36e jrg. nr.3 mei-juni 1986

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "36e jrg. nr.3 mei-juni 1986"

Transcriptie

1 zeebiologische dokumentatie 36e jrg. nr.3 mei-juni 1986 Inhoud losbladige dokumentatie: 8 - keverslakken buikpotigen eencelligen collectietechniek mariene filatelie noordzeeweekdieren ISSN Inhoud mededelingenblad: Octopus als missing link 26 Literatuur in het kort 26 Collectie, wat doe ik ermee 27 Periodieken 29 Venus 30 Schelpen in olie 30 Laagwater in de weekends 31 Pas op, Malediven 32 Landelijke contacten 32 Stempels met zeeschelpen 33 Aanbieding jaargangen 34 Administratie en redactie: postbus 64628, 2506 CA 's Gravenhagf telefoon (dinsdagavond^ giro 6O6IOO vita marina is een uitgave van STICHTING BIOLOGIA MARITIMA tweemaandelijkse uitgave abonnementsprijs ƒ 32,50 per jaar. Voor het buitenland ƒ 40,- per jaar; voor België ƒ 32,50, per giro of internationale postwissel Redactie: Willem Faber, Jeroen Goud, Theo Strengers, Joke Weisscher. Bestuur: Jeroen Goud (voorz.),paula Sloof (penn.), Willem Faber (secr.), Wil van Dongen, Theo Strengers. Mr.Willem Faber, van Alkemadelaan BG 's Gravenhage, tel Jeroen Goud, Voorplecht 104, 1186 WS Amstelveen, Paula Sloof, Ridderspoorweg 254, 2565 AS 's Gravenhage, Wil van Dongen, Mozartlaan 12, 2742 BN Waddinxveen, Theo Strengers, Doldersestraat 68, 2574 TD 's Gravenhage, Joke Weisscher, Nieuw Voordorpstr TB Voorschoten,

2 '6! BETALINGSOPROEP Hierbij nogmaals een dringend verzoek aan degenen die hun bijdrage voor 1986 (nog!) niet hebben overgemaakt: wilt U dit zo spoedig mogelijk doen. U zult begrijpen dat ook wij onze kosten hebben - helpt U ons en schrijf nu even snel een girootje! OCTOPUS ALS MISSING LINK Nog niet zo lang geleden hebben Franse onderzoekers in een mergelafzetting in de Ardèche, Z.O. Frankrijk, een fossiele Octopus gevonden. Oit exemplaar, dat in goede conditie verkeert, moet gemeten naar de ouderdom van de afzetting ongeveer 155 miljoen jaren geleden hebben geleefd. Het was een betrekkelijk klein dier met een lengte van ongeveer 14 cm, met armen van 3 tot 6 cm lang en goed ontwikkelde vinnen. Deze vondst, aldus in de New Scientist, is Proteroctopus genoemd. Hij heeft in vergelijking met de tot nu toe oudste fossiele octopus, Plaeoctopus newboldi, een grotere kop, beter ontwikkelde vinnen en krachtige vangarmen. Hierdoor is deze soort meer verwant aan de thans levende octopussen, zodat volgens de onderzoekers kan worden gesproken van een ontbrekende schakel tussen de recente octopus en de oudste fossiele octopus. LITERATUUR IN HET KORT Wie het eiland Jersey bezoekt, zal ^ zeker ook een kijkje nemen in Fort Regent en zich daar verbazen over de combinatie van vreemdsoortige zaken^ die daar verenigd zijn: sport, shov^ en winkeltjes, maar ook een schelpen museum en andere tentoonstellingen.^ Dat Shell Museum, waarop we later i de Vita nog eens terug zullen komen, heeft diverse uitgaven het licht doen zien, die we in deze rubriek willen vermelden. De auteur van al deze boekjes is Austin Sprake. De titels geven duidelijk het onderwerp aan. Elk boekje is geïllustreerd, soms zelfs in kleur. De prijs van de boekjes varieert van 30 p tot 40 p. Zij zijn verkrijgbaar bij het toegangsloket van het fort. Het zijn bijzonder aardige boekjes en gelet op de prijs zeker het kopen waard. In deze Sea Shell Story Series zijn de volgende boekjl verschenen: THE CAMEO STORY MAGIC, WITCHCRAFT & SHELLS OPAL OF THE SEA SHELLS, MONEY, INFLATION EDIBLE SHELLS SOUVENIR SHELLS ANTIQUES & SHELLS PEARLS & MOTHER OF PEARL 4 i i < I COLLECTIE, WAT DOE IK ERMEE? Dat is misschien een rare vraag voor een enthousiast verzamelaar. Maar die vraag wordt toch wat minder vreemd, indien u door omstandigheden besluit om het verzamelen te beëindigen of wanneer uw nabestaanden voor die vraag worden gesteld. We mogen toch aannemen, dat veel tijd, liefde en inspanning in zo'n verzameling is geinvesteerd. Is dat dan plotseling allemaal zonder betekenis en voorbij? En daarbij gaan we er natuurlijk vanuit, dat het gaat om een verzameling, die goed verzorgd - met de juiste vindplaatsgegevens - is. Het ligt voor de hand, dat een dergelijke collectie over een reeks van jaren is opgebouwd. Wellicht bevinden zich daarin soorten afkomstig van plaatsen, waar die nu niet meer voor komen of soorten, die hetzij in uiterlijk, hetzij in grootte verschillen van die welke tegenwoordig op dezelfde plaats worden gevonden. Alleen al daarom kan uw verzameling voor anderen waarde hebben, waarbij het helemaal niet belangrijk is of het om zeldzame of heel gewone soorten gaat. Het is zelfs mogelijk, dat het belang van die verzameling nu nog niet blijkt, maar pas over een lange tijd, wanneer iemand een onderzoek instelt naar een bepaalde familie of soort of naar de populatie van een bepaald gebied. Dan kunnen zoveel mogelijk gegevens over vindplaatsen, kleurvarieteiten en formaten welkom en belangrijk zijn. En over dergelijke zaken zijn in particuliere verzamelingen dikwijls gegevens te vinden, die men in de literatuur tevergeefs zal zoeken. Maar hoe komt de onderzoeker aan die gegevens? Hij of zij kan natiirlijk naar musea gaan, omdat daar vele bekende verzamelingen worden bewaard of misschien zelfs alleen maar zijn opgeslagen omdat de tijd voor opbergen ontbreekt. Maar het is tenminste mogelijk om die verzamelingen te raadplegen. U zou hieruit de conclusie kunnen trekken, dat alle verzamelingen dan maar aan musea moeten worden aangeboden. Maar ik weet niet of dat altijd op prijs wordt gesteld. En als er geen belangstelling voor bestaat, wat dan? Het ligt enigszins voor de hand, dat menig verzamelaar en zeker ook de nabestaande zich zal afvragen, wat de verzameling waard is. Daarop is in het algemeen maar één antwoord mogelijk: daarvan moet u zich niet teveel voorstellen. De professionele handelaar is, zeker in deze tijd, slechts geinteresseerd in enkele zeldzamere exemplaren. Vast staat, dat de tijd, de vreugde en de inspanning, die in een collectie zijn gestoken, niet zijn te verzilveren. Die eindigen met het afsluiten van de verzameling, hoe triest dat ook moge klinken. Soms probeer ik wel eens een vergelijking te maken met het verzamelen van postzegels, ook al weet ik heel goed, hoe groot de verschillen zijn. Postzegels worden in bepaalde aantallen uitgegeven. Zijn ze uitverkocht, dan zijn nieuwe exemplaren alleen maar door ruil of bij de handel te verkrij

