(iii) Ministerie van Algemene Zaken

Transcriptie

1 7; (iii) Ministerie van Algemene Zaken a

2 j Ik r t ïa: 1.nijiz? r 4 j j -er IL -*r* 4 -.:t-:t ;;:.-. t r r - - S :: 1;t a,wt,-. t AD :.a -s - - -F -. sv 47 - w-a -

3 Auditrapport 2017 Ministerie van Algemene Zaken (III) i6 maart zoi8 Ken merh Inlichtingen Auditdienst Rijk Postbus aozoi 2500 EE Den Haag

4 inhoud Samenvatting 5 2 Goedkeurende controleverklaring Financiële overzichten akkoord bevonden Geen overschrijding van rapporteringstoleranties 9 3 Financieel en materieelbeheer verbeterd ii 3.1 Bevindingen in 2017 verbeterd 3.2 Één bevinding uit zoi6 opgelost iz Betalingsverkeer 3.3 Geen nieuwe bevindingen in het beheer Beheer ICT middelen 3.32 Wijzigingsbeheer Unit 4 Financials (CODA) Overige bevindingen Beheer Transactie-uitgaven Beheer personele uitgaven Rijksinkoopstelsel Informatiebeveiliging Agentschap Dienst Publiek en Communicatie (DPC) kent geen knelpunten 14 4 Totstandkoming bed rijfsvoeringsparagrafen verbeterd Totstandkoming bedrijfsvoeringsparagraaf 16 5 Overige onderwerpn.i Algemene Verordening Gegevensbescherming i8 Bijlage Controleverklaring van de onafhankelijke accountant zo

5

6 generaal en wordt tevens verstrekt aan de leden van het audit committee en de directeur ministerie van Algemene Zaken. Dit rapport is opgesteld voor de minister en de secretaris- In dit rapport doen wij verslag van de uitkomsten van onze wettelijke taak over 2017 bij het Doel en doelgroepen Samenvatting Wij hebben een goedkeurende controleverklaring afgegeven bij het jaarverslag 2017 van het Het financieel en materieel beheer over 2017 voldoet over het algemeen over de hieraan AZ heeft in 2017 veel inspanningen verricht voor de opvolging van de bevindingen uit De lichte bevinding inzake het betalingsverkeer is daardoor opgelost. CODA wijzigingen worden vastgelegd. Momenteel werkt AZ aan de volledige vastlegging en Wij handhaven voor het beheer van de ICT middelen en de wijzigingen in CODA een lichte en voldoet aan de eisen. 1 De wettelijke taak volgt uit artikel 11 en artikel eerste lid, van de Comptabiliteitswet Auditrapport Mfnisrerie van Algemene Zaken 1111) 1 opgesteld. De onderbouwing van de bedrijfsvoeringsparagrafen is in 2017 verder verbeterd In als opvolging van het advies uit het samenvattend rapport over zoi6 een procedurebeschrijving voor de totstandkoming van de bedrijfsvoeringsparagrafen in het jaarverslag Totstandkoming niet-financiële verantwoordingsinformatie in het jaarverslag bevinding. worden tevens de procedures beschreven. Aandachtspunt hierbij is dat de stukken van de voeren om na te gaan of cle informatie in Topdesk correct is. correct zijn geregistreerd. Wij adviseren om op korte termijn een nieuwe inventarisatie uit te inventarisatie van de ICT middelen door een externe partij die de basis vormen voor het vullen een begin gemaakt met het systeem Topdesk waarin de registratie van de ICT middelen dn de Inzake het beheer van de ICT middelen en de registratie van de wijzigingen in CODA is in 2017 van Topdesk niet zijn bewaard, waardoor niet meer kan worden vastgesteld of alle ICT middelen te stellen eisen. In geen sprake van nieuwe bevindingen. Financieel en materieelbeheer Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten een getrouw beeld geven van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering. overzichten van het ministerie van Algemene Zaken, het Kabinet van de Koning en de ministerie van Algemene Zaken (III). Dat houdt in dat de in dit jaarverslag opgenomen financiële Financiële verantwoordingsinformatie in het jaarverslag Rekenkamer. Financieel-Economische Zaken van het ministerie van Algemene Zaken. Het rapport wordt verder toegezonden aan de minister van Financiën en de president van de Algemene -- _z-

