Wilgen, meer dan knotbomen alleen!

Transcriptie

1 1 Wilgen, meer dan knotbomen alleen! Een onderzoek naar het voorkomen van wilgentaxa in Hoeksche Waard-Oost Tekst & foto s : Frank van Gessele, s-gravendeel, dec Inleiding pag. 2 Wilgenfamilie het geslacht Salix pag. 2 Griendcultuur en verwildering pag. 3 Determinatie van wilgen pag. 3 Naamsveranderingen pag. 4 Het wilgenproject Hoeksche Waard-Oost pag. 4 Nawoord pag. 9 Gebruikte literatuur en website pag. 10 Overzicht van gevonden wilgentaxa in de Hoeksche Waard pag. 11 Griend Kuipersveer

2 2 Inleiding Wilgen zijn een alledaagse verschijning in de Hoeksche Waard. Wie kent niet de overbekende Knotwilg. De markante knoesten fleuren de dijken op en sieren landweggetjes. In de grienden zijn hele percelen nog de relicten van de oude griendcultuur. Knotploegen van Hoekschewaards Landschap zorgen in een drie- of vierjarige knotcyclus voor het behoud van de knotwilg in het landschap. Eenmaal geknot is het onderhoud noodzakelijk. Wordt onderhoud nagelaten, dan wordt de boom topzwaar en valt op den duur om. In veel voormalige grienden is de cultuur al geruime tijd geleden beëindigd. Deze grienden groeiden uit tot deels ontoegankelijke wildernissen. Wilgenfamilie het geslacht Salix De wilgenfamilie is een familie van tweehuizige bomen en struiken. Mannelijke en vrouwelijke bloemen zitten dus nooit op dezelfde boom of struik. De bloei is van maart tot april; afhankelijk van de soort verschijnen de katjes vóór de bladeren, of tegelijkertijd. De vruchtbeginsels groeien in de loop van de lente uit tot een doosvrucht, waaruit de kleine zaden met pluizige draden bij rijpheid tevoorschijn komen. Deze kleine zwarte zaadjes kunnen door het pluis over grote afstanden door de wind meegenomen worden. Het door de lucht dwarrelende pluis van wilgen (en populieren) wordt zomersneeuw genoemd. In Nederland en Vlaanderen worden negen soorten inheemse wilgen onderscheiden: Schietwilg, Kraakwilg, Geoorde wilg, Amandelwilg, Laurierwilg, Grauwe en Rossige wilg, Boswilg, Bittere wilg en Kruipwilg. Daarnaast zijn er drie algemene kruisingen die spontaan optreden en algemeen voorkomen: Schietwilg x Kraakwilg, Geoorde wilg x Grauwe wilg en Grauwe wilg x Boswilg. Verder is er een aantal zeldzame spontane kruisingen en zijn er nog minstens enkele tientallen verwilderde cultuurwilgen (mandenmakerswilgen en sierwilgen) te vinden. De vaak gehoorde uitspraak dat alle wilgen bastaards zijn is overdreven. Boom- en struikvormige wilgen bloeien bijvoorbeeld op dermate verschillende tijdstippen dat kruising in de natuur bepaald niet eenvoudig is. Veel hybriden zijn bovendien kunstmatig gekweekt. Spontane kruisingen doen zich weliswaar voor, maar minder vaak dan men soms denkt. Herfstaspect van Salix x mollissima (Groot Koninkrijk)

