Kanttekeningen bij de namen op het Monument voor Vrede en Vrijheid in Park Sijtwende te Voorburg

Transcriptie

1 Kanttekeningen bij de namen op het Monument voor Vrede en Vrijheid in Park Sijtwende te Voorburg Voorburg, zomer 2015 Bij het onderzoek van de Historische Vereniging Voorburg (HVV) naar gegevens over, en de verhalen achter de namen op het Monument voor Vrede en Vrijheid in Park Sijtwende zijn bevindingen naar voren gekomen waarvan we het van belang vinden ze ter kennis te brengen van de gemeente Leidschendam-Voorburg. De gemeente is immers verantwoordelijk voor het monument en de gegevens die er op zijn vermeld. De onderzoekers zijn van oordeel dat de belangrijkste bevindingen niet zonder gevolgen kunnen blijven voor het Monument voor Vrede en Vrijheid. Om te voorkomen dat de presentatie van het HVV-boek 70 Jaar Vrede en Vrijheid op 9 mei 2015 zou worden overschaduwd door enkele bevindingen die naar ons inzicht een explosief karakter hebben nl. de aanwezigheid van pertinent foute personen op het monument treden we met deze en andere bevindingen pas naar buiten ná de presentatie van het boek (mei 2015), maar ruim vóór de 4-mei-herdenking Zo kunnen tijdig maatregelen worden genomen om de meest dwingende en meest dringende fouten op het monument vóór de eerstvolgende herdenking te herstellen. In het boek zijn verscheidene verkeerd vermelde gegevens op het monument (o.a. jaartallen) verbeterd. Namen van personen die naar onze overtuiging geen plek verdienen op het monument ( foute personen ) zijn niet in het boek opgenomen. Alvorens een overzicht van de bevindingen te presenteren, moet worden vastgesteld dat de Historische Vereniging Voorburg bij het onderzoek geen gebruik heeft kunnen maken van belangrijk archiefmateriaal van de gemeente Leidschendam-Voorburg. Volgens oud-archiefmedewerker J. de Beer zou zich bij het archief een doos of kist bevinden met basisinformatie over de personen op het monument. Navraag leerde ons dat de locatie van de bedoelde doos of kist niet bekend is bij de huidige medewerkers van het archief. Bovendien - zo werd meegedeeld - zou het waarschijnlijk gaan om gegevens uit het bevolkingsregister van , waarvan de inhoud (nog) niet openbaar is en die we op grond daarvan niet zouden kunnen inzien. (.)

2 2 Overzicht van bevindingen Bij de bedoelde bevindingen gaat het om 5. Vermelding van foute personen (.) 5. Vermelding van foute personen (4 personen) p Vermeld onder categorie Burgers (3 personen) p Vermeld onder categorie Koopvaardij (1 persoon) p. 16

3 3 (.) 5. Vermelding van foute personen (4) 5.1.Vermeld onder categorie Burgers (3 personen) J.H.P. VAN AS Jacobus Hendrikus Petrus van As werd geboren op 3 augustus 1901 in Utrecht (en niet in 1902, zoals op Sijtwende-monument staat; zie ook punt 2.1. van deze notitie). Hij trouwde op 17 januari 1924 met (.), maar is na 5 jaar gescheiden. Evenals zijn vader was Van As (assistent-)apotheker van beroep. In de periode voor zijn overlijden woonde hij met zijn partner (.) in Voorburg in de (.). Hij overleed op zondag 16 april 1944, om uur, in het Kriegslazarett 1/686 te Arnhem, 42 jaar oud. Het Kriegslazarett 1/686 was gevestigd in het Arnhemse Diaconessenhuis en Gemeenteziekenhuis. Deze ziekenhuizen, of althans delen daarvan, waren door de Duitsers gevorderd voor hun eigen zieken en gewonden. Het overlijdensbericht, in de krant geplaatst door (.), noemt hem: Kompaan der Motor W.A. / Troeppf. Sanitäter NSKK / Staffel des Wbn., Drager van het 5-jaar Insigne / Drager van het Strijdersteeken 1 / Stamboek No De begrafenis vond op vrijdag 21 april 1944 plaats met militaire eer op het Deutsche Kriegerfriedhof in Loosduinen (Westduin). 1 Zie

