FUNDERINGSADVIES NIEUWBOUW WONING Veldmate in Dinxperlo

Transcriptie

1 FUNDERINGSADVIES NIEUWBOUW WONING Veldmate in Dinxperlo ORTAGEO Noordoost B.V. ORTAGEO Zuidoost B.V. ORTAGEO West B.V. ORTAGEO Asbest B.V.

2 TITELBLAD Opdrachtgever: Concreto Home Harplaan LP OLDENZAAL Rapportnummer: /R01 Status rapport: Definitief Datum: 24 april 2018 Projectomschrijving: Funderingsadvies nieuwbouw woning aan de Veldmate in Dinxperlo Rapport opgesteld door: Ortageo Noordoost B.V. Einsteinstraat 12a 7601 PR Almelo Tel: STD_R056_v005_

3 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Grondonderzoek en bodemopbouw... 2 Algemeen... 2 Sonderingen... 2 Boring... 2 Bodemopbouw en grondwaterstand... 2 Coördinaten en NAP-hoogte Funderingsadvies... 4 Uitgangspunten voor de bepaling van de funderingsdraagkracht... 4 Minimaal ontgravingsniveau... 4 Verticale draagkracht van de plaatfundering... 5 Indicatieve zetting van de fundering... 6 Ten slotte... 7 Bijlagen: 1) Situatietekening met onderzoekspunten 2) Sondeergrafieken 3) Boorstaat 4) Voorbeeld van een uitgewerkte berekening van de funderingsdraagkracht volgens NEN :2016 5) Enkele algemene aanwijzingen voor de uitvoering van grondverbeteringen (op basis van NEN :2016) Naam Paraaf Datum Auteur rapport de heer ing. W.M. Yu Kwaliteitscontrole de heer drs. P.F.J. Kuipers / R01

4 1 INLEIDING Ten behoeve van de nieuwbouw van een woning aan de Veldmate in Dinxperlo heeft Concreto Home te Oldenzaal aan Ortageo Noordoost B.V. opdracht verleend voor het uitvoeren van een grondonderzoek en het uitwerken van een funderingsadvies. In dit rapport zijn de resultaten van het grondonderzoek en het funderingsadvies weergegeven. De nieuwbouw betreft een vrijstaande woning die uit twee bouwlagen zal bestaan met een begane grond en een verdieping onder een puntdak. De woning heeft afmetingen van circa 12,6 m x 7,7 m met een berging aan de noordwestgevel met afmetingen van circa 3,7 m 2,0 m. De berging zal uit één bouwlaag bestaan. Bovenstaande gegevens zijn door de constructeur verstrekt. Voor nadere gegevens omtrent de constructie wordt verwezen naar de berekeningen en tekeningen van de constructeur / opdrachtgever / R01 1/7

5 2 GRONDONDERZOEK EN BODEMOPBOUW Algemeen Het grondonderzoek voor dit project is uitgevoerd op 10 april 2018 en heeft bestaan uit 2 sonderingen (CPT1 en CPT2) tot een diepte van circa 13 m -mv met meting van de plaatselijke wrijvingsweerstand. Daarnaast is een handboring (HB2) tot circa 3 m -mv uitgevoerd. De onderzoekspunten zijn aan de hand van een door de opdrachtgever verstrekte situatietekening uitgezet en ingemeten ten opzichte van NAP. De posities van de onderzoekspunten zijn weergegeven op de situatietekening in bijlage 1. Sonderingen De sonderingen zijn uitgevoerd met een elektrische kleefmantelconus en voldoen aan NEN-EN-ISO , klasse 3. Met de elektrische conus vindt een meting plaats van zowel de weerstand aan de conuspunt als van de wrijving langs de kleefmantel. Zodoende is een beeld verkregen van zowel de vastheid van de grond als van de aanwezige grondsoorten. De sondeergrafieken zijn in bijlage 2 gepresenteerd. Op de sondeergrafieken is de conusweerstand uitgezet tegen de diepte ten opzichte van NAP. Op de grafieken van de sonderingen is het wrijvingsgetal weergegeven. Het wrijvingsgetal is het quotiënt van de plaatselijke wrijving en de conusweerstand. Empirisch is vastgesteld dat het wrijvingsgetal een nauwe relatie heeft met de grondsoort. Het wrijvingsgetal geeft een indicatie van de laagopbouw beneden de grondwaterstand weer. In onderstaande tabel is per grondsoort het wrijvingsgetal opgenomen. Tabel 1:Indicatie van de grondsoorten op basis van het wrijvingsgetal Grondsoort Wrijvingsgetal [%] Grind en grof zand 0,2-0,6 Zand 0,6-1,2 Silt, leem, löss Klei Potklei 1,2 3,0 5, ,0 5,0 7,0 Veen 5,0-10,0 Boring Er is een handboring conform NEN-EN-ISO naast sondering CPT2 uitgevoerd ter verkenning van de toplagen en de bepaling van de actuele grondwaterstand. De opgeboorde grond is visueel beoordeeld, beschreven en geclassificeerd conform NEN De boorstaat HB2 is opgenomen in bijlage 3. Bodemopbouw en grondwaterstand Op basis van de onderzoeksresultaten is het globale bodemprofiel ter plaatse van het onderzoeksterrein in tabel 2 weergegeven / R01 2/7