3 3 Griendcultuur en verwildering Voor gebruik in de griendcultuur werden allerlei soorten gekruist, gekloond en variëteiten geteeld. Ook werden soorten geïntroduceerd uit het buitenland en werd er net zo lang geëxperimenteerd totdat het taxon (=soort, ondersoort of hybride) aan de gestelde eisen voldeed. Er werd onderscheid gemaakt in snij- en hakgrienden. Snijgriend werd gebruikt voor de teelt van teen of band en werd jaarlijks gesneden. De teen werd gebruikt om te binden of te vlechten. Een hakgriend kon pas om de drie of vier jaar gehakt worden, waarbij het zware hout gebruikt werd voor hoephout, stelen en palen. Na de afsluiting van het Haringvliet (1970) werd het getij in de Biesbosch sterk gereduceerd, met het gevolg dat voor het eerst ook spontane wilgen van de groep Boswilg, Grauwe wilg, Rossige wilg, Geoorde wilg en hun kruisingen een kans kregen. De aanplant van wilgentaxa en de opkomst van natuurontwikkelingsprojecten (ontpolderingen) leverden hieraan een grote bijdrage. De sedert een halve eeuw niet meer onderhouden grienden en de aangeplante wilgen leverden volop zaad, waardoor spontane wilgenopslag enorm is toegenomen. Taxa, welke door het griendonderhoud nooit tot voortplanting kwamen, zoals Schietwilg en de hele reeks aangeplante cultuurvariëteiten, Kraakwilg en variëteiten konden nu ook allemaal onderling kruisen en uitzaaien. Hetzelfde gold voor de Bittere wilgen en de hele variatie in de griendklonen van Amandelwilg en van Katwilg. Andere taxa zoals Duitse dot plantten zich op vegetatieve wijze succesvol voort aan de randen van rietgorzen en grienden. Amandelwilg - kloon Zwarte driebast Determinatie van wilgen Determineren van wilgen kan het beste gedaan worden op grond van de bladkenmerken. Maar ook twijgen, groeivorm, standplaats en verspreiding kunnen als kenmerken worden gebruikt. Bloeikenmerken zijn nuttig, vooral als de wilg meerdere keren bezocht kan worden. De meest aangewezen periode om met de sleutels te werken is juni tot en met oktober. Voor de bloeiperiode moet men in maart en april op stap. Bij het determineren werd de sleutel van de Vlaamse wilgenspecialist Arnout Zwaenepoel gebruikt (zie literatuuropgave). In principe moet men het zgn. kortlot bekijken, d.w.z. het blad van oudere twijgen. De bladeren van snelgegroeide éénjarige scheuten, het zgn. langlot, zijn in het algemeen veel groter en kaler. Deze kenmerken mogen alleen gebruikt worden als de sleutel er expliciet naar verwijst. Verder is de beharing van het blad een goed kenmerk, maar dit vertoont een aanzienlijke variatie in de loop van het seizoen. Een aantal wilgen hebben onder de schors opvallende langwerpige structuren, die als richeltjes van enkele millimeters tot enkele centimeters zichtbaar zijn. Om deze zgn. lijstjes te zien kan men het beste een twee- of driejarige twijg onderzoeken. De lijstjes en hun lengte zijn een belangrijk kenmerk voor de determinatie van heel wat wilgen, maar kan niet als enige kenmerk worden gebruikt.

4 4 Naamsveranderingen Nieuwe inzichten uit studies aan wilgen, maken van tijd tot tijd wijzigingen en aanpassingen in de naam noodzakelijk. Door een publicatie van Belyaeva (2009) is de naamgeving van het Schietwilg- Kraakwilg complex grondig gewijzigd. Zonder al te diep op de nomenclatuur in te gaan, volgt hieronder toch een overzichtje van de belangrijkste veranderingen: Salix fragilis (Kraakwilg) wordt actueel als een kruising beschouwd: Salix x fragilis. Er is een nieuwe naam bijgekomen voor één van de ouders van deze kruising, namelijk Salix euxina (niet in de HW). De naam Salix x rubens vervalt. Ook alle variëteiten binnen dit complex wijzigen hierdoor van naam. Gewone kraakwilg Salix fragilis var. fragilis Ook de vermeende drievoudige bastaard Salix (x) dasyclados (Duitse dot) wijzigt van naam. Russische onderzoekers opperen al lang dat dit taxon eigenlijk een soort is en geen bastaard. De correcte naam luidt volgens hen Salix gmelinii. Het wilgenproject Hoeksche Waard In de afgelopen jaren heeft de auteur op een aantal plaatsen in het oosten van de Hoeksche Waard een deel van de aldaar voorkomende wilgen aan een nadere beschouwing onderworpen. Er is in de Waard weliswaar veel kennis over knotwilgen en wilgenonderhoud, maar de vraag welke taxa er überhaupt voorkomen is eigenlijk nooit beantwoord. Om hierachter te komen werd in het voorjaar van 2015 het wilgenproject gestart. Na 4 jaar wilgenproject waren 131 objecten in 18 verschillende terreinen in kaart gebracht. Elk object werd voorzien van een code en de exacte locatie genoteerd. Zowel bloei als bladvorm, knoppen, twijgen en habitus werden het jaar door gefotografeerd. Ook is veel materiaal (bladeren, twijgen) verzameld. Bij twijfel over het juiste taxon werden diverse wilgenkenners geraadpleegd. Hiervoor werd ook materiaal naar België opgestuurd. Het onderzoeksgebied werd beperkt tot het oostelijk deel van de Hoeksche Waard (Groot- Koninkrijkcomplex, Geertruida Agathapolder, Polder Nieuw-Bonaventura (vooral Argusvlinderlocaties), oever Dordtse Kil en objecten in het Trekdambos, op de Esscheplaat en Sasseplaat. Voor de determinatie van de taxa werd gebruikt gemaakt van de wilgensleutel van de Vlaamse wilgenspecialist Arnout Zwaenepoel. Een betrouwbare determinatie is eigenlijk alleen mogelijk bij wilgen van minstens drie jaar oud. Na knotten of snoeien wordt veel langlot gevormd met bladeren die veel grotere afmetingen hebben dan normaal. Een bijkomend probleem is dat veel wilgen, vooral de struikvormen, regelmatig worden afgezet of gerooid.

