 1 Diabetes! Help, ik heb Type 1 Diabetes! Handige weetjes en feitjes voor je spreekbeurt over Type 1 Diabetes Een uitgave van: Wat is diabetes? Diabetes is een ziekte. Er is dan een probleem met de insuline in je

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Insulinepomptherapie Adviezen en instructies.

Insulinepomptherapie Adviezen en instructies. Insulinepomptherapie Adviezen en instructies www.nwz.nl Inhoud Bereikbaarheid diabetesteam 3 Pomp met infusie-set of pod met PDM 4 Hypoglykemie - hypo 4 Hyperglykemie - hyper 5 Wat doet u bij een defecte

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Insulinepomp- therapie bij kinderen

Insulinepomp- therapie bij kinderen Insulinepomp- therapie bij kinderen Algemene informatie voor ouders en kind Insulinepomptherapie Insulinepomptherapie is één van de behandelmethodes van diabetes mellitus. Het moet gezien worden als een

Nadere informatie

Insulinepomptherapie. Adviezen en instructies. gemini-ziekenhuis.nl

Insulinepomptherapie. Adviezen en instructies. gemini-ziekenhuis.nl Insulinepomptherapie Adviezen en instructies gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Bereikbaarheid diabetesteam 3 Pomp met infusie-set of pod met PDM 3 Hypoglykemie - hypo 4 Hyperglykemie - hyper 4 Geen effect

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

-MEDISCH- december 2009

-MEDISCH- december 2009 -MEDISCH- 8 -Medisch- Overstappen op een insulinepomp: ja of nee? Minder pieken en dalen, meer kwaliteit van leven De overstap op een insulinepomp is voor veel mensen nog een brug te ver. Jammer, want

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

www.diabetesopschool.nl

www.diabetesopschool.nl Informatie begeleiding schoolkamp Deze informatie is bestemd voor mensen die een schoolkamp begeleiden waaraan een kind met diabetes deelneemt. Als begeleiders weten hoe zij moeten handelen in bepaalde

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Informatie voor de insulinepompgebruiker

Informatie voor de insulinepompgebruiker Informatie voor de insulinepompgebruiker Inhoudsopgave Algemene zaken bij gebruik van de insulinepomp blz 3 Hoe te handelen bij een (onverwachte) lage glucose blz 3 Hoe te handelen bij een (onverwachte)

Nadere informatie

Pompen en software van Ypsomed voor betrouwbare insulinetherapie. mylife YpsoPump, het nieuwe intuïtieve insulinepompsysteem

Pompen en software van Ypsomed voor betrouwbare insulinetherapie. mylife YpsoPump, het nieuwe intuïtieve insulinepompsysteem DIABETES DOCUMENT Pompen en software van Ypsomed voor betrouwbare insulinetherapie Chantal Clements, product manager Ypsomed mylife YpsoPump, het nieuwe intuïtieve insulinepompsysteem Lynn Emonds, dol

Nadere informatie

Geen piercing maar een button

Geen piercing maar een button INFORMATIE Geen piercing maar een button 2 INFORMATIEBOEKJE noortje 2 INFORMATIEBOEKJE noortje Hoi, ik ben Noortje Hallo, ik ben Noortje. Ik ben negen jaar en zit in groep zes. Ik hou van knutselen en

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes U bent zwanger en halverwege de zwangerschap krijgt u te horen dat u diabetes heeft. Er komt dan veel op u af. U wilt weten wat zwangerschapsdiabetes precies

Nadere informatie

Geen piercing maar een button

Geen piercing maar een button INFORMATIE Geen piercing maar een button 2 INFORMATIEBOEKJE noortje Hoi, ik ben Noortje Hallo, ik ben Noortje. Ik ben negen jaar en zit in groep zes. Ik hou van knutselen en buitenspelen met mijn vriendinnen.