7 Leeswijzer Dit rapport is als volgt ingedeeld: de controle van de financiële overzichten (hoofdstuk z); het onderzoek naar het gevoerde financieel en materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties (hoofdstuk 3); het onderzoek naar de totstandkoming van de niet-financiële verantwoordingsinformatie in het jaarverslag (hoofdstuk 4); overige onderwerpen (hoofdstuk 5); de controleverklaring (bijlage). Openbaarmaking De ADR is de interne auditdienst van het Rijk. Onze rapporten zijn primair bestemd voor de opdrachtgevers met wie wij een opdracht zijn overeengekomen, De ministerraad heeft op ig februari 2016 een beleidslijn vastgesteld voor het openbaar maken van rapporten van de ADR. Op grond daarvan zal de minister van Algemene Zaken dit auditrapport op of na verantwoor dingsdag, i6 mei zoi8, plaatsen op de website van de Rijksoverheid ( De minister van Financiën stuurt elk halfjaar een overzicht naar de Tweede Kamer met de titels van de rapporten die de ADR heeft uitgebracht en plaatst dit overzicht op de website van de Rijksoverheid ( 6 1 Auditrapport zoi 1 r1inisturievanalëernenezoken (iii)

8

9 2 Goedkeurende controleverklaring Inleiding Als eerste onderdeel van onze wettelijke taak controleren wij of de in het jaarverslag opgenomen financiële overzichten een getrouw beeld geven van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering en zijn opgesteld in overeenstemming met de geldende verslaggevings voorschriften. De in 2017 gerealiseerde uitgaven bedroegen voor het ministerie van Algemene Zaken 57,6 mln. (zoi6: 55,7 mln.), de aangegane verplichtingen 57,6 mln. (2016:,7 mln.) en de ontvangsten 3,8 mln. (2016: q,i mln.). De in 2017 gerealiseerde uitgaven bedroegen voor het Kabinet van de Koning 2,4 mln. (2016: 2,4 mln.), de aangegane verplichtingen 2,4 mln. (2016: 2,4 mln.) en de ontvangsten 2,4 mln. (2016 2,4 mln.). De in 2017 gerealiseerde uitgaven bedroegen voor de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten 1,5 mln. (2016: 1,3 mln.), de aangegane verplichtingen 1,5 mln. (2016: 1,3 mln.) en de ontvangsten o,oi mln. (2016 0,02 mln.). Wij plannen en voeren onze controle zodanig uit dat wij een redelijke mate van zekerheid verkrijgen dat de financiële overzichten geen afwijkingen van materieel belang bevatten. Het materieel belang is bepalend voor de strekking van het oordeel in de controleverklaring. De materialiteit voor de verantwoordingsstaten en de saldibalans als geheel bedraagt 4% voor fouten en onzekerheden bij elkaar opgeteld, met een maximum van i miljard. Wij zijn er bij onze conttole van uitgegaan dat de voorgestelde wijzigingen in de slotwet de goedkeuring van de wetgever zullen krijgen. Voorts hebben wij onderzocht of dein het jaarverslag opgenomen andere (niet-financiële) verantwoordingsinformatie niet strijdig is met dein het jaarverslag opgenomen financiële overzichten en geen materiële afwijkingen bevat. Ook zijn wij nagegaan dat het jaarverslag alle voorgeschreven informatie bevat. Hieronder gaan wij in op de belangrijkste bevindingen van onze controle. 2.1 Financiële overzichten akkoord bevonden Wij hebben een goedkeurende controleverklaring afgegeven bij het jaarverslag 2017 van het ministerie van Algemene Zaken (III). Dit jaarverslag bevat de verantwoordingsstaten van het ministerie van Algemene Zaken, het Kabinet van de Koning en de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Deze verantwoordingsstaten zijn afzonderlijk geëvalueerd. De controleverklaring is opgenomen als bijlage in dit rapport. 3 De verslaggevingsvoorschriften zijn vastgelegd in de Comptabiliteitswet 2016 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften aoi8. Op grond van het overgangsrecht (artikel io.z van de Comptabiliteitswet 2016) blijven voor de jaarverslagen over 2017 de bepalingen van toepassing uit de Comptabiliteitswet 2001 en de daarop rustende bepalingen zoals deze golden voor de inwerkingtreding van de Comptabiliteitswet aoi6. Dit gebeurt afzonderlijk voor: a het totaal van de uitgaven, ontvangsten en van derden verkregen baten: b het totaal van de aangegane verplichtingen; t het totaal van de relevante standen op de saldibalans. S 1 Auditrapport Ministerie von Alemvne zaken ciii)

