2. De basisprincipes van de informatieverstrekking in de ondernemingsraad

Transcriptie

1 De vertrouwensrelatie in de ondernemingsraad: De taak van de Inspectie der Bedrijfsorganisatie en het bedrijfsrevisoraat Paul Van Geyt, Adviseur ministerie van Economische Zaken - Bestuur Handelsbeleid, afdeling Diensten van financiele aard - Bedrijfsorganisatie 1. Inleiding De Inspectie der Bedrijfsorganisatie van het Ministerie van Economische Zaken is belast met het toezicht op de uitvoering van artike115b van de Wet van 20 september 1948, houdende organisatie van het bedrijfsleven en van zijn uitvoeringsbesluiten, het K.B. van 27 november 1973 houdende reglementering van de economische en financiele inlichtingen te verstrekken aan de ondernemingsraden, gewijzigd door het K.B. van 12 augustus 1981 (informatie over de vermindering van de sociale zekerheidslasten) en het K.B. van 6 maart 1990 (de informatie over de geconsolideerde jaarrekening). De toepassing van de verschillende wettelijke en reglementaire bepalingen kadert duidelijk in een aantal principes die aan de basis van elke actie, gevoerd door de Inspectie, moeten liggen. Met andere woorden, indien het toezicht op de praktische toepassing van de voorgeschreven regelen de hoofdcontroletaak van deze Inspectie vormt, dan is het minstens zo belangrijk rekening te houden met de geest van de wetgeving. Deze vinden we terug in de basisprincipes van het K.B. '73 en de CAO Uf De basisprincipes van de informatieverstrekking in de ondernemingsraad Historisch werd in 1948 gepoogd de eerste basisbeginselen van wat genoemd werd "de democratisering van de economie" in een wettekst te gieten. Artikel 15 is het vertrekpunt van wat beschouwd wordt als het middel bij uitstek om het sociaal overleg op een goede basis te kunnen starten. In deze basistekst werd het principe van de kwartaal- en de jaarlijkse informatieverplichting duidelijk neergeschreven. Aangezien deze fundamentele regels bij K.B. moesten uitgewerkt worden, werd op 27 november 1950 een eerste zeer beperkte regeling van toepassing verklaard. De voorziene informatieverstrekking was echter zeer beperkt en hoofdzakelijk mondeling. Dit gaf geen voldoening aan de werknemersorganisaties, zodat er opnieuw besprekingen gestart werden met het oog op het vinden van een gepaste oplossing voor een degelijke onderbouw van de dialoog in de ondernemingsraad. 525

2 Het K.B. van 27 november 1973 tracht alle activiteiten van de ondememing in een schriftelijk verslag te stoppen, dat als basis voor bespreking in de ondememingsraad moet gebruikt worden. Naast de bevestiging en de verdere specifiering van de periodieke en de jaarlijkse informatie uit de basiswet, wordt een regeling inzake occasionele informatie voorgeschreven. Een aantal andere regelingen werden verder getroffen met betrekking tot de werking van de ondememingsraad en de informatieverstrekking. Bij de uitwerking van dit uitvoeringsbesluit werd duidelijk vertrokken van een aantal voorwaarden waarrnee er rekening moet gehouden worden bij de praktische toepassing van de inforrnatieregeling. Ook het toezichthoudend orgaan is gebonden door deze vuistregelsl Ten slotte vinden we deze eveneens terug in de CAO nr Toepassingsprincipes K.B De in het K.B. van 27 november 1973 opgenomen regelen houden rekening met de "BELANGEN" van de betrokken partijen (1). De werknemers moeten, op grond van voldoende inforrnatie over de gang van zaken in hun ondememing, een beter begrip krijgen van de situatie en de problemen die zich stellen. Aan het ondememingshoofd worden daarom een aantal informatieverplichtingen opgelegd waarbij er toch garanties inzake de behandeling van de verstrekte informatie worden voorzien. Het belang van de werknemers om voldoende geynforrneerd te worden wordt door de reglementering gekoppeld aan de zekerheid dat, door het toezicht van de Inspectie en de tussenkomst van de bedrijfsrevisor, de verstrekte inforrnatie voldoende betrouwbaar en volledig is zodat de dialoog binnen de ondememingsraad op een gezonde basis kan plaatsvinden. De nieuwe regels moeten, gezien de soms zeer grote verschillen tussen de sectoren, met "VOLDOENDE SOEPELHEID" worden toegepast (2). De reglementering werd oorspronkelijk hoofdzakelijk voor de industriele sector geschreven. De duidelijke verschillen binnen die sector en, door de latere uitbreiding naar alle sectoren, de nog grotere verschillen in de praktische toepassing van de unieke regels van de informatieverstrekking, hebben de noodzaak van het principe van soepele toepassing nog sterker benadrukt. Indien men binnen het overlegorgaan tot een goede vertrouwensrelatie wil komen door een gesprek op niveau mogelijk te maken, dan zal men inderdaad voor elke specifieke ondememing rekening moeten houden met de bijzondere ken- (1) K.B. 27 november 1973, Vers1ag aan de Koning. (2) K.B. 27 november 1973, Vers1ag aan de Koning, A1gemene bemerking. 526