Nadere informatie

ISABEL EN BAS VAN RHIENEN (6)

ISABEL EN BAS VAN RHIENEN (6) Als tweeling ben je nooit alleen. Maar je bent ook altijd de helft van iets. Vijf broers en zussen vertellen hoe ze samen zichzelf zijn. Tekst Nanneke van Drunen Foto s Edith Verhoeven ISABEL EN BAS VAN

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

De belangrijkste punten om te onthouden zijn:

De belangrijkste punten om te onthouden zijn: De belangrijkste punten om te onthouden zijn: Bij suikerziekte heeft u te veel suiker in het bloed. Dit is slecht voor uw ogen en uw nieren. U heeft daardoor ook meer kans op hart- en vaatziekten. Als

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen

Nadere informatie

Insulinepomptherapie was nog nooit zo eenvoudig.

Insulinepomptherapie was nog nooit zo eenvoudig. Insulinepomptherapie was nog nooit zo eenvoudig. Accu-Chek insulinepomptherapie Niet iedere dag is hetzelfde. Afwisseling maakt het leven leuk, maar vraagt ook om de nodige flexibiliteit voor mensen met

Nadere informatie

Insulinepomptherapie

Insulinepomptherapie Insulinepomptherapie In deze brochure kunt u alles lezen over InsulInepomptherapIe en een goed beeld krijgen van de voor- en nadelen. ook worden begrippen die te maken hebben met InsulInepomptherapIe uitgelegd.

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat

Nadere informatie

OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker

OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker Supplement informatiewijzer oncologie OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Bewegen tijdens de behandeling van kanker 2.1 Instructie 2.2 Doel 2.3 Bespreking

Nadere informatie

Insulinepomp- therapie bij kinderen

Insulinepomp- therapie bij kinderen Insulinepomp- therapie bij kinderen Algemene informatie voor ouders en kind Insulinepomptherapie Insulinepomptherapie is één van de behandelmethodes van diabetes mellitus. Het moet gezien worden als een

Nadere informatie

De epilepsie van Annemarie Als je hersens soms op hol slaan

De epilepsie van Annemarie Als je hersens soms op hol slaan Annemarie begreep er niks van. Had ze zo raar op de grond liggen doen? Wat stom. Zelf wist ze alleen nog maar dat haar buik naar aanvoelde en dat ze heel bang werd. Van de rest wist ze niets. Annemaries

Nadere informatie

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan! inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

Wat je moet weten over je insulinepomp

Wat je moet weten over je insulinepomp Wat je moet weten over je insulinepomp gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Hoe kun je de diabetesverpleegkundige en dokter bereiken? 3 Pomp met infusie-set of pod met PDM 4 Zo verwissel je de infusie-set,

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Ik ben voel ziek me niet lekker

Ik ben voel ziek me niet lekker Diabetesstrip Ik ben voel ziek me niet lekker Ik voel Ik me ben niet ziek lekker. Ik voel me moe, moet vaak plassen en veel drinken, zie wazig en val af. 2 Gluky heeft diabetes Naar het ziekenhuis Naar

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care Op bezoek S bij Sam op de Intensive Care Hoi, ik ben Sam en ik lig op de Intensive Care S Ik heb een fotoboekje gemaakt. Zo kun je alvast zien waar ik ben en wat iedereen op de afdeling doet. Natuurlijk

Nadere informatie

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan.

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan. Geelzucht Toen ik 15 was, kreeg ik geelzucht. De ziekte begon in de herfst en duurde tot het voorjaar. Ik voelde me eerst steeds ellendiger worden. Maar in januari ging het beter. Mijn moeder zette een

Nadere informatie

Dubbelspel. Alan Durant

Dubbelspel. Alan Durant Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij

Nadere informatie

Kies voor eenvoud. mylife OmniPod de slangloze insulinepatchpomp.

Kies voor eenvoud. mylife OmniPod de slangloze insulinepatchpomp. Kies voor eenvoud. mylife OmniPod de slangloze insulinepatchpomp. Het insulinemanagementsysteem met maar twee onderdelen Klein, lichtgewicht en waterdicht: de Pod Geautomatiseerd en vrijwel pijnloos inbrengen

Nadere informatie

Informatie voor de omnipodgebruiker

Informatie voor de omnipodgebruiker Informatie voor de omnipodgebruiker Inhoudsopgave Algemene zaken bij gebruik van de omnipod blz 3 Hoe te handelen bij een (onverwachte) lage glucose blz 4 Hoe te handelen bij een (onverwachte) hoge glucose

Nadere informatie

Accu-Chek Insight. De insulinepomp waarmee kinderen gewoon zichzelf kunnen zijn.

