Jaarverslag maart Holland Opera (Xpress) T BH Amersfoort

Transcriptie

1 Jaarverslag maart 2011 Holland Opera (Xpress) T Soesterweg 330 info@hollandopera.nl 3812 BH Amersfoort

2 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Een nieuwe stad, een nieuw huis, een nieuwe naam 4 Stadsgezelschap van Amersfoort 5 Producties 7 Artistieke keuzes 8 Componisten en schrijvers 8 Reprises 8 Artistieke kern binnen het artistieke team 9 Gastregie bij HO 9 Regieassistentschap, samenwerking met 10 Theaterschool Maastricht en Amsterdam Samenwerking met ensembles 10 Internationalisering 10 HO en de toekomst 11 Educatie 12 Muziek in de regio 12 Operakeuken 12 Stageplaatsen 13 Financiën en marketing 14 Voorstellingen en bezoekersaantallen 14 Financiën 14 Bezoekersaantallen en verdiencapaciteit 17 Marketing algemeen 17 Citymarketing 17 Educatie en beleving als marketingtools 18 CJP 19 Radio, televisie en Internet 19 Samenwerking met theaters 19 Producties 20 Broers 20 Blauwbaard 24 De keizer is knetter 28 Het meisje met de zwavelstokjes 32 In voorbereiding 36 Feeks, no fear for Shakespeare 36 The Tempest 36 Romeo & Zeliha 37 Zwanenmeer 37 Algemeen 38 Bestuur 38 Cultural governance 38 Comité van aanbeveling 38 Subsidiënten, fondsen en sponsoring 39 Varia 39 Samenwerkingsverbanden binnen Blauwbaard 40 Overzicht samenwerking 40 Bijlagen 41 Medewerkers en uitvoerenden HO Voorbeelden educatief materiaal 44 Citaten recensies 46 Speellijsten Dvd met trailers van 53 Blauwbaard, De keizer is knetter Het meisje met de zwavelstokjes muziekfragmenten Broers pagina 2 Holland Opera Jaarverslag 2010

3 Inleiding Het jaar 2010 is op meerdere fronten bijzonder te noemen. Het jaar ging feestelijk van start met Broers, in een gastregie van regisseur Sybrand van der Werf. In mei wijzigde Xynix Opera van naam naar: Holland Opera (Xpress). Voornaamste redenen waren de problemen van publiek en anderen met de schrijfwijze van Xynix. Dit is bovendien een groter probleem geworden door de haast van de ongeduldig zoekende mens op Internet. Vandaar ook dat gekozen is om de website eenvoudig Holland Opera te noemen. De toevoeging Xpress refereert aan het stationsterrein waarop de Veerensmederij, het onderkomen van het gezelschap zich bevindt. De naamsverandering vond plaats na afloop van de première van de nieuw gecomponeerde opera Blauwbaard op 21 mei. Ondanks het feit dat de landelijke pers in het algemeen minder recensies en kunstartikelen schrijft, zijn alle producties van Holland Opera (HO) gemiddeld 3 x gerecenseerd. Waarbij Blauwbaard door NRC werd uitgeroepen tot een van de 5 beste theaterproducties van In juni werd een mooi sponsorcontract voor zes jaar met FrieslandCampina afgesloten. Dit bedrijf, dat zich onlangs in Amersfoort vestigde staat voor duurzaamheid en gezondheid. In september zijn alle basisscholen uit Amersfoort uitgenodigd om kennis te maken met HO en de Veerensmederij. De klassen kregen een workshop, een kijkje achter de schermen en een voorstelling te zien. Vooraf namen alle docenten deel aan een operaworkshop. In oktober is het huistheater de Veerensmederij door H.K.H. Prinses Máxima feestelijk geopend. Met een speciaal door vormgever Douwe Hibma ontworpen treintje, opende de Prinses, in aanwezigheid van de commissaris van de koningin, burgemeester en wethouders, het nieuwe jeugdoperahuis met het geluid van een oorverdovende stoomfluit. In december tijdens de Kerstvakantie werd voor het eerst een kerstproductie in eigen huis gerealiseerd. Een spannend traject waarin 16 voorstellingen werden gespeeld. Mede dankzij een gedegen marketingplan waren alle voorstellingen uitverkocht. Ook de andere voorstellingen in het jaar 2010 zijn zeer goed bezocht. pagina 3 Holland Opera Jaarverslag 2010

4 Een nieuwe stad, een nieuw huis, een 21 mei 2010 was een belangrijke datum voor HO. Direct na de première van Blauwbaard, maakte de (toenmalige) burgemeester van Amersfoort, Albertine van Vliet-Kuiper de nieuwe naam van Xynix Opera bekend: Holland Opera (Xpress); in de wandelgangen Holland Opera. De komst van het Operahuis Holland Opera naar Amersfoort is een sprekend voorbeeld van de ontwikkeling die de stad heeft doorgemaakt: met hoge kwaliteit, liefde voor cultuur en oprechte betrokkenheid. Daar ben ik als burgemeester trots op. (citaat toespraak burgemeester) Jaren heeft de leiding van Xynix Opera nagedacht over het wel of niet veranderen van de naam. De reacties waren gemengd. Bijna iedereen die Xynix Opera goed kent en al jaren volgt vond het jammer. De kern van het gezelschap vond echter dat het tijd was. Een nieuw theater, een nieuwe stad en dus tijd voor een nieuwe naam. Een eenvoudige naam, met grote allure: Holland Opera. pagina 4 Holland Opera Jaarverslag 2010

5 nieuwe naam Stadsgezelschap van Amersfoort Met de komst naar Amersfoort wordt de Veerensmederij niet alleen de plek om naar toe te gaan om mooie muziek te horen of muziektheater te zien. Het wordt ook een plek om elkaar te ontmoeten, met elkaar te eten, workshops te volgen, je kinderen te zien optreden enz. enz. De Veerensmederij geeft HO de mogelijkheid om echt een gezicht te krijgen. Een gezicht in de stad Amersfoort, de provincie Utrecht, nationaal en internationaal. Door de nauwe samenwerking met Kunst Centraal, het steunpunt van schoolvoorstellingen voor de regio Midden-Nederland, bouwt HO een band met diverse scholen uit de regio op. De eerste contacten zijn in 2009 gelegd. U leest hier meer over onder educatie. pagina 5 Holland Opera Jaarverslag 2010