3 merken die een duidelijke weerslag zullen hebben op de informatieverstrekking. De sectoriele bijzonderheden zijn voor de praktische toepassing uitermate belangrijk en werden daarom via omzendbrieven bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad na langdurige voorafgaande besprekingen in de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (zie verder) (3). De soepele toepassing van de informatieregeling mag echter "GEEN DIS CRIMINATIE" tussen de ondernemingen veroorzaken (4). Wat de aard en de omvang van de informatie betreft wordt duidelijk gesteld dat alle ondememingen of instellingen op dezelfde wi jze moeten behandeld worden. Met andere woorden, de sectoriele verschillen die bestaan en die hun eigen vertaling van de reglementaire bepalingen moeten vinden, mogen niet van die aard zijn dat al te grote distorsies inzake de praktische toepassing zouden kunnen toegelaten worden. Onder meer om deze redenen heeft de Inspectie een tiental jaar geleden geoordeeld sectoriele interpretaties naast het basisbesluit van 1973 te moeten voorstellen, zonder dat deze interpretaties de reglementaire bepalingen vervangen. Dit komt onder meer tot uiting in de vorm waaronder deze sectoriele interpretaties werden gepubliceerd, namelijk door ministeriele omzendbrieven. Hierbij werd steeds het standpunt ingenomen dat de bepalingen van het K.B. van 1973 onverminderd van toepassing blijven zodat de gegeven interpretaties slechts als een richtlijn moeten beoordeeld worden. Het belang van deze teksten is echter niet te onderschatten. Enerzijds worden de betrokken werkgevers vrij goed geholpen bij de praktische uitwerking en de opstelling van hun informatie, en anderzi jds bereikt elke omzendbrief een zekere aflijning en coordinatie binnen zijn sector, wat dan een gunstige weerslag heeft op de gelijkschakeling van al deze ondememingen, en dit binnen het kader van het K.B. van 27 november (3) K.B. van 3 ju1i 1980, waarbij a1gemeen verbindend verk1aard wordt de CAO van 18 december 1979, houdende invoering van een specia1e rege1ing inzake in1ichtingen te verstrekken aan de ondernemingsraden in de verzekeringsondernemingen B.S. 2oktober Ministerie1e omzendbrieven: M.O. ziekenfondsen van 31 januari 1984, B.S. 31 januari M.O. ziekenhuizen van 19 maart 1984, B.S. 23 maart M.O. vrij onderwijs van 15 februari 1985, B.S. 20 februari M.O. universitaire instellingen van 28 februari 1985, B.S. 6 maart M.O. opvoedings- en huisvestingsinstellingen van 9 januari 1987, B.S. 15 januari M.O. beschutte werkp1aatsen van 12januari 1987, B.S. 21 januari M.O. banken van 5 maart 1987, B.S. 24 maart M.O. spaarbanken van 10 november 1988, B.S. 19 november M.O. openbare kredietinstellingen van 20 maart 1989, B.S. 23 maart (4) K.B. 27 november 1973, Vers1ag aan de Koning, Algemene bemerking. 527