Accu-Chek Insight. De insulinepomp waarmee kinderen gewoon zichzelf kunnen zijn. Accu-Chek Insight De insulinepomp waarmee kinderen gewoon zichzelf kunnen zijn. Accu-Chek insulinepomptherapie past uitstekend bij kinderen en tieners Kinderen en tieners met diabetes moeten in hun dagelijks

Nadere informatie

Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten

Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten Naar mijn vriendin 19 maart ging ik in de middag naar Den-Haag met de trein. Ik zag hier wel erg tegenop met 6 maanden zwangerschap zo,n lange reis

Nadere informatie

Daphne. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders.

Daphne. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders. Zo konden we voelen hoe is om gehandicapt te zijn. Ik zelf vond het heel leerzaam en heb

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE

PATIËNTENINFORMATIE INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE PATIËNTENINFORMATIE INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE 2 INFORMATIE BIJ OVERWEGING INSULINEPOMPTHERAPIE Algemeen Middels deze folder wil Maasstad Ziekenhuis u informeren over insulinepomptherapie.

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen Persbericht www.nachtlenzen.nl s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen Nachtlenzen; de nieuwe manier van lenzen dragen. s Avonds voor het slapen gaan, doet men de nachtlenzen

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Wie zijn jouw vrienden? Opdracht:

Wie zijn jouw vrienden? Opdracht: Wie zijn jouw vrienden? Opdracht: 1. Maak een spinnenweb van jouw belangrijkste vrienden. 2. Schrijf er telkens bij waar je die vriend hebt leren kennen. 3. Schrijf de meest positieve eigenschap als vriend

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

tje was saai. Haar ouders hadden een caravan, waarmee ze ieder jaar in de zomer naar Frankrijk gingen. Ook voor deze zomer was de camping al

tje was saai. Haar ouders hadden een caravan, waarmee ze ieder jaar in de zomer naar Frankrijk gingen. Ook voor deze zomer was de camping al Hoofdstuk 1 Echt? Saartjes mond viel open van verbazing. Maar dat is supergoed nieuws! Ze sloeg haar armen om haar vriendin heen. Waaah, helemaal te gek. We gaan naar Frankrijk. Zon, zee, strand, leuke

Nadere informatie

De MS van Tess Als elke dag onzeker is

De MS van Tess Als elke dag onzeker is Morgen gaan we naar de huisarts, zegt haar moeder s middags. Ik weet niet wat er met je is. Je bent zo moe de laatste tijd. En nu heb je ook nog last van je oog. De juf zegt dat ik misschien een bril moet,

Nadere informatie

Accu-Chek insulinepomptherapie

Accu-Chek insulinepomptherapie insulinepomptherapie insulinepomptherapie Je hebt je huidige insulinepomp alweer bijna vier jaar of je overweegt om de overstap te maken naar insulinepomptherapie. Het maken van een juiste en weloverwogen

Nadere informatie

Moeder worden, moeder zijn

Moeder worden, moeder zijn Moeder worden, moeder zijn Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Postbus 10208 1001 EE Amsterdam Telefoon: (020) 520 60 70 Fax: (020) 520 60 61 E-mail: info@eenvoudigcommuniceren.nl Website: www.eenvoudigcommuniceren.nl

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Accu-Chek insulinepomptherapie

Accu-Chek insulinepomptherapie Accu-Chek insulinepomptherapie Accu-Chek insulinepomptherapie Je hebt je huidige insulinepomp alweer bijna vier jaar of je overweegt om de overstap te maken naar insulinepomptherapie. Het maken van een

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Wanneer ze op het schoolplein rond keek, dan zag ze dat sommige kinderen blij waren en andere kinderen verdrietig.