5 5 In de Hoeksche Waard werden 26 wilgentaxa aangetroffen (pag. 11). Het overgrote deel, 24 taxa, betreft spontane vestigingen. Hiernaast werden 2 aangeplante taxa opgenomen. Boomvormige wilgen De Gewone schietwilg Salix alba var. alba is de meest algemene soort. Schietwilgen worden wel aangeplant maar vestigen zich ook spontaan op veel plaatsen. In de grienden werd deze soort veel gebruikt voor het maken van hoepels (hoepgrienden). De bladeren zijn sterk zijdeachtig behaard aan onder- en bovenzijde. Daarom heeft de boom van afstand een zilverachtig uiterlijk. Gewone schietwilg Salix alba var. alba Thans wordt hiervan de Brede schietwilg Salix alba var. caerulea onderscheiden. In Engeland wordt dit de Cricket-Bat-Willow genoemd. Het blad van deze variëteit is breder dan 1,5 cm. Deze vorm van de Schietwilg kunnen we eveneens op veel plaatsen aantreffen. Uit het kraakwilgen-complex werd tot op heden, allemaal buitendijks, alleen de Gewone kraakwilg Salix x fragilis var. fragilis aangetroffen. Opvallend is dat alleen vrouwelijke exemplaren werden gevonden. Kraakwilgen hebben een wat bredere habitus dan Schietwilgen: de takken staan onder een vrijwel rechte hoek af en zijn vaak meerstammig. De twijgen breken gemakkelijk af, zonder dat er een deeltje van de schors meekomt. De Gele bindwilg Salix x fragilis var. vitellina forma basfordiana is vermoedelijk een algemene knotwilg in de grienden langs de Oude Maas (Kuipersveer, Blankertsche griend). Deze variëteit werd vaak oorspronkelijk aangeplant als bind- of vlechtwilg. De eenjarige twijgen zijn geel of oranje en fleuren het landschap zeer op in het winterzonnetje. De Gele schietwilg Salix alba var. vitellina is eenmalig in een Argusvlinderterrein aangetroffen en lijkt sterk op de Gele bindwilg. Het verschil zit m in de beharing van de bladeren, welke bij de bindwilg veel kaler zijn. De Treurwilg Salix x sepulcralis var. chrysocoma is een in parken en tuinen veel aangeplante sierboom. De twijgen zijn groengeel of oranjegeel en de takken zijn uitgesproken hangend. Zelden komt hij verwilderd voor, o.a. langs de Oude Maas in het Tunnelbos. De Kronkelwilg Salix babylonica var. Pekinensis Tortuosa, ook wel Krulwilg, Kurketrekkerswilg of in de volksmond Paastakken genoemd is om zijn sierwaarde ook veel in tuinen aangeplant, maar komt op veel plaatsen in de natuur verwilderd voor. Heel bijzonder is de kruising tussen de Treurwilg en de Kronkelwilg Salix x erythroflexuosa, een boom die minimaal op 2 plaatsen in Salix x erythroflexuosa