4 Het verstrekken van informatie mag "GEENSZINS CONCURRENTIE VERVALSEND" werken. Het evenwicht bewaren tussen voldoende informatie verstrekken en de vertrouwelijkheid van een aantal gegevens in acht nemen is een moeilijke zaak. De reglementering wijst daarom op het feit dat het verstrekken van informatie niet concurrentievervalsend mag werken. De commentaar op artikel 1 van het K.B. van 1973 koppelt de mogelijkheid om de vertrouwelijkheid van een aantal inlichtingen in te roepen aan het niet-discriminatieprincipe. Dit betekent dat, hoewel de basisregel toch de verplichting tot informatieverstrekking blijft, de wetgever het mogelijk vertrouwelijk karakter als een essentieel element beschouwt. De beperking van de absolute informatieverplichting is des te meer van belang omdat de vertrouwensrelatie grondig kan bei"nvloed worden door de wijze waarop deze gesteld wordt. Met andere woorden het is belangrijk dat de beide partijen in de ondernemingsraad duidelijke afspraken kunnen maken over de mate waarin een verregaande informatiedoorstroming beschermd zal worden tegen lekken die de concurrentiepositie van de betrokken onderneming zou kunnen schaden. Indien er betwisting bestaat over het in stand houden van dit evenwicht zal de Inspectie een rol van scheidsrechter kunnen spelen. Zij zal duidelijk moeten rekening houden met de aangevoerde elementen, met de fundamentele voorwaarde om het overleg opnieuw mogelijk te maken en hierbij aansluitend met de noodzaak om de vertrouwensrelatie binnen die raad te herstellen. Een "LIMITATIEVE AFWIJKINGSMOGELIJKHEID" wordt voorzien binnen een strikte procedureregeling. Aangezien in 1973 de wetgever de informatieverstrekking voldoende gedetailleerd heeft uitgewerkt, was hij de mening toegedaan dat er op de informatieplicht wel enkele mogelijkheden tot afwijkingen moesten voorzien worden. Vooral om commerciele en concurrentiele redenen bleek het noodzakelijk voor een aantal inlichtingen deze afwijking zo duidelijk mogelijk te maken. Het karakter van openbare orde van deze wetgeving en reglementering, waardoor tekstuitbreidingen niet mogelijk zijn, heeft ertoe geleid dat de punten waarvoor een afwijking zou kunnen toegestaan worden, limitatief in het K.B. van 1973 werden opgesomd. Dit heeft tot gevoig dat een afwijking voor de andere niet vermelde inlichtingen hoe dan ook onmogelijk is! Het belang van de informatieplicht wordt vervolgens nog meer benadrukt door de vaststelling dat de werkgever zelf niet kan beslissen of een afwijking toegestaan kan worden. De verzoeken die hij daartoe meent te moeten formuleren, zullen pas na de goedkeuring van de Inspectie-ambtenaar al dan niet ingewilligd 528

5 worden. Maar ook deze laatste beslist niet eigenmachtig! Een duidelijke adviesprocedure bij de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) bepaalt en stuurt de eventueel te nemen beslissing. Toch blijft ook hier de vertrouwensrelatie een fundamentele rol spelen: indien binnen de betrokken ondernemingsraad het verzoek unaniem wordt goedgekeurd en dit eveneens is gebeurd in het Comite ad hoc binnen de CRB, dan is de scheidsrechterlijke tussenkomst van de Inspectie niet nodig. Zij moet in die gevallen het unaniem advies volgen. Voldoende vertrouwen leidt dus tot beslissingen die door de controleoverheid moeten gevolgd worden. Het belang van de vertrouwensrelatie wordt nog duidelijker benadrukt wanneer de reglementering (5) bij een toegestane afwijking toch nog een altematieve informatie (eventueel op een ander tijdstip) voorschrijft. De informatie en het gesprek daarover blijft hoe dan ook gewaarborgd. Het doel is natuurlijk het vertrouwen tussen de partijen te bewaren zodat een goede samenwerking mogelijk wordt. Het ONAFHANKELIJK BEHEER van het ondernemingshoofd moet gewaarborgd blijven (6). Het overwegend adviserend karakter van de ondernemingsraad geeft in de praktijk de mogelijkheid om meer onderwerpen te behandelen waarbij de werknemers, al dan niet unaniem, hun mening kunnen weergeven over de mogelijke oplossingen. Het duidelijk benadrukken van het bestaan van het onafhankelijk beheer van de werkgever duidt op de wil van de wetgever om de beslissingsmacht bij deze laatste te houden, maar deze to ch te onderwerpen aan een consultatie- en adviseringsprocedure. Indien de uitbreiding van de informatieverplichting in het K.B. van 1973 ervoor gezorgd heeft dat er een vrij diepgaande informatie moet verstrekt worden, dan was het wel de bedoeling om langs deze grondige informatie om het beter begrip van het leven van de ondememing te bevorderen. De reglementering streeft dus naar een betere kennis van alle elementen van de ondememing zodat een beter gesprek en, daaruit voortvloeiend, een echte vertrouwensrelatie binnen de ondernemingsraad mogelijk wordt, zonder nochtans te raken aan het prerogatief van het ondememingshoofd om de noodzakelijke beslissingen te nemen. (5) K.B. 27 november 1973, artikel29. (6) K.B. 27 november 1973, Verslag aan de Koning. 529