6 Tabel 2:Globaal bodemprofiel Diepte [m] t.o.v. NAP Bodembeschrijving +18,0 à +17,9 Maaiveld +18,0 à +17,9 tot +16,5 à +15,8 Zand, matig fijn, matig siltig (los gepakt), bovenin humeus. +16,5 à +15,8 tot +4,9 Zand (matig vast tot vast gepakt) +4,9 Maximaal verkende diepte Tijdens de uitvoering van de handboring op 10 april 2018 is in het boorgat de grondwaterstand gepeild. De grondwaterstand is waargenomen op circa 1,4 m -mv, hetgeen overeenkomt met circa 16,6 m +NAP. Afhankelijk van de waterdoorlatendheid van de bodem is het mogelijk dat de grondwaterspiegel zich tijdens de uitvoering van de grondboring niet volledig tot het 'natuurlijke' niveau heeft ingesteld. Er wordt op gewezen dat deze gemeten grondwaterstand een momentopname is en dat deze onder andere afhankelijk is van lokale omstandigheden en van het jaargetijde. In het algemeen is de grondwaterstand in februari / maart het hoogst en in augustus / september het laagst. Coördinaten en NAP-hoogte De onderzoekspunten zijn aan de hand van een door de opdrachtgever verstrekte situatietekening uitgezet en ingemeten met GPS (nauwkeurigheid van 2 à 3 cm). Voor meer informatie over de hoogteligging van het maaiveld op de projectlocatie wordt verwezen naar de onderstaande tabel. Tabel 3: Coördinaten en NAP-hoogte Meetpunten X-coördinaat Y-coördinaat Maaiveldhoogte [m t.o.v. NAP] Sondering/boring CPT ,93 CPT2/HB ,95 Overige meetpunten* Hemelwaterafvoer ,23 putdeksel Rioolputdeksel ,23 Hart weg ,22 Vloerpeil ,46 * = voor de locaties van de hoogtepeilen wordt verwezen naar de situatietekening in bijlage 1 De hoogtepeilen die vermeld staan in tabel 3 zijn alleen bedoeld om de bodemopbouw te refereren aan NAP en zijn niet geschikt voor andere doeleinden dan dit onderzoek / R01 3/7