6 Burgerinitiatief Bijzonder rond de ontwikkeling van de Veerensmederij is de samenwerking tussen de politiek en de bevolking van Amersfoort en met name het Soesterkwartier. De Veerensmederij is immers een onderdeel van een groter geheel; de Wagenwerkplaats. Initiatiefnemer Joke Sickmann en stichting Siesta (Stichting Industrieel Erfgoed Amersfoort) werpt zich al jaren op, met nimmer aflatende energie, om van dit terrein iets prachtigs te maken. De Veerensmederij is het eerste gebouw dat gerestaureerd en ingericht is en HO heeft de opdracht als aanjager op het terrein te fungeren. Rond de opera Blauwbaard heeft HO de wijk grenzend aan de Wagenwerkplaats, het Soesterkwartier, een voorstelling aangeboden. De respons was groot en HO merkt dat ook de andere voorstellingen van het gezelschap door de buurt gevolgd worden. Inmiddels heeft HO de band met het Soesterkwartier behoorlijk aangetrokken en 50 vrijwilligers van het gezelschap komen direct uit deze buurt. Samenwerking met CULTURELE instellingen HO voert regelmatig intercultureel overleg met andere bespelers en instellingen binnen de Gemeente Amersfoort. Theater de Flint, De Lieve Vrouw, Scholen in de Kunst, Amersfoort Creatieve Stad en Amersfoort in C maken deel uit van dit overleg. HO maakt tevens deel uit van PAC: Publiciteitsoverleg Amersfoortse Culturele instellingen. Alle activiteiten staan via Citymarketing uitgebreid vermeld in Wintertijd en Zomertijd, een initiatief van de gemeente. Deze brochures verschijnen zowel gedrukt als op het Internet. pagina 6 Holland Opera Jaarverslag 2010

7 Producties Het jaar werd geopend met Broers, geregisseerd door Sybrand van der Werf, op een geestige tekst van Carel Alphenaar. Sergej Prokovief stond borg voor de heldere muziek in dit familiedrama tussen drie uitvindende broers. Blauwbaard was dit jaar de hoofdfiguur in het locatieproject met de Veerensmederij als imposant decor. Imme Dros schreef de tekst en Chiel Meijering de muziek. Een productie met in de kern 3 mannen, omringd door 23 vrouwen. Er werd wederom samengewerkt met een groot aantal dansers uit de moderneen de hiphopscene. Het koor was samengesteld uit studentes aan Het Koninklijk Conservatorium Den Haag. De speelse voorstelling De keizer is knetter speelde als reprise van de rockopera Kwali Kuna bijna 50 voorstellingen en werd druk bezocht. De keizer is knetter is een samenwerking tussen Chiel Meijering en Joke Hoolboom, naar een toneelstuk van Jos Dom. Het jaar werd afgesloten met Het meisje met de zwavelstokjes (uitverkochte serie alleen in de Veerensmederij). Een herneming van deze kameropera op muziek van Purcell, Van Geel en Le Clercq die HO in 2009 in opdracht van Concertgebouw De Doelen uitbracht. pagina 7 Holland Opera Jaarverslag 2010

8 Artistieke Componisten en schrijvers Holland Opera (HO) heeft in 2010 twee reprises gebracht en twee nieuwe opera s. Er werd werk van oude componisten (Purcell, Prokovief) gebracht naast nieuw werk van Chiel Meijering, Oene van Geel en Jasper Le Clercq. Jonathan Dove heeft de compositieopdracht voor The Day After (2013) aanvaard en schrijfopdrachten voor libretti werden gegeven aan Imme Dros (Blauwbaard), Simon van der Geest (Zwanenmeer, 2011) en April de Angelis (The Day After). Contacten zijn gelegd met jonge componisten als Reza Namavar, Toek Numan en Richard Ayres. Ook merkt HO (tot genoegen) dat componisten de weg naar het operagezelschap inmiddels weten te vinden en ontvangt de artistiek leiding regelmatig verzoeken om iets te mogen schrijven voor HO. Namavar en Numan hebben inmiddels een opdracht gekregen om een korte compositie te schrijven voor het Amsterdams Bach Consort, een van de ensembles waarvan Idelenburg artistiek leider is. Reprises Het tot stand komen van een operaproductie vergt, behalve lange pagina 8 Holland Opera Jaarverslag 2010

9 keuzes adem, een omvangrijke investering in mensen en materialen. Het is dan ook een goed principe om succesvolle voorstellingen uit het verleden te hernemen en waar nodig te actualiseren. Zo ging in 2010 Kwali Kuna als De keizer is knetter in reprise (47 voorstellingen) en speelde Het meisje met de zwavelstokjes 16 uitverkochte voorstellingen in eigen huis. Op deze manier hoopt HO niet alleen repertoire te houden en te ontwikkelen, maar ook (inter-) nationaal te verspreiden. Artistieke kern binnen het artistiek team De vaste kern van HO wordt gevormd door Niek Idelenburg, Joke Hoolboom en vormgever Douwe Hibma. Inmiddels is deze kern uitgebreid met de jonge lichtontwerper Maarten Warmerdam en geluidsontwerper Tom Gelissen. Iedere productie laten zij zich ook inspireren door andere makers. Gastregie bij HO De jonge Nederlandse regisseur Sybrand van der Werf heeft begin 2010 de kans gekregen om zijn eerste jeugdopera te regisseren bij HO. Hoolboom had met hem gewerkt binnen het festival Jonge honden/ oude rotten. Dit festival is opgericht om jong talent binnen het jeugdtheater kansen te geven, hen een podium te bieden en hen tegelijkertijd te laten begeleiden door mensen die binnen de sector ruimschoots hun sporen hebben verdiend. Na de goede ontvangst van Broers is Sybrand begonnen aan zijn tweede regie bij Opera Zuid; Le nozze di Figaro. In 2008 ontmoette het artistiek team Martin Lloyd Evans, een ervaren Engelse regisseur, bij een bezoek aan The British Youth Opera (BYO), een post-operaopleiding in Londen. In het najaar van 2009 heeft Lloyd Evans op verzoek van HO een korte proeve geregisseerd van The taming of the Shrew, een Engelstalige opera die HO in 2011 onder zijn leiding uit zal brengen. Lloyd Evans heeft in de loop van 2010 diverse bezoeken aan Nederland gebracht om het artistieke concept met de vormgever en de artistieke leiding van HO te bespreken. Tijdens een workshop operaregie door Pierre Audi in Zwolle heeft de artistiek leiding van HO de jonge regisseur Arlon Luijten ontmoet. Het zeer vormbewuste werk van Arlon sprak HO aan en het gezelschap is nu in overleg met deze maker over een regieassistentschap dat kan resulteren in een eigen regie bij HO binnen het volgende Kunstenplan. pagina 9 Holland Opera Jaarverslag 2010