6 DE VERTROUWENSRELA TIE IN DE ONDERNEMINGSRAAD 2.2. De basisprincipes in de CAD nr. 9 (7) Hoewel deze CAO vooral de informatie die verband houdt met de werkgelegenheid regelt, (nochtans in aansluiting met de inlichtingen die jaarlijks en periodiek moeten verstrekt worden krachtens het K.B. van 1973) bepaalt artikel 2 dat de regelen bedoeld zijn "om een beter klimaat tussen werkgevers en werknemers te scheppen". Dit is de bevordering van de vertrouwensrelatie tout court! Ook hier kunnen we vaststellen dat het geheel van de informatieregelen, die op de meest vrij mogelijke wijze moeten kunnen besproken worden, gekoppeld wordt aan de voorwaarde om door publicatie van sommige informatie de ondememing niet te schaden. In de commentaar op artikel 3 van de CAO nr. 9 wordt daarenboven duidelijk gesteld dat zo nodig zelfs snellere raadplegingsprocedures kunnen worden voorzien teneinde de mogelijkheid van een onafgebroken dialoog tussen de werkgever en de werknemersafgevaardigden te vrijwaren. 3. Vertrouwensrelatie door informatie Binnen de verschillende wettelijke of reglementaire bepalingen die op de informatieverstrekking van toepassing zijn, treft men er een aantal aan die rechtstreeks of onrechtstreeks gericht zijn op de vertrouwensrelatie in de ondememingsraad Het K.B. van 27 november 1973 De basisinformatie (8) moet binnen bepaalde termijnen worden overhandigd en besproken. Deze voorschriften hebben tot doel de gepaste informatie op het gepaste ogenblik te bespreken. Dit is in het voordeel van een goede vertrouwensbasis tussen de partijen die daardoor blijk geven van hun wil om op een praktisch afdoende wijze samen te werken. Het is met dezelfde bedoeling dat in de commentaar bij het beginartikel van de basisinformatie (9) gesteld werd dat elke werknemersafgevaardigde over de basisdocumentatie beschikt, zodat (door de voorafgaandelijke overhandiging) er op de vergadering een vruchtbaar gesprek en advisering kan volgen. (7) CAO ill. 9 van 12 maart 1972, algemeen verbindend verklaard bij KB. van 12 september 1972, B.S. 25 november (8) KB. 27 november 1973, artikelen 4 tot en met 14. (9) KB. 27 november 1973, commentaar bij artikel 4, Verslag aan de Koning. 530

7 In de basisinformatie zijn er inlichtingen op te nemen die betrekking hebben op de marktpositie van de onderneming. In de officiele commentaar werd voor artike16 duidelijk gesteld dat sommige van de te verstrekken gegevens noodzakelijkerwijze vertrouwelijk kunnen zijn. De jaarlijkse informatie (10) omvat eveneens een aantal duidelijke hints naar de basisprincipes van samenwerking en vertrouwen. Het basisartikel 15 stelt in de commentaar van het Verslag aan de Koning, dat de te verstrekken jaarinlichtingen bijdragen tot de totstandkoming van een klimaat van vertrouwen in de onderneming. Ten slotte is er nog de periodieke en occasionele informatie, waarin vooropgesteld wordt dat het doel van de informatieverstrekking is, bestendig de gang van zaken in de onderneming te kunnen volgen. Wat de bijzondere gebeurtenissen en beslissingen aangaat wordt gesteld dat deze zo snel mogelijk aan de ondernemingsraad zouden worden medegedeeld. Dit is in feite de uitdrukking van het principe van het in eerste instantie informeren van het overlegorgaan opdat deze in volle vertrouwen zou kunnen meewerken aan het uitwerken van mogelijke oplossingen De CAO nr. 9 De reeks schriftelijke inlichtingen die jaarlijks moet verstrekt worden m.b.t. de tewerkstelling kunnen volgens de officiele commentaar beknopt zijn, maar men verwacht dan wel dat een en ander voldoende toegelicht wordt bij de mondelinge uiteenzetting door het ondernemingshoofd. De commentaar stelt op het einde duidelijk dat het van wezenlijk belang is dat de informatie kwalitatief van die aard is, dat deze een werkelijke dialoog in de ondernemingsraad toelaat. In de commentaar over de kwartaalinformatie inzake tewerkstelling (11) wordt nogmaals en zeer formeel verwezen naar de vertrouwensrelatie binnen de ondernemingsraad. De periodieke inlichtingen "moeten ertoe strekken geschillen tussen werkgevers en werknemers te voorkomen en tevens een beter op de toekomst gericht tewerkstellingsbeleid in de hand te werken". Duidelijker kan eigenlijk niet! (10) K.B. 27 november 1973, artikel 15 e.v. (11) K.B. 27 november 1973, commentaar bij artikel 24, Verslag aan de Koning. 531

