Werkatelier duurzame energieopwekking 29 januari 2019

Transcriptie

1 Werkatelier duurzame energieopwekking 29 januari 2019

2 2 Welkom door wethouder Robèrt Smits Wethouder Robèrt Smits heet alle aanwezigen van harte welkom. Het doet hem goed dat zoveel mensen tijdens dit werkatelier willen meedenken over duurzame energieopwekking. De gemeente organiseert het werkatelier niet voor niets. Duurzame energieopwekking is noodzakelijk, maar duurzame energie kun je niet zomaar opwekken. Duurzame energieopwekking neemt ruimte in beslag. En die ruimte is niet zomaar gevonden. Door middel van de werkateliers wil de gemeente erachter komen waar binnen de gemeentegrenzen eventueel duurzame energie opgewekt zou kunnen worden. Het vinden van geschikte locaties stuit bij sommigen ook op weerstand. Het is in dit verband daarom goed om te weten dat de gemeente hoe dan ook op zoek moet naar locaties waar duurzame energie kan worden op - gewekt. Het Rijk heeft Nederland namelijk opgedeeld in 31 energieregio s. En elke regio is verplicht om in 2019 een energiebod uit te brengen. In dit bod moet elke regio duidelijk aangeven hoeveel duurzame energie ze van plan is op te gaan wekken. De bedoeling is dat de optelsom van alle biedingen het antwoord vormt op het energievraagstuk waar Nederland nu voor staat. Nu kan de gemeente Bodegraven-Reeuwijk ervoor kiezen om zelf een aantal locaties voor duurzame energieopwekking aan te wijzen. Maar de gemeente Bodegraven-Reeuwijk kiest ervoor om de zoektocht naar goede locaties voor duurzame energieopwekking zoveel als mogelijk samen met haar bewoners en ondernemers in te richten. En daar wil ze dus ook dit werk - atelier voor gebruiken.

3 Het werkatelier van vanavond is niet het eerste werkatelier. In het afgelopen jaar is tijdens verschillende werkateliers geleidelijk aan duidelijk geworden op welke locaties eventueel windmolens of zonneweides zouden kunnen komen. Vanavond wordt verder ingezoomd op deze eventueel geschikte locaties. De eventueel geschikte locaties worden straks voorgelegd aan de gemeenteraad. Want uiteindelijk beslist de gemeenteraad welke locaties wel en welke locaties niet geschikt zijn. Vragen uit de zaal: De gemeente Gouda heeft nog geen een keer het gesprek met haar bewoners gevoerd over duurzame energie. De gemeente Gouda is lid van dezelfde energieregio als de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. Lukt het de gemeente Gouda om op tijd met haar inwoners in gesprek te gaan en op tijd klaar te zijn voor het uitbrengen van het energiebod? 3 - Ook de gemeente Gouda zal een bijdrage aan het energiebod moeten leveren. Daar ontkomt de gemeente Gouda niet aan. Hoe de gemeente Gouda deze bijdrage gaat leveren en of ze hierover in gesprek gaat met haar bewoners, is aan de gemeente Gouda.

