KLINISCH LEIDERSCHAP

Transcriptie

1 KLINISCH LEIDERSCHAP People do not resist change. They resist being changed. (Peter M. Senge) Een scholingsprogramma voor medisch specialisten en overige leden van medische staven

2 DE AMBITIE Leiderschap van de medicus Medici hebben sinds het ontstaan van de geneeskunde altijd een centrale rol gespeeld in de zorg. Dat was, in de overzichtelijke setting van de eigen praktijk, ooit als vanzelfsprekend een leidende rol. Deze is echter, met het complexer worden van de zorg, steeds vaker bij anderen terecht gekomen. De laatste jaren groeit onder medici in hoog tempo het inzicht dat zij zich die leidende rol opnieuw moeten toe-eigenen. De zorg is sterk in beweging en de uitdagingen zijn groot. De inbreng van de medicus is daarbij cruciaal. Deze is nodig op meerdere niveaus: op de werkvloer, in het midden- of topmanagement van instellingen en binnen het zorgstelsel als geheel. Op al die niveaus is leiderschap vereist. Bijvoorbeeld in de pleitbezorging op landelijk niveau voor de gevolgen van bepaalde maatregelen voor patiënten. Of het bestuurlijk leiderschap in bijvoorbeeld een ziekenhuis of een medische staf. In het middenmanagement betreft dit het medisch management van vakgroepen, afdelingen en geledingen van de medische staf. En in de klinische praktijk gaat het om klinisch leiderschap. Hier betreft het de dagelijkse leiding over het zorgproces, een kerntaak van de medicus. In de complexe werkelijkheid van de zorg van dit moment vereist deze taak meer dan ooit specifieke kennis en vaardigheden. Deze cursus helpt u deze te ontwikkelen. De uitdaging De medische zorg in ons land is van hoog niveau. In internationale vergelijkingen scoort Nederland zeer goed in kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van de zorg. Dat is te danken aan een permanent proces van verbetering. Wie terugblikt weet dat er zeer veel bereikt is. Onze levensverwachting stijgt nog steeds, mede dankzij de kwaliteit van de zorg. Maar

3 het kan nog veel beter. Vele vernieuwingen waarvan de effectiviteit is aangetoond liggen klaar om ingevoerd te worden. En het proces van zoeken naar nieuwe verbeteringen gaat nog steeds door. Mede dankzij medici die dat zoekproces tot een vanzelfsprekend deel van hun werk hebben gemaakt. Dat is ook hard nodig, want de uitdagingen die op ons afkomen liegen er niet om. Door de sterk toenemende vergrijzing en de stijgende kosten van technologie, farmacie en arbeid dreigen de zorgkosten een steeds groter deel van ons gezamenlijk inkomen op te slokken. Wil de zorg toekomstbestendig zijn, dan zullen verbeteringen in kwaliteit gepaard moeten gaan met verbeteringen in doelmatigheid. Dat kan, maar vereist wel ingrijpende verdere verbeteringen in het zorgproces. En daar is klinisch leiderschap voor nodig. Klinisch leiderschap Klinisch leiderschap is meer dan de traditionele leidende rol van de medicus in de zorgpraktijk. Het is in de allereerste plaats zelf excelleren in de spreekkamer, de operatiekamer, de verloskamer of andere klinische en diagnostische settings. Door te proberen het elke dag een beetje beter te doen. Op medisch gebied, maar ook in de communicatie met patiënten en hun naasten. Door oog te hebben voor de integrale zorg en niet alleen het eigen stukje daarbinnen. Door nadrukkelijker stil te staan bij wat gepaste zorg is in plaats van maximale zorg. Door oog te hebben voor de mogelijkheden en grenzen van zelfregie en mantelzorg. Door te zoeken naar nieuwe manieren om dat vorm te geven, zoals via internetcommunities of e-health. Maar klinisch leiderschap gaat veel verder. Het betekent grip hebben op het hele zorgproces en in staat zijn om daar samen met alle betrokkenen voortdurend verbeteringen in te realiseren. Dat vereist een duidelijke visie op de kwaliteit van het zorgproces, de ambitie om dat proces steeds te verbeteren en het vermogen om dat samen met anderen ook waar te maken. Het vereist ook de wil en de vaardigheid om die kwaliteit meetbaar te maken en te sturen op permanente verbetering. Een groot deel van de mogelijke verbeteringen in het zorgproces is alleen maar mogelijk als collegae, andere

4 HET PROGRAMMA zorgprofessionals en ondersteunend personeel daaraan meewerken. Zorg is teamwork. Verder vereist klinisch leiderschap kennis over kwaliteitsverbetering. Kwaliteit in medische zin en in de ogen van patiënten: klanttevredenheid. Kennis over meet- en analysemethodes om verbetermogelijkheden op te sporen en kennis van methoden en technieken om die verbeteringen te realiseren. Dat kan worden bereikt door het analyseren en herontwerpen van een zorgproces op verschillende niveaus: in de eigen praktijk, in de hele organisatie of in de keten. En het opzetten van een verbeterproject dat een maximale kans op succes biedt. Klinisch leiderschap houdt de vaardigheid in om zo n verbeterproject te leiden. Dat betekent anderen overtuigen van de wenselijkheid ervan en hen ertoe brengen om hun gedrag te veranderen en hun werkproces anders in te richten. Ten slotte hoort bij klinisch leiderschap kostenbewustzijn en het uitdragen daarvan. Dat betekent: er zorg voor dragen dat iedereen ook zicht heeft op die kosten. En dan blijken er doorgaans legio mogelijkheden te zijn om op de kosten te besparen zonder dat er aan kwaliteit wordt ingeboet. Kostenbesparing is zelfs een veel voorkomende bijvangst van initiatieven die primair zijn gericht op kwaliteitsverbetering. Besparingen zijn bijvoorbeeld mogelijk door het onderzoeken van praktijkvariatie en het, waar gewenst, terugdringen daarvan. Of door gepast gebruik te maken van diagnostiek, kunst- en hulpmiddelen, bloedproducten, geneesmiddelen, disposables, et cetera. Samenvattend Klinisch leiderschap betekent dat je als zorgprofessional verantwoordelijkheid neemt voor en de regie voert over de dagelijkse patiëntenzorg vanuit de ambitie om die zorg voortdurend te verbeteren. Daarbij gaat het om verbetering van kwaliteit, zowel in medische termen als in termen van klanttevredenheid, waarbij tegelijkertijd gestreefd wordt naar doelmatigheid en innovatie. Opzet De cursus bestaat uit vijf modules van vier dagdelen met tussenliggende periodes van ongeveer vier tot zes weken, zodat het geleerde geoefend kan worden en leerervaringen kunnen worden ingebracht. Voorafgaand aan de eerste module vinden een ontwikkelassessment en een intakegesprek plaats. Het programma omvat interactieve colleges, uitgebreide bespreking van eigen casuïstiek, bespreking van geslaagde voorbeelden, oefenen met toepassing van methoden en technieken en het trainen van leiderschapsvaardigheden. Er wordt gewerkt met een groot aantal gespecialiseerde docenten (zie onze website voor een overzicht). Doelgroep De cursus is toegankelijk voor alle medisch specialisten en overige leden van medische staven in algemene en academische ziekenhuizen, categorale zorgaanbieders en GGZinstellingen. Het programma richt zich nadrukkelijk op alle medici, maar is uiteraard bij uitstek geschikt voor medici met bijzondere taken ten aanzien van de verbetering van het zorgproces in hun vakgroep, medische staf of zorginstelling. Er is plaats voor 15 tot 20 deelnemers. De modules Module 1: Context In deze module gaan we in op het hoe en waarom van klinisch leiderschap. We bespreken de ontwikkelingen in het zorgstelsel en hoe je met meer impact sturing kan geven aan de gewenste transformatie van je eigen organisatie (onderdeel). Daarnaast bespreken we uitgebreid ieders eigen leiderschapsstijl en ontwikkelpotentieel op grond van een 360 -assessment. Module 2: Kwaliteitsverbetering Het werken aan permanente kwaliteitsverbetering vereist kennis van een aantal methoden en technieken, maar het is in de allereerste plaats een kwestie van attitude en cultuur. We besteden aandacht aan beide kanten. Maar zo, dat

5 kwaliteitsverbetering weer leuk wordt in plaats van een last. Daarbij kijken we onder meer naar high performance in andere sectoren (zoals topsport). Module 3: Procesverbetering In deze module bespreken we de gang van de patiënt door het hele zorgproces in de organisatie en over organisaties heen, en diverse mogelijkheden voor verbetering daarvan. Aan de orde komen een aantal methoden en technieken (zoals lean, stepped care, taakherschikking en dergelijke) evenals praktische voorbeelden van de toepassing daarvan. Module 4: Zinnige zorg In deze module passeert een reeks van mogelijkheden de revue voor het zo doelmatig mogelijk omgaan met de beschikbare middelen. Zoals: meer aandacht voor preventie en zelfzorg, internetcommunities, e-health, gepaste diagnostiek, zuinig gebruik van middelen, over- en onderbehandeling, het in de praktijk brengen van effectiviteitsstudies, gedeelde besluitvorming, keuzes rondom het levenseinde en dergelijke. We gaan uitgebreid in op een aantal geslaagde voorbeelden hiervan. Module 5: Persoonlijke effectiviteit Leiderschap staat of valt met het meekrijgen van collegae en alle anderen in de organisatie. Dat gaan we oefenen. Leiderschap vereist de inzet van je gehele persoon. Wat is je kracht? Waar moet je aan werken? Hoe geef je vorm aan je eigen rol? Het vereist ook vaardigheden op het terrein van verandermanagement en projectmanagement. We bespreken de theorie en de toepassing daarvan in concrete verbeterprojecten. PROGRAMMA- LEIDING De programmaleiding is in handen van drs. Philip J. Idenburg MBA en prof. dr. Carina Hilders. Philip Idenburg heeft diverse boeken geschreven over de toekomst van de gezondheidszorg en zorginnovatie, waaronder de bestseller Diagnose 2025 en Diagnose Zorginnovatie. Hij is een veelgevraagd spreker met een ruime ervaring in management- en adviesfuncties. Philip is adviseur op het terrein van strategie en innovatie in de zorg en oprichter van adviesbureau BeBright. Carina Hilders is hoogleraar Medisch Management en Leiderschap aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en medisch directeur van het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft. Daarnaast is zij onder meer voorzitter van de Projectgroep Verspilling in de Zorg van VWS. Onder haar leiding publiceerde de Federatie Medisch Specialisten het visiedocument De Medisch Specialist 2015.

6 PRAKTISCHE INFORMATIE Prijs Leden Federatie Medisch Specialisten én VvAA: 4.950,-. Niet-leden: 5.250,-. Inclusief literatuur, exclusief hotelkosten en vergaderarrangement. Accreditatie ABAN (40 punten). Informatie en inschrijving De meest actuele informatie vindt u op de website van de Academie. Hier vindt u ook een inschrijfformulier evenals onze algemene voorwaarden, waaronder de annuleringsregeling. JACO HOUTGRAAF, cardioloog in het Diakonessenhuis te Utrecht/Zeist, volgde de cursus Klinisch leiderschap. Vanuit ons Medisch Specialistisch Bedrijf wordt er geïnvesteerd in jonge specialisten om aandacht voor klinisch leiderschap te ontwikkelen. Het onderwerp spreekt mijzelf ook bijzonder aan en ik ben blij deze inspirerende cursus te hebben gevolgd. De groep, onder leiding van enthousiaste en ervaren cursusleiders, was heel open en voelde vanaf dag één vertrouwd. Je bent samen met andere breed geïnteresseerde medisch specialisten, waardoor je ook van elkaar leert. Er was veel tijd ingeruimd voor onderling contact en in die gesprekken kom je ook weer tot nieuwe gezichtspunten. Contactgegevens Academie voor Medisch Specialisten t.a.v. A. van Amerongen-Brouwer Postbus RD Utrecht Orteliuslaan BB Utrecht Telefoon (030) anita.amerongen@academiems.nl De Academie voor Medisch Specialisten is een samenwerkingverband van de Federatie Medisch Specialisten, VvAA en Erasmus School of Health Policy & Management. Meest aansprekend vond ik het thema verandermanagement. Vrijwel dagelijks heb ik nog baat bij wat er behandeld is. In ons ziekenhuis en MSB zit ik in verschillende werkgroepen en projectteams, waarbij we proberen processen beter te laten verlopen. De cursus heeft mij handvatten en inzichten gegeven hoe je zaken het beste aanpakt. Ook de aandacht voor persoonlijk leiderschap sprak mij aan. Waar sta je zelf in het geheel? Je moet het ook leuk vinden wat je doet; dáár krijg je energie van. Voor de specialist die dagelijks opgaat in zijn klinisch werk is dat een mooie relativeringsslag.