3 1 8 1 gen. Oat behoeft echter helemaal geen beiemmering te zijn. Overal zijn ruilbeurzen voor jong en oud. Regelmatig komen verzamelingen vrij, die dan geheel of in delen bij anderen terechtkomen. Zo blijft ondanks het per exemplaar beperkte aantal toch altijd de mogelijkheid bestaan om een ontbrekende zegel te pakken te krijgen. Is hieruit iets te leren voor de schelpenverzamelaars? Is het niet mogelijk om ook bij deze hobby een meer intensief ruilverkeer te creeren? Waarom zou er geen belangstelling bestaan om een verzameling of een deel ervan over te nemen? Wellicht zult u zeggen: dat heb ik niet zelf verzameld en ik ben alleen gein- teresseerd in hetgeen ik zelf heb gevonden. Is dat niet wat beperkt? Kan een overgenomen (deel van een) collectie niet juist een waardevolle aanvulling zijn of een waardevol begin? Zou een dergelijke aanvulling niet juist uw eigen verzameling waardevoller - ik doel daarbij niet op de handelswaarde - maken? En van de andere kant bezien: zou het niet een prettig idee zijn te weten, dat een ander van uw inzet profiteert? Nu is het aantal postzegelverzamelaars op de wereld veel en veel groter dat het aantal schelpenverzamelaars. Er is zelfs reden om aan te nemen, dat dit laatste aantal wereldwijd gezien zich in afwijking van de jaren 70 stabiliseert en zelfs afneemt. Waarom? Misschien zijn er in deze tijd te veel andere zaken, die de belangstelling en de vrije tijd opeisen. Maar een belangrijke factor is ook, dat de hanoel zich meer en meer toelegt op zeldzame soorten nr hoge prijzen en zelfs niet schroom om plaatselijke klsurvarieteiten of vormvarieteiten zonder voldoende ty tenschappelijke basis tot soorten i ondersoorten te bestempelen met de aan de hoge zeldzaamheid verbonden^ prijs. Ook het bezit van het g r o o t ste exemplaar van een bepaalde soort schijnt voor sommigen onweerstaan-^ baar te zijn. Deze verschijnselen zien we terug in de catalogi en prijs lijsten. Het meer algemene materiaji behoort veelal niet meer tot de a a biedingen. Daarbij komt nog, dat u niet wordt geruggesteund door comp]«te catalogi, zoals de postzegelver melaars. Bij schelpen gaat het niet om een bij voorbaat vastgestelde ^ voorraad. De natuur levert door e n de wetenschap is gedwongen regelmatig de ons bekende gegevens bij t e ^ stellen. U moet u behelpen met e e n veelheid aan literatuur en ontmoet daarin nogal eens tegenstrijdige g gevens. U bent dus wel gedwongen v tijd en energie in de verzameling te steken om deze de naam verzameling^ waardig te doen zijn. Des te meer re den om er thans reeds aan mee te wer ken, dat uw verzameling niet geheeij verloren gaat. Nu zegt u wellicht: dat is nu wel aardig om een verzameling geheel of in delen over te doen, maar is dat niet meer theorie dan praktijk? Een zoekertje in dit mededelingenblad lost dat probleem stellig niet altijd op. Maar waarom zou het niet mogelijk zijn de verschillende particuliere verzamelingen te registreren? Een registratie, waaruit tevens blijkt op welk gebied de verzamelingen min of meer gespecialiseerd zijn. Dat zal de mogelijkheid bieden om tezijnertijd de nodige contacten te leggen. Dat kan zelfs dan al in een eerder stadium, zodat verzamelaars met gelijkgerichte belangstelling met elkaar in contact kunnen komen. Het kan heel goed zijn, dat u andere ideeen hebt over het lot van uw verzameling. Maar voor allen komt eens de vraag: wat zal er van mijn verzameling worden? Als u daarover iets hebt te zeggen, laat het ons dan weten. Wie weet of we zo niet tot een opzet komen die ons bij het beantwoorden van de vraag boven dit artikeltje behulpzaam kan zijn. Uw reactie zien we met belangstelling tegemoet. PERIODIEKEN Indien u voor eigen gebruik over een van de onderstaande artikelen wenst te beschikken, kunt u ons vragen daarvan een fotokopie te maken. De kosten van de kopieën en van de verzending moeten wij u in rekening brengen. Op basis van het aantal kopieen bedragen die kosten: ƒ 1,50 voor 1 of 2 kopieën, ƒ 3, voor 3 t/m 7 kopieën, ƒ 0,40 per kopie voor 8 of meer. U kunt de door u gewenste kopieën aanvragen door het verschuldigde bedrag over te maken op gironummer t.n.v. Stichting Biologia Maritima, Den Haag, onder vermelding van het gewenste. LA CONCHIGLIA, jg.xviii(20^-205): Yi I.Kantor: Compendium of subfamily Volutopsinae, part I: General notes and genus Volupsius Morch. (6 pp) INFORMAT IVO S.B.M., nrs. 53 en 54: Osmar Domaneschi & Sonia G.B.C.Lopes: Eamilia Pinnidae Leach, 1819 (Braziliaanse soorten) (8 pp) IDEM, nr. 55: Osmar Domaneschi & Sonia G.B.C. Lopes: Eamilia Hydatinidae Pilsbry, (Braziliaanse soorten) (4 pp) CLUB CONCHYLIA INFORM., jg.xviil(l): Axel Alf: Die Trochidae der europäischen Meere V: die Unterfamilie Margaritinae. (4 pp)

4 1 0 1 VENUS Van aile goden eri godinnen is Venus of Aphrodite, zoals de Grieken haar noemden,waarschijnlijk het meest met de zee verbonden. Deze godin van de schoonheid en de liefde is geboren uit het schuim van de zee. Zij werd dikwijls afgebeeld als rijzende uit de zee in een pectenschelp. Denkt u maar eens aan het bekende schilderij van Botticelli. Na haar geboorte is zij volgens de verhalen door de westenwinden naar het dichtstbijzijnde eiland gedragen om daar op een voor een godin waardige wijze te worden gekleed. Dat eiland was Cyprus, zo genoemd omdat het rijk was aan koper. Venus wordt dan ook wel Cypria genoemd naar Cyprus de hoofdzetel van de Venusverering. De verbondenheid van Venus met de zee komt in verschillende namen van dieren tot uitdrukking. Eertijds is de kaurieschelp van de naam Concha venerea voorzien. En wie kent niet de venusschelpen of Veneridae? Van die familie is ook de naam Pitar venus duidelijk met de godin verbonden, evenals trouwens de venuskam (Murex pecten). Maar het zijn niet alleen de schelpen, die Venus in hun naam dragen. Namen als venuswaaier, venusgordel en venusmandje spreken voor zich. Is de venuswaaier een koraal, de venusgordel, Cestus veneris, behoort tot de ribkwallen en het venusmandje of venuskorfje, Euplectella aspergillum Owen, tot de sponsen. De relatie tussen dit dier en de godin der liefde is wel heel duidelijk. Zoals al eens in de Vita (sponsen 5) beschreven, leeft in deze spons dikwijls een kreeftenpaartje. Zij kunnen als zij volgroeid zijn, de spons niet meer verlaten en zijn dan geheel op elkaar aangewezen, totdat de dood hen scheidt. In Japan dient deze spons in een doosje als bruidsgeschenk. SCHELPEN IN OLIE venusgordel Schelpen, die in het water of nat ee^ fraaie glans hebbeb, maken een veel doffere indruk, zodra ze droog zijn. Vele verzamelaars komen daaraan teae^ moet door hun schelpen in te olien. Maar met wat voor olie? In Club Conchylia Informationen (jg. XVIII(3)) ^ waarschuwt De Eries tegen het gebruik van lijnolie en andere natuurlijke o- lien, omdat bij het gebruik daarvan op den duur vergelen niet is uitgesloten. Hij beveelt aan olie op acryl basis te gebruiken. Het blijkt hier-^ uit, dat niet alle oliën zonder risico kunnen worden gebruikt. Wie heeft hiermee ervaring? Wat zeggen de chemici onder ons? okt HARLINGEN okt H.VAN HOLLAND okt VLISSINGEN 4 za * 4 za za * 5 zo * 5 zo zo * 11 za za za zo zo zo za za za * 19 zo zo zo za za za zo zo zo n o vfb 1986 HARLINGEN nov H. VAN HOLLAND nov VLISSINGEN 1 za * 1 za za zo * 2 zo zo za za za zo zo zo za za za zo zo zo za za za zo zo zo _ 29 za za za zo zo zo LAAGWATER IN DE WEEKENDS Hierbij treft u de laagwaterstanden van de maanden oktober en november aan. Aangezien de zomertijd afloopt op zondag 28 september hoeft hiervoor niet meer gecorrigeerd te worden. Voor de laagwatertijden van tussenliggende kustplaatsen kunt u gebruik maken van de op pag. 8 (jan-feb) afgebeelde kaartjes. De tijden met een sterretje geven de tijden aan met de lagere waterstanden.

