God ademt mij (Johannes 2: 1-11) Gemeente van Jezus Messias

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "God ademt mij (Johannes 2: 1-11) Gemeente van Jezus Messias"

Lieven van der Berg
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 God ademt mij (Johannes 2: 1-11) Gemeente van Jezus Messias Met enige schroom heet ik u welkom in dit heilige huis. Schaamte wellicht. Het spijt me zeer, maar vanmorgen is de wijn op. Op de vraag: Waar is het feestje?, kan ik niet antwoorden met een gescandeerd: Hier is het feestje. De party is over. Ik heb niks anders in de aanbieding dan water. Geen robuuste Bordeaux of frisse Beaujelais. Het geloof is vandaag wat karig. Geen dol-dwaas feest in dit thuis van de Eeuwige, maar een sober uitzitten van de tijd. De ontdekking van de ceremoniemeester is confronterend: er is geen wijn meer. Alleen nog maar water. Met andere woorden: geen geloof, geen inspiratie, geen vertrouwen. Het is wat grauw en flets in het huis van de Eeuwige. Het laat maar weer eens zien dat geloven een hachelijke onderneming is. Een waagstuk, een weg waarvan het einde niet in zicht is. Het ene moment ben je als mens vol van het heilig vuur dat we geloof noemen. Weet je je geraakt door de woorden uit de bijbel of traditie. Ben je echt thuis in geloof en kerk. Een ander moment heb je het gevoel met lege handen te staan. Ervaar je niks bij geloof, kerk, God. De grote woorden als genade, opstanding en vergeving zeggen je niets. Soms zit je hoofd vol vragen als: Is de Eeuwige geen menselijk verzinsel? Heeft het wel zin om tijd te besteden aan iets wat ik niet kan zien? Er zijn momenten dat het feest voorbij is. De wijn is op. Als ik eerlijk ben, dan denk ik ook wel eens: wat zal ik nu in: Gods naam, van de kansel zeggen? Heeft het überhaupt wel zin, als ik preek? En wat ervaar ik nu zelf van de Eeuwige in mijn eigen persoonlijk leven? Soms vliegt het leven me ook naar de keel. Verdriet in je eigen leven of van vrienden dichtbij maken je soms radeloos. Het absurde van het bestaan doet je twijfelen. Ook aan het bestaan van iets als een God. Dat Koninkrijk van U wordt dat nog wat?, vroeg Gerard Reve zich al af. Een predikant is geen beroepsgelovige, maar ook, en vooral, een mens. Iemand met zijn inspirerende momenten, maar ook met zijn teleurstellingen. Het leven, het geloof is soms niet meer dan water. Niet altijd smaakt het leven. Proef je de Geest op je tong. Bij tijd en wijle is, als we eerlijk zijn, de inspiratie is eruit. De wijn is op. Het stroomt en borrelt niet altijd. Als predikant ben je slechts een doorgeefluik. Maar als er niks valt door te geven? Dan denk ik diep van binnen: zal ik er maar even zwijgen. Niks zeggen, omdat je het even ook niet weet. Zwijgen omdat de wijn is uitverkocht. Stil zijn, omdat de woorden niet stromen. Even een pas op de plaats. Bezinning op dat wat we leven en geloof noemen. Zwijgen, omdat wat gesproken wordt niet eerlijk, niet authentiek is. Wie zwijgt staat trouwens niet alleen.

2 In de zomer van 1933 verzorgt Dietrich Bonhoeffer een aantal gastcolleges op de universiteit van Berlijn. Het is een spannende tijd. Niet alleen omdat de nationaal socialisten steeds machtiger worden. Maar ook omdat bij kerkelijke verkiezingen in juli de Deutsche Christen massaal winnen. De Deutsche Christen zijn een groep christenen die de ideologie van Hitler en de zijnen steunen. Ook de kerk is nu in de greep van het fascisme. Een sombere tijd voor kerk en theologie is aangebroken. De zaal zit bomvol wanneer Bonhoeffer zijn eerste college start. De studenten zijn nieuwsgierig wat hij in deze situatie te zeggen heeft. Iemand moet toch het woord gaan nemen tegen het fascisme, tegen het ongebreidelde nationalisme. De zaal verwacht veel van Dietrich. Bonhoeffers stapt achter de lezenaar en start zijn colleges met de beroemde zin: Een leer over Christus begint met zwijgen. Zwijg stil want dit is het absolute. Deze opening had niemand verwacht. Bonhoeffer meent dat je soms beter kunt zwijgen dan vals te spreken. Want zo meent hij, pas als we zwijgen kunnen we de echte Christus het woord geven. Te vaak spreekt de kerk onzin, te vaak wordt Christus vanaf de kansel woorden in de mond gelegd die eerder onchristelijk zijn. Beter erkennen dat het geloof zijn perioden van smakeloos water kent, dan vals spreken. Zwijgen is geen zwaktebod, maar juist erkennen dat leven en geloof complexer is dan wij onder woorden kunnen brengen. Zwijgen om God te kunnen verstaan. Uiteindelijk zullen we in de stilte de Messias horen. Door te zwijgen geven we stem aan de Eeuwige zelf. Dit is ook de kern uit het verhaal van de bruiloft van Kana. Het feest valt stil. Er is alleen nog maar water. De gemeente heeft even niks meer te zeggen. Het geloof is dood. De wijn van het Koninkrijk stroomt niet. Dit blijkt echter geen ramp. Water is niet het eindstation. Zwijgen blijkt het begin van spreken. De Messias laat de wijn weer stromen. Het verhaal kantelt. Het leven kent zijn momenten dat de wijn op is. Dat er even geen geur en smaak aan zit. Dat het gewoon lastig is. Wie wordt overvallen door een ziekte heeft het gevoel dat de feeststemming voorbij is. Toch geldt ook hier dat het leven weer kan gaan stromen. Op wat voor manier sta je in je ziek zijn? Durf je het te omarmen en te zien als een deel van jouw eigen leven? Ook in relaties is de bruiloftsstemming niet altijd vast te houden. Nog even en we beleven in Nederland dat niet een derde van de relaties stuk loopt, maar de helft. Waarom? Er is niet een reden te geven. Maar ik denk dat we het steeds lastiger zijn gaan vinden om het met elkaar uit te houden wanneer het even kleurloos is geworden en niet vuurrood van liefde. Alles heeft zijn tijd. Het is ook volhouden, stabilitas zeggen ze in een klooster. Samenleven is niet altijd een feestje. Heb het vertrouwen dat water weer in wijn zal veranderen. Dan kun je er ook weer nieuw van genieten. Lechaïem, op het leven zeggen we dan.