10 Regieassistentschap, samenwerking met theaterschool Maastricht en Amsterdam In het najaar van 2010 hebben er enkele gesprekken plaatsgevonden met Aram Adriaanse, hoofd van de regieopleiding van Maastricht. Er is een samenwerking aangegaan tussen HO en de opleiding en de eerste assistentschappen zijn gepland in seizoen Student Ralph Kooijman wordt regieassistent bij Dido en Aeneas (2012) en zal een eigen Let s Play Opera regisseren in het kader van de Operakeuken. Hetzelfde contact is gelegd met de Hogeschool voor de Kunsten Amsterdam en in het najaar van 2011 komt Jordy Oostrik als regieassistent bij Romeo & Zeliha werken. Samenwerken met ensembles HO heeft in 2010 samengewerkt met diverse ensembles. Plan was om Blauwbaard in samenwerking met Holland Barok Society te brengen. Helaas kon deze coproductie vanwege te weinig financiële middelen geen doorgang vinden. Het Carthago Consort (al eerder te gast bij Dido en Aeneas 2005, Orfeo 2006 en King Arthur 2009) heeft vervolgens hun plaats ingenomen. Dit barokorkest is voor deze gelegenheid aangevuld met de rockband The Crab Rockers, die tevens de succesvolle tour van De keizer is knetter begeleid hebben. Voor komende locatieprojecten heeft HO contact gezocht met het J.O.N.G ensemble, een jong blazersensemble dat hard aan de weg timmert, en het Belgische Solisti il Vento. Internationalisering Na het betrekken van Muziektheater de Veerensmederij ligt er een nieuwe uitdaging voor HO; het aantrekken van internationale contacten om jeugdopera ook binnen Europa op de kaart te zetten. Een zelfstandig Jeugdoperahuis blijkt nergens ter wereld te bestaan. Jeugdopera s worden sporadisch door grote huizen uitgevoerd, maar zijn vrijwel altijd bewerkingen van bestaande opera s. Hier ligt dus een belangrijke taak. In oktober 2010 is Hoolboom meegegaan met een delegatie van het Theater Instituut Nederland (TIN) naar Marseille. Marseille is in 2013 Culturele hoofdstad van Europa en in datzelfde jaar viert de Vrede van Utrecht (VvU) het feit dat deze Vrede 300 jaar geleden getekend werd. HO brengt in het kader van de VvU het internationale project The Day After en is op zoek naar partners binnen Marseille. In Marseille zijn gesprekken gevoerd met twee dansgezelschappen (Kelemenis en Josette Baiz) en het muziekensemble Telemaque onder leiding van Rayoul Lay. Baiz is geïnteresseerd in een coproductie pagina 10 Holland Opera Jaarverslag 2010

11 en Lay overweegt om werk van HO te laten vertalen in het Frans en op deze manier aan het Franse publiek te tonen. Ondertussen heeft HO ook contact gelegd met de ambassade van Turkije om te onderzoeken of de opera Romeo & Zeliha daar in 2012 gespeeld zou kunnen worden. In 2012 viert Nederland de 300-jarige handelsbetrekkingen met Turkije en deze Turks/Nederlandse bewerking van Romeo en Julia onderstreept het belang van samenwerken en samenleven van verschillende culturen binnen onze huidige maatschappij. Er is regelmatig contact met Jonathan Dove en April de Angelis. In februari heeft het artistiek team van Holland Opera de opera The Enchanted Pig bijgewoond. Deze opera van de hand van Dove werd gebracht door de Royal Opera in Londen. In de zomer hebben de Angelis en Dove Blauwbaard bezocht. Inmiddels is de eerste versie van het libretto gereed en heeft Jonathan Dove de compositieopdracht aanvaard. The Day after staat gepland in de zomer van 2013 als onderdeel van het jubileumjaar van de VvU en zal geproduceerd worden in samenwerking met het Vlaamse blazersensemble: I Solisti del Vento. HO en de toekomst Opera op locatie blijkt een regelrechte publiekslieveling te zijn. Het idee om opera te brengen op bijzondere locaties, vaak behorend tot cultureel erfgoed, is in vruchtbare aarde gevallen. Dat dit niet alleen buiten hoeft te zijn blijkt uit het succes van Het meisje met de zwavelstokjes. Deze voorstelling was alleen te zien in de Veerensmederij en ondanks het feit dat het terrein nog volop in ontwikkeling is en er een dik pak sneeuw op het terrein lag, wist het publiek deze nieuwe locatie feilloos te vinden. Met de (internationale) ambitie en steun van de VvU zal in 2011 en 2013 tweemaal een grote opera op locatie worden gerealiseerd als opmaat naar Dat jaar wil Utrecht culturele hoofdstad van Europa worden. Naar verwachting zal de VvU in de aanloop daartoe zijn bijdrages leveren. HO is één van de culturele partners in dat culturele traject. Daarnaast wordt HO regelmatig gevraagd om projecten in opdracht te ontwikkelen. De opera In het Woud, op zoek naar betekenis in opdracht van het Armando Museum (2007) en de kerstproductie Het meisje met de zwavelstokjes in opdracht van Concertgebouw de Doelen (2009) zijn hier voorbeelden van. pagina 11 Holland Opera Jaarverslag 2010

12 Educatie Educatie Ik werk nu al een aantal jaren in het onderwijs, maar zo n dag als dinsdag heb ik nog niet mee gemaakt. Dit is zoals cultuureducatie hoort te zijn. De kinderen vonden het ook super; ze waren er vandaag nog vol van en lopen nog steeds zingend door de school. (docent Richard van Kommer, t Palet Maarssen, partnerschool Operakeuken) In 2010 heeft Holland Opera (HO) een educatie medewerker in dienst genomen; Marleen Kunst. Zij deed eerder een stage educatie bij het gezelschap en na haar afstuderen heeft HO besloten haar in dienst te nemen. Niek Idelenburg, als hoofd educatie, begeleidt Kunst. Geleidelijk aan zal Kunst steeds meer het voortouw nemen. Daarnaast biedt HO stageplekken educatie aan en werkt daarbij samen met de Universiteit van Amsterdam en ArtEZ. Vanaf 2011 wordt tevens samengewerkt met de Pabo Amersfoort en het Conservatorium van Amsterdam, afdeling schoolmuziek. Muziek in de regio Kunst Centraal heeft als taak het stimuleren van scholen (zowel basisals voortgezetonderwijs) om cultuur een structurele plek te geven op school. Bovendien is Kunst Centraal de intermediair tussen de scholen uit de provincie Utrecht en het culturele veld. In het voorjaar is HO samen met twee andere jeugdgezelschappen uit de regio Utrecht in het pilotproject Kunst in de regio gestapt van Kunst Centraal. Dit is een samenwerking tussen scholen en culturele organisaties of kunstenaars die een nieuw onderwijsproduct ontwikkelen. Dit wordt verankerd in het cultuuronderwijs en draagt zo bij aan een goede doorstroom van cultuureducatie voor kinderen van 4 tot 18 jaar. Operakeuken doel = verdieping en verankering van muziek en opera binnen het onderwijs Eind 2010 is een begin gemaakt met de Operakeuken, een traject waarbij scholen voor langere tijd aan HO gekoppeld zijn. Kinderen maken kennis met het gezelschap door middel van verschillende workshops, zoals slagwerk en zang, maar ook geluid- en lichttechniek. Verder wonen ze repetities bij en maken ze zelf een kleine voorstelling. Rondom de openingsvoorstelling De keizer is knetter in de Veerensmederij zijn alle Amersfoortse basisscholen uitgenodigd om met een klas naar HO te komen. De kinderen kregen een rondleiding door het gebouw, een instructie theatertechniek en een les ritmisch zingen. Vervolgens werd de voorstelling bezocht. Na deze kennismaking zijn alle scholen benaderd voor een mogelijke samenwerking met HO. Het eerste streven was om met drie scholen pagina 12 Holland Opera Jaarverslag 2010