7 3 FUNDERINGSADVIES Uitgangspunten voor de bepaling van de funderingsdraagkracht Gezien de bodemopbouw en de aard van de bebouwing komt voor dit gebouw een fundering op staal met grondverbetering in aanmerking. In verband met de eis voor vorstvrij funderen dient het aanlegniveau (onderkant fundering) tenminste 0,8 m beneden het maaiveld te zijn. In dit advies is een fundatie op stroken nader uitgewerkt. De berekening van de funderingsdraagkracht is op de volgende uitgangspunten gebaseerd: Het funderingsadvies voor dit project is opgesteld conform de normen geotechniek NEN :2016. De nieuwbouw is ingedeeld in de geotechnische categorie 2. Er is uitgegaan van een horizontaal maaiveld, alsmede van verticaal en centrisch aangrijpende belastingen. Het bouwpeil wordt aangenomen op 18,5 m +NAP. Het terrein zal circa 0,45 m worden opgehoogd tot een toekomstige maaiveldhoogte van circa 18,4 m +NAP. Het aanlegniveau van de stroken is aangehouden op 17,5 m +NAP. De nieuwbouw is niet voorzien van een kelder. Er is een oorspronkelijke, op natuurlijke wijze gesedimenteerde bodemopbouw aanwezig. Het grondonderzoek heeft geen informatie betreffende de hoogste, te verwachten grondwaterstand opgeleverd. Dit funderingsadvies is gebaseerd op een hoogste grondwaterstand gelijk aan het aanlegniveau van de funderingen (= 17,5 m +NAP). Het constructief ontwerp van de fundatie-elementen wordt door de constructeur verzorgd. De exacte rekenwaarde van de belasting op de fundatie was ten tijde van het opstellen van dit advies nog niet bekend. Milieukundige aspecten, met name de consequenties van eventueel te verplaatsen of af te voeren grond zijn buiten beschouwing gelaten in dit rapport. De constructie dient te voldoen aan de volgende criteria: Uiterste grenstoestand type A, UGT (draagkracht): bij deze toetsing dient de rekenwaarde van de belasting (V;d) kleiner te zijn dan de rekenwaarde van de draagkracht (R;d). Uiterste grenstoestand type B, UGT (bezwijken bovenbouw door te grote vervorming fundering): bij normale bouwconstructies, waarvan hier sprake is, is grenstoestand 2 (bruikbaarheids-grenstoestand) maatgevend. Bruikbaarheidsgrenstoestand 2, BGT (vervormingen): getoetst wordt of de berekende zakkingen van de bovenzijde van de fundering toelaatbaar zijn. De funderingen worden alleen centrisch verticaal belast. Daarom behoeft de stijfheid tegen kantelen niet getoetst te worden (zie NEN :2016 art ). Gezien de geringe hoogte/breedte verhouding van het gebouw behoeft ook de rotatiestijfheid niet getoetst te worden. Geadviseerd wordt om de bovenstaande uitgangspunten te controleren, alvorens de adviesresultaten in het ontwerp toe te passen. Minimaal ontgravingsniveau Ter plaatse van de funderingen dient het aanlegniveau uit zand met een vaste pakkingsdichtheid te bestaan. Indien aanwezig, dient de begroeiing (incl. wortelresten) en/of losgepakte teelaarde verwijderd te worden. Ook los gepakte zand- en leemlagen en andere verstoringen met conusweerstand < 3 MPa dienen verwijderd te worden. Geadviseerd wordt na de ontgraving de vastheid van de toplaag onder het ontgravingsniveau te controleren met behulp van een handsondeerapparaat. Tabel 4 geeft per sondering een indicatie van de minimaal benodigde ontgravingsdiepte. Tussen de sonderingen dient de minimale ontgravingsdiepte in het werk te worden bepaald. Wanneer op het ontgravingsniveau nog humushoudend (zwart/bruin) of doorworteld zand wordt aangetroffen, dient in beginsel dieper, tot op de schone en draagkrachtige grond gegraven te worden. Ook als verstoringen, zoals gedempte sloten, opgevulde ontgravingen of een afwijkende bodemopbouw worden aangetroffen, dient tot de natuurlijke vaste grond ontgraven te worden / R01 4/7

8 Tabel 4: Minimaal benodigde ontgravingsdiepte onder het fundatie-element Sondering nummer Maaiveldniveau [m t.o.v. NAP] Minimale ontgravingsdiepte [m t.o.v. NAP] CPT1 17,93 16,5 CPT2 17,95 16,5 Indien het gerealiseerde aanlegniveau hoger is dan de in tabel 4 vermelde minimale ontgravingsdiepte, dan dient de tussenliggende zone te worden opgevuld door middel van een grondverbetering. In dit geval zal tot een meter onder het aanlegniveau een grondverbetering toegepast moeten worden. Bijlage 5 geeft voor de uitvoering van de grondverbetering enkele algemene aanwijzingen. Geadviseerd wordt om dit werk onder deskundig toezicht te laten uitvoeren. De ontgravingsdiepten en gerealiseerde verdichtingsgraden dienen gemeten en in het werkverslag vastgelegd te worden. Verticale draagkracht van de plaatfundering Op basis van de aangetroffen bodemgesteldheid is volgens NEN :2016 de rekenwaarde van de draagkracht (qr;v;d / R;d) van de funderingsgrondslag berekend. In de tabellen 5 en 6 zijn de resultaten van de fundatieberekeningen samengevat. De rekenwaarde van de draagkracht (qr;v;d / R;d) is berekend voor de bijhorende meewerkende (strook)breedte B / poerafmetingen en de maatgevende gronddekking d naast de fundering (zie figuur 1). Figuur 1: Maatgevende betondekking -d- naast funderingselement Bij de berekening is ervan uitgegaan dat het maaiveld naast de fundatie een (berm)breedte van minimaal 6*B heeft. Indien dit niet het geval is geldt een lagere draagkracht. Desgewenst kan hierover nader worden geadviseerd. Tabel 5: Rekenwaarde draagkracht strookfundering (grenstoestand type A) Strookbreedte Rekenwaarde maximale draagkracht q r;v;d [kn/m¹] B [m] Gronddekking d = 0,20 [m] Gronddekking d =0,40 [m] Gronddekking d = 0,60 [m] 0, , , , , / R01 5/7

