#20 jaargang 2 29 oktober OnderSpecial. De kerk van de toekomst

Transcriptie

1 #20 jaargang 2 29 oktober OnderSpecial De kerk van de toekomst

2 begeleiden toerusten spiegelen pionieren jongeren ruimte geven bureau kerkwerk advies, training en begeleiding voor kerken nu en in wording Peter Wierenga Eelko Kooistra Steven Mudde Jochem Westendorp van verwarring naar visie via bezinning naar gezamenlijk besluit samen ontwerpen en samen bouwen Op meer informatie over de kunst van samen besluiten nemen: voorbeelden, stappenplan en conferentie

3 Hoe zet je ondanks grote verschillen koers naar de toekomst? Als gemeente gezamenlijk besluiten nemen Besluitvorming in een kerkelijke gemeente is vandaag de dag vaak moeilijk. Maar het kan wél, als je er de tijd voor neemt én een Bijbelse en duidelijke route volgt. Ik noem dat christelijke besluitkunde. tekst Peter Wierenga Goede besluitvorming in een grote groep, zoals een gemeente, lukt tegenwoordig nauwelijks meer of alleen heel moeizaam. Hoe komt dat? Ik noem daarvoor vijf redenen. 1. Duidelijke en sterke meningen Mensen hebben tegenwoordig over van alles en nog wat een eigen mening. En die willen ze uiten ook. In onze tijd en cultuur zit daar vaak gelijk een lading aan gevoelens, gedachten, tradities en ervaringen achter. Hierdoor is besluitvorming op basis van verstand en argumenten moeilijker geworden. 2. Wat ik vind, zeg ik ook De mondigheid van kerkmensen is gegroeid. Wij postmoderne mensen vinden het bovendien lastig om datgene wat ik vind en wat de ander vindt op één lijn te krijgen en zo tot een gezamenlijke mening en besluitvorming te komen. 3. De Bijbel is minder eenduidig dan we zouden willen De verschillende meningen en besluiten over vraagstukken als de vrouwelijke diaken, schepping of evolutie, de positie van Israël, of de ruimte voor homo s, maken duidelijk dat de Bijbel door mensen op heel verschillende manieren gelezen en uitgelegd wordt. Het argument dat onze eigen tijd en cultuur sterk verschillen van die uit de Bijbel wordt daarbij steeds belangrijker. Onze eigen lezing, interpretatie en toepassing krijgen steeds meer ruimte. Dat maakt besluitvorming plaatselijk en in een kerkverband ingewikkeld. 4. We missen de kunst om samen divers te zijn Teken al die mondige mensen eens uit. Kleur hun gevoelens en ervaringen in, veeg alle meningen, standpunten en de verschillende Bijbelse interpretaties er doorheen en het wordt duidelijk: in de meeste kerken is gezamenlijke besluitvorming zoiets als een schilderij dat door honderd mensen samen moet worden gemaakt. Dat hebben we nooit geleerd en de techniek beheersen we (nog) onvoldoende. 5. De positie van de leiding verzwakt We willen als gemeente graag een groep mensen zijn met een gezamenlijke visie en afspraken. Ons systeem was (en is) dat een kerkenraad of synode leidinggeeft, zeker als we ergens zelf niet goed uitkomen. Het grote probleem voor ons als individuele kerkmensen is echter dat we vaak Een Bijbelkring bespreekt het thema homoseksualiteit. De kring is er snel uit: relaties voor homo s zijn verkeerd; dit is niet wat God wil. Een kringlid heeft een zoon die een jaar ervoor uit de kast is gekomen. De man vertelt dat hij, na een intense worsteling met God, met zijn gevoel en met de Bijbel, er anders over is gaan denken. Maar dat ligt moeilijk binnen de kring en het gesprek stokt 86 OnderWeg #20 > Jaargang 2 > 29 oktober 2016