4 4 In een andere overlijdensadvertentie, geplaatst door De Groepsleider namens de Groep 57 Voorburg wordt hij genoemd, Trouwe kameraad en strijdmakker, Truppen- Führer N.S.K.K., Stamb. No. 2750, Zakb De NSKK (National Socialistische Kraftfahr Korps) is de nationaal-socialistische transportorganisatie die in dienst van het Duitse leger. Het is de transportafdeling van de OT (Organisation Todt). Vanaf januari 1941 wierf het NSKK diverse buitenlanders aan als vrijwilliger. Uiteindelijk dienden er ongeveer Nederlanders bij het NSKK De NSKK-Staffel des Wehrmachtsbefehlshabers Niederlande werd op papier op 1 september 1943 opgericht en diende per 1 december 1943 actief te worden. Op papier werkten de NSB en het NSKK samen en viel de nieuwe organisatie onder de hoogste bevelhebber in Nederland, Friedrich Christiansen². In de praktijk traden veel NSB'ers toe en viel het onderdeel in de praktijk onder het NSKK en niet onder de Wehrmachtsbefehlshaber. Meer informatie over de NSKK: Kortom, Jacobus Hendrikus Petrus van As was een foute Nederlander, gedecoreerde NSB-er en stelde zich vrijwillig in dienst van de Duitsers. Het overlijden van Van As is aangegeven op 5 maart 1948 (!!) via het overlijdensregister van de gemeente Arnhem: Overleden: 16 april 1944 om uur te Arnhem Naam: van As, Jacobus Hendrikus Petrus Leeftijd: 42 Beroep: apotheker Geboren te: Utrecht Wonende te: Voorburg Nadere gegevens: echtgenoot van Lodewick, (.), van echt gescheiden van: (.); zoon van: (.), (.), beiden wonende te Den Haag. Meer bewijs voor zijn leven in Duitse dienst: zie Hier wordt hij Truppführer genoemd, nu rustend op de Duitse militaire begraafplaats Ysselsteyn (Ned. Limburg). Verder: (graf in Ysselsteyn). Blijkens nevenstaande advertentie was Jacobus H.P. niet de enige Van As die diende bij de Organisation Todt. Jacobus Hendrikus Petrus van As is niet opgenomen in het boek 70 Jaar Vrede en Vrijheid.

5 P.L. VAN IREN Pieter Lodewijk van Iren is in Den Bosch geboren op 2 september 1904 (en niet in 1905, zoals op Sijtwende-monument staat; zie ook punt 2.1. van deze notitie). Hij was de op één na oudste uit het gezin van 11 kinderen (Bron: Zie ook ) Tijdens de oorlog diende hij in het Duitse leger als SS-grenadier bij 3-SS.Freiw.Gren.Regt-84. Hij werd op 15 februari 1945 in gevechten in of rond Culemborg dodelijk getroffen. Op 22 februari 1945 is hij tijdelijk begraven op de Tolsteeg te Utrecht en in 1948 werd zijn stoffelijk overschot gebracht naar het Duitse oorlogskerkhof in Ysselsteyn (bij Venray, Lb) Bron: (in de tekst op deze website wordt 5 februari 1945 genoemd als zijn overlijdensdatum) en (overlijdensakte). Overlijdensakte in Archief Voorburg: Het SS-Freiwilligen-Grenadier-Regiment 84 maakte deel uit van de 34. SS-Freiwilligen- Grenadier-Division Landstorm Nederland, een divisie van de Waffen-SS. De eenheid bestond voornamelijk uit Nederlandse vrijwilligers. Bron: Op staan meer bijzonderheden over zijn graf Pieter Lodewijk van Iren kwam kennelijk uit een zeer Duitsgezind gezin: - Een schoonzus van Pieter Lodewijk, (.), de echtgenote van zijn jongere broer (.) die in Voorburg woonde, staat op een lijst van personen die tijdens WO II in vreemde krijgsdienst hebben gediend. (bron: ) - (.), broer van Pieter Lodewijk was een SS-Sturmmann (vergelijkbaar met korporaal) die aan het Oostfront sneuvelde. Hij werd begraven op het Heldenfriedhof te Karlstadt in Kroatië. Pieter Lodewijk van Iren is aanbrenger van de overlijdensadvertentie. Als adres (van P.L.) wordt genoemd: (.), Voorburg. Pieter Lodewijk van Iren is niet opgenomen in het boek 70 Jaar Vrede en Vrijheid.