5 12 \ PAS OP, MALEDIVEN Meer dan 1200 eilandjes zuidwestelijk van Sri Lanka in de Indische Oceaan vormen de Malediven. Slechts mensen bewonen een 200 van die over een afstand van 800 km verspreide eilandengroep. Ooor de eeuwen heen waren vis en schildpadeieren een belangrijk bestanddeel van hun voedsel. Later- is dat aangevuld met cocosnoten. Een bewoner vertelde, dat de 34 schildpadden; die een bepaald eiland regelmatig aandeden, goed waren voor 3000 eieren per jaar. Wanneer men dan bedenkt,dat de zeeschildpadden daar voorheen in groten getale voorkwamen, is het begrijpelijk, dat toen ondanks het rapen van vele eieren die dieren niet in hun voortbestaan werden bedreigd. Dat gold ook voor de vis, omdat de vang-methoden nogal primitief waren. Vreemdelingen werden in die tijd geheel geweerd. In deze natuurvriendelijke situatie is ruim 10 jaren geleden verandering gekomen,toen de Malediven door het toerisme werden ontdekt. Door het bezoek van de toeristen aan deze als de laatste paradijzen aangeprezen eilanden is daar veel veranderd. Schildpadsoep en schildpadvlees betekenden, dat de dieren zelf moesten worden gevangen. Bovendien de van schildpad gemaakte souverniers en sieraden vonden veel aftrek. Weliswaar is de verkoop van hele schildpadden verboden, maar het schildpadden sterk is achteruitgeg? en dat het moeite kost om-er nog ee. te zien. Maar ook het gebruik van koraal als bouwmateriaal voor hotels a bungalows heeft een forse aanslag g' pleegd op de natuur van deze wonderschone eilanden. Met overheidsmaatr; gelen hoopt men het tij te keren, " maar het is de vraag of dat voor de schildpadden op tijd is. LANDELIJKE KONTAKTEN Bij onderstaande adressen kunt u terecht met vragen betreffende literatuur, determinaties e.d. met betrekking tot de genoemde groep. MURICIDAE - Rob Walburg, Pieter Langendijkstr. 66, 2533 TL Den Haag, NOORDZEE - Jeroen Goud, Voorplecht 104, 1186 WS Amstelveen, OLIVIDAE - Ron Voskuil, Houthaak 2, 2611 LE Delft PECTINIDAE - Henk Dijkstra, Gravinneweg 12, 8604 CA Sneek STROMBIDAE - Gijs Kronenberg, Havenstraat 7, 5611 VE Eindhoven STEMPELS MET ZEESCHELPEN UIT DE MAJA- CULTUUR Tot de vele gebruiksvoorwerpen die bewaard zijn gebleven uit de oude Maja-cultuur (Mexicaanse Indianen) behoren de zogenaamde stempels. Dit zijn kleine, met de hand gemaakte, voorwerpen van gebakken ' ei met verschillende afbeelngen. j werden gebruikt ter decoratie n kleding, aardewerk of de eigen id, waarbij de stempel op het te coreren voorwerp werd gedrukt, erbij werd gebruik gemaakt van lerlei natuurlijke verfstoffen. Deze stempels dienden ook als ruilmiddel met andere culturen en zijn daardoor in grote delen van Amerika teruggevonden, o.a. in Florida. Er zijn allerlei soorten afbeeldingen, maar interessant voor de zeebioloog zijn de stempels met zeeschelpen. De tekening laat enkele van deze afbeeldingen van zeeschelpen zien; met enige fantasie zijn van links naar rechts te herkennen: Conus, Pecten, Turbinella, Drupa (?) (bovenste rij), en Strombus, Astraea en Murex (onderste "rij). vervaardigen van sieraden en souveniers bleef toegestaan, aldus in Panda (jg.22(5))- Het is met deze gegevens niet verbazend, dat het aantal VENERIDAE - Frank Sloof, Ridderspoorweg 254, 2565 AS Den Haag, XENOPHORIDAE - Gijs Kronenberg

6 AANBIEDING JAARGANGEN EN PUBLIKATIES Jaargang uitvoering special prijs 1975 kleur (deel) Europese Pectinidae ƒ 20, zwart/ wit ƒ 20, zwart/wit ƒ 20, zwart/ wit ƒ 20, zwart/wit ƒ 20, kleur Strombidae (kompleet) ƒ 35, kleur ƒ 3 0, kleur ƒ kleur ƒ 3 0 I kleur ƒ Tijdelijke aanbieding, alleen voor leden. De jaren 1975 t/m 1980 normaal ƒ 100,- nu ƒ 75,- De jaren 1982 t/m 1985 normaal ƒ 120,- nu ƒ100,- De jaren 1975 t/m 1985 normaal ƒ 255,- nu ƒ 195,- Marienbiologische publikaties afgehaald per post 1. Suggesties voor een smaakvol ƒ 2,50 ƒ 4,- verzorgde collectie 2. De Europese Pectinidae (1975) ƒ 10,- ƒ 12,50 3. Strombidae (1981) ƒ 40,- ƒ 42,50 4. De fossiele Brachiopoda van ƒ 10,- ƒ 12,50 Z.W. Nederland ( ) 5. De recente Monoplacophora ƒ 7,50 ƒ 10,- 6. The marine Mollusca of the Bay ƒ 30,- ƒ 34,50 of Algeciras, Spain. Blauwe opbergband ƒ 5,50 ƒ 10,- Set nieuwe tabkaarten ƒ 11,- ƒ 14,- Bestellinqen kunnen worden gedaan door overmaking van het bedrag op giro 6O6IOO van Stichting Biologia Maritima te Den Haag, onder vermelding van het door u gewenste. Voor losse jaargangen bedragen de portokosten ƒ 2,50 per stuk. Aanbiedingslijst 15 AANBIEDING PANAMESE SCHELPEN ^Advertentie; ZEEBIOLOGISCH MUSEUM Dr. Lelykade CL Den Haag T«l Giro Onze studie- en verzamelreis langs de Panamese kusten in november j.1. heeft enige honderden aanwinsten voor de museumcollectie opgeleverd. Ook de verzamelaar kan van deze resultaten meeprofiteren, door een keus te maken uit onderstaande, niet kostbare soorten. Vlug bestellen is aangeraden, want niet van alle soorten bezitten wij grote voorraden. Besteld voor september, geniet U een extra korting van 10% op onderstaande prijzen. Alle soorten zijn voorzien van datum en vindplaats. CYPRAEIDAE 473 Cypraea cervinetta (Kiener) mm f 10,- 15,- 474 Cypraea robertsi (Hidalgo) 12 mm f 5,- 475 Cypraea arabicula Lamarck 25 mm f 5,- 476 Jenneria pustulata (L.) 25 mm f 7,50 TURRITELLIDAE 477 Turritella nodulosa (King) mm f 2, Turritella banksi (Reeve) 35 mm f 2,50 ACMAEIDAE 479 Scurria mesoleuca (Menke).20 mm f 2,- CERITHIIDAE 480 Cerithium gemmatum (Hinds) 25 mm f 1, Cerithium maculosum (Kiener) 35 mm f 1, Cerithium stercusmuscarium (Val*) 25 mm f 0,50 NERITIDAE 483 Nerita scabricosta (Lamarck) 30 mm f 1, Nerita versicolor (Gmelin) 20 mm f 0,75 LITTORINIDAE 485 Littorina aspera (Philippi) 10 mm 3 voor f 1,- 486 Littorina angulifera (Lamarck) 20 mm f 1,- 487 Littorina fasciata Gray 20 mm f 0,75 1,- 488 Tectarius muricatus (L.) 20 mm f 1,25 CONIDAE 489 Conus ximenes (Gray) mm f 2,25 3,- 490 Conus purpurascens Sowerby 45 mm f 7, Conus gladiator (Broderip) mm f 3,50 4,50 MURICIDAE 492 Eupleura nitida (Broderip) 20 mm f 2, Thais melones (Duclos) mm f 2,- 3, Thais biserialis (Blainville) v.a.25 mm f 2,- 495 Thais kiosquiformis (Duclos') 30 mm f 2,-