8 4. De bijdrage van de Inspectie der Bedrijfsorganisatie AIs aangenomen wordt dat de vertrouwensrelatie tussen werkgever en werknemer in de ondernemingsraad als een hoeksteen van de informatieverstrekking kan bepaald worden, dan is het logisch dat de controlerende overheid met deze basisbeginselen rekening zou houden bij de uitvoering van haar taak De toe passing van de reglementering Door de jaren heen heeft de bevoegde Inspectie der Bedrijfsorganisatie een politiek van controle ontwikkeld die, vertrekkende van de naleving van de reglementaire bepalingen, bijzonder gericht was op het constant bevorderen van de goede verstandhouding in de ondernemingsraad. Het middel daartoe is ervoor te zorgen dat de informatieverstrekking tijdig en volledig gebeurt. Door een politiek van tweejaarlijks terugkerende preventieve controles uit te bouwen in alle ondernemingen met een ondernemingsraad, werd de ontsnappingsmarge sterk verkleind. Eenmaal de onderneming de wettelijke informatieregelen in haar dagelijkse en periodiek weerkerende activiteit heeft ingelast, verloopt de informatieverstrekking meestal vlot. Op dat ogenblik dient zo nodig een en ander nog bijgeschaafd te worden met het oog op het verbeteren van de kwaliteit, de presentatie, de vergelijkbaarheid, enz. Het is evident dat gewijzigde omstandigheden eveneens de inhoud van de informatie kunnen beynvloeden. Door systematisch elke ondernemingsraad te controleren en hierbij contact te leggen met de beide partijen van de raad, poogt de Inspectie de vertrouwensrelatie gunstig te beynvloeden. De tussenkomst bij klachten is de laatste jaren gedaald wat voor het grootste deel het gevolg is van de hogervermelde preventieve controle. Nochtans blijkt dat het aantal tussenkomsten op verzoek stijgt, en dit meestal zonder dat er van een eigenlijke klacht sprake is. Zelfs de vragen om informatie van beide partners in de ondernemingsraad inzake bepaalde problemen groeien. In de meeste gevallen heeft echter de actie van de Inspectie als resultaat dat problemen sneller opgelost raken, dat er niet naast de kwestie gediscussieerd wordt of zelfs dat de partijen hun werkzaamheden onmiddellijk kunnen verderzetten in een geest van vertrouwen. De tijd die door de Inspecteurs hieraan be steed wordt is natuurlijk niet meetbaar in een of ander jaarverslag. De resultaten van dergelijk optreden worden echter door beide partijen dikwijls zeer hoog ingeschat, terwijl de mogelijkheid om bij de Inspectie informatie in te winnen een niet te onderschatten vooruitgang is voor de relaties tussen de sociale partners. 532