10 z.a Geen overschrijding van rapporteringstoleranties In de uiteenzetting over de gevoerde bedrijfsvoering (bedrijfsvoeringsparagrafen) in het jaar verslag rapporteert de minister over de comptabele rechtmatigheid van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering over In 2017 is voor geen van de drie verantwoordingsstaten de rapporteringstolerantie overschreden. Auditrppor Mitiitrie win AIemEne Zaken (III) 1 9

11 I

12 Financieel en materieelbeheer verbeterd Inleiding Als tweede onderdeel van onze wettelijke taak onderzoeken wij of de geselecteerde processen van het financieel en materieelbeheer voldoen aan de normen uit de comptabele wet- en regel geving. Op het hoogste niveau geldt dat het financieel en materieelbeheer moeten voldoen aan de eisen van rechtmatigheid, ordelijkheid, controleerbaarheid en overigens zo doelmatig moge lijk moeten worden ingericht. Bij evaluatie van onze bevindingen hanteren wij drie categorieën: licht, gemiddeld en ernstig. Dit onderscheid geeft de impact van de bevinding weer op basis van gewicht en frequentie. Al deze bevindingen verdienen aandacht, waarbij aan de ernstige bevindingen het grootste belang dient te worden toegekend. Ten behoeve van het selecteren van de te onderzoeken processen van het financieel en maten eelbeheer hebben wij de bedrijfsrisico s en de daaraan gekoppelde processen in kaart gebracht. Op basis van het belang van de processen en de in die processen onderkende risico s hebben wij in Z017 de volgende processen voor nader onderzoek geselecteerd: Beheer van transactieuitgaven, Beheer administratieve systemen en het materieel beheer. In dit hoofdstuk behandelen wij de belangrijkste uitkomsten van ons onderzoek naar het gevoerde financieel en materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties. 3.1 Bevindingen in 2017 verbeterd Figuur i: Bevindingen naar impoct (in oontallen) , 4 2 licht $ gemiddeld ernstig 2 Uit de tabel blijkt dat één bevinding uit 2016 is opgelost. AZ heeft in 2017 veel werk gemaakt van de follow-up van de bevindingen in Daarmee is het (beheers)proces rond de betalingen verder versterkt. In paragraaf 3.2 gaan wij nader in op de opgeloste bevindingen. Auditrepport aoiy 1 Ministerievan4lgemeneZaken(ui) 1 ii