7 Jb I MURICIDAE 496 Muricanthus radix (Gmelin).a.50 mni f 6,50 u, 497 Acanthina brevidentata (Wood) 35 mm f 2,- COLUMBELlIDAE 498 Anachis varia (Sowerby) 20 mm f 1, ColumbelJa major (Sowerby) 20 mm f 1, Anachis fluctuata (Sowerby) 18 mm f 1,50 SIPHONARIIDAE 501 Siphonaria gigas (Sowerby) 35 mm f 3,- / MELONGENIDAE 502 Melongena melongena (L.) - juv mm f 2,- 3,^ TURRIDAE 503 Drillia roseola (Hertlein) 25 mm f 3,- CALYPTRAEIDAE 504 Crepidula onyx (Sowerby) 20 mm f 0, Crepidula excavata (Broderip) mm f 0,75 OLIVIDAE 506 Oliva splendidula (Sowerby) 40 mm f 10,- 507 Oliva porphyria (L.) 70 mm f 40,- BUCCINIDAE 508 Cantharus ringens (Reeve) 30 mm f 2,50 FISSURELLIDAE 509 Fissurella virescens (Sowerby) mm f 1,25 2, STROMBIDAE 510 Strombus raninus (Gmelin) 50 mm f 4,50 NASSARIIDAE 511 Nassarius luteostoma (Broderip) 25 mm f 1,25 TROCHIDAE 512 Tegula verrucosa (McLean) 15 mm f 1, Tegula rubroflammulata (Philippi) 15 mm f 1,50 VENERIDAE 514 Macrocallista sgualida (Sowerby) 30 mm f 2,- 515 Chione subimbricata (Sowerby) 25 mm f 2,- 516 Protothaca grata (Say) mm f 2,- : 517 Lucina pensylvanica (L.) mm f 2,- 2,5! CARDIIDAE 518 Laevicardium laevigatum (L.) 30 mm f 2,50 TELLINIDAE 519 Tellina listeri (Röding) mm f 2,- : ARCIDAE 520 Anadara similis (Adams) 45 mm f 2, Arcopsis solida (Sowerby) 15 mm f 2,25 CARDITIDAE 522 Cardita radiata (Sowerby) 30 mm f 1, Cardita laticostata (Sowerby) mm f 1,50 2, PECTINIDAE 524 Argopecten circularis (Sowerby) mm f 2,- 9,50 LUCINIDAE 525 Codakia orbicularis (L.) mm f 2,- 3, KEVERSLAKKEN 526 Acanthopleura granulatus (Gmelin) mm f 5,- 15,- 527 Chiton stokesi Broderip mm f 15, Ischnochiton pectinatus (Sowerby) 30 mm f 7,50 NIET-PANAMESE SOORTEN: CYPRAEIDAE 529 Cypraea aurantium Gmelin SPECIALE AANBIEDING! 85 mm f 450,- 530 Cypraea onyx adusta Lamarck 43 mm f 14, Cypraea asellus L. groot! 21 mm f 14,50 CONIDAE 532 Conus daucus Hwass mm f 35,- 50, CYMATIIDAE 533 Cymatium rubeculum (L.) 32 mm f 5,- 534 Cymatium hepaticum (Röding) 35 mm f 5,-

36e jrg. nr. 1 jan.- feb. 1986

36e jrg. nr. 1 jan.- feb. 1986 wia mama zeebiologische dokumentatie 36e jrg. nr. 1 jan.- feb. 1986 Inhoud losbladige dokumentatie: 8. keverslakken 103-106 9. buikpotigen 363-36** en 401-^02 16. holtedieren 69-7^ 26. noordzeeweekdieren

Nadere informatie

wofia trniama 38e ADMINISTRATIE EN REDAKTIE: zeebiologische dokumentatie VITA MARINA een tweemaandelijkse uitgave van de STICHTING BIOLOGIA MARITIMA.

wofia trniama 38e ADMINISTRATIE EN REDAKTIE: zeebiologische dokumentatie VITA MARINA een tweemaandelijkse uitgave van de STICHTING BIOLOGIA MARITIMA. wofia trniama zeebiologische dokumentatie 38e j r g. nr. 3 apr.- juni 198S Inhoud losbladige dokumentatie: 7 - weekdieren algemeen 103-106 9 - buikpotigen 441-444 20 - veldwerk 151-164 24 - musea/aquaria

Nadere informatie

wia mama jrg. nr.1/2 jan. -mrt.1988 38e zeebiologische dokumentatie VITA MARINA is een tweemaandelijkse uitgave van de STICHTING BIOLOGIA MARITIMA

wia mama jrg. nr.1/2 jan. -mrt.1988 38e zeebiologische dokumentatie VITA MARINA is een tweemaandelijkse uitgave van de STICHTING BIOLOGIA MARITIMA wia mama zeebiologische dokumentatie 38e jrg. nr.1/2 jan. -mrt.1988 VITA MARINA is een tweemaandelijkse uitgave van de STICHTING BIOLOGIA MARITIMA Inhoud losbladige dokumentatie: 8 - keverslakken 125-128

Nadere informatie

35e jrg. -5/6- sept-dec. 1985

35e jrg. -5/6- sept-dec. 1985 woto mama zeebiologische dokumentatie 35e jrg. -5/6- sept-dec. 1985 Inhoud losbladige dokumentatie: 7 - weekdieren algemeen 99-102 8 - keverslakken 91-102 9 - buikpotigen 399-400 16 - holtedieren 61-68

Nadere informatie

wïta msmmi VITA MAR I NA 39e jrg. nr.3 mei-juni 1989 zeebiologische dokumentatie INHOUD LOSBLADIGE DOKUMENTATIE:

wïta msmmi VITA MAR I NA 39e jrg. nr.3 mei-juni 1989 zeebiologische dokumentatie INHOUD LOSBLADIGE DOKUMENTATIE: wïta msmmi zeebiologische dokumentatie VITA MAR I NA 39e jrg. nr.3 mei-juni 1989 INHOUD MEDEDELINGENBLAD: Vita marina 10 INHOUD LOSBLADIGE DOKUMENTATIE: 7 - weekdieren algemeen: Dr. H.E. Coomans: Parels

Nadere informatie

W Ë i l M Ü F D D M VITA MARINA. zeebiologische dokumentatie. 40e jrg. nr. 4/5 juli-okt veldwerk: 20 - veldwerk:

W Ë i l M Ü F D D M VITA MARINA. zeebiologische dokumentatie. 40e jrg. nr. 4/5 juli-okt veldwerk: 20 - veldwerk: W Ë i l M Ü F D D M zeebiologische dokumentatie 40e jrg. nr. 4/5 juli-okt. 1990 INHOUD MEDEDELINGENBLAD Achterstand... 22 En dan... 22 Wacht even met betalen... 23 Verhuizen? 23 Vragen? 23 Hoe het zit

Nadere informatie

wis m am a VITA MARINA 39e jrg. nr.4/5 juli-okt.1989 ';,5 v zeebiologische dokumentatie INHOUD LOSBLADIGE DOKUMENT AT IE

wis m am a VITA MARINA 39e jrg. nr.4/5 juli-okt.1989 ';,5 v zeebiologische dokumentatie INHOUD LOSBLADIGE DOKUMENT AT IE wis m am a zeebiologische dokumentatie VITA MARINA 39e jrg. nr.4/5 juli-okt.1989 INHOUD MEDEDELINGENBLAD: Vita marina 22 Bij de inhoud 22 Nogmaals de jaarbijdrage 23 Landelijke contacten 23 Schelpenhumor

Nadere informatie

w mama zeebiologische dokumentatie VITA MARINA is een tweemaandelijkse uitgave van de STICHTING BIOLOGIA MARITIMA 37e jrg. nr.4/6 juli-dec.

w mama zeebiologische dokumentatie VITA MARINA is een tweemaandelijkse uitgave van de STICHTING BIOLOGIA MARITIMA 37e jrg. nr.4/6 juli-dec. w mama zeebiologische dokumentatie 37e jrg. nr.4/6 juli-dec.1987 Inhoud losbladige dokumentatie: 2 - zoogdieren 31-*0 9 - buikpotigen *31-**0 12 - koppotigen 51-58 20 - veldwerk 1*7-150 23 - mariene filatelie

Nadere informatie

Postzegels vel Voor ruim 1 miljoen Nederlanders is het verzamelen van postzegels een fascinerende en persoonlijke bezigheid. Wellicht wordt u ook regelmatig verrast door de schoonheid van een postzegel

Nadere informatie

36e jrg. nr.2 mrt.-apr. 1986

36e jrg. nr.2 mrt.-apr. 1986 zeebiologische dokumentatie 36e jrg. nr.2 mrt.-apr. 986 Inhoud losbladige dokumentatie 2. zoogdieren 25-30 8. keverslakken 07-0 9- buikpotigen 365-366 6. holtedieren 75-76 26. noordzeeweekdieren 3-6 28.