13 een samenwerking aan te gaan. Na de inventarisatie en kennismaking bleken er meerdere scholen geïnteresseerd in een langdurig samenwerkingstraject. Inmiddels is het project van start gegaan met drie basisscholen en drie middelbare scholen uit Amersfoort en de regio. Basisscholen: Montessorischool Pallas Athene uit Amersfoort; Openbare Basisschool t Palet uit Maarssen; Prof. Groenschool uit Amersfoort Middelbare scholen: Laar & Berg uit Laren; Johan van Oldenbarnevelt Stedelijk Gymnasium uit Amersfoort ; het Vathorst College uit Amersfoort Uitgangspunt is om met deze zes scholen tot een goed format te komen en vervolgens met meer scholen te gaan samenwerken. De eerste ontmoetingen tussen HO en de Operakeukenscholen waren vruchtbaar. De trajecten worden speciaal toegesneden op de wensen van de diverse scholen. Zo is de muziekdocent op de school Laar & Berg met zijn vierdejaars leerlingen begonnen met het componeren van een miniopera, waarvoor HO het libretto aanlevert. De afspraken voor 2011 staan inmiddels in de agenda s en zowel de scholen als HO kijken erg uit naar het uitvoeren van de Operakeuken. Stageplaatsen HO is een erkend opleidingsinstituut. Studenten van diverse opleidingen lopen stage bij HO. Het gezelschap heeft contact met de Hogeschool voor de Kunsten Amsterdam, met de opleidingen OPP (Opleiding Productie Podiumkunsten) en OTT (Opleiding Techniek en Theater), het Mediacollege Amsterdam (afdeling techniek en video), ArtEZ Arnhem (educatie), Koninklijk Conservatorium Den Haag (afdeling zang) en het Conservatorium van Utrecht (afdeling zang). Ook biedt HO stageplaatsen aan voor beginnende muziektheatermakers. Met name in het geven van workshops en het begeleiden van klassen worden de studenten getraind. Voor de ArtEZ Hogeschool Arnhem worden jaarlijks gastlessen gehouden. Samenwerkingsverbanden zijn ook aangegaan met detheaterschool Maastricht en de Hogeschool voor de Kunsten Amsterdam. pagina 13 Holland Opera Jaarverslag 2010

14 Financiën en Marketing Voorstellingen en bezoekersaantallen voorstellingen publieksbereik percentage zaalbezetting Broers % Blauwbaard % De Keizer is Knetter % Het meisje met de zwavelstokjes % Totaal % Financiën Het boekjaar 2010 was met vier producties en bijna 25duizend bezoekers een uitstekend jaar. In vergelijking met het vorige kunstenplan maakte Holland Opera (HO) in 2009 een groei door van 20%. Deze groei wist HO in 2010 vast te houden. HO wordt structureel gesubsidieerd door het Fonds voor de Podiumkunsten (FPK), de Provincie Utrecht en de Gemeente Amersfoort. In 2010 is er een sponsorcontract voor 6 jaar afgesloten met FrieslandCampina. Deze internationale zuivelonderneming heeft zich in dat jaar gevestigd in Amersfoort. Voor FrieslandCampina is maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering van de onderneming. Net als HO heeft FrieslandCampina de ontwikkeling van de jeugd hoog in het vaandel. Hierin hebben de zuivelonderneming en het operabedrijf elkaar gevonden. Tot 2010 was HO jaarlijks te gast bij de zomerprogrammering van stichting de Vrede van Utrecht (VvU). Door herzien beleid is dit echter in 2010 niet het geval geweest. De VvU heeft ervoor gekozen tijdens de zomerperiode slechts te programmeren op enkele vastgestelde erfgoedlocaties. Het betreft hier de forten, de kastelen en de voormalige vliegbasis Soesterberg. pagina 14 Holland Opera Jaarverslag 2010

15 Cijfers jaar totale omzet structurele subsidie publieks inkomsten externe financiering (o.v.b.) De Wagenwerkplaats en daarmee de Veerensmederij vielen helaas niet binnen dit beleid. HO heeft speciaal voor Blauwbaard aanvragen ingediend en gehonoreerd gekregen bij het Prins Bernhard Cultuurfonds, het SNS Reaal Fonds, het K.F. Hein Fonds en het Fentener van Vlissingen Fonds. Chiel Meijering heeft voor Blauwbaard een compositieopdracht gekregen van het FPK. Het toegekende bedrag is direct aan de componist overgemaakt. Daarnaast heeft het gezelschap financiële ondersteuning gezocht en gevonden voor de (theater)technische inrichting van de Veerensmederij, zowel bij particulieren als bij fondsen (VSB Fonds en Prins Bernhard Cultuurfonds) en natuurlijk FrieslandCampina. De theaterzaal is dan ook genoemd naar de hoofdsponsor van HO: De FrieslandCampina Zaal. In 2010 is HO van start gegaan met het educatieproject de Operakeuken. Dit initiatief wordt op dit moment financieel gedragen door het VSB Fonds. Plan is om het volgend kunstenplan hier structureel geld voor aan te vragen. Speciaal voor dit project is een educatiemedewerker aangesteld. Met het betrekken van een eigen huis ziet HO kansen in het aantrekken van Vrienden, enthousiaste particulieren die het gezelschap een warm hart toedragen en jaarlijks financieel steunen. Dit plan wordt in 2011 verder uitgewerkt. pagina 15 Holland Opera Jaarverslag 2010

16 Bezoekers Het meisje met de zwavelstokjes (december 2010) NB Financieel is dit jaar de opera op locatie Blauwbaard iets tegen gevallen aangezien er 3 van de 10 voorstellingen afgelast zijn door het slechte weer. HO had Blauwbaard eind mei en begin juni geprogrammeerd om op deze manier precies te spelen voor het WK voetbal (de ervaring heeft geleerd dat ook operabezoekers naar voetbal kijken). De nachten waren echter nog koud (tussen de 4 en de 8 graden) en de dagen bijzonder nat. 24% van de bezoekers van Het meisje met de zwavelstokjes komt uit de rest van het land Onderzoek december 2010 Hoe is het publiek geïnformeerd over Blauwbaard pagina 16 Holland Opera Jaarverslag 2010