13 3.2 Eén bevinding uit zoi6 opgelost Figuur 2: Opgeloste bevindingen in 2017 Bevinding Betalingsverkeer Verantwoordelijk organisatteonderdeel AZ licht 1 gemiddeld  ernstig ii opgelost Betalingsverkeer In 2016 hadden wij drie bevindingen ten aanzien van het betalingsverkeer: De procedures voor het betalingsverkeer zijn na de overgang naar ING niet aangepast en daarmee niet meer actueel. De overall autorisatiematrix met functiescheidingen in het financiële systeem en ING betaalsoftware is niet actueel. Twee medewerkers hebben in het ING pakket autorisaties voor het geven van de finale goedkeuring met daarnaast de beheerrol om autorisaties in het betaalpakket aan te passen. Deze combinatie van autorisaties is kwetsbaar en niet wenselijk. In 2017 zijn de procedures voor het betalingsverkeer opnieuw beschreven en vastgelegd in de kapstok betalingsverkeer en is de overall autorisatiematrix geactualiseerd. In het ING pakket is nog altijd sprake van de combinatie beheerrol en uitvoerende rol. De leiding van AZ heeft dit risico onderkend en aanvullende beheersmaatregelen getroffen rond het betalingsverkeer. De beheerders kunnen, afgedwongen door het systeem, alleen gezamenlijk wijzigingen doorvoeren (4-ogen-principe). Daarnaast controleert een medewerker van de directie Financieel Economische Zaken tweejaarlijks of de wijzigingen zijn geautoriseerd door de directeur Financieel Economische Zaken en of de gebruikers en autorisaties in de 1NG-webapplicatie lnsidebusiness Payments (1 BP) aansluiten op de autorisatiematrix. Hiermee zijn voldoende aanvullende beheersmaatregelen getroffen om het risico van de samenloop van rollen te mitigeren, 3.3 Geen nieuwe bevindingen in het beheer 2017 Figuur: Bevindingen in het beheer 2017 Bevinding Beheer ICT middelen Wiizigingsbeheer CODA Verantwoordelijk organisatieonderdeel AZ AZ licht $ gemiddeld  ernstig Wij hebben over 2017 geen nieuwe bevindingen geconstateerd die licht, gemiddeld of ernstig van gewicht zijn. Wel zijn twee lichte bevindingen uit 2016 gehandhaafd Beheer lcf middelen In zoi6 was na wijziging van de afspraken met SSC-ICT, als gevolg van misverstanden, het beheer van de (T middelen tussen wal en schip gevallen. De activa-registratie was niet meer volledig geactualiseerd en de ICT middelen waren niet geïnventariseerd. In 2017 heeft AZ door een extern bureau een inventarisatie van de ICT middelen laten uitvoeren. Vervolgens zijn de ICT middelen geregistreerd in het systeem Topdesk. De zichtbare aansluiting tussen de inventarisatie en de vastlegging is niet meer aanwezig, omdat de documentatie van de inventarisatie niet is bewaard. Wij adviseren om op korte termijn een nieuwe inventarisatie uit te voeren om vast te kunnen stellen of de registratie in Topdesk juist en volledig is. Daarnaast hebben wij aan de hand van één aanschaf en één afstoting van (T middelen in 2017 vastgesteld dat de registratie in Topdesk nog niet up-to-date is Auditrapport zor l Misittarir van AlgemeseZahen (ml