Nadere informatie

w t o m a m a VITA MAR I NA 39e jrg. nr. 6.nov.-dec zeebiologische dokumentatie INHOUD LOSBLADIGE DOKUMENTATIE:

w t o m a m a VITA MAR I NA 39e jrg. nr. 6.nov.-dec zeebiologische dokumentatie INHOUD LOSBLADIGE DOKUMENTATIE: w t o m a m a zeebiologische dokumentatie VITA MAR I NA 39e jrg. nr. 6.nov.-dec. 989 INHOUD MEDEDELINGENBLAD : Vitamarina 34 Rectificatie 34 Bijdeinhoud 3 ^.3 5 Schelpenshow 35 Bijdrage 990 35-36 Uit.

Nadere informatie

wla mama VITA MAR I NA 38e jrg.nr.4/6 juli-dec zeebiologische dokumentatie INHOUD LOSBLADIGE DOKUMENTATIE:

wla mama VITA MAR I NA 38e jrg.nr.4/6 juli-dec zeebiologische dokumentatie INHOUD LOSBLADIGE DOKUMENTATIE: wla mama zeebiologische dokumentatie VITA MAR I NA 38e jrg.nr.4/6 juli-dec. 1988 INHOUD MEDEDELINGENBLAD: Colofoon 26 Voortgang Vita marina 26-27 Jaarbijdrage 27 Haaien zijn immuun 28 Literatuur in het

Nadere informatie

wiita mama zeebiologische dokumentatie VITA MARINA is een tweemaandelijkse uitgave van de STICHTING BIOLOGIA MARITIMA 37e jrg. nr.

wiita mama zeebiologische dokumentatie VITA MARINA is een tweemaandelijkse uitgave van de STICHTING BIOLOGIA MARITIMA 37e jrg. nr. wiita mama zeebiologische dokumentatie 37e jrg. nr. 3 mei-juni 1987 Inhoud losbladige dokumentatie: 3 - vissen 59-66 8 - keverslakken 125-128 9 - buikpotigen 419-422 9 - buikpotigen 429-430 19 - mariene

Nadere informatie

36e jrg. nr. 4 juli--aug. 1986

36e jrg. nr. 4 juli--aug. 1986 wsta mama zeebiologische dokumentatie 36e jrg. nr. 4 juli--aug. 1986 Inhoud losbladige dokumentatie: 5 - geleedpotigen 71-74 8 - keverslaknen 115-118 9 - buikpotigen 369-372 12 - koppotigen 43-48 15 -

Nadere informatie

HERMENEVS. 24 e JAARGANG, AFL. 8 15 April 1953

HERMENEVS. 24 e JAARGANG, AFL. 8 15 April 1953 HERMENEVS 24 e JAARGANG, AFL. 8 15 April 1953 183 Antieke munten Onder de ons door de Oudheid nagelaten monumenten nemen de munten door hun belang, hun schoonheid en hun talrijkheid een zeer belangrijke

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding blz. 3. Wat is een fossiel? blz. 4. Hoe fossielen ontstaan blz. 5. Fossielen van zacht weefsel blz. 6. Zeedieren blz.

Inhoud. Inleiding blz. 3. Wat is een fossiel? blz. 4. Hoe fossielen ontstaan blz. 5. Fossielen van zacht weefsel blz. 6. Zeedieren blz. Door: Oscar Zuethoff Groep 6b - Meneer Jos & Ingrid Februari 2008 Inhoud Inleiding blz. 3 Wat is een fossiel? blz. 4 Hoe fossielen ontstaan blz. 5 Fossielen van zacht weefsel blz. 6 Zeedieren blz. 7 De

Nadere informatie

Verzamelen. Les 1. Verzamelen. Opdracht. Lesbrief groep 7 en 8. Van: Heb jij een verzameling? JA / NEE

Verzamelen. Les 1. Verzamelen. Opdracht. Lesbrief groep 7 en 8. Van: Heb jij een verzameling? JA / NEE Regionaal Historisch Centrum Eindhoven Postbus 191, 5600 AD Eindhoven www.rhc-eindhoven.nl Lesbrief groep 7 en 8 Verzamelen Van: Les 1 Verzamelen Heel veel mensen sparen iets. Als je iets spaart, dan krijg

Nadere informatie

De Lekbode 106 april 2009

De Lekbode 106 april 2009 G Gebruikt. Een gestempelde zegel die echt is gebruikt. Dit in tegenstelling tot allerlei gelegenheids afstempelingen. Deze term wordt ook wel gebruikt voor postfrisse zegels met b.v. een plakker. Hier

Nadere informatie

Adverteren op one2xs

Adverteren op one2xs Adverteren op one2xs GPT advertenties die wél rendabel zijn. Laat u overtuigen door de vele mogelijkheden die one2xs u biedt. www.one2xs.com 28-11-2008 Adverteren op one2xs. Waarom? Enorm brede doelgroep

Nadere informatie

Christmas eiland, maar welke?

Christmas eiland, maar welke? Christmas eiland, maar welke? Bij het horen van de woorden "Christmas eiland" denken we aan een of ander exotisch eiland in de omgeving van de evenaar. Het blijkt toch enigszins ingewikkelder te zijn.

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

DE BRIEVEN BRIGADE CREATIEF SCHRIJVEN POSTZEGELS EN VERZAMELEN

DE BRIEVEN BRIGADE CREATIEF SCHRIJVEN POSTZEGELS EN VERZAMELEN DE BRIEVEN BRIGADE CREATIEF SCHRIJVEN POSTZEGELS EN VERZAMELEN INTRO VOOR DE LEERKRACHT Nu uw leerlingen mooie brieven kunnen schrijven, en alles geleerd hebben over kaartjes (ontwerpen), moeten die natuurlijk

Nadere informatie

BIJZONDERE REGELS FILATELISTISCHE LITERATUUR Pag. 1

BIJZONDERE REGELS FILATELISTISCHE LITERATUUR Pag. 1 BIJZONDERE REGELS FILATELISTISCHE LITERATUUR Pag. 1 Bijzondere regels voor de Beoordeling van Filatelistische literatuur op FIP-tentoonstellingen. (vertaling van de SREV=Special Regulations for the Evaluation

Nadere informatie

Dick Bruna en de post

Dick Bruna en de post Dick Bruna en de post Als eenvoud het kenmerk is van het ware, zoals het spreekwoord luidt, dan is het werk van de Nederlandse grafisch ontwerper Dick Bruna bijzonder "waar". Er zijn weinig andere kunstenaars

Nadere informatie

Koninklijk Zeeuwsch Genootschap Der Wetenschappen (1768- )

Koninklijk Zeeuwsch Genootschap Der Wetenschappen (1768- ) Koninklijk Zeeuwsch Genootschap Der Wetenschappen (1768- ) Oprichting In 1768 werd het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen officieel opgericht. De aanleiding vormde een initiatief uit Vlissingen tot

Nadere informatie

Persbericht: 15 november 2017

Persbericht: 15 november 2017 Persbericht: 15 november 2017 Auguste Renoir, Jeune fille à la rose, 1907, olieverf op doek, 42 x 37,5 cm Impressionism & beyond. A Wonderful Journey Singer Laren toont van 16 januari t/m 6 mei 2018 een

Nadere informatie

RONDZENDDIENST - 1 RONDZENDDIENST - 2

RONDZENDDIENST - 1 RONDZENDDIENST - 2 RONDZENDDIENST - 1 Jazeker, het is zover. Dank zij een behoorlijke hoeveelheid ingeleverde boekjes en een flinke dosis organisatietalent van het hoofd van onze rondzendingen kan - naast de normale rondzendingen

Nadere informatie

Kunstgeschiedenis Weten is Zien. Ron Augustus Basiscursus Westerse kunstgeschiedenis 2009

Kunstgeschiedenis Weten is Zien. Ron Augustus Basiscursus Westerse kunstgeschiedenis 2009 Kunstgeschiedenis Weten is Zien Ron Augustus Basiscursus Westerse kunstgeschiedenis 2009 1 Les 1: Prehistorie Alle begin is moeilijk 30.000 VOOR CHRISTUS - 1.000 VOOR CHRISTUS Lascaux - Frankrijk - Grotschilderingen

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Kleuren Inleiding Hallo allemaal. Ik hou mijn spreekbeurt over kleuren omdat ik het een leuk en interessant onderwerp vind en ook omdat kinderen er niet zo snel op komen denk ik. Ik heb mijn spreekbeurt

Nadere informatie

LOOK & INSPIRE. Week 1

LOOK & INSPIRE. Week 1 ADRIANA BORGER 13 OKT 2015 LOOK & INSPIRE Week 1 Ik heb de hele week op mijn omgeving gelet, zoekend naar een voorwerp wat mij interesseerde. Helaas kwam ik aan het eind van de dag altijd thuis met lege

Nadere informatie

Een handboek voor het helpen van haaien

Een handboek voor het helpen van haaien Een handboek voor het helpen van haaien Eerst roofdier nu prooi Wist jij dat... Oost west, thuis best! In de Noordzee en de andere zeeën van Europa wonen wel 130 verschillende soorten haaien en hun neefjes,

Nadere informatie

Nieuw: de aantekenzegel(s)

Nieuw: de aantekenzegel(s) Nieuw: de aantekenzegel(s) Op het gebied van de aangetekende brief hebben we in Nederland de laatste jaren verschillende veranderingen meegemaakt. In 1997 verdween het aantekenstrookje met kantoornaam.