9 Tabel 6: Rekenwaarde draagkracht strookfundering (grenstoestand type A) Poerafmetingen B [m] Gronddekking d = 0,20 [m] Rekenwaarde maximale draagkracht R ;d [kn] Gronddekking d = 0,40 [m] Gronddekking d = 0,60 [m] 0,40 x 0, ,60 x 0, ,80 x 0, ,00 x 1, ,20 x 1, ,40 x 1, Onder een gronddekking wordt verstaan de permanent aanwezige zandaanvulling die rondom de funderingselementen boven het aanlegniveau aanwezig is. Voor een kruipruimte wordt geadviseerd 0,2 m aan te houden. Ten behoeve van de toetsing van de uiterste grenstoestand type A dient de rekenwaarde van de maximale draagkracht van de fundatie (qr;v;d / R;d) groter dan of gelijk te zijn aan de rekenwaarde van de funderingsbelasting (qs;v;d / V;d) vanuit de constructie. In bijlage 4 is een voorbeeldberekening gepresenteerd. Indicatieve zetting van de fundering Voor de uiterste grenstoestand type B (UGT) en bruikbaarheidsgrenstoestand (BGT) zijn in de norm (NEN :2016) eisen gesteld aan de maximaal toegestane vervormingen. In de regel zal de bruikbaarheidsgrenstoestand (BGT) bepalend zijn. Conform NEN :2016 art geldt voor grenstoestand 2 een maximaal toelaatbare relatieve rotatie van 1:300 tussen twee afzonderlijk op staal gefundeerde fundamenten van een bouwwerk. Indien de afstand tussen de fundamenten bijvoorbeeld 5 m bedraagt, dan bedraagt volgens de bovengenoemde eis het toelaatbare zakkingsverschil tussen de fundamenten circa 17 mm. Conform art (c) van NEN :2016 dient voor de zakkingsverschillen als gevolg van mogelijke heterogeniteit van de ondergrond uitgegaan te worden van 50% van de gemiddelde waarde van de zakking van de funderingselementen. De twee afzonderlijk op staal gefundeerde elementen moeten onderling zijn verbonden door een constructie die geen krachten overdraagt van een op staal gefundeerd element op de omringende funderingselementen. Aangezien de fundering na grondverbetering direct in draagkrachtige zandafzettingen wordt aangelegd zullen de zakkingen (zeer) beperkt zijn. Dit betekent dat aan de in de norm genoemde criteria zal worden voldaan. Een nadere analyse van deze vervormingen is derhalve niet uitgevoerd. De te verwachten zettingen liggen tussen de 5 à 10 mm. Een nadere analyse van deze vervormingen is derhalve niet uitgevoerd. In tabel 7 zijn de indicatieve beddingsconstanten gepresenteerd. Deze waarden zijn bedoeld voor berekeningen in grenstoestand 2 (BGT) en zijn gebaseerd op een analyse van het lange termijn vervormingsgedrag van de ondergrond onder invloed van een door een aangenomen statische strookbelasting. Tabel 7: Indicatieve beddingsconstanten en verwachte zettingen Fundatie Fundatiebreedte [m] Belasting (representatief) Beddingsconstante [MN/m3] Eindzetting (na 30 jaar) [mm] Strook 1,0 100 [kn/m 1 ] 20,0 à 40,0 5 à 10 mm / R01 6/7