4 4 Ambitie Gemeente Bodegraven-Reeuwijk De ambitie van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk is om in 2035 klimaatneutraal te zijn. Klimaatneutraliteit kan op verschillende manieren worden nagestreefd. Een belangrijke stap richting klimaatneutraliteit bestaat uit het besparen van energie. Dat is ook logisch, want hoe meer energie je bespaart, hoe minder energie je hoeft op te wekken. Een andere belangrijke stap richting klimaatneutraliteit bestaat uit het opwekken van duurzame energie. En bij het zetten van deze stap zal tijdens dit werkatelier worden stilgestaan. Als het gaat om duurzame energieopwekking dan zijn op dit moment wind en zon de belangrijkste bronnen voor elektriciteit. Naast elektriciteit is er ook duurzame warmte nodig. Dit is vooralsnog een buitengewoon complex vraagstuk. De gemeente is druk bezig om de mogelijkheden voor duurzame warmte te verkennen en volgt de ontwikkelingen hieromtrent op de voet. Maar op dit moment richt de gemeente zich om redenen van haalbaarheid eerst op wind en zon als energiebronnen. De Rijksoverheid zorgt ervoor dat een groot deel van de landelijke opgave voor duurzame energieopwekking middels wind op zee gaat gebeuren. Maar dat is niet genoeg. Ook alle gemeenten in Nederland zullen een bijdrage moeten gaan leveren. Tijdens dit werkatelier wil de gemeente Bodegraven-Reeuwijk daarom met alle aanwezigen nadenken over de opwekking van wind- en zonne-energie binnen de gemeentegrenzen. De gemeente Bodegraven-Reeuwijk heeft als het gaat om duurzame energieopwekking in 2017 een aantal uitgangspunten centraal gesteld: 1. Duurzame energieopwekking binnen de gemeentegrenzen moet coöperatief worden vormgegeven. Dat betekent onder andere dat de financiële voordelen ten bate van de lokale gemeenschap moeten komen. 2. Er moet voldoende draagvlak zijn voor de locaties waar duurzame energieopwekking gaat plaatsvinden. Het doel van dit werkatelier is om meer zicht te krijgen op de randvoorwaarden vanuit de bewoners waarbinnen duurzame energieopwekking mogelijk is.

5 Er is nog een lange weg te gaan om de ambitie van de gemeente, om in 2035 klimaatneutraal te zijn, waar te maken. Dit blijkt ook als naar de cijfers van het elektraverbruik wordt gekeken. In 2015 werd in de gemeente Bodegraven- Reeuwijk 540 Terajoule (TJ) aan elektra verbruikt. Slechts 8 TJ is toen op een duurzame manier opgewekt. In 2017 lag het elektraverbruik in de gemeente op 567 TJ. In totaal is in 2017 voor 14 TJ aan duurzame energie opgewekt. De hoeveelheid duurzaam opgewekte energie neemt dus weliswaar toe, maar het totale elektraverbruik neemt evenzogoed toe. Dit betekent dat als de gemeente haar doelstelling van klimaatneutraliteit wil behalen, er de nodige maatregelen genomen moeten worden. Deze maatregelen gaan gevolgen hebben. Het opwekken van duurzame energie neemt namelijk veel ruimte in beslag. Om hier enigszins een indruk van te krijgen is het goed om te weten dat voor het opwekken van 1 Petajoule (PJ) (1000 TJ) ongeveer 1/19 deel van de kolencentrale aan de Hemweg in Amsterdam nodig is. Wil men deze 1 PJ echter op duurzame wijze opwekken dan heeft men of 29 tot 40 windmolens of 300 tot 500 hectare aan zonneweides of woningen met zonnedaken of hectare aan biomassateelt nodig. Dat is dus een enorm ruimtelijk verschil. En ruimte is schaars. 5 Niet elke ruimte is geschikt voor duurzame energieopwekking. Het vinden van geschikte locaties voor het opwekken van duurzame energie is zodoende een enorme zoektocht. Deze zoektocht legt de gemeente Bodegraven-Reeuwijk zoveel als mogelijk samen met haar inwoners en ondernemers af. In het voorjaar van 2018 is met elkaar eerst geïnventariseerd welke locaties in de gemeente eventueel geschikt zouden kunnen zijn. In het najaar van 2018 heeft vervolgens een verdiepingsslag plaatsgevonden. Tijdens deze verdiepingsslag zijn acht moge - lijke zoekgebieden/locaties besproken. Op twee van deze acht zoekgebieden/locaties wordt nu vanavond verder ingezoomd. Deze zoekgebieden/locaties zijn de ruimte langs de N11 voor de opwekking van windenergie en de Reeuwijkse Hout voor de opwekking van zonne-energie.