Nadere informatie

Schildpadden Alex. Schildpadden. Geschreven door : Alex Groep : 7 Datum : 9 november 2014

Schildpadden Alex. Schildpadden. Geschreven door : Alex Groep : 7 Datum : 9 november 2014 Schildpadden Geschreven door : Alex Groep : 7 Datum : 9 november 2014 1 Inleiding Ik heb de schildpad als onderwerp gekozen omdat het mijn lievelingsdier is. Ik ben al bijna mijn hele leven geïnspireerd

Nadere informatie

beeldende vakken CSE GL en TL

beeldende vakken CSE GL en TL Examen VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 dinsdag 17 juni 9.00-11.00 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 34 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 64 punten

Nadere informatie

Fossielen uit de Noordzee

Fossielen uit de Noordzee Fossielen uit de Noordzee Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor klas 1 en 2 (VMBO/H/V) lesbrief Fossielen uit de Noordzee 1 Introductieles 2 Beschrijving websessie

Nadere informatie

Galápagos-eilanden. Inleiding. Inhoudsopgave. 1. Algemeen

Galápagos-eilanden. Inleiding. Inhoudsopgave. 1. Algemeen Galápagos-eilanden Inleiding Ik wil mijn spreekbeurt graag houden over de Galápagos-eilanden. De Galápagos-eilanden liggen in de Stille Oceaan en zijn heel bijzonder omdat er dieren en planten leven die

Nadere informatie

Rood, Roder, Roodfrankering

Rood, Roder, Roodfrankering Rood, Roder, Roodfrankering Inleiding Het is 7 uur s'avonds en de eerste verzamelaars komen binnen. Enkelen met grote dozen onder de arm. De belangstelling is gewekt. Oud? vraagt de ene. Nieuw, mompelt

Nadere informatie

filovdcilfr C O I M ^ K K

filovdcilfr C O I M ^ K K m n n P r i s t o g o n q r e s s t i c h t i n g BIOlöG/A MARITIMA 15] iia I6JO CONGflES STiCHTlNG 0. /. O L. O G./ i V l i f t i snchnwct ibioloaigag/gm aripc co u ü k e z sr 1370 COKUQ^S MflrWTin/V

Nadere informatie

Teloceras Blagdeni (Sowerby) in het Pleistocene Maasgrind van Zuid Limburg (II)

Teloceras Blagdeni (Sowerby) in het Pleistocene Maasgrind van Zuid Limburg (II) Teloceras Blagdeni (Sowerby) in het Pleistocene Maasgrind van Zuid Limburg (II) J. H. Willems SUMMARY Teloceras blagdeni (SOWERBY) in the Pleistocene gravel of the river Maas in the South of the Dutch

Nadere informatie

MIJN VERZAMELING. Door Scott Sharp (UK)

MIJN VERZAMELING. Door Scott Sharp (UK) MIJN VERZAMELING Door Scott Sharp (UK) Als we het over een duiven verzameling hebben, is onze eerste gedachte Karl- Heinz Sollfrank in Neurenberg, die de grootste verzameling van duivengerelateerde voorwerpen

Nadere informatie

Fossielen uit de Noordzee.

Fossielen uit de Noordzee. Lesbrief websessie Fossielen uit de Noordzee. Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief 1. Introductieles 2. Beschrijving websessie 3. Afsluiting Tijdbesteding

Nadere informatie

Richtlijnen aanbieden en acceptatie POSTZEGELS

Richtlijnen aanbieden en acceptatie POSTZEGELS Richtlijnen aanbieden en accepta OSTZEGELS remium segment postzegels Bij Catawiki delen we uw passie voor postzegels Bij Catawiki veilen we postzegels van premium kwaliteit. We willen u helpen uw complete

Nadere informatie

Toets VMBO-TL. kunstbeschouwing 9t. tijdvak 1 vrijdag 20 mei uur. Bij deze toets hoort een bijlage.

Toets VMBO-TL. kunstbeschouwing 9t. tijdvak 1 vrijdag 20 mei uur. Bij deze toets hoort een bijlage. Toets VMBO-TL 2016 tijdvak 1 vrijdag 20 mei 8.30 9.30 uur kunstbeschouwing 9t Bij deze toets hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 12 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 29 punten te behalen. Voor

Nadere informatie

Huis_van_god.book Page 3 Monday, September 21, :49 PM. Dr. Samuel Shem. Het huis van God. De Tijdstroom, Utrecht

Huis_van_god.book Page 3 Monday, September 21, :49 PM. Dr. Samuel Shem. Het huis van God. De Tijdstroom, Utrecht Huis_van_god.book Page 3 Monday, September 21, 2009 4:49 PM Dr. Samuel Shem Het huis van God De Tijdstroom, Utrecht Huis_van_god.book Page 4 Monday, September 21, 2009 4:49 PM De Tijdstroom uitgeverij,

Nadere informatie

NU BELEGGEN IN BELGISCHE MUNTEN?

NU BELEGGEN IN BELGISCHE MUNTEN? Europees Genootschap voor Munt- en Penningkunde vzw NU BELEGGEN IN BELGISCHE MUNTEN? Luc Vandamme Regelmatig wordt mij gevraagd of het kopen van Belgische munten een goede belegging zou kunnen zijn. Het

Nadere informatie

Poolse Postwaardestukken: voor elk wat wils

Poolse Postwaardestukken: voor elk wat wils Poolse Postwaardestukken: voor elk wat wils Wie eens iets anders wil gaan verzamelen, zou kunnen beginnen met Poolse postwaardestukken. Je komt ze overal voor een paar (euro)centen tegen. Wie denkt dat

Nadere informatie

In vele Europese landen en in een groot aantal buiten

In vele Europese landen en in een groot aantal buiten STIEFKINDEREN VAN DE FILATELIE TELEGRAMZEGELS In vele Europese landen en in een groot aantal buiten ons werelddeel werd in de vorige eeuw op ruime schaal gebruik gemaakt van telegramzegels. Op 1 januari

Nadere informatie

Het museum museum mu

Het museum museum mu Het museum museum inhoud. Het museum 3 2. Schilderijen 4 3. Schepen van vroeger 5 4. Natuur 6 5. Het kasteel 7 6. Treinen van vroeger 8 7. Water 9 8. Leven in vroeger tijd 0 9. Reis door je lichaam 0.

Nadere informatie

Vogelexpresse. Orgaan van de Speciaalclub van Insecten- en Vruchtenetende vogels. Jaargang 2012- nr 3. PostNL Port betaald Port payé Pays-Bas

Vogelexpresse. Orgaan van de Speciaalclub van Insecten- en Vruchtenetende vogels. Jaargang 2012- nr 3. PostNL Port betaald Port payé Pays-Bas Vogelexpresse PostNL Port betaald Port payé Pays-Bas Orgaan van de Speciaalclub van Insecten- en Vruchtenetende vogels Jaargang 2012- nr 3 Afzender: Vogelexpresse - Van Beethovenlaan 213-3144 AE Maassluis-

Nadere informatie

Vincent van Gogh. Hier zie je er een afbeelding van.