17 In 2012 brengt HO een opera op locatie in deze vroege periode (vanwege het EK voetbal), maar ditmaal wordt gekozen voor een binnenlocatie. In 2009 waren de publieksinkomsten tevens aanzienlijk hoger door de opdracht van Concertgebouw De Doelen voor Het meisje met de zwavelstokjes. Bezoekersaantallen en verdiencapaciteit Het NAPK (Nederlandse Associatie Podiumkunsten) heeft een onafhankelijk onderzoek laten doen door onderzoeksbureau LA-group naar de bezoekersaantallen en verdiencapaciteiten van de sector jeugd (=jeugdtheater, jeugddans en jeugdmuziek). Hieruit blijkt dat HO binnen de top 5 staat van de beste verhouding eigen inkomsten ten opzichte van structurele subsidie. Bovendien staat HO in de top 3 met gemiddeld de meeste bezoekers per voorstelling. De zaalbezetting van HO ligt gemiddeld rond de 85%. Marketing algemeen 2010 stond bij HO in het teken van het vestigen van de (nieuwe) naam in de stad Amersfoort en de provincie Utrecht. Doel was om op zoveel mogelijk manieren binding op te bouwen met het publiek uit de omgeving. Er is een samenwerking aangegaan met de Gemeente Amersfoort, Citymarketing Amersfoort, de NS en het Utrechts Uitburo. Met Blauwbaard heeft het gezelschap kans gezien om zich te profileren als stadsgezelschap van Amersfoort en waar kon dat beter dan op de Wagenwerkplaats: de thuishaven van het gezelschap. De cijfers tonen dat ondanks het feit dat Blauwbaard alleen in Amersfoort is gespeeld, 66% van het publiek van buiten de stad kwam. Het geeft aan dat Holland Opera landelijke bekendheid geniet. Via citymarketing krijgt HO door advertenties en artikelen ook aandacht in diverse huis-aanhuis-bladen. Via de NS is er voor Blauwbaard geadverteerd op de billboards op de stations van Utrecht en Amersfoort. HO werkt per productie met een concrete marketingstrategie. Er wordt in de weken voor de première een korte publiciteitsgolf gegenereerd, waardoor mensen het gevoel krijgen dat er iets staat te gebeuren dat je niet mag missen. Zo was er voor Het meisje met de zwavelstokjes een zorgvuldig gekozen tijdspad van publiciteit in de periode van een maand voor de première, in samenwerking met het Utrechts Uitburo, City Marketing Amersfoort en Dierentuin Amersfoort. De marketing leverde een gevarieerd publieksbereik op; 50% kwam uit de stad Amersfoort, 26% uit de provincie Utrecht en 24% uit de rest van het land. Citymarketing Citymarketing Amersfoort zet met het concept Amersfoort Wintertijd de stad op de kaart als dé plek om te zijn voor een uitje in de winter. De jaarlijkse kerstproductie van HO is hier een vast onderdeel van. In de brochure van Amersfoort Wintertijd 2010, die huis-aan-huis verspreid werd, stond een uitgebreid artikel van Het meisje met de zwavelstokjes. Met de gemeente Amersfoort is een kerstwensenactie op touw gezet: de flyer van Het meisje met de zwavelsokjes werd uitgedeeld in de vorm van een ansichtkaart. Op deze kaart kon men een kerstwens voor de stad opschrijven en ophangen in de kerstboom op het stadhuis, of natuurlijk doorsturen als kerstkaart! De mooiste wens werd gerealiseerd. Het effect van deze acties was duidelijk te zien: ruim voor de première was al 70% van de voorstellingen verkocht. pagina 17 Holland Opera Jaarverslag 2010

18 Educatie en beleving als marketingtools De samenwerking die met verschillende partijen is aangegaan op gebied van educatie werpen ook hun vruchten af op marketinggebied. Zo kreeg HO door de samenwerking met de Stichting Kinderopvang Amersfoort de mogelijkheid om op alle vestigingen posters op te hangen en ander publiciteitsmateriaal te verspreiden. Ook de recent opgezette samenwerking met jongerenambassadeurs moet in de toekomst zijn vruchten gaan afwerpen op het gebied van peer-to-peerreclame. HO richt zich steeds meer op het organiseren van belevingen : een middagje uit, inclusief workshop en voorstelling. Een avondje uit, inclusief maaltijd en voorstelling. Op deze manier wil HO binding creëren met zijn publiek: de ervaring is bijzonder en daarom is men eerder bereid terug te komen. Voorbeelden hiervan waren de saxofoonworskhops bij Broers en de workshops slagwerk bij De keizer is knetter. Het eten bij Het meisje met de zwavelstokjes in de Veerensmederij was een succes; voor de middagvoorstelling kon gebruncht worden, voor de avondvoorstelling kon men genieten van diverse stamppotjes.

19 CJP Om meer jongeren te bereiken is er contact gelegd met CJP. HO heeft een lezing bijgewoond van deze organisatie, waarbij werd ingegaan op de vraag wat jongeren beweegt. HO adverteert tevens op de website van de organisatie. De komende jaren wil het gezelschap intensiever met CJP gaan samenwerken. Radio, televisie en internet In 2010 zijn de relaties met radio en tv verder uitgediept. Er is aandacht besteed aan HO door verschillende media, zoals Radio 4, Classic FM en de verschillende lokale omroepen. Diverse landelijke media waren aanwezig bij de opening van de Veerensmederij. In februari 2011 hebben deze inspanningen geresulteerd in een uitgebreid interview met Joke Hoolboom en Niek Idelenburg bij het radioprogramma Viertakt (Radio 4) en een zeer positief item in het televisieprogramma Opium (Nederland 2). HO heeft in 2010 onderzocht wat de mogelijkheden zijn om te adverteren op Internet, bijvoorbeeld via STER (uitzending gemist). Op dit moment is HO hiervoor nog op zoek naar een financiële partner. HO heeft een eigen Facebook- en Hyvespagina en heeft een groeiend aantal volgers op Twitter. Samenwerking met theaters HO hecht groot belang aan een persoonlijk contact met de theaters. Daarom bezoekt HO regelmatig theaters om te kijken hoe de samenwerking geïntensiveerd kan worden. HO is met een groeiend aantal theaters bezig een vast samenwerkingsverband op te zetten op het gebied van marketing. Dit betekent dat het gezelschap actief meedenkt over speciale acties voor de betreffende theaters. Een voorbeeld van zo n actie is dat bij de voorstellingen van Broers kinderen een idee voor een uitvinding konden inleveren bij de theaters. Het beste idee werd beloond met kaartjes voor NEMO. Theaters waarmee HO een samenwerkingsverband aan het opzetten zijn: Stadsschouwburg Amsterdam Jeugdtheater de Krakeling, Amsterdam Theater De Regentes, Den Haag Theater De Oosterpoort, Groningen De Philharmonie, Haarlem Parkstad Limburg Theaters, Heerlen Schouwburg Het Park, Hoorn Leidse Schouwburg, Leiden Rotterdamse Schouwburg, Rotterdam Stadschouwburg Utrecht Odeon de Spiegel Theaters, Zwolle pagina 19 Holland Opera Jaarverslag 2010