3 In zijn poëzie heeft Joost Zwagerman heel ontroerend uitgedrukt wat een mens voelt wanneer het feest van het leven voorbij lijkt. Hij bezat het talent om in woorden het gevoel van leegte, van onbestemdheid, te vangen. De ervaring van diepe eenzaamheid, van ongeloof en twijfel. Dat alles uit je handen lijkt te vallen, als een nutteloos aan de kant geschoven individu. Hij dicht: Mijn lief, wees alsjeblieft heel lief voor mij, nu God mij denkelijk heeft uitgewist. Het leven is denkelijk uitgewist. Het is op. De dichter is zichzelf en God kwijt. God heeft hem blijkbaar verlaten. Is ons leven niet meer dan een vluchtige pennenstreek? Nadat het verdriet van de eenzaamheid is uitgesproken, volgen de haast mystieke woorden: God ademt mij Mijn lief, vertrouw ook nu op mij. Ik ben niet weg, God ademt mij. Uiteindelijk weet Joost Zwagerman op het niveau van zijn ziel dat hij niet weg is. Het ware leven stroomt nog steeds door hem heen, want God ademt mij. Doordat God in hem ademt, is de eenzaamheid doorbroken. Een mens is niet alleen gelaten wanneer het feest ten einde lijkt; God ademt mij. De Eeuwige laat een mens nooit los. We ademen in het ritme van Gods goede Geest. Martin Buber beschrijft geloven als een met schroom betreden van een nieuwe onbekende ruimte. Je treedt door een donkeren poort een bestaan binnen waar je een geheim ontmoet. Israël trok door het duister van de ballingschap heen naar een nieuw verstaan van de Eeuwige. Aarzelend verwachtend dat achter die poort een vernieuwde relatie met de Eeuwige zal ontstaan. In ballingschap is er de ontdekking dat alleen de Eeuwige de Enige is. Er is geen andere God. Met een zekere schroom, tederheid haast, wordt dit herontdekt. Het is juist de schroom, het fragiele tasten, die Israël tot een nieuwe relatie brengt. Het water wordt langzaam tot wijn. Ballingschap is de bron voor een heroriëntering en verdieping. Beter zwijgen dan loos gepraat. Gebazel om onverschilligheid te maskeren. Iemand met een rotsvast geloof vertrouw ik eigenlijk niet. Een theoloog die precies weet hoe geloof, God in elkaar zit, wantrouw ik iedere minuut. Dat is een Halleluja geloof dat de levensvragen niet serieus durft te nemen. Zwijgen komt voort uit een diepe eerbied voor het werkelijke mysterie.

4 Wie de Eeuwige werkelijk serieus durft te nemen, voelt dat er gezwegen moet worden. Het is te groot, te intiem, onuitsprekelijk. En toch. En toch: ik kan het niet laten om voorzichtig te fluisteren over de bron van mijn bestaan. Zolang we met schroom spreken over de Eeuwige, mogen we het word nemen. God ademt ons. Moge het zo zijn. Jeroen Jeroense 11 januari 2017 Wakend over God Mijn lief, wees alsjeblieft heel lief voor mij, nu God mij denkelijk heeft uitgewist. Mijn lief, blijf alsjeblieft heel dicht bij mij. Misschien word ik door God gemist. Mijn lief, vertrouw ook nu op mij. Ik ben niet weg, God ademt mij. Mijn lief, wees alsjeblieft heel lief voor mij. Misschien heeft God Zich in mijn dood vergist. Met één streek uitgewist Joost Zwagerman

5 Mark Rothko

Vergelijkbare documenten

Wakend over God (verkondiging poëzie viering, 18 februari, Mc 1: 9-13, gedichten Joost Zwagerman)

Wakend over God (verkondiging poëzie viering, 18 februari, Mc 1: 9-13, gedichten Joost Zwagerman) In de woestijn van het leven loopt een rabbi. In verwarring en ontheemd loopt hij door een kale wereld.