6 6 tuinen in de polder Nieuw-Bonaventura is aangeplant. Het is een kleine boom, met oranje-gele, sterk kronkelige en afhangende takken en gekromd-holle bladeren. De Boswilg Salix caprea is een van de vroegst bloeiende wilgensoorten. Het is een kleine boom, waarvan vooral de mannelijke exemplaren opvallen door hun talrijke uitbundig bloeiende katjes. De vrouwelijke katjes verschijnen circa veertien dagen later. De bladeren lijken wel wat op appelblad. De bladtop is gedraaid. Boswilgen worden vaak aangeplant maar kiemen als echte pioniersplant ook spontaan op allerlei relatief droge plaatsen, droger dan de meeste andere wilgen. In bossen is de soort zeldzaam en vrijwel steeds beperkt tot de bosrand. Boswilg Salix caprea De Grijze of Rozemarijnbladige wilg Salix eleagnos ssp angustifolia heeft zeer smalle bladeren (0,4-0,6 cm!). De bladonderzijde is blijvend witdonzig behaard. Een (waarschijnlijk) aangeplant exemplaar staat langs het wandelpad aan de Keen in het Oudeland van Strijen. De Laurierwilg Salix pentandra tenslotte, is een kleine boom of grote struik, welke van nature in Nederland alleen in Drenthe, Salland en Twente voorkomt. Het is geen griendwilg. De Grijze wilg Salix eleagnos ssp angustifolia glanzend groene bladeren zijn kaal en enigszins leerachtig. De soort is ooit aangeplant op de Esscheplaat, als onderdeel van het voormalig salicetum (wilgentuin). Helaas is nagenoeg het complete salicetum inmiddels verdwenen in de magen van Schotse Hooglanders. Struikvormige wilgen De Grauwe wilg Salix cinerea ssp cinerea is een vrij grote struik die meestal zo n twee tot zes meter hoog wordt, soms zelfs tien meter. Het is geen griendwilg, zijn twijgen werden als minderwaardig rijshout beschouwd. In de Hoeksche Waard komt de soort vrij algemeen voor, vooral binnendijks in natuurontwikkelingsterreinen (b.v. Argusvlinder). Een belangrijk kenmerk is de prominente

7 7 aanwezigheid van lijstjes op het hout van de twijgen, variabel in lengte, maar vaak twee tot drie centimeter lang. Dit kenmerk komt ook terug in hybriden met de Grauwe wilg. Af en toe wordt langs de rivieren, in polders of in duinen de kruising tussen de Grauwe wilg en Geoorde wilg Salix x multinervis aangetroffen. Daar ontbreekt de zuivere Geoorde wilg. Op één van de Argusvlinderlocaties (Tweede Kruisweg) werd dit taxon opgemerkt. Spontane kruisingen van vooral de Grauwe wilg met de Boswilg Salix x reichardtii komen vrij algemeen voor. De forse struik is te herkennen aan de zowel langwerpige bladeren als bladeren die neigen naar rond of ovaal. Dit taxon werd zowel (binnendijks) in Groot Koninkrijk als langs de Geertruida Agathapolder aangetroffen. lijstjes op het hout van de Grauwe wilg De kruising van Grauwe wilg met Katwilg Salix x holosericea is zeldzamer en werd slechts enkele malen gevonden langs de Oude Maas. Eenmaal (Argusvlinder) is de kruising gevonden van de Grauwe wilg met de Rossige wilg Salix x guinieri. Dit taxon is herkenbaar aan de mix van rosse en grijze haren op de onderzijde van het blad. Het is geen griendwilg en het voorkomen hier is vermoedelijk het gevolg van verwildering van aangeplante struiken. Ook de kruising van Boswilg met Rossige wilg Salix x quercifolia werd eenmaal gevonden langs het Simonsdijkje. Het is een sterk vertakte struik, de bladeren hebben een rosse beharing aan de onderzijde. De soort is inmiddels gekapt. de restanten van Salix x De Amandelwilg Salix triandra is meestal struikvormig (max. vijf quercifolia meter), maar kan ook wel eens uitgroeien tot een ijle boom van tien meter. Als de plant een redelijke leeftijd heeft bereikt, is de schors, die in plakken van de stam afvalt en daar een oranjekleurige bast achterlaat, een gemakkelijk determinatiekenmerk. Het blad is fijngetand met een markante bleke hoofdnerf. De naam Salix triandra wijst op de drie meeldraden van de mannelijke bloemen, iets uitzonderlijks bij de inheemse wilgen. De Amandelwilg is een zeer oude vlechtwilg. Er werd zowel snij- als de afbladderende bast van de Amandelwilg hoepgriend van gesneden. De talrijke