14 Ook de procesbeschrijvingen rond Topdesk zijn momenteel nog in bewerking, als gevolg waarvan nog niet precies duidelijk is welke werkwijze wordt gevolgd. Daarom wegen wij het beheer van de ICT middelen voor 2017 as een lichte bevinding Wijzigingsbeheer Unit Financials (CODA) In 2016 hebben wij vastgesteld dat de functioneel beheerders wijzigingen doorvoerden in de parameters van het financiële systeem zonder afdoende documentatie van de doorgevoerde wijzigingen. In 2017 zijn de verzoeken tot wijziging tot juni zichtbaar gedocumenteerd in een Excel spreadsheet, inclusief vastlegging van de achterliggende mails. Vanaf juni zijn de verzoeken en wijzigingen vastgelegd in het systeem Topdesk. Wel wordt aangegeven dat zogenoemde kleine wijzigingen niet worden gedocumenteerd. Hierdoor bestaat het risico dat niet alle wijzigingen duidelijk in beeld zijn. Wij adviseren om minimaal de doorgevoerde kleine wijzigingen zichtbaar te maken en te documenteren. AZ heeft aangegeven dit vanaf zoi8 te gaan doen via registratie in Topdesk. Wij wegen het wijzigingsbeheer CODA over 2017 als een lichte bevinding. 3.4 Overige bevindingen Beheer Transactie-uitgaven Het beheer van de transactie-uitgaven voldoet in 2017 over het algemeen aan de eisen. Zonder afbreuk te doen aan onze conclusie komen uit de controle een aantal kleinere aandachtspunten: Er is beperkt sprake van fouten en onzekerheden. Bij de goedkeuring van detacheringsfacturen en bij een aantal facturen uit de procedure light inkopen wordt budgetakkoord en prestatieakkoord in afwijking van de AD vaak door één persoon afgegeven. Wij adviseren om dein opzet aanwezige functiescheiding bij de inkopen te waarborgen om zichtbaar vast te kunnen stellen dat leveringen daadwerkelijk zijn gedaan. Aandachtspunt blijft dat op de uitvraag naar prestatieverklaringen in het kadér van de verificatie van de light inkopen niet altijd tijdig wordt gereageerd door de Organisatie Beheer personele uitgaven Corttrole lcoverde keten door P-Direkt Vanaf 2017 heeft AZ de verbijzonderde interne controles op de personele processen grotendeels overgedragen aan P-Direkt. Aandachtspunt vormen nog de bij het departement achtergebleven interne controles die zijn vastgelegd in het IC Jaarplan HR-keten van P-Direkt. Bij AZ zijn deze controles in 2017 beperkt uitgevoerd. Wij vragen hiervoor aandacht. Aanpassing proces bonnencontrole doorgevoerd Sinds eind 2017 zijn wijzigingen doorgevoerd in het declaratieproces. Bij alle reis- en overige declaraties moeten verplicht bonnen worden bijgesloten, alvorens P-Direkt tot uitbetaling overgaat, In 2017 blijkt dat op declaraties onder de EUR loo minder bonnen zijn aangeleverd dan zou moeten. Voor AZ leidt dit voor 2017 tot een kleine onzekerheid Rijksinkoopstelsel In 2017 heeft ten behoeve van de wettelijke taak bij de ministeries een onderzoek plaats gevonden naar het Rijksinkoopstelsel (inclusief het afsprakenpakket) en integriteit bij inkopen. Bij het ministerie van Algemene Zaken heeft dit onderzoek niet geleid tot bevindingen. Auditrapport Ministerie van Al9emene zaken (nu 1 13

15 3.4.4 lnormatiebeveiliging In de Interdepartementale Commissie Bedrijfsvoering Rijk (ICBR) is afgesproken dat alle rijksoverheidsorganisaties aan de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst moeten voldoen en hierop worden getoetst. Dit jaar is op verzoek van DGOO/ClO Rijk de focus van het rijksbrede onderzoek van de ADR komen te liggen op de beheersing van informatiebeveiliging op departementaal niveau. Hiertoe zijn de volgende aandachtsgebieden onderzocht: governance, organisatie, risicomanagement, incidentmanagement en leveranciersmanagement (ketenbeheer). Op basis hiervan hebben wij voor het ministerie van Algemene Zaken de volgende aanbevelingen gedaan: Formaliseer de missie en visie van AZ op IB, zodat de ambitie voor aozi kan worden gerealiseerd. Creëer de gewenste maandrapportage (score card) uit de visie om per relevant thema inzicht te krijgen. Definieer rollen, taken en verantwoordelijkheden qua IB voor alle functies bij AZ. Continueer de prioriteitstelling in de (IB-)projecten om bij de komende uitdagingen van AZ (zoals renovatie Binnenhof en vervanging kritieke systemen) de beperkte capaciteit van AZ juist te benutten Agentschop Dienst Publiek en Communicatie (DPC) kent geen knelpunten Het agentschap DPC ontvangt separaat een auditrapport en controleverklaring bij de verantwoording van het agentschap. De belangrijkste bevindingen in het auditrapport van DPC zijn: bij de interne jaarrekening van DPC is een goedkeurende controleverklaring verstrekt; DPC heeft een winst van fo,z mln, geboekt. Het resultaat wordt verrekend met het eigen vermogen van DPC Auditrapportoi 1 MinisterievrrnAemeneZohen