20 pagina 20 Holland Opera Jaarverslag 2010

21 Producties: Broers Broers De ingenieuze machines met draaiende tandwielen, ontploffingen en stoomwolken zijn spectaculair. Het aanbod dat de broers van de legerleiding krijgen brengt ze in tweestrijd: gaan ze voor het grote geld of voor een schoon geweten? De mannen sleutelen gespannen. Om beurten nemen ze plaats achter de stoffige piano. Het is net arbeidsvitamine Trouw Concept, muziek en libretto De kameropera Broers kent een lange voorgeschiedenis. Oorspronkelijk uitgangspunt was het idee om een opera te maken over de gebroeders Wright: het intrigerende verhaal van twee broers, die het aan het begin van de negentiende eeuw voor elkaar krijgen om als eersten 12 seconden te vliegen. Na het lezen van een biografie bleek hun leven echter niet erg spectaculair. Er zat te weinig drama in om er een opera van te maken. Besloten werd om verder te denken over het onderwerp uitvinden in het algemeen. Toevallig of niet: uitvindingen blijken op de basisschool een favoriet onderwerp te zijn voor spreekbeurten en werkstukken. Uitgangspunt bleef nog steeds de ontwikkeling van het vliegtuig en de motoren in het begin van de vorige eeuw. De muziek van Prokofiev, een belangrijke componist in die tijd werd leidend binnen de productie. Omdat in dezelfde periode ook de saxofoon werd ontwikkeld en populair werd, is gekozen om naast een piano en zang de saxofoon in te zetten. Door saxofoniste Floor Wittink werd Holland Opera (HO) vervolgens op het spoor gezet van Rudi Wiedoeft. Deze saxofoonlegende leefde rond 1910 en schreef aanstekelijke muziek voor onder andere de stomme film, hij was razend populair. Voor het schrijven van het libretto vond HO schrijver Carel Alphenaar bereid. Deze veelkunner is niet alleen begenadigd schrijver van eigengereide stukken, maar ook een bevlogen musicus. De muzikaliteit van de schrijver was in deze een voorwaarde, immers; ditmaal was er niet eerst het woord, maar eerst de muziek! Gastregisseur Voor de regie tekende Sybrand van der Werf, een jonge regisseur met een grote passie voor muziek en met name opera. Al in 2008 Van der Werf was toen net afgestudeerd- had HO een inspirerend gesprek met hem. In 2009 werkte Hoolboom met hem samen binnen het festival Jonge honden/oude rotten. pagina 21 Holland Opera Jaarverslag 2010

22 Regisseur Joke Hoolboom fungeerde bij dit project als coach en dramaturg. Vormgeving Hun werkplaats is ontworpen door Douwe Hibma. Hij maakte indrukwekkende uitklapkasten en een stoere ijzeren stellage op wielen. De meningsverschillen worden smakelijk uitgespeeld door de drie mannen, die alle drie voortreffelijk zingen De Telegraaf Vaste vormgever Douwe Hibma heeft, met zijn eigen werkplaats in gedachten, een vernuftig decor ontworpen: vier grote werkkasten die door middel van gaspompen uitgeklapt worden tot wanden van vier meter hoog. De broers waren tijdens de opera echt aan het sleutelen, sloten apparatuur aan en lieten alles draaien. Met behulp van drie compressoren werd een machine gebouwd die op water kon draaien. Vooral jongens en vaders keken hun ogen uit en wilden tot in detail weten hoe dit gemaakt was. Educatie en marketing Het lesmateriaal van Broers was vooral gericht op muziek en uitvindingen. Kinderen kregen vragen over belangrijke uitvindingen, maar ook over machtsmisbruik waartoe sommige mooie uitvindingen leiden. In de bijlage vindt u een voorbeeld uit het lesmateriaal. Ook theaters hebben het idee van de uitvindingen opgepikt. Kinderen werden uitgedaagd om een goede uitvinding te bedenken en deze te tekenen of te beschrijven. Na de voorstelling werden de beste ideeën beloond met vrijkaarten voor Nemo (museum Amsterdam). Reacties kinderen op de voorstelling Roos (10) Willibrordschool: In het begin dacht ik: opera dat is toch voor grote mensen!? maar Holland Opera Xpress is voor kinderen dus. Het verhaal gaat over 3 broers en die zijn goed in uitvinden. Ze zijn van plan een machine te maken voor een schoner milieu. Maar om een machine te kunnen maken moet je materialen hebben en dat kost geld en dat hebben ze niet. Wat heel leuk was, aan het einde van de voorstelling kon je allerlei vragen stellen aan de acteurs. Ook mochten we de machine bekijken. Ramon (12) - Over de brug Rosmolen: Zaterdag 10 april ging ik samen met mijn zusje naar een workshop saxofoon spelen en daarna naar een voorstelling (Broers) waarin de saxofoonlerares (Floor) ook piano, tenor, altsaxofoon en sopraan speelde. In de workshop vertelde Floor veel over de saxofoon en hebben we een leuk lied gespeeld. Ook moesten we om de beurt een gek geluid maken op de saxofoon. Ik vond het moeilijk hoe je je vingers op de knoppen moest houden. Maar vooral vond ik het erg leuk. Het rietje van de saxofoon mochten we hebben als een aandenken. Toen we de theaterzaal in gingen was het helemaal donker. Toen het begon was het duidelijk dat het een soort laboratorium was. Aan het einde kon je nog vragen stellen. Mijn zusje en ik vonden het erg leuk en ik verheug me nu al op de volgende keer. pagina 22 Holland Opera Jaarverslag 2010

23 pagina 23 Holland Opera Jaarverslag 2010

24 pagina 24 Holland Opera Jaarverslag 2010

25 Blauwbaard BLAUWBAARD Chiel Meijering componeerde een sfeervolle partituur met snoeihard elektrisch gitaargeweld en uitbundig slagwerk, maar ook zoetzachte violen. Deze Blauwbaard is behalve spannend en romantisch ook grappig. Niek Idelenburg is een imposante, aantrekkelijke Blauwbaard. Leonie van Veen is een lieve Judith, met glasheldere sopraan. Haar finalezang (Dood is zo stil, veel stiller dan een steen), laat een mens rillen. NRC Handelsblad Voor de locatieopera van 2010 was het thuis van HO, de Veerensmederij, het uitgangspunt. De oude fabriek, waarvan de verbouwing inmiddels in volle gang was, moest een hoofdrol gaan spelen in de opera. Na Styx en King Arthur werd opnieuw gekozen voor een legende: Blauwbaard. In dit intrigerende verhaal speelt een gebouw, de burcht van Blauwbaard, een belangrijke rol. Toeval of niet: de Veerensmederij was inmiddels voorzien van zeven machtige ramen. Zeven ramen waarachter de zeven vermoorde vrouwen van Blauwbaard hun dodendans uitvoerden. Een man met een geheim Blauwbaard is een man met een groot geheim, een geheim dat hij aan niemand prijs wil geven. Ook niet aan zijn grote liefde, waar hij bijna dwangmatig naar zoekt. Blauwbaard zoekt iemand die geen vragen stelt en geen woorden nodig heeft om hem te begrijpen. Want wat is praten anders dan verlangens verbergen. Blauwbaard zoekt naar het ultieme, naar iemand die hij volkomen kan vertrouwen. Heeft niet ieder mens recht op zijn eigen geheime kamer? Waarom zou je alles van iemand, juist als je daar hartstochtelijk veel van houdt, moeten weten. Toch kan Blauwbaard het niet laten om zijn bruid, zodra hij haar gevonden meent te hebben, onmiddellijk op de proef te stellen. Nog voor de eerste huwelijksnacht zich heeft voltrokken verlaat Blauwbaard zijn burcht. Voor hij vertrekt geeft hij zijn jonge vrouw Judith de sleutel naar zijn geheim. Natuurlijk met de uitdrukkelijke wens of liever het gebod om dit geheim niet te onthullen Muziek en tekst HO wilde de imposante Veerensmederij graag met een nieuwe opera aan het publiek presenteren. Na het succesvolle Styx werd besloten opnieuw samen te werken met componist Chiel Meijering en schrijfster Imme Dros. Bovendien zou De keizer is knetter, eveneens geschreven door Meijering, in het najaar van 2010 de officiële openingsvoorstelling worden van Muziektheater de Veerensmederij. Zo werden de presentatie en de pagina 25 Holland Opera Jaarverslag 2010