6 Vragen uit de zaal: De productiefactor van een windturbine is afhankelijk van de hoeveelheid wind. Die kan variëren van geen wind tot maximale wind. De locatie van een windturbine en de hoogte van een windturbine zijn van invloed op de hoeveelheid wind die door een turbine gevangen kan worden. Met al deze zaken moet bij het plaatsen van windturbines rekening worden gehouden. Wordt bij het zoeken naar een geschikte locatie rekening gehouden met de productiefactor van windturbines? 6 - Bij de zoektocht naar geschikte locaties wordt inderdaad rekening gehouden met de productiefactor van een wind - turbine. Hierbij moet worden opgemerkt dat de productie - factor niet het enige criterium is dat wordt gehanteerd. Een windturbine die doorgaans op zee wordt geplaatst, kan vanwege zijn hoogte niet langs de N11 worden geplaatst. We moeten binnenkort van het gas af. Het elektrisch rijden neemt ook een vlucht. Dit betekent hoogstwaarschijnlijk dat het elektra - verbruik de komende jaren sterk gaat toenemen. Houdt de gemeente hier rekening mee bij het ontwikkelen van de plannen? - De gemeente houdt bij het nastreven van haar doelstelling van klimaatneutraliteit rekening met een toename van het elektraverbruik. tegelijkertijd kijkt de gemeente ook nadrukkelijk naar de ontwikkeling van allerlei warmte - oplossingen die minder te maken hebben met elektriciteits - verbruik. Maar hoe zich dit allemaal gaat ontwikkelingen is nog niet duidelijk Het is daarom terecht dat voor dit punt aandacht wordt gevraagd.

7 Duurzame energieopwekking gaat ook het nodige vragen van de netwerken. De verwachting is dat netwerken de ontwikkeling niet aan kunnen. Betrekt de gemeente de netbeheerders betrekt bij haar plannen? - De gemeente zit regelmatig met de netbeheerders aan tafel. Zo is bijvoorbeeld al met de netbeheerder Stedin afgesproken dat wanneer de gemeente de verschillende locaties heeft vastgesteld, Stedin de kosten voor de aanpassing van het net in relatie tot deze locaties gaat doorrekenen. Want het is al wel duidelijk dat er ook fors in het net zal moeten worden geïnvesteerd. Is al duidelijk wat provinciaal wel en niet kan en mag? We maken nu weliswaar lokaal plannen, maar vooralsnog lijken alle plannen nog niet in de provinciale kaders te passen. 7 - De provincie heeft onlangs aangegeven dat zij verwacht dat zij haar beleid na de provinciale verkiezingen zal gaan wijzigen en dat daarmee ook de kaders zullen worden aangepast. Stedin is verantwoordelijk voor het net in Bodegraven. Stedin lijkt een logge organisatie. Het duurt vaak lang voordat er een reactie is. Veel ondernemers klagen bovendien dat het lang duurt voordat Stedin een aansluiting realiseert. De wijze waarop Stedin lijkt te zijn georganiseerd is, gelet op de grote opgave waar we voor staan, een punt van zorg. Kan Stedin de omwenteling naar duurzame energieopwekking wel aan? - De gemeente spreekt regelmatig met Stedin. Stedin worstelt met de transitie naar duurzame energieopwekking. Net als de meeste andere netbeheerders in het land.

8 8 Duurzame energieopwekking brengt ook gevolgen voor de gezondheid met zich mee. Wordt bij de planontwikkeling ook rekening gehouden met de volksgezondheid? - Er zijn over dit onderwerp gesprekken gevoerd met bezorgde bewoners. Geluidsoverlast is bij veel mensen een van de grootste punten van zorg. Er zijn veel vormen van geluidsoverlast. Geluidsoverlast door windmolens is hier één vorm van. Het is belangrijk hierover met elkaar in gesprek te blijven. De gemeente houdt zich aan de landelijke wet- en regelgeving en volgt de ontwikkelingen en uitingen van gezondheidsorganisaties op dit punt op de voet. De gemeente wil graag aan ieders zorgen recht doen. Windmolens zijn ook s nachts actief. Het is bekend dat de geluidsgolven op een dusdanige manier kunnen resoneren dat mensen in de nabijheid van een windturbine soms letterlijk in hun bed liggen te trillen door het geluid. Wat wordt gedaan met dit soort invloeden op de gezondheid? - Geluid kan inderdaad hinder veroorzaken. Hier zal bij het bepalen van de locaties ook rekening mee worden gehouden. Er zijn verschillende soorten geluidsoverlast. Windmolens lijken nu te worden geplaatst in geluidsrijk gebied, zoals langs de N11. Wordt er ook rekening gehouden met de optelling van het geluid? - Ook hier wordt rekening mee gehouden. Voordat een locatie benut wordt, zal een milieueffectrapportage worden opgesteld, waarin ook ingegaan zal worden op het effect op het geluid. Wordt ook rekening gehouden met het rode zwaailicht dat op een windmolen staat? - Ook deze vorm van hinder zal worden meegenomen in het eindoordeel over een locatie waar eventueel windmolens kunnen worden geplaatst. Er wordt verder ook gekeken naar mogelijke aanpassingen die op andere plekken in Nederland inmiddels zijn toegepast.