8 8 lokale benamingen als beugelgrauw, hoepgrauw, gele tweebast, witgrauw enz. maken duidelijk dat er een grote variatie onderscheiden werd. De Amandelwilg komt in de Hoeksche Waard verspreid voor. We komen hem vooral frequent tegen in Argusvlinderterreinen. Een duidelijk herkenbare kloon van de Amandelwilg is de Zwarte driebast, die zich makkelijk laat herkennen aan de lange, onvertakte donkerbruine eenjarige twijgen. Het gaat om een vrouwelijke destijds uit Brabant ingevoerde kloon. De teen bleek in de griendcultuur bijzonder geschikt om te schillen, maar de Zwarte driebast werd ook weer vrij snel afgedankt. De struiken waren binnen de tien jaar versleten en vergden zeer veel wiedwerk. Dit taxon is ook op één van de Argusvlinderlocaties aangetroffen. De kruising tussen Amandelwilg en Katwilg Salix x mollissima is ook enkele malen in deze contreien gevonden, o.a. bij de haven van s-gravendeel en buitendijks langs de Oude Maas en in Groot Koninkrijk. Deze variëteit, die al ca. 400 jaar voor Christus werd gekweekt leverde in de griendteelt grote hoeveelheden taaie teen en was zeer geschikt voor het vlechten van schilden voor krijgslieden. Ook deze kruising bezit het kenmerk van een afvallende schors; het blad is echter langer en meer toegespitst dan dat van de Amandelwilg. De Katwilg Salix viminalis is door zijn zeer langwerpige en smalle blad met een zijdeachtig behaarde onderzijde nauwelijks te verwarren met enig andere wilgensoort. Hij wordt zo n zes meter hoog. De twijgen zijn weinig vertakt en zeer buigzaam, wat hem tot de koning van de mandenmakerswilgen heeft gemaakt. Het is een echte soort van rivier- en beekoevers. De meeste Katwilgen worden gevonden op plaatsen waar ze massaal zijn aangeplant als vlechtmateriaal. Na het beëindigen van de griendteelt, de jongste halve eeuw, hebben de Katwilgen zich ook langs kreken en op allerlei andere pioniermilieus geweldig uitgezaaid. Salix x smithiana is de, slechts enkele malen in het onderzoeksgebied gevonden, vrij zeldzame kruising van Boswilg met Katwilg. De bladeren van dit taxon hebben een opvallend uitspringende nervatuur op de bladonderzijde. De kruising tussen Katwilg en Bittere wilg Salix x rubra werd gevonden op de Sasseplaat aan het Hollandsch Diep. Hij was korte tijd populair als mandenmakerswilg, maar werd ook weer snel afgedankt. Door zijn behoefte aan kalk is hij nooit sterk verwilderd. Bittere wilg Salix purpurea De Bittere wilg Salix purpurea, een zeer oude vlechtwilg, is vrij gemakkelijk te herkennen aan de (vrijwel) tegenoverstaande bladeren aan de takuiteinden. Ook de bittere smaak van de twijgen en de bladeren is een goed determinatiekenmerk. Bloeiende struiken met hun prachtige steenrode mannelijke katjes zijn een lust voor het oog. De soort kan hele struwelen vormen en wordt vooral buitendijks langs de Oude Maas aangetroffen, maar wordt tegenwoordig ook aangeplant.