Vincent van Gogh. Hier zie je er een afbeelding van. Vincent van Gogh Een van de beroemdste schilders die Nederland heeft gehad was Vincent van Gogh. Deze kunstenaar heeft zelfs zijn eigen museum gekregen in Amsterdam. Toch wel heel bijzonder, zeker als

Nadere informatie

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam Museum. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het

Nadere informatie

36e jrg. -5/6- sept. -dec.1986

36e jrg. -5/6- sept. -dec.1986 zeebiologische dokumentatie 36e jrg. -5/6- sept. -dec.1986 Inhoud losbladige dokumentatie: 5 - geleedpotigen 75-82 8 - keverslakken 119-124 9 - buikpotigen 407-414 11 - tweekleppigen 231-238 12 - koppotigen

Nadere informatie

lia m a m a zeebiologische dokumentatie LOSBLADIGE DOKUMENTATIE V I T A M A R I NA 40e jrg. nr.1-jan.-feb Dit nummer bevat geen aanvulling

lia m a m a zeebiologische dokumentatie LOSBLADIGE DOKUMENTATIE V I T A M A R I NA 40e jrg. nr.1-jan.-feb Dit nummer bevat geen aanvulling lia m a m a zeebiologische dokumentatie V I T A M A R I NA 40e jrg. nr.1-jan.-feb. 1990 INHOUD MEDEDELINGENBLAD: Losbladige dokumentatie 1 Patellidae - workshop 3 Landelijke kontakten k Zoekertjes h Nationaal

Nadere informatie

Deviezenproblemen rondom de Tweede Wereldoorlog

Deviezenproblemen rondom de Tweede Wereldoorlog Deviezenproblemen rondom de Tweede Wereldoorlog - deel IV (slot) Postzegelruil met het buitenland Direct na de bevrijding was postzegelruil met het buitenland niet mogelijk, zeer tot ongenoegen van de

Nadere informatie

Noot 14 Het maken van een levenslijn of familiestamboom, en het verzamelen van materialen.

Noot 14 Het maken van een levenslijn of familiestamboom, en het verzamelen van materialen. Noot 14 Het maken van een levenslijn of familiestamboom, en het verzamelen van materialen. Een levenslijn Tijdens het kennismakingsgesprek of in het eerste themagesprek kunt u met iets bijzonders beginnen:

Nadere informatie

Machinestempels als verzamelgebied (1)

Machinestempels als verzamelgebied (1) Machinestempels als verzamelgebied (1) Veel filatelisten verzamelen, behalve postzegels, ook stempels. Sommige stempels zijn geliefd omdat ze volledig op een postzegel passen (puntstempels, ook wel nummerstempels

Nadere informatie

Nogmaals: deviezencontrole

Nogmaals: deviezencontrole Nogmaals: deviezencontrole De artikelenreeks van drs. J.W. van Doorn, "Deviezenproblemen rondom de Tweede Wereldoorlog", die verscheen in onze vorige jaargang, inspireerde lezer M.A.J. Smit tot het navolgende

Nadere informatie

L.L. Louwerse, Kon. Wilhelminastraat TT Reeuwijk. M.J. Schellekens, Raafstraat EB Alphen aan den Rijn

L.L. Louwerse, Kon. Wilhelminastraat TT Reeuwijk. M.J. Schellekens, Raafstraat EB Alphen aan den Rijn Alphapost Orgaan van de Nederlandsche Vereeniging van Postzegelverzamelaars Afdeling Alphen aan den Rijn. Opgericht 24 januari 1946. Inschr. K.v.K. 40 44 63 36 Verschijnt vijfmaal per jaar. Website: http://nvpv-alphen.voosterom.nl/

Nadere informatie

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in.

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in. EEN KRACHTIGE NATUURRAMP ERKBOEK VOOR LEERLINGEN Vul hier je naam in. INHOUD at is een tsunami? 2 Vul hier je groep in. Hoe ontstaat een tsunami? 3 aar komen tsunami s voor? 4 De gevolgen van een tsunami

Nadere informatie

MBMC. Nr. 4 Aug Nieuwsbrief Mercedes-Benz Modellauto Club Regio Nederland en België

MBMC. Nr. 4 Aug Nieuwsbrief Mercedes-Benz Modellauto Club Regio Nederland en België MBMC Nr. 4 Aug. 2016 Beste verzamelaars van de kleine ster Voor de meesten zit de vakantie er weer op en omdat enigszins te verzachten de vierde nieuwsbrief. In deze vierde nieuwsbrief Nieuwsbrief Mercedes-Benz

Nadere informatie

De Kreukel 42 e jrg. nr.s 7-8 pag sept. oktober Leo van Gemert

De Kreukel 42 e jrg. nr.s 7-8 pag sept. oktober Leo van Gemert De Kreukel 42 e jrg. nr.s 7-8 pag. 107-116 sept. oktober 2006. De mariene schelpen van Dominical, Costa Rica, of waarom een grote mond resulteert in een nat pak The marine shells of Dominical, Costa Rica,

Nadere informatie

Fossielen uit de Noordzee

Fossielen uit de Noordzee Fossielen uit de Noordzee Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief Fossielen uit de Noordzee 1 Introductieles 2 Beschrijving websessie

Nadere informatie

Soorten bronnen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62210

Soorten bronnen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62210 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 June 2015 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/62210 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

De Lekbode 118 april 2009

De Lekbode 118 april 2009 H Haarlemse druk. De zegels de 2 e emissie werden tot eind 1866 in Utrecht en daarna in Haarlem gedrukt. Er zijn minimale verschillen te zien. Vandaar dat bij deze emissie wordt gesproken Utrechtse en

Nadere informatie

Genealogische bijdragen Leiden en omgeving Jubileumuitgave van NGV Rijnland Boek en usb-stick, uitgave A4 formaat.

Genealogische bijdragen Leiden en omgeving Jubileumuitgave van NGV Rijnland Boek en usb-stick, uitgave A4 formaat. Genealogische bijdragen Leiden en omgeving Jubileumuitgave 1985 2015 van NGV Rijnland Boek en usb-stick, uitgave 2015. A4 formaat. Afdeling Rijnland bestaat nu al weer ruim dertig jaar. In november 2015

Nadere informatie

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding

Nadere informatie

Soorten bronnen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Soorten bronnen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 03 October 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/62210 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Eén cirkel stempel. Een stempeltype met slechts één gesloten ring. Het stempel dat U ziet komt in diverse typen voor.

Eén cirkel stempel. Een stempeltype met slechts één gesloten ring. Het stempel dat U ziet komt in diverse typen voor. E Echt gelopen. Term voor een poststuk dat werkelijk werd verzonden en door de post werd besteld. Het stuk dat U ziet is voorzien van een vertrek en aankomststempel evenals een bestellerstempel. Eén cirkel

Nadere informatie

Erfgoed moet je doen! De kracht van interactie in presentaties. 20 juni 2016 Thinking Education Gundy van Dijk

Erfgoed moet je doen! De kracht van interactie in presentaties. 20 juni 2016 Thinking Education Gundy van Dijk Erfgoed moet je doen! De kracht van interactie in presentaties 20 juni 2016 Thinking Education Gundy van Dijk Introductie Programma Theorie en praktijk Opdracht Evaluatie / feedback Wat verwacht je van

Nadere informatie

Examen HAVO. wiskunde B1. tijdvak 1 dinsdag 20 mei 13.30-16.30 uur

Examen HAVO. wiskunde B1. tijdvak 1 dinsdag 20 mei 13.30-16.30 uur Examen HAVO 2008 tijdvak 1 dinsdag 20 mei 13.30-16.30 uur wiskunde B1 Dit examen bestaat uit 20 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 84 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met

Nadere informatie

Creatieve projecten uit de diaconale praktijk

Creatieve projecten uit de diaconale praktijk Het bruist! Creatieve projecten uit de diaconale praktijk Voorjaarsconferentie 18 april 2013 Organisatie Vereniging Beraad Grote Steden in de Protestantse Kerk in Nederland Prof. Dr. G. van der Leeuw Stichting

Nadere informatie

Les 1: Soorten bronnen. Jantine van der Weiden. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.

Les 1: Soorten bronnen. Jantine van der Weiden. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs. Auteur Jantine van der Weiden Laatst Licentiegewijzigd Webadres CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/106799 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

DE KALKOEN Een verzameling van historische feiten en opmerkelijke wetenswaardigheden over kalkoenen

DE KALKOEN Een verzameling van historische feiten en opmerkelijke wetenswaardigheden over kalkoenen DE KALKOEN Een verzameling van historische feiten en opmerkelijke wetenswaardigheden over kalkoenen Tekst en afbeeldingen: Theo Philipsen DEEL 2 Rechts: Voorpagina van een Oostenrijks tijdschrift Columbus

Nadere informatie

De groenvleugelduif. tekst en foto's: Erik Wevers

De groenvleugelduif. tekst en foto's: Erik Wevers De groenvleugelduif tekst en foto's: Erik Wevers Van alle duivensoorten die er zijn, is de groenvleugelduif voor onze volières één van de meest geschikte. Niet te groot en niet te klein, vreedzaam voor

Nadere informatie

Bijzondere verkoop schilderijen Narcisse voor de slachtoffers van tyfoon Haiyan

Bijzondere verkoop schilderijen Narcisse voor de slachtoffers van tyfoon Haiyan Bijzondere verkoop schilderijen Narcisse voor de slachtoffers van tyfoon Haiyan Om de slachtoffers van het vreselijke natuurgeweld in de Filipijnen te helpen hebben we een speciale aanbieding voor u. U

Nadere informatie

INHOUD. 3 Inhoud. 4 Inleiding. 5 Koraalrif. 7 Bonaire. 8 Saba. 9 Molukken. 10 Groot Barrière Rif. 11 Bescherming / bedreiging.