9 Participatie in duurzame energieopwekking De gemeente Bodegraven-Reeuwijk vindt het belangrijk dat haar inwoners en ondernemers niet alleen mee kunnen praten en mee kunnen denken over duurzame energie opwekking, maar hier ook zelf initiatiefnemer van kunnen zijn en waar mogelijk ook zelf van kunnen profi teren. Daarom wil de gemeente de duurzame energie opwekking zoveel als mogelijk op een coöperatieve manier vormgeven. In Bodegraven-Reeuwijk is enige tijd geleden door een aantal bewoners de Energie Coöperatie Bodegraven-Reeuwijk (EC-BR) opgericht. Deze coöpe - ratie is een mooi voorbeeld van een coöperatie waar de gemeente de duurzame energieopwekking mee zou kunnen vormgeven. De EC-BR kent een aantal uitgangspunten en doelstellingen: 9 1. Iedereen kan meedoen op zijn eigen manier. 2. Open communicatie en transparantie staan centraal. 3. Inwoners van Bodegraven-Reeuwijk worden als lid van de EC-BR als het ware mede-eigenaar van wind- en zoninstallaties. 4. Er komt een omgevingsfonds voor buurtprojecten met een eigen lokaal bestuur. 5. De omgeving draagt ideeën voor projecten aan bij het bestuur van het omgevingsfonds. 6. De leden van de EC-BR beslissen in de ALV over de geldstromen zoals sponsoring van lokale duurzame projecten. Duurzame energieopwekking kost veel geld. Wil de EC-BR echt goed van de grond komen dan is dus ook veel geld nodig. Het benodigde geld probeert de EC-BR te verkrijgen via een bijdrage van haar leden, via het uitgeven van obligaties, via subsidies en via leningen van de bank. Zodra energie wordt opgewekt komen er natuurlijk ook inkomsten binnen door de verkoop van opgewekte elektriciteit. Met die gelden kunnen uiteindelijk de leningen worden afbetaald en nieuwe ontwikkelingen worden gefinancierd. Het is de bedoeling dat een deel van de opbrengsten ook zal worden ingezet ten behoeve van bijvoorbeeld buurtprojecten. Dit wil de EC-BR, conform haar uitgangspunten en doelstellingen, gaan doen via een omgevingsfonds, dat een eigen bestuur zal gaan krijgen. Het doel van de EC-BR is dus dat de samenleving van Bodegraven-Reeuwijk in meerdere opzichten van de duurzame energieopwekking in de gemeente gaat profiteren. Op dit moment werkt de EC-BR hard aan het realiseren van haar doelstellingen.