16

17 4 Totstandkoming bedrijfsvoeringsparagrafen verbeterd Inleiding Als derde onderdeel van onze wettelijke taak onderzoeken wij of geselecteerde processen gericht op de totstandkoming van dein het jaarverslag opgenomen niet-financiële verantwoordingsinformatie voldoen aan de normen uit de comptabele wet- en regelgeving. Daartoe onderzoeken wij of de niet-financiële verantwoordingsinformatie op een deugdelijke (dat wil zeggen ordelijke en controleerbare) wijze tot stand is gekomen. De selectie van de te onderzoeken processen gericht op de totstandkoming van de nietfinanciële verantwoordingsinformatie is afhankelijk van de omvang van de risico s die daarbij worden onderkend. Op basis daarvan hebben wij in 2017 de volgende totstandkomings processen voor nader onderzoek geselecteerd: Totstandkoming van de bedrijfsvoeringsparagraaf In dit hoofdstuk gaan wij in op de belangrijkste bevindingen van ons onderzoek. 4.1 Totstandkoming bedrijfsvoeringsparagraaf AZ heeft een procesbeschrijving opgesteld waarin het totstandkomingsproces van de bedriijfsvoeringsparagraaf is beschreven. Tevens is vastgelegd uit welke bronnen de onder bouwing voor de bedrijfsvoeringsparagraaf komt. Hiermee is voor 2017 sprake van een transparant totstandkomingsproces. In het samenvattend rapport over aoi6 hebben wij geadviseerd om een procedure inzake de totstandkoming op te stellen en het zichtbaar maken van de afwegingen wat wel en wat uiteindelijk niet wordt opgenomen in de bedrijfsvoeringsparagraaf. Wij hebben vastgesteld dat de nieuwe procesbeschrijving de totstandkoming afdoende beschrijft en dat de overwegingen voor het al dan niet opnemen van punten zichtbaar zijn gemaakt. Alle opgenomen punten zijn afgestemd met de directeur FEZ. 1 Auditrapport Oi7 1 fr1inist rievanalemenazoken all)

18

19 5 Overige onderwerpen 5.1 Algemene Verordening Gegevensbescherming Mede in relatie tot de verdergaande digitale dienstverlening van het Rijk komen er steeds meer verplichtingen vanuit de privacywetgeving. Op 25 mei 2015 is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) in werking getreden en na een overgangsperiode van twee jaar is de verordening vanaf 25 mei zoi8 van toepas5ing. Wij hebben bij alle ministeries door middel van een quick scan gekeken op welke wijze zij centraal de implementatie en de voortgang hiervan beheersen. Het ministerie van Algemene Zaken heeft op 11 december 2017 het plan van aanpak Implementatie Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) en de Uitvoeringswet AVG opgesteld om per mei 2o18 te kunnen voldoen aan de AVG. De doelstelling van het plan van aanpak is om per 25 mei 2018 compliant te zijn aan de nieuwe AVG en de Uitvoeringswet AVG. De bestuursraad heeft ingestemd met het plan van aanpak, De directeur Bedrijfsvoering is namens de bestuursraad gedelegeerd opdrachtgever. De verantwoordelijkheid voor privacybescherming, en daarmee ook de uitvoering van het plan van aanpak ligt bij de diensthoofden. Het projectteam ondersteunt de diensthoofden. Het projectteam levert periodiek voortgangs rapportages op. Deze worden besproken bestuursraad, Op dit moment loopt het project nog op schema. Aandachtspunt is dat het plan van aanpak op een relatief hoog abstractieniveau is opgesteld, waardoor monitoring in de praktijk lastig kan zijn. is 1 Audftropport 017 l t 1riistetie vanmgemene Zaken u,