4 vooraf al weten hoe er besloten moet tesgaven, die aan de hele gemeente ge- verstand zetten we voors en tegens worden. Neemt de kerkenraad of de geven worden. Als je als kerk naar een op een rij. Maar we peilen ook welke synode een ander besluit, dan haken gezamenlijk besluit toe wilt werken, gevoelens (van onrust, verlangen, oud we af. verwacht je dat God daarin een stem zeer, comfortzone) bij onszelf en bij an- Principes heeft. Essentiële onderdelen van de besluitvorming zijn dus het persoonlijke en deren spelen. Pas als er evenwicht komt in ons denken en voelen, kunnen we In reactie op deze knelpunten beschrijf gezamenlijke gebed en Bijbellezen. een besluit nemen. ik hierna een methode voor christelijke besluitkunde. Deze methode betrekt Principe 4: zoek een goede balans tus- de gemeente als geheel bij de besluitvorming, waarbij de kerkenraad niet inhoudelijk, maar op een procesmatige manier leidinggeeft. Binnen deze Neemt de kerkenraad of de sen individu en gemeenschap. Laten we ons erin oefenen om onverschilliger te worden over onze eigen mening en meer te willen luisteren hoofdroute zijn diverse keuzes mogelijk. Belangrijk zijn in ieder geval de inzet synode een ander naar de mening van een ander. Paulus schrijft niet voor niets: Jullie moeten van een externe begeleider en duidelijke afspraken vooraf over het traject. Hoe gaat dit nu in zijn werk? In Handelingen 15 lezen we dat de jonge Joodse besluit, dan haken we af jezelf niet beter vinden dan een ander, of opscheppen over jezelf. Nee, jullie moeten bescheiden zijn, en een ander belangrijker vinden dan jezelf (Filip- kerk de ruimte bepaalt die de nieuwe penzen 2:3, BGT). Joods-heidense kerken gaan krijgen. Besloten moet worden welke regels en Principe 2: neem de tijd en laat wijsheid Praktijkvoorbeeld afspraken komen te vervallen, welke en inzicht groeien door Gods werk in In de zomer van 2014 komt een kerken- blijven, en welke erbij komen. Eén van mensen. raad met de volgende vraag: hoe kun- de apostelen leest het gezamenlijke Kies vooraf een afgebakende periode nen wij gemeente zijn naar de toekomst besluit van de apostelen in Jeruzalem voor het te starten traject. Hierin moet toe? De vraag wordt mede gesteld voor en zegt: In overeenstemming met voldoende tijd en plaats zijn voor be- tegen de achtergrond van het feit dat de heilige Geest hebben wij namelijk zinning door de individuele gemeen- een flink aantal gemeenteleden ver- besloten om... Mede op grond van dit teleden, de kleine groep én de hele trokken is naar andere kerken. De ker- verhaal komen we tot een viertal prin- gemeenschap. kenraad schrijft onder meer: Als warme cipes. gemeenschap zijn we sterk verdeeld Principe 3: zorg voor evenwicht in ge- over de vraag hoe we de kerkdiensten Principe 1: mensen en de heilige Geest voel en denken. willen vormgeven. Een deel van de komen samen tot een besluit. God wil dat we hem dienen met ons gemeente wil moderne, kind- en gast- Wijsheid en inzicht zijn Bijbelse Gees- gevoel en met ons verstand. Met ons vriendelijke diensten, een ander deel >> (beeld Ellagrin/Shutterstock) 87

5 Men is stil van verbazing: de uitslag blijkt unaniem te zijn Webtips Het praktijkvoorbeeld van dit artikel is verder uitgewerkt in samenwerking met de betreffende gemeente. Op de website is dat verslag te downloaden. Ook is daar informatie te vinden over een seminar waarin deze methode van christelijke besluitkunde aan bod komt. wil graag dat het blijft zoals het nu is. Twee externe adviseurs en een werkgroep zetten een route uit voor een traject van vier maanden, onderverdeeld in stappen. Na elke stap volgt een afronding en een besluit over het doel van de volgende stap. Stap 1: de gemeente start met het traject Kerkspiegel. Daarin benoemen de gemeenteleden samen en apart de sterke en zwakke kanten van de gemeente. Ze brengen ook onder woorden waar ze persoonlijk naar verlangen. Op grond van dit Spiegelbeeld zegt de gemeente: Ja, zo zijn we. En ook: Inderdaad, we hebben samen een probleem. (Reflectie: in deze stap wordt rekening gehouden met onder meer de knelpunten 1 en 4. Direct na het vormen van een mening, spreek je ook je verlangen uit. En je doet dit met elkaar.) Stap 2: de gemeente bespreekt opties voor de toekomst. Tussen de twee uitersten van modern en traditioneel worden vier extra mogelijkheden uitgewerkt. Er is gebeds- en Bijbelstudiemateriaal voorhanden, voor thuis en in kleine groepen. (Reflectie: vaak proeven voor het eerst in lange tijd de mensen elkaars nieren. Er is ruimte om voors en tegens te benoemen én rekening te houden met gevoelens. Dit geeft geestelijke en emotionele ruimte, en de gelegenheid om los te komen van eerdere standpunten. Stap 2 houdt rekening met onder meer de knelpunten 1, 2 en 4.) Stap 3: twee van de zes geschetste mogelijkheden worden verder verkend, uitgewerkt, doorgerekend en Bijbels onderbouwd. Opnieuw is er ruimte voor gebed, gesprek en studie, persoonlijk en in kleine groepen. (Reflectie: stap 3 pakt met name de knelpunten 3 en 4 aan. De gemeenteleden leren om samen te schilderen en betrekken daar nadrukkelijk de Bijbel bij.) Stap 4: de kerkenraad neemt een beslissing. De kerkenraad weegt alle gevoelens, overwegingen en gedachten die naar voren zijn gekomen in het gevolgde traject. Er moet een besluit genomen worden, terwijl er in de gemeente en binnen de raad nog geen eenheid is qua inhoud. Wel wil iedereen samen verder. Er wordt gestemd. Direct na de stemming begint een broeder te huilen, een tweede krijgt tranen in de ogen. Men is stil van verbazing: de uitslag blijkt unaniem te zijn! De kerk kan verder met het uitzetten van een nieuwe koers. (beeld Stephen Mcsweeny/Shutterstock) Vertrouwen In het beschreven traject leren gemeenteleden en kerkenraad hoe ze samen tot een besluit kunnen komen. Daarin kreeg alles een plek: meningen, gevoelens, mitsen, maren, voor- en nadelen. Aan het eind ervan kon deze gemeente verder, in vertrouwen op elkaar en op het werk van de Heer. Dat vertrouwen was gevormd in een lang proces van luisteren, praten, bidden en Bijbellezen. Zij proefden iets van dat In overeenstemming met de heilige Geest hebben wij... uit Handelingen 15. Peter Wierenga (GKv) is kerkelijk interim-werker via Bureau Kerkwerk, lid van In Between, en verbonden aan de Nederlands Gereformeerde instelling voor Toerusting. 88 OnderWeg #20 > Jaargang 2 > 29 oktober 2016