6 G. OLSTHOORN Gerardus (Gerrit) Olsthoorn ( tot ), woonde op de Dr. Van Noortstraat 12 te Stompwijk. Hij is op 1 april 1945 neergeschoten een bij een overval van de ondergrondse. Hij was een halfbroer van (.), dijkgraaf van de Drooggemaakte Grote Polder te Stompwijk. Zij hadden dezelfde moeder. (.) is tijdens de oorlog onder verdachte omstandigheden verdronken. Bron: tot-1950/ /lf html (Beeldbank Leidschendam-Voorburg LF 1945/142) Volgens een andere bron is Gerrit Olsthoorn omgebracht tijdens een razzia op 3 april Een contactpersoon uit Stompwijk heeft hierop als volgt gereageerd: Het verhaal over Gerrit Olsthoorn lag wat gecompliceerder dan omkomen tijdens een razzia. Gerrit Olsthoorn hield zich, zeer tegen de zin van zijn familie, in met zwarte handel in voedsel. Op enig moment zijn leden van de ondergrondse bij hem langs gegaan om voedselvoorraden in te vorderen. Daar was hij niet van gediend en dat heeft ertoe geleid dat iemand van de ondergrondse hem in zijn maag geschoten heeft. Aan deze verwonding is hij een paar dagen later overleden. Over dit voorval is in Over, door en om de Leytsche Dam (J.D. de Kort Sr., Leidschendam, 1988) op p. 355 (linkerkolom) geschreven: Dat het wel eens verkeerd kon lopen, bleek op 30 maart toen men de zwarthandelaar O. in Stompwijk wou leegschudden. Hij stond hen op te wachten met een stuk ijzer en sloeg er gelijk op los. Er klonk een pistoolschot, waardoor O. zwaargewond neerviel. (.....) Helaas overleed O. na drie dagen aan zijn verwondingen. Gerrit Olsthoorn voor boerderij aan de Dr. van Noortstraat 12 te Stompwijk, 1920 Bron: tot-1930/ /lf html Gerrit Olsthoorn is niet opgenomen in het boek 70 Jaar Vrede en Vrijheid.

7 7 5.2.Vermeld onder categorie Koopvaardij (1persoon) J. GRONDEL Jan Grondel is op 25 februari 1915 te Den Haag geboren als jongste kind van een gezin met (5 kinderen. Jan Grondel is op 4 april 1941 getrouwd met (.) ; zij kregen 2 kinderen, (.) (1941) en (.) (1943); Volgens zijn beiden nu overleden. Zijn beroep was stuurman op de grote vaart. (Bron: en [zie Xi en XII]) Uit: Gezinskaart van vader (.): Jan Grondel is geboren op te Den Haag, was ongehuwd, Ned. Hervormd, (handgeschreven : pas 26/11-39) met stempel B.D.); Hij was stuurman op de grote vaart. Op naar Den Helder vertrokken, daarna naar naar HMS Vliegkampschip De Kooy, op vertrokken naar Curaçao, Emmastad. Hij werd 29 jaar. Jan Grondel is (volgens ) overleden op 4 september 1944 te Wassenaar (tussen Wassenaar en Scheveningen). Aangezien een overlijdensadvertentie geplaatst is op 19 juli 1944 zal de genoemde overlijdensdatum niet kloppen. In het Archief van de Gemeente Voorburg is de overlijdensakte opgenomen (akte ). Volgens deze akte is hij overleden op of omstreeks 9 juli 1944 in de Noordzee Uit: Collectie Familieadvertenties CBG tot 1970 (HF): Uit Gezins/persoonskaart: 1 Feb 40 GV (vanuit Emmastad, Cur.) 16 Mei 41 Voorburg KW-laan 344 (doorgestreept) Van Duvenvoordelaan Juli 1941 R Oct. 44 CBR art. 83, lid 2 BBB (doorgestreept) (handgeschreven): Sedert 9 juli 1944 vermist op zee. Overleden tussen Wassenaar en Scheveningen Op 4 sept. 44. Uit nevenstaande overlijdensadvertenties blijkt voldoende dat Jan Grondel in zijn strijd Voor Leider, Volk en `11111Vaderland niet gestorven is voor de Vrede en Vrijheid die bedoeld wordt op het monument, maar voor

8 8 Mussert, de leider van de NSB. Volk en Vaderland was de naam van het Nederlandstalige weekblad dat zich nationaalsocialistisch noemde. Zie voor een gedichtje over Voor Leider, Volk en Vaderland : Jan Grondel is niet opgenomen in het boek 70 Jaar Vrede en Vrijheid. (.)