INHOUDSOPGAVE. Inhoudsopgave DEEL 1 INLEIDING EN ONDERZOEKSGESCHIEDENIS 19

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Woord vooraf 13 Gebruikte afkortingen 16 DEEL 1 INLEIDING EN ONDERZOEKSGESCHIEDENIS 19 1 Introductie en probleemstelling Een fascinerend visioen Een eigenaardig visioen Verlegenheid vanuit christelijk perspectief Een marginale plaats Probleem- en doelstelling Opbouw van deze studie 27 2 Het onderzoek naar Ezechiël Inleiding Overzicht van de onderzoeksgeschiedenis Drie kernthema s Inleiding De literaire en conceptuele eenheid De aard en taal van de beschrijving De intentie van het visioen Onze onder zoeksweg 61 DEEL 2 EXEGETISCH DEEL 63 3 Een exegese op hoofdlijnen van Ezechiël Opening en structuur van het visioen Inleiding Inleiding tot het visioen (40:1-4) Structuur van Ezechiël De status van de tekst Architectuur en inrichting van de tempel (40:5-42:20; 46:19-24) Inleiding 75 Woonplaatsvoor de Heilige_V6.indd :04

2 3.2.2 De muur (40:5) De oostelijke buitenpoort (40:6-16) De buitenvoorhof en bestrating (40:17-18) De noordelijke en zuidelijke buitenpoort (40:19-27) De zuidelijke, oostelijke en noordelijke binnenpoort (40:28-37) De offertafels (40:38-43) De priestervertrekken (40:44-47) Het eigenlijke tempelgebouw (40:48-41:4) De ombouw (41:5-11) Het westelijk gebouw en de totaalmaten (41:12-15a) De inrichting en decoratie van de tempel (41:15b-20) De grote priestersacristieën (42:1-14) De maten van het tempelgebied en de ringmuur (42:15-20) De priesterkeukens (46:19-24) Samenvatting en conclusies De tempel bewoond (43:1-44:4) Inleiding en structuur van 43:1-44: JHWH als Bewoner van de nieuwe tempel De kābôd keert terug (43:1-5) De kābôd-beschrijving bij Ezechiël De achtergrond en betekenis van de kābôd-voorstelling Geen hofkapel meer (43:6-9) Nieuwe opdracht (43:10-12) Het altaar (43:13-17) Inwijding van het altaar (43:18-27) De gesloten oostelijke buitenpoort (44:1-4) Samenvatting en conclusies De tempel in bedrijf (Ezechiël 44:5-46:18) De tweede grote instructie deel 1 (44:5-45:8) Inleiding op de tweede grote instructie (44:5) Aanklacht, straf en beloning (44:6-16) Een nader onderzoek naar de tweedeling onder de cultusdienaren Voorschriften voor de zadokitische priesters (44:17-31) De Heilige afdracht (45:1-8) Samenvatting en conclusies De tweede grote instructie deel 2 (45:9-46:18) 145 Woonplaatsvoor de Heilige_V6.indd :04

3 Opbouw van 45:9-46: De plaats van de nāśîʾ Het landgebied van de nāśîʾ (45:7-8 en 46:16-18) Offergaven (45:10-17) De grote feesten (45:18-25) Voorschriften voor hoogtijdagen en offers (45:1-16) Samenvatting en conclusies Het nieuwe land en de nieuwe stad (Ezechiël 47-48) Inleiding Het visioen van de tempelbeek (47:1-12) Opbouw Inhoud Achtergronden De verdeling en grenzen van het land (47:13-23) Opbouw De grenzen van het Beloofde Land (47:13-20) De plaats van de vreemdeling (47:21-23) De verdeling van de stammen over het land (48:1-29) Opbouw Beschrijving van het stamgebied van de twaalf stammen De Heilige afdracht (48:8-22) De poorten van de nieuwe stad (48:30-35) Samenvatting en conclusies Terugblik en conclusies Inleiding Heiligheid als kernthema van het visioen De concretisering van de heiligheid Ezechiël als een structurele en conceptuele eenheid Voorlopige balans De plaats van Ezechiël binnen het geheel van het boek Ezechiël Inleiding Methodologische verantwoording De structuur van het boek Ezechiël Dateringen Markeringspunten Globale indeling van Ezechiël 199 Woonplaatsvoor de Heilige_V6.indd :04

4 4.4 De achtergrond en inhoud van Gods oordeel over Israël (Ezechiël 1-24 en 33) Inleiding Ezechiël als contrast met Ezechiël Het oordeel over tempel, stad, land, volk en vorst (leiders) Zonde als hoererij Heilsgeschiedenis en onheilsgeschiedenis Conclusie Beloften van herstel Inleiding Eerdere beloften van herstel vóór Ezechiël Ezechiël als nadere uitwerking van het beloofde herstel Ezechiël als de ultieme bevestiging van het beloofde herstel JHWH s zorg om Zijn Naam als reden van Israëls herstel De betekenis van het herstel voor tempel, stad, land, volk en vorst (leiders) Conclusie Ezechiël als coda en climax Inleiding Ezechiël als nadere concretisering van de heilsbeloften Ezechiël en de priesterlijk-profetische optiek van Ezechiël Terugblik, tussenbalans en vooruitblik 232 DEEL 3 ONDERZOEK NAAR DE INTERPRETATIE- GESCHIEDENIS VAN EZECHIËL Ezechiël in de vroegjoodse literatuur en het Nieuwe Testament Inleiding: doelstelling en werkwijze Ezechiël in de vroegjoodse literatuur Qumran Het boek Ezechiël in Qumran Het boek Ezechiël en de identiteit van de Qumrangemeenschap 237 Woonplaatsvoor de Heilige_V6.indd :04