10 Ten slotte Naar aanleiding van NEN :2016 art wordt gesteld dat de uiterste grenstoestand type B en de bruikbaarheidsgrenstoestand feitelijk niet door de geotechnisch ontwerper getoetst kunnen worden. Dit wordt daarom aan de opdrachtgever in overleg met de constructeur over gelaten. Een grondverbetering dient te bestaan uit goed gegradeerd zand dat laagsgewijs wordt verdicht. Om een goede spreiding van de funderingsdrukken mogelijk te maken moet de grondverbetering onder een hoek van 45 o met de verticaal gerekend vanaf de rand van de stroken of poeren worden aangebracht. Bijlage 5 geeft enkele algemene aanwijzingen voor de uitvoering van het funderingswerk. Geadviseerd wordt om dit werk onder deskundig toezicht te laten uitvoeren. De gronddekking naast de fundering dient te bestaan uit goed gegradeerd zand conform 'Richtlijnen Grondverbetering', dat laagsgewijs wordt verdicht (zie bijlage 5). Er wordt op gewezen dat de grondwaterstand bij de uitvoering van het grondwerk ten minste 0,5 m beneden het diepste ontgravingsniveau dient te staan, c.q. verlaagd dient te worden. Gezien de waargenomen grondwaterstand zal de noodzaak van een bemaling afhankelijk zijn van de op dat moment heersende grondwaterstand. Aanbevolen wordt om voor aanvang van het grondwerk de actuele grondwaterstand te controleren / R01 7/7

11 BIJLAGE 1 Situatietekening met onderzoekspunten

12 Legenda sondering met kleefmeting (CPT) boring HWAPUT RPD V hemelwaterafvoer putdeksel rioolputdeksel vloerpeil 2 hart weg 123 huisnummer waterloop kadastraal nummer percelen HWAPUT RPD HW HWAPUT RPD VLP 19 HW VLP meters Titel: Projectnaam: Project: Bijlage: Formaat: A3 O:\Ortageo\ \Tekeningen\ _V1.0.dwg Gecontroleerd: Getekend: Opdrachtgever: X: Y: Schaal: Datum: JWE : Concreto Home

13 BIJLAGE 2 Sondeergrafieken

14 Conusweerstand (qc) in MPa Wrijvingsgetal (Rf=fs/qc) in % M.V. : m NAP Diepte in m ten opzichte van referentieniveau (NAP) cm² cm² Wrijvingsweerstand (fs) in MPa Project : Lokatie : Positie : Test according ISO Klasse 3 Test type TE1 Veldmate Dinxperlo , RD Datum : Conusnr. : Projectnr. : Sondeernr. : S15-CFII /1

15 Conusweerstand (qc) in MPa Wrijvingsgetal (Rf=fs/qc) in % M.V. : m NAP Diepte in m ten opzichte van referentieniveau (NAP) > cm² cm² Wrijvingsweerstand (fs) in MPa Project : Lokatie : Positie : Test according ISO Klasse 3 Test type TE1 Veldmate Dinxperlo , RD Datum : Conusnr. : Projectnr. : Sondeernr. : S15-CFII /1

16 BIJLAGE 3 Boorstaat

17 Meetpunt: HB2 Maaiveldhoogte in meters t.o.v. NAP: 17,95 GWS: cm-mv: 140 0,00 17,95 Zand, matig fijn, matig siltig, matig humeus, bruin 0,50 1,00 17,15 Zand, matig fijn, matig siltig, zwak roesthoudend, oranjegeel 1,50 16,55 Zand, matig fijn, matig siltig, grijs 2,00 2,50 3,00 14,95 Projectlocatie: Veldmate in Dinxperlo Projectnummer: Opdrachtgever: Concreto Home Schaal: 1 : 50

18

19 BIJLAGE 4 Voorbeeld van een uitgewerkte berekening van de funderingsdraagkracht volgens NEN :

20 Voorbeeld van een uitgewerkte berekening van de funderingsdraagkracht volgens NEN :2016 Grondparameters (karakteristiek) Bovenkant laag [m t.o.v. NAP] Grondsoort Volume gewicht [kn/m 3 ] Hoek inwendige wrijving Cohesie [kn/m 2 ] 17,5 Zand (grondverbetering) 20,0 32,5 O - 16,5 Zand (los gepakt) 19,0 30,0 O - 15,8 Zand (vast gepakt) 20,0 32,5 O - σ' max;d = σ' v;d N q s q i q + 0,5 γ' e;d B ef N γ s γ i γ Funderingsontwerp funderingstype strook aanlegniveau 17,50 m +NAP strookbreedte 1,00 m gronddekking 0,20 m hoogste grondwaterstand tijdens de levensduur van het gebouw 17,50 m +NAP eigen massa van de fundering: wordt geacht in de funderingsbelastingen te zijn begrepen Berekening van de gedraineerde draagkracht volgens NEN :2016 breedte funderingselement 1,00 m invloedsdiepte ze 15,80 m +NAP rekenwaarde vert. korrelspanning σv;z;d 3,27 kn/m 2 cohesie gewogen gemiddelde c gem;d 0,00 kn/m 2 hoek van inwendige wrijving gewogen gemiddelde φ gem;d 28,59 o eff.volume gewicht gewogen gemiddelde γ gem;d 8,03 kn/m 3 draagkrachtfactor gronddekking Nq 15,71 draagkrachtfactor eff. volume gewicht Nγ 16,04 vormfactor gronddekking sq 1,05 vormfactor eff. volume gewicht sγ 0,97 reductiefactor hellende last gronddekking iq 1,00 reductiefactor hellende last eff. volume gewicht iγ 1,00 Funderingsdraagkracht rekenwaarde σ'max;d = 116,32 kpa Bijlage 4-1/1