9 9 De Duitse dot Salix gmelinii is lang beschouwd als een drievoudige kruising van Katwilg, Boswilg en Grauwe wilg. Zoals eerder aangegeven wordt hij thans als een echte soort bestempeld. De Duitse dot werd tot voor kort als een vrouwelijke kloon beschouwd. Tot dusver waren geen mannelijke exemplaren bekend. In 2016 werd echter een mannelijke struik ontdekt in het Zuiddiepbos bij Puttershoek. Vlaamse wilgenspecialisten determineerden deze als Duitse dot. De Duitse dot kan zeer gemakkelijk vegetatief opslaan uit aangespoelde takken. In het buitendijkse rietgors van Groot Koninkrijk vormen de tientallen struiken dan ook grote struwelen. In de griendteelt werd de soort vooral gebruikt voor het telen van zgn. Katjes van Duitse dot Salix gmelinii hakkersband en rietband, hiermee werd griendhout en riet gebundeld. Opvallend is het grote blad, imkers spreken wel van viminalis gigantea, en het verschil tussen de bladeren van het kortlot en het langlot. De Kruipwilg Salix repens is betrekkelijk nieuw in de Hoeksche Waard. De soort verscheen pas in de jaren negentig van de vorige eeuw na de inrichting van natuurontwikkelingsgebieden, o.m. op Tiengemeten en in Argusvlinder. Het is een kleine, struikvormige wilg, met eironde, zijdeachtig behaarde blaadjes. Er zijn ook talrijke kruisingen van deze soort beschreven, maar allemaal zijn ze zeldzaam. Nawoord Kruipwilg Salix repens De in de Hoeksche Waard aangetroffen wilgentaxa, zijn voor een klein deel autochtoon, maar voor het grootste deel een gevolg van introducties uit de 19 e en 20 e eeuw, bedoeld voor de griendteelt. Ook zijn verschillende taxa als pionier verschenen na verwildering uit aanplant. Verrassend in het project is de toch grote verscheidenheid aan wilgentaxa. Een groot aantal hybriden kreeg een naam; ook deze groep cultuurrelicten vormen ontegenzeglijk een verrijking van de biodiversiteit in onze streek. Hopelijk draagt het (bescheiden) wilgenonderzoek bij tot meer aandacht voor dit uitermate boeiende geslacht, dat nogal eens als lastig onkruid wordt gezien. Op zich begrijpelijk; wilgenstruwelen dijen vaak uit in het grasland, ten koste van zonminnende kruidachtige planten. In de tekst werd al even gememoreerd aan het, helaas, verdwenen salicetum op de Esscheplaat. Ooit werd deze wilgenverzameling hier aangelegd als voorloper van o.a. het salicetum bij het Biesboschmuseum in Werkendam. Destijds werden maar liefst 33 taxa aangeplant, waaronder diverse variëteiten van Katwilg, Amandelwilg en Bittere wilg, Boerendot, Amerikaantje en Laurierwilg. Hier is niets meer van over. Alleen uit cultuurhistorisch oogpunt zou het aanbeveling verdienen dat er, ergens in de

10 10 Hoeksche Waard, alsnog een stukje grond wordt vrijgemaakt om relevante wilgentaxa aan te planten. Hiermee houden we de herinnering aan de griendcultuur, die zeker ook in de Hoeksche Waard erg belangrijk is geweest, springlevend. Gebruikte literatuur en website Arnout Zwaenepoel - Sleutel voor de in het wild en verwilderd voorkomende wilgen in de Lage Landen (april 2018) Zwaenepoel, A., Cosyns, E., Maes, B. & van Loon, R. (2014). Wilgenkartering in de Brabantse, Sliedrechtse en Dordtse Biesbosch, Ecologisch Adviesbureau Maes, wvi & Ecologisch adviesbureau van Loon, i.o.v. Nationaal Park De Biesbosch Bert Maes Inheemse bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen (2013) Pol Meert - Website De Wilgenzoeker Mannelijke bloeiwijze van Amandelwilg : 3 meeldraden

11 11 Overzicht van gevonden wilgentaxa in de Hoeksche Waard ( ) wetenschappelijke naam Nederlandse naam Salix alba var. alba Gewone schietwilg Salix alba var. caerulea Brede schietwilg Salix alba var. vitellina Gele schietwilg Salix babylonica var. pekinensis cv 'Tortuosa' Krulwilg Salix caprea Boswilg Salix cinerea ssp. cinerea Grauwe wilg Salix eleagnos ssp. angustifolia Grijze wilg Salix gmelinii kloon 'Gewone kletters' Duitse dot kloon 'Gewone kletters' Salix pentandra Laurierwilg Salix purpurea ssp. lambertiana Bittere wilg Salix repens ssp. repens Kruipwilg Salix triandra Amandelwilg Salix triandra kloon 'Zwarte driebast' Amandelwilg kloon 'Zwarte driebast' Salix viminalis Katwilg Salix x erythroflexuosa Krulwilg x Treurwilg Salix x fragilis var. fragilis Gewone kraakwilg Salix x fragilis var. vitellina forma basfordiana Gele bindwilg Salix x guinieri Grauwe wilg x Rossige wilg Salix x holosericea Grauwe wilg x Katwilg Salix x mollissima var. undulata Amandelwilg x Katwilg Salix x multinervis Geoorde wilg x Grauwe wilg Salix x quercifolia Boswilg x Rossige wilg Salix x reichardtii Boswilg x Grauwe wilg Salix x rubra Bittere wilg x Katwilg Salix x sepulcralis var. chrysocoma Treurwilg Salix x smithiana Boswilg x Katwilg Mannelijke bloeiwijze van de Bittere wilg

12 12