20

21 Bijlage Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de minister van Algemene Zaken A Verklaring over de in het jaarverslag 2017 opgenomen tnanciële overzichten Ons oordeel Wij hebben de financiële overzichten die deel uitmaken van het jaarverslag 2017 van het ministerie van Algemene Zaken, het Kabinet van de Koning en de Commissie van toezicht betreffende de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (begroting III) gecontroleerd. Naar ons oordeel geven deze financiële overzichten een getrouw beeld van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering van het ministerie van algemene zaken, het kabinet van de koning en de commissie van toezicht betreffende de inlichtingen- en veiligheidsdiensten over 2017 in overeenstemming met de verslaggevingsvoorschriften die zijn opgenomen in de Comptabiliteitswet zoi6 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften De financiële overzichten van het ministerie van Algemene Zaken bestaan uit: de departementale verantwoordingsstaat over 2017 met de financiële toelichting daarbij van het ministerie van Algemene Zaken; de samenvattende verantwoordingsstaat agentschappen over 2017 met de toelichting daarbij; de departementale saldibalans per 31 december 2017 met de toelichting daarbij van het ministerie van Algemene Zaken; de in de uiteenzetting over de gevoerde bedrijfsvoering (bedrijfsvoeringsparagraaf) opgenomen rapportage over de comptabele rechtmatigheid van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering over 2017 van het ministerie van Algemene Zaken; Het aandeel van het ministerie van Algemene Zaken in de overzichten over 2017 met de gegevens als bedoeld in de artikelen 4.1 en 4.2 van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). De financiële overzichten van het Kabinet van de Koning bestaan uit: de verantwoordingsstaat over 2017 met de financiële toelichting daarbij van het Kabinet van de Koning; de saldibalans per 31 december 2017 met de toelichting daarbij van het Kabinet van de Koning; de in de uiteenzetting over de gevoerde bedrijfsvoering (bedrijfsvoeringsparagraaf) opgenomen rapportage over de comptabele rechtmatigheid van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering over 2017 van het Kabinet van de Koning; Het aandeel van het Kabinet van de Koning in de overzichten over 2017 met de gegevens als bedoeld in de artikelen 4.1 en 4.2 van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). 5 Op grond van het overgangsrecht (artikel io. van de comptabiliteitswet 2016) blijven voor de jaarverslagen over 2017 de bepalingen van toepassing uit de Comptabiliteitswet zooi en de daarop rustende bepalingen zoals deze golden voor de inwerkingtreding van de Comptabiliteitswet zoi6. zo 1 Audkrapport Z017 l Ministerie van A!gemene2aken lui)

22 toezicht betreffende de inlichtingen- en veiligheidsdiensten; diensten in de overzichten over 2017 met de gegevens als bedoeld in de artikelen 4.1 en 4.2 opgenomen rapportage over de comptabele rechtmatigheid van de uitkomsten van de van toezicht betreffende de inlichtingen- en veiligheidsdiensten; de verantwoordingsstaat over aoi met de financiële toelichting daarbij van de Commissie de saldibalans per 31 december 2017 met de toelichting daarbij van de Commissie van de in de uiteenzetting over de gevoerde bedrijfsvoering (bedrijfsvoeringsparagraaf) begrotingsuitvoering over 2017 van de Commissie van toezicht betreffende de inlichtingenen veiligheidsdiensten; Het aandeel van de Commissie van toezicht betreffende de inlichtingen- en veiligheids voor ons oordeel. voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij de Commissie van toezicht betreffende de inlichtingen- en veiligheidsdiensten zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en Nederlandse controlestandaarden en het Controleprotocol WNT vallen. Onze verantwoordelijk controle van de financiële overzichten. heden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector veiligheidsdiensten bestaan uit: De financiële overzichten van de Commissie van toezicht betreffende de inlichtingen- en (WNT). De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Wij zijn onafhankelijk van het ministerie van Algemene Zaken, het Kabinet van de Koning en Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis Auditrapport Minisrerie vanalgemene Zaken SHI 1 21