9 Dit betekent echter niet dat hiennee alle problemen opgelost zijn! 4.2. De sectoriiile interpretaties De moeilijkheden om in de diverse sectoren het oorspronkelijke K.B. van 27 november 1973 toe te passen zijn de laatste jaren sterk verminderd door het gebruik van de sectoriele interpretaties (zie noot 3). Het initiatief van de Inspectie om voor elke sector een bijzondere interpretatieve richtlijn (door omzendbrieven) op te stellen, en deze, na grondige besprekingen met de sectoren in de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven, te publiceren, heeft de eenvormige toepassing per sector gunstig beynvloed. Er is als het ware een belangrijke rechtszekerheid geschapen door middel van deze juridisch toch vrijblijvende richtlijnen. Dat op die wijze de sociale relatie in deze ondernemingen kon verbeterd worden is natuurlijk niet enkel aan deze omzendbrieven te wijten. De preventieve actie heeft vooral in de non-profitsector duidelijk en grondig gewerkt naar een regelmatige informatieverstrekking en bespreking. Eenmaal de periodiciteit van de informatie ingeburgerd zal zijn, zal de Inspectie de kwaliteit en de presentatie van nabij opvolgen. Dat dit gebeurt in overleg met zowel directie als werknemersafgevaardigden is nogallogisch Het belang van de andere tussenkomsten Zoals hoger reeds vermeld wordt de Inspectie de laatste jaren meer en meer geconfronteerd met tussenkomsten in betwistingen die met de werking van de ondernemingsraad en de informatieverstrekking te maken hebben. Dit optreden gebeurt dan nog het meest tijdens preventieve controles waar problemen opduiken. Vooral in de ondernemingen waar de reglementaire informatie goed doorkomt zijn er andere connexe problemen die dan met de hulp van de inspecteur in grotere of mindere mate kunnen opgelost worden. Het belang van dit optreden stijgt en leidt voor de Inspectie to ch (vooral in geval van positieve wending) tot een belangrijke positieve bijdrage aan het sociaal overleg en tot de vertrouwensrelatie die fundamenteel is voor de goede werking van de ondernemingsraad. Meer rechtstreeks aanleunend bij de reglementering van 1973 zijn de beslissingen inzake onenigheden in de ondernemingsraad over het vaststellen van onderdelen, het inroepen van de vertrouwelijkheid en de aanvragen tot afwijking. De Inspectie speelt daarin de rol die van haar mag verwacht worden: de beslissing nemen met kennis van zaken, rekening houdende met de reglementaire proce- 533

10 DE VERTROUWENSRELA TIE IN DE ONDERNEMINGSRAAD dure. Uiteindelijk zal er na de beslissing opnieuw in de richting van de positieve vertrouwensrelatie moeten gewerkt worden. De terugkerende preventieve controles laten dit wel toe en ondersteunen de positieve bei'nvloeding. Een laatste niet minder belangrijke vorm van tussenkomst betreft de meer en meer opduikende veranderingen in de economie onder de vorm van fusies, opslorpingen, delocalisering enz. dewelke in de meerderheid van de gevallen gepaard gaan met ingrijpende maatregelen en collectieve afdankingen. In dergelijke gevallen komt de Inspectie tussen op eigen initiatief. De controle ter plaatse van de verstrekte informatie geeft in veel van deze gevallen de mogelijkheid om het contact met de sociale partners in de betrokken ondememingen te bewaren en zodoende te trachten een bijdrage te leveren voor meer juridische zekerheid voor de werknemers in deze moeilijke omstandigheden. Deze tussenkomsten laten de Minister eveneens toe om op grond van een verslag uitleg te ontvangen over de werkelijke achtergronden en oorzaken van de veranderingen en met betrekking tot hun gevolgen. 5. De rol van het bedrijfsrevisoraat De opdracht van de bedrijfsrevisor naar de leden van de ondememingsraad toe mag als complementair aangezien worden van deze die hierboven beschreven werd voor de Inspectie der Bedrijfsorganisatie. De fundamentele bedoeling van de wetgever met de wet van 21 februari 1985 tot hervorming van het bedrijfsrevisoraat was via de controle en de certificering van de revisor een zo groot mogelijke mate van zekerheid te verschaffen over de getrouwheid van de verstrekte informatie. Met andere woorden, de werknemersafgevaardigden in de ondememingsraden moeten zich na de certificering van hun bedrijfsrevisor (voor handelsvennootschappen de commissaris-revisor) geen zorgen meer maken over de juistheid van de gegevens. De revisor zal met een grootst mogelijke zekerheid de getrouwheid van de gegevens die hij kan nagaan controleren en hierover rapporteren. Hiermede is zijn taak echter nog niet beeindigd aangezien van hem eveneens verwacht wordt dat hij een wat genoemd wordt 'pedagogische rol' zou spelen tegenover de leden van de ondememingsraad. Het is dan ook zijn taak om bijkomende toelichting en uitleg te geven nadat de werkgever zijn informatie heeft toegelicht. Dat hierbij de hierboven vermelde problemen inzake communicatiemoeilijkheden en vaardigheden een rol spelen en dat de revisor in dit verband zo hij wil een belangrijke rol kan spelen moge duidelijk zijn. 534