INHOUD. 3 Inhoud. 4 Inleiding. 5 Koraalrif. 7 Bonaire. 8 Saba. 9 Molukken. 10 Groot Barrière Rif. 11 Bescherming / bedreiging. Naam: Datum: 2 3 INHOUD Pagina: Onderwerp: 3 Inhoud 4 Inleiding 5 Koraalrif 7 Bonaire 8 Saba 9 Molukken 10 Groot Barrière Rif 11 Bescherming / bedreiging 12 Boekenlijst 4 INLEIDING Ik heb als onderwerp

Nadere informatie

INFORMATIE GEBOORTE KAARTJE

INFORMATIE GEBOORTE KAARTJE 2/5 INFORMATIE KAARTJE Wat leuk dat jullie geïnteresseerd zijn in de geboortekaartjes van Olli en Jeujeu! _Vaste collectie Keuze uit bestaande geboortekaartjes/illustraties van Olli en Jeujeu. _ Exclusieve

Nadere informatie

Toerisme in Caribisch Nederland 2016

Toerisme in Caribisch Nederland 2016 Paper Toerisme in Caribisch Nederland 216 Juli 217 CBS Centraal Bureau voor de Statistiek Losse elektronische publicatie, 1 Inhoud 1. Bonaire 3 1.1 Samenvatting 216 3 1.2 Toeristen per vliegtuig 4 1.3

Nadere informatie

Uitzoekdozen. Thema avond "Zuidelijk Afrika"

Uitzoekdozen. Thema avond Zuidelijk Afrika Uitzoekdozen Elke verzamelaar herkent dit wel: overtollige poststukken, niet passend in je verzamelgebied, maar zonde om weg te gooien. Of je koopt een doos "van alles wat" op de veiling, haalt er de gewenste

Nadere informatie

5,2. Gedichtbespreking door een scholier 3097 woorden 1 december keer beoordeeld. Levensbeschouwing

5,2. Gedichtbespreking door een scholier 3097 woorden 1 december keer beoordeeld. Levensbeschouwing Gedichtbespreking door een scholier 3097 woorden 1 december 2002 5,2 107 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Gedicht 1: Voor wie dit leest Gedrukte letters laat ik U hier kijken, maar met mijn warme

Nadere informatie

U kunt ook bestellen op

U kunt ook bestellen op U kunt ook bestellen op www.collectwereld.nl Aantal Artikelnr. Omschrijving Prijs EUR Totale aankoop FA1404 - K03 Abonneer u op postzegels van Faroer Islands Ja graag! Ik wil starten met het verzamelen

Nadere informatie

Filatelistische elementen

Filatelistische elementen JAN CEES VAN DUIN Filatelistische elementen Deel 11: Postzegels in boekjes Inleiding 1 Het postzegelboekje is een van de twaalf filatelistische elementen. Een gewoon postzegelboekje bestaat ten minste

Nadere informatie

Groeten uit Opatów! Hallo!

Groeten uit Opatów! Hallo! Groeten uit Opatów! De joodse school Pools schoolorkest Mijn broertjes, een vriendinnetje en ik Hallo! Dit ben ik op de foto met mijn jongere broertjes en een vriendinnetje. Ik heet Mayer Kirshenblatt,

Nadere informatie

DEELNEMERS Vrijdag 1 juli 2011

DEELNEMERS Vrijdag 1 juli 2011 BESCHRIJVING TOCHT Dit gedeelte van de GR 5 speelt zich voornamelijk af in het Nationaal Park La Vanoise maar doorkruist ook een gedeelte van het Nationaal Park Savoi. Het zijn de Alpen op zijn mooist.

Nadere informatie

UITGAVEN VAN DE OUDHEIDKUNDIGE KRING GEERTRUYDENBERGHE

UITGAVEN VAN DE OUDHEIDKUNDIGE KRING GEERTRUYDENBERGHE 22-5-2014 UITGAVEN VAN DE OUDHEIDKUNDIGE KRING GEERTRUYDENBERGHE Beeldig Geertruidenberg. Een stad in de kaart gekeken Afm: 35 x 24,5 cm Pagina s: 173 Dit door enkele leden van de Kring samengestelde boek

Nadere informatie

Addo Stuur AZERTY toetsenbord

Addo Stuur AZERTY toetsenbord Addo Stuur AZERTY toetsenbord Typen van accenten, trema s en cijfers Dit boek is geschreven volgens de Visual Steps -methode. 2006 Visual Steps B.V. Opmaak/redactie: Marleen Vermeij Eindredactie: Ria Beentjes

Nadere informatie

Leven met een winterdepressie

Leven met een winterdepressie Leven met een winterdepressie Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag

Nadere informatie

Jij als onderzoeker Docentenhandleiding Groep 4 t/m 8

Jij als onderzoeker Docentenhandleiding Groep 4 t/m 8 Docentenhandleiding Groep 4 t/m 8 1 Utrecht, 2016 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma. In deze docentenhandleiding

Nadere informatie

Rembrandt en de Bijbel

Rembrandt en de Bijbel Rembrandt en de Bijbel POSE CHRISTENDOM HAV0/VWO 4 - CSG CALVIJN GODSDIENST De profetie van Simeon aan Maria olieverf op paneel (55 44 cm) 1628 Kunsthalle, Hamburg - Duitsland 1 Wat gaan jullie doen? Als

Nadere informatie

Maak hier de gaatjes voor in je multomap. Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN. Dit boekje is van

Maak hier de gaatjes voor in je multomap. Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN. Dit boekje is van Maak hier de gaatjes voor in je multomap Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN _ Dit boekje is van Welkom bij de Romeinen! In Welkom bij de Romeinen maak je kennis met het Romeinse leven. Je zult merken

Nadere informatie

De Lekbode 94 april 2009

De Lekbode 94 april 2009 F Facsimile. Nabootsing van zeldzame zegels. Regelmatig wordt dit soort maakwerk aangeboden, soms nog voor veel geld. Het gevaar van dit soort producten is dat vervalsers hiermede zeldzame stukken vervaardigen

Nadere informatie

Beginnen. met. Genealogie

Beginnen. met. Genealogie Beginnen met Genealogie Wim van t Einde Beginnen met genealogie Veel mensen zijn geïnteresseerd in hun voorouders. Het is voor veel van hen echter lastig om te beginnen. Doordat ze niet weten waar ze

Nadere informatie

Een "oud" blad in een nieuw jasje!

Een oud blad in een nieuw jasje! EEKAAPEEVEETJE E E R S T E K E R K R A A D S E P H I L A T E L I S T E N V E R E N I G I N G 23e jaargang nr. 1 januari 2013 Een "oud" blad in een nieuw jasje! U leest nu het eerste Eekaapeeveetje dat

Nadere informatie

EINSTEINBRAIN-QUIZ PART VI - RONDE 11

EINSTEINBRAIN-QUIZ PART VI - RONDE 11 EINSTEINBRAIN-QUIZ PART VI - RONDE 11 1. GESCHIEDENIS Ik zoek de naam van een adellijke familie, die oorspronkelijk afkomstig was uit Spanje en die zeer veel invloed had gedurende de Renaissance. Vandaag

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis De Grieken

Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag door een scholier 902 woorden 3 januari 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Grieken Annabel van der Geer H1B Voorwoord Ik ga vertellen over de cultuur, politiek

Nadere informatie

GOLF NIEUWSBRIEF JUNI WereldWijd voor Kinderen Een nieuw gezicht! Donateur worden?

GOLF NIEUWSBRIEF JUNI WereldWijd voor Kinderen Een nieuw gezicht! Donateur worden? WereldWijd voor Kinderen Een nieuw gezicht! Wellicht valt het u op. ons logo heeft een nieuwe stijl! Beter leesbaar en iets vrolijker dan voorheen. Als bestuur werken wij er hard aan om WereldWijd voor

Nadere informatie