23 8 Verklaring over de in het jaarverslag 2017 opgenomen andere informatie Naast de financiële overzichten omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: het deel algemeen (verzoek tot dechargeverlening en leeswijzer); het niet-financiële deel van de toelichting bij het begrotingsartikel van het ministerie van Algemene Zaken en de verantwoordingsstaten van het Kabinet van de Koning en de Commissie van toezicht betreffende de inlichtingen- en veiligheidsdiensten; de uiteenzetting over het gevoerde beleid (beleidsverslag); de uiteenzetting over de gevoerde bedrijfsvoering (bedrijfsvoeringsparagraaf); de voorgeschreven bijlagen. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: niet strijdig is met de in het jaarverslag opgenomen financiële overzichten en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die is vereist op grond van de verslaggevingsvoorschriften die zijn opgenomen in de Comptabiliteitswet aoi6 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften o,8. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de controle van de financiële overzichten of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. 6 Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de financiële overzichten. De minister is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie in overeen stemming met de verslaggevingsvoorschriften die zijn opgenomen in de Comptabiliteitswet aoi6 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotings voorschriften C Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de financiële overzichten Verantwoordelijkheden van de minister voor de financiële overzichten De minister is verantwoordelijk voor het opmaken van de financiële overzichten die de uitkomsten van de begrotingsuitvoering getrouw dienen weer te geven in overeenstemming met de verslaggevingsvoorschriften die zijn opgenomen in de Comptabiliteitswet aoi6 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften In dit kader is de minister verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die de minister noodzakelijk acht om het opmaken van de financiële overzichten mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Onze verantwoordefljkheden voor de controle van de financiële overzichten Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken, Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de beslissingen die gebruikers op basis van deze financiële overzichten nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaam heden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. 6 Daarnaast behoort het tot onze taak onderzoek te verrichten naar de totstandkomng van de niet-financiële verantwoordingsinformatie, over de uitkomsten waarvan wij rapporteren in ons auditrapport Audftrapport Ministerie vanaltemene Zaken Wo

24 Wij hebben de financiële overzichten van het ministerie van Algemene Zaken, het Kabinet van de Koning en de Commissie van toezicht betreffende de inlichtingen- en veiligheidsdiensten afzonderlijk geëvalueerd. Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar rele vant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met cie Nederlandse con trolestandaarden, ethische voorschriften en de onathankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: het identificeren en inschatten van de risico s dat de financiële overzichten aftvijkingen van materieel belang bevatten als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico s bepalen en uitvoeren van coritrolewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van het ministerie; het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het ministerie en de toelichtingen die daarover bij de financiële overzichten zijn opgenomen; het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de financiële overzichten en de daarbij opgenomen toelichtingen; en het evalueren of de financiële overzichten van het ministerie van Algemene Zaken, het Kabinet van de Koning en de Commissie van toezicht betreffende de inlichtingenen veiligheidsdiensten een getrouw beeld geven van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. 7 Wij communiceren met de leiding van het ministerie van Algeméne Zaken onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. Den Haag, is maart aoi8 Auditdienst Rijk 7 Daarnaast behoort het tot onze taak onderzoek te verrichten naar het gevoerde nancieei en materie&beheer en de daartoe bijgehouden administraties. over de uitkomsten waarvan wij rapporteren in ons auditrapport. Auditrappart ac, 74ii sttrie vaaajgemenezakeniiii

25

26