Wanneer ze op het schoolplein rond keek, dan zag ze dat sommige kinderen blij waren en andere kinderen verdrietig. Ik wil sjoelemo (Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met kinderen tot ± 12 jaar) Een verhaaltje om in de klas voor te lezen. Een oefening om te doen in het gezin. Dit verhaaltje gaat over gevoelens;

Nadere informatie

ALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst

ALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst Voorproefje ALLES DUBBEL Survivalgids voor startende tweelingmama s Denise Hilhorst Inhoud Dubbel van start 7 Dubbel ervaren 8 Dubbel zwanger 10 Dubbel voorbereiden 19 Dubbel bevallen 25 Dubbel voeden

Nadere informatie

Suzanne Peters. Blijf bij me! liefdesroman

Suzanne Peters. Blijf bij me! liefdesroman Suzanne Peters Blijf bij me! liefdesroman Hoofdstuk 1 Katja belde aan bij het huis. Ze vond het toch wel erg spannend. Het was de tweede keer dat ze op visite ging bij de hondenfokker en deze keer zou

Nadere informatie

Met Diabetes op de Kinderafdeling van het IJsselland Ziekenhuis. Kinderafdeling IJsselland Ziekenhuis

Met Diabetes op de Kinderafdeling van het IJsselland Ziekenhuis. Kinderafdeling IJsselland Ziekenhuis Met Diabetes op de Kinderafdeling van het IJsselland Ziekenhuis Kinderafdeling IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave Pagina 1. Behandeling 2 2. Eten en koolhydraten tellen 4 3. Naar huis en dan? 6 4. De

Nadere informatie

Onco-Move. Bewegen tijdens chemotherapie

Onco-Move. Bewegen tijdens chemotherapie Onco-Move Bewegen tijdens chemotherapie Introductie De behandeling van kanker, in het bijzonder de chemotherapie en/of radiotherapie, kan aanleiding zijn tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn:

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn: A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker

Nadere informatie

Gezond thema: DE HUISARTS

Gezond thema: DE HUISARTS Gezond thema: DE HUISARTS 1. Wat gaan we doen? Praten over de huisarts en wat de huisarts doet. Nieuwe woorden leren over de huisarts. Het gesprek met de huisarts oefenen. 2. Wat vind ik van? Als je een-op-een

Nadere informatie

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco.

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco. 1 Het portiek Jacco ruikt het al. Zonder dat hij de voordeur opendoet, ruikt hij al dat er tegen de deur is gepist. Dat gebeurt nou altijd. Zijn buurjongen Junior staat elke avond in het portiek te plassen.

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

2c nr. 1 zinnen met want en omdat

2c nr. 1 zinnen met want en omdat OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen

Nadere informatie

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113 Inhoud Woord vooraf 7 Het allereerste begin 9 Oervaders 19 Israël als moeder 57 Wijsheid voor ouders en kinderen 83 Koninklijke vaders 113 Profetische opvoedkunde 145 Kinderen in zijn koninkrijk 177 Leerling

Nadere informatie

P Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen

P Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen Diabetes en uw apotheek Als bij u diabetes is vastgesteld, dan kunt u natuurlijk terecht bij uw apotheek. Het apotheekteam zorgt ervoor dat u: Op tijd het juiste medicijn krijgt. Medicijnen krijgt die

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

De brug van Adri. Rollen: Verteller Martje Adri Wim

De brug van Adri. Rollen: Verteller Martje Adri Wim De brug van Adri Rollen: Verteller Martje Adri Wim Daar loopt een meisje. Ze heet Martje. Ze kijkt boos en loopt langzaam. Ze weet niet waarheen. Martje kent Wim. Hij woont in dezelfde straat, maar Wim

Nadere informatie

R O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl

R O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

Niet eerlijk. Kyara Blaak

Niet eerlijk. Kyara Blaak Kyara Blaak Niet eerlijk Kyara Blaak Kyara Blaak 248media uitgeverij, Steenwijk Grafische realisatie: MDS Grafische Vormgeving Illustraties binnenwerk: Kyara Blaak Alle rechten voorbehouden. Niets uit

Nadere informatie

Diabetes type 1 en sport

Diabetes type 1 en sport Diabetes type 1 en sport informatie voor kinderen tussen de 6 en 11 jaar afdeling diëtetiek Beste ouders, In deze brochure zetten wij voor uw kind op een rijtje hoe om te gaan met diabetes type 1 en sport.

Nadere informatie