11 Anderzijds blijkt uit de wettelijke benadering van de filosofische achtergrond van de reglementering dat zowel bedrijfsrevisor als Inspectie werken aan eenzelfde doel, namelijk door een goede, betrouwbare en verstaanbare informatie in de ondememing de samenwerking te verhogen en te optimaliseren. Zo gezien werken beiden rechtstreeks mee aan de instandhouding en de bevordering van de sociale vrede in de ondememingen en instellingen met ondememingsraad. Het ligt dan ook voor de hand dat gezien de complementariteit van de opdrachten een verder doorgedreven samenwerking in de toekomst noodzakelijk is. Hieraan moet duidelijk gewerkt worden in het voordeel van alle partijen. Besluit De hoofdzakelijke raadgevende bevoegdheid en de beperkte beslissingsmacht van de ondememingsraad kadert in de wil van de wetgever om een werkinstrument van sociaal overleg aan de ondememingen aan te bieden. Dit overwegend consultatieve karakter mag echter niet voor gevolg hebben dat het orgaan in een te pas sieve rol wordt gedrongen. De bedoeling is veeleer de samenwerking tussen werkgever en werknemers door middel van een gestmctureerd overleg te verhogen en op termijn tot een optimalisatie van de werking van de ondememing te komen. Deze raadgevende bevoegdheid van de ondememingsraad steunt op een mime informatie waarover de leden moeten kunnen beschikken. In de wet en in de uitvoeringsbesluiten worden de verplichtingen terzake uitvoerig bepaald. Deze opvatting sluit aan bij de modeme zienswijze over het "samenwerkingsmodel" dat ten nadele van het "conflict-model", meer en meer veld gewonnen heeft in de modeme ondememing. Naast de beoordeling van de 'gang van zaken' in de ondememing zal de ondernemingsraad toezicht houden op het gevoerde sociale beleid. Al deze taken vergen, gezien hun inhoud en complexiteit, van de werknemersafgevaardigden een kennis- en opleidingsniveau dat in de meeste gevallen niet direct aanwezig is. Wegens de natuurlijke verbondenheid in de ondememing van de belangen van werknemer en werkgever is men op dit ogenblik duidelijk geevolueerd naar een samenwerkingsstreven waarin op een beredeneerde wijze het onderscheid wordt gemaakt tussen wat de betrokken partijen bindt en wat dezelfde partijen scheidt. Hij die als werkgever te maken heeft met een ondememingsraad staat immers voor een belangrijke keuze: Ofwel opteert hij, binnen het kader van de wettelijke verplichtingen, om zijn ondememingsraad inhoudloos en formalistisch te laten werken. De raad moet nu 535

12 DE VERTROUWENSRELA TIE IN DE ONDERNEMINGSRAAD eenmaal gedoogd worden omdat de wetgever het oplegt: er wordt daarom best zo weinig mogelijk aandacht besteed en gebruik van gemaakt. Het aantal werkgevers dat deze handelwijze volgt neemt echter drastisch af! Immers de tijd die in die geest aan de ondememingsraad besteed wordt is dan puur tijdverlies en daarbovenop een fameuze bron van frustraties. Ofwel zal de bedrijfsleider de werking van zijn ondememingsraad zien als culminatiepunt van zijn sociaal beleid. Het inhoud geven aan dit sociaal beleid is zelf determinerend voor de aard van de arbeidsverhoudingen in die ondememing en van het sociale klimaat dat er zal heersen. Dit sociaal beleid staat echter niet op zichzelf maar moet integraal deel uitmaken van het algemene beleid. Dit overleg zal echter bijna steeds gepaard gaan met "communicatiemoeilijkheden" die hoe dan ook moeten opgelost worden. Vooreerst is er het" verschil in specialisatie en verbaliteit "! De afgevaardigden van de werkgever zijn meestal handiger in het uitdrukken van hun visie over de behandelde onderwerpen. Maar het gebruik van hun eigen (gespecialiseerde) jargon kan hevige storingen in de communicatie veroorzaken. Daarom is het essentieel dat vanaf de start niet alleen een "open communicatie" wordt nagestreefd, maar dat evenzeer gepoogd wordt het woordgebruik en de informatie, de discussie aan te passen aan de mogelijkheden van alle leden van de ondememingsraad. Dan is er het veel voorkomend aanwezig zijn van "achterdocht en vooroordeel"! Zelfs nu nog blijkt de steeds sneller lopende evolutie naar meer openheid nog regelmatig bemoeilijkt te worden door enerzijds een aantal historisch gegroeide (doch steeds minder aanwezig zijnde) syndicale vooroordelen en anderzijds een overdreven wantrouwige en met vooroordelen overladen denk- en handelwijze van een aantal werkgevers. Het noodzakelijke vertrouwen kan enkel geschapen worden en vooral in stand gehouden worden door openheid in het gesprek, logica in het handelen en de redelijkheid in het algemeen te laten primeren. Ook de werknemersafgevaardigden zitten van bij de start van de ondernemingsraad verstrikt in een "dubbel conflict". AIs lid van hun syndicale organisatie zijn zij gehouden tot solidariteit met deze laatste, terwijl zij als werknemersafgevaardigde onwrikbaar verbonden zijn met de doelstellingen van hun ondememing. En deze belangen stroken duidelijk niet altijd met elkaar! 536