26 opening van de Veerensmederij muzikaal met elkaar verbonden. Opera op locatie Wie de avondkou naast zich neer legt, wacht een geweldig theaterstuk. De contouren van de Amersfoortse Veerensmederij zijn het perfecte decor voor een thriller als deze. Tenor Niek Idelenburg zet op een geweldige wijze de enge creep Blauwbaard neer. Leonie van Veen (sopraan) heeft zowel de acteerkwaliteiten als de stem voor een perfecte Judith. CJP Uitgangspunt van regisseur Hoolboom en decorontwerper Hibma is dat de locatie echt gebruikt moet worden en niet verbouwd moet worden tot theater. De deuren van de Veerensmederij werden door Hibma voorzien van luchtveren waardoor ze automatisch geopend konden worden. Het orkest nam plaats in het gebouw op het balkon, goed zichtbaar door de imposante ramen. De geheime kamer werd geplaatst buiten de burcht, op het dak. Hibma heeft vervolgens een ingenieus trappenhuis gebouwd om bij deze geheime kamer te komen. De trappen en de lift heeft Hibma bewust gebouwd in de stijl van de Veerensmederij. Het publiek dacht zelfs dat de trapconstructie bij het gebouw hoorde. Samenwerkingsverbanden binnen het artistiek team De enscenering, inclusief het decor van Douwe Hibma, is fantastisch tegen de zeven draaideuren en dito ramen in de immense buitengevel van de Veerensmederij De Volkskrant Het artistieke team van HO heeft zich bij deze productie weer laten inspireren door verschillende makers. Zo werd met choreografen Pascale de la Fuente (moderne dans) en Sheyda Darab (Hiphop) al bij King Arthur succesvol samengewerkt en werd besloten hen voor Blauwbaard opnieuw te benaderen. Blauwbaard werd muzikaal begeleid door het Carthago Consort. Het Carthago Consort is van oorsprong een barok ensemble, maar is dermate wendbaar dat het ook goed moderne muziek kan uitvoeren. De strijkersgroep en hobo werden aangevuld door een ritmesectie bestaande uit slagwerk, vibrafoon, gitaar en bas. In overleg met Chiel Meijering werd besloten om Hein Meens te vragen om de opera te dirigeren. Meens geniet vooral bekendheid als zanger, maar profileert zich de laatste jaren steeds meer als dirigent. Hij is als zodanig verbonden aan het Conservatorium van Amsterdam en hij is cantor van de Westerkerk in Amsterdam. Bovendien zong hij de hoofdrol in Alzheimer, een eerder door Chiel Meijering gecomponeerde opera en was daarmee bekend met het muzikale idioom. Door de samenwerking met de zangafdeling van het Koninklijk Conservatorium leerde het gezelschap zeven talentvolle nieuwe zangeressen kennen. Van de vijf solisten werkten drie zangers eerder met HO. Twee zangers hebben auditie gedaan nadat ze elders gescout waren. Inleidingen bij blauwbaard Chiel Meijering componeerde filmische suspense-muziek met invloeden uit de rockopera, uitgevoerd door het Carthago Consort. Een sfeervolle partituur met snoeihard elektrisch gitaargeweld en uitbundig slagwerk, maar ook zoetzachte violen. NRC Om te voorkomen dat de dirigent of regisseur een monoloog houdt waarin hij zijn of haar visie geeft op de opera werd besloten om verschillende mensen uit het vak als interviewer te vragen. Op deze manier ontstond niet alleen een dialoog tussen maker en interviewer, maar ook een dialoog tussen publiek en maker. De interviewers gaven hun kijk op het fenomeen Blauwbaard en stelden vragen aan de verschillende makers. Het gevolg was een geïnteresseerde pagina 26 Holland Opera Jaarverslag 2010

27 en kritische blik op het maakproces van een nieuwe opera op locatie, door een professional ten opzichte van een maker/uitvoerder. Interviewers bij de inleidingen waren: Hans Nieuwenhuis (internationale operastudio) Geert van Boxtel (programmeur YO Opera! Festival) Bart Deuss (journalist en mede artistiek leider van dansproductiehuis Don t hit Mama) Krijn Koetsveld (dirigent en onder andere artistiek leider Nieuw Bach Ensemble) De inleidingen werden gegeven in het gebouw van Han van Zwieten Architecten, medebewoner van de Wagenwerkplaats. Keuken en foyer werden ingericht in de Circusschool (toen nog informatiecentrum) in samenspraak met NS Poort. Worteling binnen de provincie Utrecht Met het boeiende schouwspel Blauwbaard doopte het operahuis zich om tot Holland Opera Tegelijk gaf het een voorproefje op zijn toekomstige thuisbasis: de Veerensmederij in Amersfoort Place de L Opera HO richt zich in 2010, het jaar waarin het gezelschap 16 jaar bestaat en het stadsgezelschap van Amersfoort is geworden, met name op de versterking van de band met het publiek uit deze stad en regio. Natuurlijk wordt de rest van het land meegenomen in de diverse publiciteitscampagnes, maar hoofddoel is nu de worteling of zelfs verankering van het gezelschap in deze regio. pagina 27 Holland Opera Jaarverslag 2010

