Ooibossen zijn bossen die op natuurlijke wijze zijn ontstaan en langs rivieren groeien.

Transcriptie

1 Ooibossen

2 Definitie Ooibossen zijn bossen die op natuurlijke wijze zijn ontstaan en langs rivieren groeien. Ooi is een oud woord voor nat terrein nabij een rivier Deze bossen worden voortdurend blootgesteld aan een hoge dynamiek. - Overstromingen zorgen ervoor dat de waterlopen wisselen - sediment (klei, grind, zand) af en/of aanvoer - bomen wegspoelen of ondermijnd worden - Door bedijking en kanalisatie van rivieren gaat de dynamiek in de ooibossen verloren en verdwijnen de typische soorten van ooibossen en maken plaats voor meer algemene soorten. - vruchtbare rivieroevers werden als landbouwgrond gebruikt waardoor deze bossen gekapt werden.

3 Zacht houtooibossen Schietwilg, Amandelwilg, Bittere wilg, katwilg, zwarte populieren en zwarte els groeien op extreme standplaatsen. kunnen meer dan 100 dagen per jaar overstroomd zijn. Dit kunnen alleen wilgen en populieren aan zonder te gaan rotten. Een goede uitwisseling van lucht in de bast en in het hout. Afgebroken takken schieten snel wortel Hout is elastisch waardoor bestand tegen extreme waterkracht Schietwilg Amandelwilg Bittere wilg zwarte populier zwarte els

4 Hard houtooibossen Wintereik, Gewone es, Gewone esdoorn, Gladde iep, Zwarte els en meidoorn. Op zanderige ruggen Overstroming enkel bij extreem hoogwater, minder dan 60 dagen per jaar Het kronendak niet erg dicht, veel licht op de bosbodem. Hiervan profiteren allerlei lichtminnende kruiden, Bosrank en Hop Hardooibos zeer florarijk, veel variatie door; dikte kleidek, rijping bodem, gemiddelde hoogte van de grondwaterstand en het aantal keren en de duur van de overstromingen. vroege voorjaar valt de soortenrijkdom op, Lenteklokjes, Bosanemonen, Holwortel, Gevlekt longkruid Holwortel Bosanemonen Lenteklokje Gevlekt longkruid

5 Zacht ooibos Hard ooibos

6 Fauna (zoogdieren) Oorspronkelijke bewoners; Eland, Tarpan Edelhert en wild zwijn. Verdwenen door oppervlakte verkleining. Zachtooibossen staan in de winter langdurig onder water, hierdoor jaarrond leefgebied voor de bever (o.a. Biesbosch, Zalkerbos en uiterwaarde Zwolle) Zachtooibossen die deel uitmaken van grote boscomplex leefgebied voor de haas en het ree

7 Beheer (zacht ooibossen) Instandhouden en vergroten van natuurwaarde Andere mogelijk functies zijn ondergeschikt. Geen bosbouwkundig beheer en houtteelt. Voor meeste uiterwaarde bossen geldt nietsdoenbeheer (zelfregulatie) Spontaan ontwikkelde zachtooibossen worden met rust gelaten mits ze geen belemmering vormen voor de doorvoercapaciteit. In veel terreinen worden wilgenbosjes extensief begraasd door konikpaarden en Gallowayrunderen. Gevolg veel dynamiek. Knotbomen (wilg, populier) knotten om de 3 á 5 jaar (vrijwilligers)

8 Fauna (Amfibieën, reptielen) Door de combinatie van poelen met ooibos en wilgenstruweel maakt een geschikte biotoop voor amfibieën. Reptielen worden nauwelijks aangetroffen. Alleen de ringslang voelt zich er thuis. Boomkikker was oorspronkelijke bewoner van de uiterwaarde. Komt nauwelijks nog voor. Kamsalamander Rugstreeppad Gewone pad Knoflookpad Groene kikker Bruine kikker Heikikker Boomkikker Ringslang

9 Fauna (Vogels) Uiterwaarde belangrijk als foerageer- en leefgebied Overwinteringsgebied voor o.a. eenden en ganzen ijsvogel (Biesbosch) Roerdomp Blauwborst Roodborst Kleine bonte specht Nachtegaal Boomvalk Sperwer Grauwe gans Ooievaar

10 Beheer (Hard ooibossen) Actief beheer, flora en fauna rijkdom behouden of vergroten (dunnen?) Hakhout beheer. Gevolg kan opkomst van braam veroorzaken (probleem?) Streven naar gesloten bos om verruiging tegen te gaan/terug te dringen.

11 Cyclische verjonging 1. Uiterwaarde met kleiputten en veel ooibossen 2. Na cyclische verjonging (aanleg nevengeul en verwijdering deel ooibos) heeft het water meer doorstroomruimte jaar na ingreep. De rivier heeft hier en daar sediment afgezet, het ooibos is ouder en openen geworden.

12 veiligheid Bebossing en andere begroeiing heeft een remmende werking op de waterafvoer van een rivier, hoogwater niet meer dan 10% van de uiterwaarden aan de Rijntakken met bos bedekt. Het percentage kan per locatie echter sterk verschillen, soms niet meer dan 5% bos terwijl andere, niet kritische plaatsen wel 30% bos Het is Rijkswaterstaat die hierover het laatste woord heeft. Natuurbeheerders en rivierbeheerders stemmen beheer af. Voorkomen versnippering bos, omdat zich daar geen duurzame populaties van planten en dieren kunnen ontwikkelen. Begrazingsbeheer kan ervoor zorgen dat er open bossen ontstaan die bij hoogwater niet voor ongewenste opstuwing zorgen.

13 Documentaire Millingerwaard (Gelderland) Van traditioneel uiterwaarde gebied naar natuurlijke waterberging