13 De oplossing ligt, zoals blijkt uit de praktijk, vooral in het permanent onderhouden van de dialoog en het meedenken in de organisatie over de gestelde problemen. Dit meedenken kan alleen indien men voldoende gernformeerd is. Daarom zal de vlotte werking van de ondernemingsraad aihangen van de volgende voorwaarden: volledigheid en openheid (zie de wet); continui"teit bii de overdracht van de informatie; de behandeling van de materies moet concreet ziin voor de leden, d. w.z. aansluiten bi} de realiteit; een goede voorstelling van de informatie (didactische hulpmiddelen) is zeer belangriik; steeds werken met feiten en ciifers. Het sociaal klimaat en de arbeidsverhoudingen zullen in de toekomst duidelijk beynvloed worden door het sociaal overleg. Zij die dit nu reeds grondig voorbereiden en goed aanpakken zullen daarvan in de toekomst de vruchten plukken. De Inspectie heeft in het verleden, en zal in de toekomst haar acties meer en meer richten op de verbetering van de informatieverstrekking met de bedoeling het niveau van gesprek en samenwerking te verhogen. Haar streven naar de bevordering van de vertrouwensrelatie in de ondernemingsraad is dan ook een van de belangrijkste doelstellingen voor de toekomst. Zij verwacht tenslotte dat de bedrijfsrevisoren hun bijdrage zullen leveren om deze doelstellingen te help en waarmaken. Haar actie in de toekomst kan dan ook samengevat worden in de volgende bedenkingen: - De Inspectie wenst in de toekomst de politiek van openheid verder te promoten met het oog op het bevorderen van het vertrouwen binnen de ondememingsraad; - verhoogde samenwerking met het bedrijfsrevisoraat naar de vertrouwensrelatie toe lijkt gewenst; - de Inspectie wenst ten behoeve van de duidelijkheid een inspanning te doen om het K.B. van 27 november 1973 na 27 jaar aan te passen aan de veranderde wetgevingen, nochtans zonder noodzakelijk bijkomende verplichtingen op te leggen; 537

14 - de resultaten van 25 jaar controle kunnen als volgt geevalueerd worden: * positieve punten: * negatieve punten : de informatie is wat kwaliteit en inhoud betreft beter geworden, de regelmaat is sterk verbeterd, op korte termijn wordt thans meer en regelmatiger geynformeerd, de groepsinformatie breidt uit, zeer positieve resultaten bij tussenkomsten in problemen door het beter bekend zijn van de Inspectie: lnen vraagt sneller informatie en/of tussenkomst; nog te veel onduidelijkheden in de reglementering: aanpassing en actualisering is nodig; vooral voor periodieke info en groepsinfo is er nog niet voldoende duidelijkheid; te weinig contact met bedrijfsrevisoren. De Inspectie zal daarom haar inspanningen voortzetten voor de verbetering van de vertrouwensrelatie in de ondememingsraden, door middel van een regelmatig en soepel toezicht op de informatieverstrekking gekoppeld aan een werkelijke aandacht voor de werkingsproblemen in de ondernemingsraad. Op die wijze wenst zij haar opdracht te schikken binnen de bedoelingen die de wetgever hebben gebracht tot het reglementeren van de informatieverstrekking en de werking van de ondememingsraad: een actieve controlepolitiek moet het sociaal overleg ten goede komen en samen met het bedrijfsrevisoraat de samenwerking in de ondernemingen gunstig belnvloeden. 538