28 pagina 28 Holland Opera Jaarverslag 2010

29 De Keizer is Knetter De Keizer is Knetter Holland Opera verandert bij elke nieuwe voorstelling compleet van stijl. Na de sprookjesopera Zieltje volgde de moderne mediaopera the Black & the Beautiful, nu dus de verrassende rockopera De Keizer is Knetter. Trouw Reprise De muziek van Chiel Meijering tilt het stuk op, het libretto en de regie van Joke Hoolboom houden het in de lucht. Volkskrant Als openingsvoorstelling van de Veerensmederij koos HO voor een herneming van de succesvolle voorstelling Kwali Kuna uit Omdat de voorstelling nu bekend was, kon men een veel gerichter marketingstrategie toepassen. Besloten werd om publiciteitsmateriaal en titel te veranderen, en de voorstelling werd omgedoopt tot De keizer is knetter. Thema / setting Het stuk vertelt over de strijd tussen een eilandbewoner en een aangespoelde keizer en laat op een eenvoudige doeltreffende manier zien hoe de ene beschaving zich aan de andere beschaving opdringt en daarmee koloniseert. De twee hoofdpersonen (de leader of the band Wiebe en de keizer) zijn op alle fronten uitersten van elkaar. In muziek, kostuums en gedrag. Toch zouden het ook heel goed vrienden of (zoals een jonge bezoeker stelde) broers kunnen zijn. Libretto, muziek en vormgeving Het beginbeeld is fantastisch. Een man met een bontmuts springt op een stuk hout en begint op de rocktonen van een ruig bandje aan een operalied. Het is hard en het klinkt prachtig. Volkskrant Joke Hoolboom schreef het libretto en baseerde dit op het toneelstuk Ambrosia van Jos Dom. Componist Chiel Meijering, bekend om zijn bijzondere manier van het samenvoegen van verschillende muziekstijlen, schreef een wervelende cross-over tussen hardrock en barok. De voorstelling werd begeleid door een echte band, bestaande uit slagwerk, bas en elektrisch/akoestisch gitaar. De band werd geleid door de jonge slagwerker Tjaco Oostdijk. Het oorspronkelijke stuk speelt zich af op een warm eiland, maar vormgever Hibma en regisseur Hoolboom zagen meer in regen en wind; typisch Nederlandse toevoegingen. De kostuums van Freija Wouters geven weer dat het om een koud regenachtig eiland gaat. Zij haalde haar inspiratie uit een jutterswereld van samengestelde kostuums. Niet één kostuum is compleet, zo is de broekspijp van de slagwerker terug te vinden in de broek van de gitarist. De kleding van de keizer (een lange Afrikaanse jurk met sloffen) staat hier weer haaks op. Een omgekeerde wereld met een clash tussen verschillende pagina 29 Holland Opera Jaarverslag 2010

30 beschavingen die overal plaats zou kunnen vinden. Educatie Verzin maar eens iets stoers voor jongens. Componist Chiel Meijering vindt met De Keizer is Knetter de oplossing in stevige rock en reggaemuziek. Het gaat er probleemloos in bij het jonge publiek. NRC Bij de voorstelling is een leerlingenwerkboek gemaakt, bestaande uit vier lessen. In samenwerking met de muziekscholen zijn in verschillende steden voorafgaand aan de voorstellingen workshops gegeven. Eén van de onderwerpen die in de voorstelling De keizer is knetter aangesneden wordt is beschaving. Maar wat is dat eigenlijk? En bovendien is onze westerse beschaving per se de juiste? In het educatiemateriaal wordt uitgebreid ingegaan op deze vragen. In de bijlage vindt u een voorbeeld van een opdracht uit het leerlingen werkboek. Wat indruk maakt is de voorzichtige vriendschap tussen de twee hoekige mannen die in de muziek tot uitdrukking komt. Stiekem missen ze hun moeder zo. Daarover zingen ze een mooi duet en later, als de keizer eenzaam is, speelt de eilander zelfs voor moeder. Heel zacht, heel lief, heel vanzelfsprekend Volkskrant Sabine, lerares aan basisschool Dynamis over De keizer is knetter Vandaag heb ik met mijn groep genoten van de voorstelling De keizer is knetter. Ik vond het erg leuk, en de kinderen ook, dat wij op deze manier konden kennismaken met het fenomeen rockopera. Voor de kinderen heel nieuw, maar ze konden het zeker waarderen. Dit kwam mede doordat we goede voorbereidingen konden treffen omdat we een prachtig lespakket kregen. pagina 30 Holland Opera Jaarverslag

31 pagina 31 Holland Opera Jaarverslag 2010

32 pagina 32 Holland Opera Jaarverslag 2010

33 Het meisje met de zwavelstokjes Het meisje met de zwavelstokjes Wat is er leuker dan in de kerstvakantie, ploeterend door de sneeuw, met het hele gezin naar Het meisje met de zwavelstokjes te gaan? Holland Opera bewerkte het kerstsprookje van Hans Christian Andersen tot een opera voor alle leeftijden. Een duivelse sneeuwman en swingende arrangementen van Jasper Le Clercq en Oene van Geel zorgden voor het enthousiaste applaus. NRC Kerstproject Met de herneming van Het meisje met de zwavelstokjes (oorspronkelijke première 19 december 2009 in Concertgebouw de Doelen, Rotterdam) is een start gemaakt met een jaarlijks terugkerend fenomeen: de kerstproductie in eigen huis. Deze productie wordt twee weken lang exclusief in de Veerensmederij gespeeld. De bedoeling is hiermee de naam van HO als stadsgezelschap van Amersfoort te vestigen en de relatie met de stad te verdiepen. Voortraject Al jaren sluimerde bij HO het idee om Het meisje met de zwavelstokjes te bewerken tot muziekvoorstelling voor kinderen. Toen Neil Wallace, programmeur van Concertgebouw De Doelen, dan ook in de zomer van 2008 vroeg om de kerstvoorstelling 2009 in de Doelen te produceren (en of Het meisje met de zwavelstokjes daarvoor misschien geschikt was) werd de wens werkelijkheid. Twee zielen één gedachte, dat kan geen toeval zijn. Concept, beeld en muziek Meisje met de zwavelstokjes beleeft verbluffende première in de Veerensmederij. AD De kou en de sneeuw zijn heel belangrijk in dit sprookje dat zich afspeelt op de laatste avond van het jaar. Sneeuw zoals wij dat in Nederland niet kennen, diep, donzig en eindeloos. Deze sneeuw vond Joke Hoolboom in Noorwegen, waar zij samen met cameraman Marc Redmeijer een film maakte die het decor vormt voor de voorstelling. Bovendien gaf de film de mogelijkheid om de dode opa uit het verhaal als personage op te voeren, zonder dat hij er werkelijk is. HO voegde aan het oorspronkelijke verhaal nog een personage toe: de sneeuwman. Hij vertegenwoordigt de dood en helpt het meisje zich te verzoenen met het onvermijdelijke. Hij laat haar schrikken, laat haar lachen en zingt rapteksten in een waanzinnig tempo. Bovendien biedt de toevoeging van de sneeuwman als dramatisch personage extra mogelijkheden tot levendige dialogen en een meer gelaagde structuur. Jurrian van Dongen schreef het libretto, op basis van een synopsis van Hoolboom. pagina 33 Holland Opera Jaarverslag 2010

34 Niek Idelenburg arrangeerde voor de voorstelling muziek van Henry Purcell (uit het onbekende werk Dioclesian) voor drie zangers, gitaar, bas, viool en vibrafoon. Er werd besloten voor de Sneeuwman nieuwe muziek te laten schrijven, omdat hij uit een andere wereld komt. Grillige, swingende muziek die de stille wereld van het Meisje op zijn grondvesten doet schudden. HO vroeg aan jazzviolisten/ componisten Jasper le Clercq en Oene van Geel, met wie HO ook samenwerkt voor Feeks in 2011, deze nieuwe muziek te schrijven. Kenmerkend voor de muziek van Purcell zijn de vaste begeleidingspatronen. Nagenoeg elk deel bestaat uit 4 of 8 vast terugkerende maten. Een fenomeen dat in de jazz muziek niet anders is. De link met Purcell en jazz is dus heel logisch. pagina 34 Holland Opera Jaarverslag 2010