10 Vragen uit de zaal: Het is leuk om te zien dat de Energie Coöperatie Bodegraven- Reeuwijk al zover is in haar planontwikkeling. Volgt de EC-BR ook de juiste juridische procedures om haar doelen te realiseren? - Ja, vanzelfsprekend moeten zowel de gemeente als de EC-BR aan alle wettelijke procedurele eisen voldoen, willen zij ooit haar doelstellingen behalen. Wat is de relatie tussen de Coöperatie De Windvogel en de EC-BR? 10 - De EC-BR is grotendeels voortgekomen uit de Coöperatie De Windvogel. De Windvogel staat echter los van de EC- BR. De EC-BR is helemaal gericht op Bodegraven- Reeuwijk. De Windvogel is ook buiten Bodegraven-Reeuwijk actief. Wordt de gemeente volledig afhankelijk van de EC-BR of zijn er meerdere spelers die bijdragen aan de realisatie van de gemeentelijke taakstelling? - De gemeente geeft de EC-BR geen opdracht. De gemeente heeft wel veel contact met de EC-BR, omdat de doelstellingen van de coöperatie nauw aansluiten bij de doelstellingen van de gemeente. In dit verband kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de wens om de baten ten gunste te laten komen aan de bewoners. Daarbij komt de wens vanuit het Rijk dat 50% van de duurzame energieopwekking samen met bewoners en bedrijven wordt opgewekt. De energie - coöperatie sluit ook nauw aan bij deze wens van het Rijk.

11 Gaat de energieopwekking die de gemeente voor ogen heeft uiteindelijk tot stand komen via een aanbestedingsprocedure? - Nee, de gemeente bepaalt alleen de spelregels. Het is vervolgens aan bedrijven en organisaties zoals de EC- BR om volgens die spelregels duurzame energie op te wekken. Het proces dat leidt tot energieopwekking op een locatie kan men misschien het beste vergelijken met het vestigen van een bedrijf op een locatie. Het staat iedereen vrij om op een hiervoor bestemde locatie een bedrijf te vestigen, maar die vestiging moet wel volgens een aantal spelregels verlopen. Als het gaat om duurzame energieopwekking moet de gemeente nog een groot aantal spelregels opstellen. Maar een van de spelregels zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat de opbrengsten die door middel van duurzame energie - opwekking worden verkregen, ten goede moeten komen aan de gemeenschap. 11 Het lijkt erop dat zich nog veel ontwikkelingen gaan voordoen op het gebied van duurzame energieopwekking. Zet de gemeente al haar kaarten op de opwekking via zon en wind of wordt steeds aangestuurd op een goede mix van verschillende soorten energie? - De gemeente zet niet al haar kaarten op zonne- en windenergie. De gemeente volgt de ontwikkelingen rond energieopwekking op de voet. Het zal hoogstwaarschijnlijk ook noodzakelijk zijn om steeds te zorgen voor een goede mix van verschillende soorten energie.

12 12 Het is begrijpelijk dat er forse investeringen nodig zijn. Wat gaat de gemeente in dit opzicht doen? - De EC-BR hoopt dat het mogelijk is om samen met de gemeente een goede financiering van de plannen te regelen. Hoeveel leden heeft de EC-BR? - De EC-BR heeft op dit moment 120 leden. De EC-BR zou graag meer leden krijgen. Aan de lidmaatschapsprijs kan het in ieder geval niet liggen. Het lidmaatschap kost slechts 5,--. Het lidmaatschap levert bovendien een aantal belastingvoordelen op, waardoor het loont om lid te worden. Waarschijnlijk denken veel mensen: Ach, het komt wel een keer. De EC- BR zal zich de komende tijd gaan inzetten om de voordelen beter voor het voetlicht te brengen. Maar eerst en vooral wil de EC-BR meer leden werven doordat zij in de praktijk laat zien dat zij echt het verschil maakt. Moet je als lid van de EC-BR meteen meebetalen aan de realisatie van de plannen van de EC-BR? - Iedereen, ongeacht zijn of haar financiële positie, kan lid worden van de EC-BR. Aan elk lid wordt wel gevraagd of het wil mee investeren. Het staat de leden vrij om dit wel of niet te doen.