21 BIJLAGE 5 Enkele algemene aanwijzingen voor de uitvoering van grondverbeteringen (op basis van NEN C1:2016)

22 Enkele algemene aanwijzingen voor de uitvoering van de grondverbeteringen (op basis van NEN :2016 art. 6.9) Voorbereiding Voor aanvang van de ontgravingen en grondverbeteringen moeten de volgende zaken bekend of gecontroleerd te zijn: voldoet de uitvoering aan de uitgangpunten van het rapport zoals bodemopbouw en grondwaterniveau, ontgravingsdiepte, aanlegniveau en afmetingen fundering; de sondeer- en boorlocaties in relatie tot het funderingsplan; de maaiveldhoogten ter plaatse van de te maken fundering; de maaiveldhoogten ter plaatse van de sondeer(- en boor)locaties; het funderingsplan met de afmetingen en aanlegniveaus van de funderingselementen. Grondwater/bemaling Vóór uitvoering van de graafwerkzaamheden moet het grondwaterniveau zonodig worden verlaagd, zodanig dat de bodem van de put droog is en de grondwaterstand zich beneden de invloedssfeer van de verdichtingsapparatuur bevindt. Wanneer de grondwaterstand te hoog is, kan mede afhankelijk van de waterdoorlatendheid van het toegepaste zand, in de ondergrond een 'drijfzand'-situatie ontstaan. Eén en ander heeft tot gevolg dat verdichting onmogelijk wordt. Over het algemeen zal een verlaging van het grondwaterniveau met hulp van een bemaling tot 0,50 m onder de putbodem het gewenste resultaat opleveren. De grondwaterspiegel mag niet méér worden verlaagd dan voor een goede uitvoering van het grondwerk nodig is, dit vanwege ongunstige invloeden op de omgeving. Hierom dient ook de bemalingsduur zoveel mogelijk beperkt te worden. In voorkomende gevallen is het mogelijk een kwalitatief goede grondverbetering te realiseren door optimale afstemming van ontgravingsdiepte, laagdikte, grondwaterniveau en verdichtingsapparatuur. Ter controle van de stijghoogte van het grondwater kan worden overwogen vooraf één of meer peilbuizen te plaatsen. Milieu-aspecten Er wordt op gewezen dat milieuaspecten, mede met betrekking tot de aan- en afvoer van grond en lozing van bemalingswater, niet binnen het kader van voorliggend funderingsadvies vallen. Belendingen Nagegaan moet worden of de noodzakelijke ontgravingen zonder risico voor de belendingen kunnen worden uitgevoerd. Hiertoe is informatie noodzakelijk omtrent de constructieve opbouw van deze belendingen, incl. de funderingswijze van de draagconstructie en de begane grondvloeren. Dit geldt vooral voor ontgravingen dieper dan het aanlegniveau van de fundering van op staal gefundeerde belendingen. Dergelijke ontgravingen verminderen de draagkracht van de bestaande fundering en dienen daarom zoveel mogelijk te worden voorkomen. Daarnaast is de bouwkundige staat, waarin de panden zich bevinden, van belang. Ontgraving Bij afwezigheid van invloed van belendingen, ondergrondse kabels en leidingen kunnen de ontgravingen met een beperkte diepte worden uitgevoerd onder een talud van circa 1:1. Hierbij is verondersteld dat langs de insteek van het talud geen zwaar materieel wordt geplaatst of zware materialen worden opgeslagen. Voor meer informatie wordt verwezen naar publicatieblad P-25 'Putten en Sleuven' (1981) van de Arbeidsinspectie. Voor elk bouwdeel moet het graafwerk worden begonnen bij de sondering met het diepst geadviseerde ontgravingsniveau. Op deze wijze kunnen in het werk aan de hand van de aangetroffen grondlagen de overgangen naar minder diepe ontgravingsniveaus worden vastgesteld. Deze overgangen moeten geleidelijk of trapsgewijs worden uitgevoerd in samenhang met de laagdikten van de grondverbetering. Nadat de geadviseerde ontgravingsniveaus zijn bereikt, moet bij een staalfundering met een handsondeerapparaat worden gecontroleerd of zich direct onder dit niveau nog samendrukbare laagjes bevinden die niet bij de sondering zijn aangetroffen. Deze controle moet vooral tussen de sonderingen (en boringen) intensief worden uitgevoerd Bijlage 5-1/3

23 Worden dergelijke laagjes aangetroffen dan dienen deze laagjes, tenzij anders in het rapport is aangegeven, verder te worden verwijderd en vervangen door een grondverbetering. De bodem van de ontgraving moet een zodanige breedte hebben, dat deze buiten het spanningsspreidingsgebied van de fundering ligt. Tenzij in het rapport anders is vermeld moet de grondverbetering tenminste worden aangebracht binnen een gebied waarin de belasting onder 45 spreidt, zie figuur 1. Figuur 1: Principe grondverbetering Het ontgravingsvlak moet worden verdicht wanneer dat tijdens de graafwerkzaamheden is verstoord. Dit is alleen mogelijk wanneer zich onder het ontgravingsniveau niet cohesieve grond bevindt. Wanneer de fundering op staal wordt aangelegd op een natuurlijke grondslag van zand (met een laag leemgehalte), of als een zandaanvulling is toegepast, moet de bodem van de sleuf of put waarop de fundering is aangelegd, zijn verdicht. De mate van verdichting dient te worden gecontroleerd, bijvoorbeeld met een handsondeerapparaat. Bij constructies ingedeeld in geotechnische categorie 2 moet de conusweerstand toenemen evenredig met de diepte en op 0,5 m onder de onderkant van de fundering moet qc 5 MPa zijn. Indien de staalfundering direct op vaste klei- (bijvoorbeeld op potklei), leem- of löss- afzettingen wordt aangelegd en geen grondverbetering is geadviseerd, dient de laatste 0,1 m voorzichtig te worden afgeschaafd, zodat de klei, leem of löss beneden het ontgravingsniveau niet wordt geroerd. Om vervolgens verweking van de grondslag door neerslag te voorkomen moet zo snel mogelijk na ontgraven op de bodem van de ontgraving een beschermlaag (bijvoorbeeld zand) van ten minste 0,1 m worden aangebracht. Cohesief materiaal zoals klei, leem en löss kan namelijk niet of nauwelijks worden verdicht. Zandaanvulling grondverbetering Als het geadviseerde ontgravingsniveau lager ligt dan het aanlegniveau van de fundering, moet een grondverbetering worden toegepast tot de onderkant van de fundering, en in het geval dat de vloeren op staal worden gefundeerd tot onderkant vloer. Voor de uitvoering dienen de volgende richtlijnen te worden gevolgd: het aanvulmateriaal dient laagsgewijs aangebracht en mechanisch verdicht te worden. De laagdikte moet zijn afgestemd op de verdichtingsapparatuur. Het is niet toegestaan een grondverbetering uit te voeren, waarbij het zand door aanplempen of inwateren wordt verdicht; de laagdikte dient tijdens het verdichten bij voorkeur hooguit 0,3 m te bedragen; bij voorkeur zal een grondverbetering tot een iets hoger peil (circa 0,1 m) moeten worden uitgevoerd dan het aanlegniveau van de fundering, waarna de overhoogte voorzichtig weer wordt verwijderd; de aanvullingen van de bouwput rondom kelders en/of verdiepte funderingen moeten als grondverbetering worden uitgevoerd indien deze aanvulling binnen de invloedssfeer van een hoger gelegen bestaande of aan te brengen fundering ligt. Kwaliteitseisen zand grondverbetering Indien zand als aanvulmateriaal wordt gebruikt, moet dit aan het volgende voldoen: de korrelfractie kleiner dan 0,016 mm dient lager te zijn dan 5 gewichtsprocenten; de korrelfractie kleiner dan 0,063 mm dient lager te zijn dan 10 gewichtsprocenten; de gelijkmatigheidscoëfficiënt D60/D10 moet tenminste 2 zijn. D60 = zeefopening met een doorval van 60 gewichtsprocenten; D10 = zeefopening met een doorval van 10 gewichtsprocenten); het humusgehalte (gloeiverlies) mag ten hoogste 3 gewichtsprocenten bedragen; de korrelvorm dient bij voorkeur enigszins hoekig te zijn; over het algemeen wordt een goede verdichting verkregen bij een vochtpercentage van circa 6 à 12%; indien het materiaal óf te nat óf te droog is, wordt zelden de vereiste verdichting verkregen; met proctorproeven kan het optimale watergehalte worden bepaald in relatie tot de hoogst verkregen dichtheid bij een constante hoeveelheid toegevoegde energie Bijlage 5-2/3

24 Indien zand wordt toegepast dat niet geheel aan voorgenoemde eisen voldoet dan kan, ten koste van meer verdichtingsenergie en/of mogelijke vertraging bij ongunstige weersomstandigheden, soms toch nog het gewenste resultaat worden bereikt. N.B. in plaats van zand kunnen ook andere korrelige materialen worden toegepast zoals, stolgrind, puingranulaat en dergelijke; hierbij geldt dat de gelijkmatigheidscoëfficient D60/D10 tenminste 3 dient te bedragen Verdichting Het verdichten van de zandaanvulling moet laagsgewijs, zoveel mogelijk in kruislings gerichte gangen, worden uitgevoerd (minimaal vier gangen). Ter indicatie zijn in onderstaande tabel gegevens verstrekt ten behoeve van de aan te wenden verdichtingsapparatuur. Eén en ander dient te worden afgestemd op de kwaliteit van het zand en het te verdichten oppervlak. Gewicht trilplaat [kn] Centrifugekracht [kn] Capaciteit [m 2 /uur] Laagdikte [m] 1,5 á 2, ,15 2,0 á 3, ,20 3,5 á 5, ,30 Opgemerkt wordt dat de in de fabriekspecificatie opgegeven dieptewerking geen maatstaf is voor de toe te passen laagdikte, noch voldoende verdichting op het diepste niveau garandeert. Omdat het effect van het trilapparaat snel met de diepte afneemt, moet bij een grotere laagdikte rekening worden gehouden met forse toename van het aantal benodigde gangen. De effectiviteit en daarmee het aantal benodigde gangen is ook afhankelijk van het onderhoud en de slijtage van de apparatuur. Wanneer zware trilapparatuur wordt gebruikt, moet op het funderingsniveau nagetrild worden met een lichte trilplaat, omdat een zware plaat of trilwals de bovenste circa 15 cm niet verdicht maar juist losschudt. Controle verdichting De kwaliteit van de grondverbetering kan op de volgende wijze gecontroleerd worden: verkenning met het visiteerijzer; hiermee kan meteen na het aanbrengen van een laag een indruk worden verkregen van de bovenste verdichting van deze laag; mechanische (lichte)slagsonderingen; hierbij kan het volledig aangebrachte pakket achteraf worden gecontroleerd; sonderingen; alleen indien de grondverbetering berijdbaar is voor een sondeermachine kan hiermee het volledig aangebrachte pakket achteraf gecontroleerd worden; handsonderingen; vanwege de beperkte penetratiemogelijkheden kan hiermee een pakket van maximaal 50 cm diepte worden gecontroleerd; in combinatie met voorboren is deze diepte enigszins te vergroten; in-situ dichtheidsmetingen; met volumesteekringen kunnen monsters worden genomen waarvan de dichtheid wordt bepaald; ook nucleaire dichtheidsmetingen kunnen gebruikt worden. stijfheidseigenschappen op het aanlegniveau van de fundering kunnen worden gecontroleerd door middel van plaatdruk- en CBR-proeven. Eisen aangebrachte grondverbetering Voor kwaliteitsbeoordeling van de aangebrachte grondverbeteringen worden in het algemeen de volgende kwalitatieve maatstaven gehanteerd: de conusweerstanden moeten tot een diepte van ca 0,5 m gelijkmatig toenemen tot circa 5 MPa. Hieronder moeten de conusweerstanden een waarde bereiken van ca 10 MPa op 1 m diepte. Bij hoge funderingsdrukken en vervormingsgevoeligheid van het bouwwerk dienen hogere waarden te worden aangehouden. de beoordeling van de gemeten dichtheid kan ook worden gerelateerd aan de uit de proctorproeven verkregen maximale dichtheid. In het algemeen dient de gemeten dichtheid 95 tot 98% van de standaard Proctor dichtheid te bedragen waarbij geldt dat 95% een lage eis is. Voor funderingeslagen met ϕ = 32,5 en voor de bovenlaag van de aardebaan is 98% een normale eis Bijlage 5-3/3