5 De Tempelrol Beschrijving van het Nieuwe Jeruzalem Ezechiël als liturgie Verschillende tempels, verschillende interpretaties Conclusie De pseudepigrafische en apocriefe literatuur LXX en Targoem LXX en haar interpretatie Targoem Conclusie Ezechiël in het Nieuwe Testament Inleiding Ezechiël in Openbaring 21:1-22: Ezechiël en de structuur van Openbaring Andere herinneringen aan Ezechiël in het Nieuwe Testament Conclusie De exegese van Ezechiël in joodse en christelijke tradities Methodische verantwoording Ezechiël in de joodse literatuur Misjna De Talmoed De Hekhalothliteratuur Rabbijnse commentaren Conclusie Vroege Kerk: Hiëronymus Inleiding Kenmerken van Hiëronymus uitleg Conclusie Middeleeuwen: Richard en Andreas van Sint-Victor Invloed van Hiëronymus en Gregorius Richard van Sint-Victor en zijn realistische beschrijving Bijdrage van Andreas van Sint-Victor Conclusie Reformatie: Johannes Calvijn Zestien preken over Ezechiël Preek over Ezechiël Woonplaatsvoor de Heilige_V6.indd :04

6 6.5.3 Conclusie Zeventiende eeuw: Campegius Vitringa Vitringa en Coccejus Aanleydinge tot het rechte verstant Terugblik en conclusie De dispensationalistische uitleg: A.C. Gaebelein Het dispensationalisme Gaebeleins uitleg van Ezechiël Dispensationalistische uitleg in Nederland Conclusie Conclusie, evaluatie en vooruitblik 330 Excurs: Ezechiël binnen de rooms-katholieke exegese 333 DEEL 4 NAAR EEN VERANTWOORDE LEESWIJZER VOOR EZECHIËL Uitgangspunten en randvoorwaarden Inleiding Genretypering Inleiding Ezechiël als visioensrapportage Ezechiël als eschatologische heilsprofetie Kenmerken van de eschatologische profetie Profetie: voorzegging maar vooral ook prediking Voorlopige conclusie Israël als hermeneutische sleutel, een Nederlandse discussie Inleiding G.Ch. Aalders en S. Paas: geen blijvende betekenis van het Joodse volk M.J. Paul: onvervulde resten in de profetieën De discussie op scherp: J. Hoek, W.J. Ouweneel en Onopgeefbaar verbonden Evaluatie van de discussie en vooruitblik Bijdrage van de hedendaagse hermeneutiek Inleiding Vragen vanuit de hedendaagse hermeneutiek De betekenis van de reader-response-methode (Talstra) Auteursintentie 367 Woonplaatsvoor de Heilige_V6.indd :04

7 7.4.5 Symbooltaal als hermeneutische brug? Conclusie Terugblik en vooruitblik Perspectieven vanuit de Bijbelse en systematische theologie en de hermeneutiek Inleiding De thema s van Ezechiël in een breder Bijbelstheologisch perpectief Inleiding De tempel Tempel als woonplaats van JHWH en centrum van eredienst Tempelvoorstellingen in het Oude Nabije Oosten in Israël Tempel en JHWH s koningschap in schepping en eschaton Tempel in nieuwtestamentisch perspectief Heiligheid als kenmerk van JHWH en Zijn huis Heiligheid in verschillende gradaties Heiligheid in het Nieuwe Testament Cultus als dienst aan en omgangsvorm met God Cultus in het Oude Testament Cultus in het Nieuwe Testament De thema s stad, land, volk en vorst De nieuwe stad Het nieuwe land Het volk De nieuwe vorst Terugblik en conclusie Een systematisch-theologisch perspectief Inleiding De blijvende betekenis van het Oude Testament en Israël Inleiding De samenhang van het Oude en het Nieuwe Testament Eigenheid van het oudtestamentische spreken De blijvende betekenis van Israël Kenmerkende aspecten van de eschatologische profetie 423 Woonplaatsvoor de Heilige_V6.indd :04

8 Inleiding Het tijdsaspect: reeds en nog niet Het taalaspect: realisme en symboliek Het retorisch aspect: de auteursintentie in breder perspectief Conclusie Een hermeneutisch perspectief Inleiding Onderzoeksresultaten Conclusie van ons onderzoek naar de strekking van Ezechiël Conclusies en uitwerking van ons systematisch, Bijbels-theologisch en hermeneutisch onderzoek De nieuwe tempel als woonplaats voor de Heilige Stad, land, volk en vorst De stad Het land Het volk De vorst Nogmaals de aspecten van tijd, taal en retorica Conclusie Slotconclusies 450 Samenvatting 452 Summary 464 Geraadpleegde literatuur 475 Verantwoording illustraties 493 Register van persoonsnamen 494 Woonplaatsvoor de Heilige_V6.indd :04