13 Gespreksronde Thematafels over zon, wind en participatie Vanavond zijn er drie inhoudelijke thema - tafels: Zon op de Reeuwijkse Hout, Wind langs de N11 en Participatie. 13

14 Tijdens de verschillende tafels waren verschillende geluiden te horen: Thematafel: Zon op de Reeuwijkse Hout Doe iets met de gronden Peters. Voorkeur voor het carpoortmodel (plat dak met doorkijk). Werk met kleine vergoedingen per dag. 14 Combineer zon met laadpalen. Zorg dat de carports bestand zijn tegen vandalisme. Belast anderen niet met de schittering op de panelen. Onderzoek de mogelijkheden van reclame op de carports. Kap niet de bomen bij het hockeyterrein. Zorg dat de Reeuwijkse Hout geen ontmoetingsplek wordt. Bestraat de parkeerplaats van de Reeuwijkse Hout direct zelf met zonnepanelen. Dan is een overkapping misschien helemaal niet nodig. Ga voor het optimale rendement. Blijf kijken naar andere infrastructuur zoals de spoorlijn Denk creatief. Kijk of het overdekte parkeerterrein niet ook meteen kan dienstdoen als een overdekte markt.

15 Wind langs de N11 Realiseer zoveel mogelijk rendement. Plaats daarom zo groot mogelijke windturbines. Onderzoek de mogelijkheid van een dubbele rij wind - turbines. En plaats wind - turbines op de plaatsen waar nu de windturbines gevisualiseerd zijn. Kijk naar het wegdek. Zorg dat dit geluidsabsorberend is, zodat de optelsom van geluid binnen de perken blijft. Liever zonne-energie dan windenergie. Kies voor hoge windturbines. Hoge windturbines zijn vaak moderner en dus stiller. Bovendien is bij een hoge windturbine de afstand tot woningen ook automatisch groter. Het licht op een windturbine is ronduit hinderlijk. 15 Zorg dat windmolens de straling van zendmasten niet onderbreken. Plaats windmolens zo dicht mogelijk tegen de weg aan. Kijk ook eens naar de gemeentegrens met Alphen aan den Rijn. Zou dat geen goede plek voor extra windmolens kunnen zijn? Kijk naar zichtlijnen. Verlies het landschap niet uit het oog en plaats bijvoorbeeld bomen in het zicht. Plaats windmolens op grote afstand van woningen in verband met de effecten op de gezondheid. Let op omgevingsgeluid. Kijk verder dan de wettelijke normen.

16 Participatie Betrek agrariërs en omwonenden goed bij de keuze van locaties. Zet in op meer energiebesparing. Vraag de buurgemeenten naar hun ervaringen met windturbines. Zorg voor meer informatie. 16 Stimuleer bewoners om zelf een bijdrage te leveren aan het opwekken van duurzame energie. Blijf waarde hechten aan een goed participatief proces. Betrek de samenleving meer en beter bij de plannen. Vraag bewoners elk jaar opnieuw naar hun ervaringen met de opwekking van duurzame energie. Kijk niet alleen naar jezelf, maar ook naar de mensen in de omliggende gemeenten.

17 Afsluiting Wethouder Robèrt Smits bedankt alle aanwezigen voor hun bijdrage. De opgave waar we nu met elkaar voor staan moeten we echt met elkaar oplossen. De gemeente wil daarom echt samen met haar inwoners en ondernemers optrekken. Aan alle verschillende geluiden moet hierbij zoveel als mogelijk recht worden gedaan. Daar zal de gemeente op toezien. Maar hoe dan ook komt het er nu op aan dat we met elkaar de daad bij het woord gaan voegen en ons sterk gaan maken voor de opwekking van duurzame energie. 17 Wat gaat er nu gebeuren? De bijdragen uit dit werkatelier en de vorige werkateliers worden nu omgezet in voorstellen. Die voorstellen zullen worden voorgelegd aan de gemeenteraad. Het is dan aan de gemeenteraad om keuzen te maken. De keuzen van de gemeenteraad vormen de eerste stap naar het energiebod dat de gemeente in 2019 samen met de gemeenten in de regio moet gaan uitbrengen. En met het uitbrengen van het energiebod hoopt de gemeente een aantal grote stappen te zetten naar het uiteindelijke doel: een klimaatneutraal Bodegraven-Reeuwijk in Dit beeldverslag is gemaakt door: