-Werkconferentie uitfaseren aardgas -Carla Roghair Alliander -Marc van der Burght gemeente Arnhem -24 mei 2017

Transcriptie

1 -Werkconferentie uitfaseren aardgas -Carla Roghair Alliander -Marc van der Burght gemeente Arnhem -24 mei 2017

2 Uitfaseren aardgas en geen energie-initiatieven in de wijk Nederland aardgasvrij in 2050: ca 3000 wijken gemeente Arnhem: 24 wijken Liander: ca 1000 wijken nu al ervaring op gaan doen, inspanningen verdelen in de tijd ambitie Gelders Energieakkoord: gebouwde omgeving aardgasloos in 2035

3 Deep dive rond Hollandweg niet de gehele wijk Elderveld verschillende typen bebouwing verschillende gebruikers / stakeholders welke kansen zien we voor all electric en warmtenet?

4 Verschillende invalshoeken gebied infrastructuur gebruikers

5 Gebied

6 Stedenbouwkundig gevarieerd jaren 70 wijk, ca 4000 woningen; 70% laagbouw, 30 % hoogbouw; 45 % corporatiebezit, 50 % koopwoningen; energielabels C en D

7 Gebruikers (bewoners) inwoners: gezinnen en vrij veel oudere inwoners (55+) bevolkingsafname, weinig verhuizers inkomen en opleiding gemiddeld hulpvaardig voor buurtgenoten minder animo voor inzetten verbetering buurt afname E-verbruik van circa 3200 naar 2800 kwh ( ) afname G-verbruik van circa 1300 naar 1100 m³ ( )

8 Infrastructuur gas elektrisch riolering water en meer warmtenet loopt langs (en even in) Elderveld

9 Gas infrastructuur Elderveld -1 e Voorkeur: Gasleiding en gasaansluiting ouder e Voorkeur: Gasleiding en gasaansluiting ouder aansluitingen gas in geselecteerd gebied -Aansluitingen gas gesaneerd in 2012 en Aansluitingen gas gesaneerd in 2012 en Totaal 3930 aansluitingen Gas in Elderveld aansluitingen Gas jonger dan aansluitingen Gas tussen 1995 en aansluitingen Gas tussen 1985 en aansluitingen Gas tussen 1975 en aansluitingen gas ouder dan Gasaansluitingen jonger dan Gasaansluitingen tussen 1995 en Gasaansluitingen tussen 1985 en Gasaansluitingen tussen 1975 en Gasaansluitingen ouder dan

10 Inzoomen typen vastgoed aantallen woningen eigendom voorzieningen verwarming warm tapwater kookgas energielabels onderhoud

11 Eigendom Woonzorg Nederland, 1977 Jan Hovingflat, 135 app., seniorenflat, energielabel F en G

12 Eigendom Vivare, 1975 al aangesloten op het warmtenet

13 Eigendom Volkshuisvesting, 1974 Kortlandplaats en Kromwijkplaats 194 appartementen: 69 D, 66 E, 19 F, 3 - collectieve ketels voor ww en verwarming vervanging gepland 2025 individueel kookgas onderhoud en isolatie na 2030

14 Volkshuisvesting, VVE, 1973 Leimuiden- en Lexmondplaats 107 / 64 VHV appartementen: 11C, 34D, 9E individuele cv en ww: geen planmatige verv. regulier onderhoud 2020 isolatie niet gepland

15 Particulier grondgebonden, 1981 energielabel C

16 Winkelcentrum, 1977 energielabel A na renovatie in 2010

17 Eigendom Volkhuisvesting, 1974 Schipholplein 208 appartementen: 81C, 117D, 10E collectieve cv 2022 isolatie en onderhoud: na 2030 individuele ww: geen planmatige vervanging individueel kookgas

18 Driemondplein, eig. VHV, 1975 Driemondplein 181 appartementen: 9C, 117D, 10E, 2F collectieve cv 2022 isolatie en onderhoud 2019 individuele ww: geen planmatige vervanging individueel kookgas

19 Wormerveerstraat, eig. Vivare, 1975 Vivare woningen energielabel B en C

20 Pettestraat, eig. Vivare, 1975 Vivare woningen energielabel C

21 Maatschappelijk vastgoed, 1979 wijkentrum sporthal BSO peuterspeelplaats 200 zonnepanelen

22 Aardgas eruit, wat dan? wat is de opgave? technisch gebruikers financiële maatschappelijk belang

23 Technische opgave functioneel: verwarming warm tapwater koken circa 1000 aansluitingen: woningen zakelijk en maatschappelijk vastgoed alternatieven: warmtenet all electric (biogas)

24 All electric infrastructuur: gasaansluitingen eruit verzwaring E-net woningen en zakelijke panden: isoleren tot label A of B verwarming met lucht water warmtepomp, zonnepanelen elektrisch koken financieel: desinvesteringen gasnet (Liander) verzwaren E-net (Liander) gezamenlijke kostenberekening voor aanpassingen woning/pand eigenaren (wie???)

25 Voorbeeld portiekflat BouwNext bekleding met prefab gevelelementen, 27 cm dik, minerale wol driedubbel glas, goed geïsoleerde kozijnen en een zo strak mogelijke afwerking alles goed luchtdicht, met aandacht voor inregelen ventilatie

26 Voorbeeld portiekflat Dura Vermeer nieuw dak en nieuwe gevel opgehangen aan bestaand casco eventueel versteviging gevels met extra ankers

27 Rijwoning Presikhaaf

28 Warmtenet infrastructuur: gasaansluitingen eruit warmtenet erin woningen en zakelijke panden: aanbrengen van warmte-afleverset (incl. warmtewisselaar) op huidige plaats van CV-verdeelinrichting; bij grondgebonden woningen veelal op 2 e verdieping (hak- en breekwerk, herstel voortuin en inpandige woonvertrekken) elektrisch koken financieel: desinvesteringen gasnet (Liander) kosten aanleg warmtenet (netbeheerder warmte) gezamenlijke kostenberekening voor aanpassingen woning/pand eigenaren (netbeheerder warmte, warmteleverancier)

29 Tracé warmtenet primair net secundair net

30 Voorbeeld warmtenet

31 Opgave voor de gebruiker inpandige technische aanpassingen: wat? wanneer? bij gepland onderhoud, renovatie, mutatie huurder niet meer op gas koken kosten: inpandige aanpassingen afsluitkosten gas all electric: individuele / gezamenlijke bepaling kosten verminderen kosten door schaalvergroting?

32 Volkhuisvesting individuele verwarming- en warmwatervoorzieningen vervanging niet planmatig, nl verschillende plaatsingsdata en types isolatiemaatregelen op natuurlijk moment in combinatie met planmatig onderhoud aan de schil VHV kent geen groot onderhoud

33 Vivare 352 woningen in gebied energielabels B en C CV-ketels vervangen in periode geen open verbrandingstoestellen in woningen interieur is van gemiddelde kwaliteit (normaal / goed) conclusie: geen groot onderhoud / isolatie naar beter label in komende 10 jaar

34 Financiële verkenning All-electric Gebruiker: gemiddeld voor portiekflats: ca. 30k gemiddeld voor rijwoningen: ca k galerijflats: niet (vaak) toegepast afsluitkosten gas: ca. 600 Netbeheerder G en E: verzwaring elektriciteitsnet vanwege zwaardere belasting door warmtepompen: 2 tot 3 miljoen euro (kosten gesocialiseerd) toenemende vermogensvraag in wijk gaat leiden tot aanvullende investeringen in achterliggende netwerk desinvestering gasnet (maatschappelijke kosten) uitgangspunten berekening: isolatie dak, vloer, muur (A/B) HR++ glas kozijnen warmtepomp zonnepanelen niet meegenomen: inpandige aanpassingen afgiftesysteem (vloerverwarming, radiatoren)

35 Financiële verkenning warmtenet 1 e verkenning van de investeringen Primair net Secundair net 5,0 mln. 2,0 mln. Utiliteit Woningen 0,3 mln. 5,8 mln. Back-up- Piekketels n.t.b. Totaal 13,1 mln.

36 Financiële verkenning warmtenet (1 e verkenning bruto investeringen) gebruiker: aansluitbijdrage? sociaal gewenste BAK: 1000 afsluitkosten gas: ca. 600 vermeden kosten CV ketel ambitie warmtenet:. betaalbaar. factuur klant niet meer dan nu. CO 2 besparing netbeheerder G: desinvestering gasnet (maatschappelijke kosten) netbeheerder warmte: kosten aanleg warmtenet (in project gefinancierd) warmteleverancier: warmte kost niet meer dan nu (gas) schatting inpandige aanpassingen grondgebonden woning: k onrendabele top: 9-14 k * 260 woningen = 2,3 3,6 miljoen

37 Samen verder.. dieper duiken wie nodig als trekkende partijen? ambitie kiezen: wanneer aardgas eruit? welke technische oplossing? wie nog meer betrekken? bewoners (woningcorporaties en particulieren) eigenaren zakelijke panden hoe? business cases doorrekenen ontzorgingspakket gebruikers nodig volume maken? ESCO-fonds? synergie woningcorporatie en aanbod voor particulier? planning

38 Wat is de volgende stap? HEAT werksessie Elderveld voor gemeente, woningcorporaties en Liander.voorproefje..

39 Deep dive: het gesprek vragen? gemeente Arnhem suggesties! netbeheerder warmte, leverancier strategie woningbouw corporaties participatie netbeheerder Liander wijkbewoners