OPNIEUW GEBOREN (Psalm 139, Johannes 3: 1-15) 11 juni 2017

Transcriptie

1 OPNIEUW GEBOREN (Psalm 139, Johannes 3: 1-15) 11 juni 2017 Gemeente van Jezus Messias Fijn dat u er bent in het huis van de Eeuwige. Dat ons zoeken tot een vinden mag komen. De wereld heeft hard mensen nodig die op zoek durven gaan naar vrede en recht. Een eenzame monnik ergens in een klooster krijgt bezoek van een aantal pelgrims. Nieuwsgierige mensen. Ze vragen hem zonder omhaal van woorden: wat heeft het nu voor zin om in stilte te leven? Weg van de wereld. De monnik haalt net een emmer water uit een bron zegt tegen de pelgrims: Kijk eens in de bron. Wat zien jullie? De pelgrims turen naar het water en zeggen: We zien niets. De monnik wacht even. Dan herhaalt hij zijn vraag. Kijk nog eens. Wat zien jullie? De pelgrims kijken nog een keer naar de bron. We zien onszelf in de weerspiegeling, roepen ze in koor. Juist, zegt de monnik. Eerst is het water onrustig en zie je niks. Stil zijn, helpt jezelf te zien. Weer wacht de monnik even. Kijk nog eens naar de bron. Wat zie je nu? Enthousiast gaan de pelgrims turen en roepen. We zien de stenen op de bodem van de bron. Daar gaat het de monnik om. Wie lang genoeg stil is, ziet de grond van alles. Stilte helpt je diepste zelf te zien. Wie zichzelf wil vinden, moet stil zijn. Wie geen tijd neemt om eens naar de spiegel te kijken en zich af te vragen: wie ben je nu eigenlijk? Die verliest zichzelf. Wees jezelf, wordt vaak gezegd. Maar dat is best lastig. Want wie ben je? Je moet tijd nemen om je eigen ziel te onderzoeken. Anders verlies je die. Voor je het weet lijk je op de man die Rene Magritte heeft geschilderd. Je staat voor de spiegel, maar je ziet je gezicht niet. Je hebt je ziel verloren. Je identiteit is zoek. Wanner het water van de bron troebel is, dan zie je niets dan golven. Je bent dan het zicht op wie je bent kwijtgeraakt. De stenen, je ziel, liggen verscholen onder de rimpelingen van het leven. Voor je het weet val je om. Letterlijk of figuurlijk. Burn out, overspannen, depressief; het lijken wel de ziektes van onze moderne tijd. Door al ons geapp, gevlog, gesms, voortdurende aanwezigheid op instagram of facebook, is het zicht op wie we zijn verdwenen. Golven van stress en gejaagdheid vertroebelen een heldere kijk. Met als gevolg dat de antidepressiva niet zijn aan te slepen en zelfs dertigers met bosjes omvallen. Ik denk dat één van grootste oorzaken van brun out is dat we geen tijd nemen om te zien wie we werkelijk zijn. We zijn onszelf kwijt. Doordat we te veel willen.

2 Volgens mij is dit ook het grote probleem van de joodse leraar Nicodemus. In de nacht gaat hij naar Jezus toe. Johannes van het Kruis meent dat in de nacht onze dorst naar licht het grootst is. In de nacht verlangen we het meest naar een antwoord op wie we zijn! De evangelist Johannes plaatst het gesprek tussen de wijze en de Messias dan ook in de nacht. Het is donker, de geest van Nicodemus is verduisterd. Mooi is wel dat deze mens diep verlangt naar licht, naar het zien van zijn aangezicht. Het beeld dat Nicodemus van zichzelf heeft is troebel, is donker. Deze Farizeeër verlangt naar inzicht. Jezus zegt dan: Je moet opnieuw geboren worden. Alleen wie opnieuw geboren wordt kan het koninkrijk van God zien. Dan zie je God, de bron van alle leven. Nicodemus begrijpt het niet. Ik ben al oud, ik kan toch niet opnieuw geboren worden? Hij begrijpt er echt niks van. Toch geeft Jezus hem dit als antwoord. Je moet opnieuw geboren worden. Dat is de redding van Nicodemus en met hem heel het volk. Zeg maar de hele gemeente. Je moet jezelf regelmatig tegen het licht houden en je afvragen: wie ben ik? Ben ik nog wel diegene zoals God me heeft bedoeld? Gebruik ik mijn talenten nog? Of ben ik onderweg in dit leven mezelf kwijtgeraakt? Jezus zegt tot ons: je moet opnieuw starten. Je moet jezelf weer uitvinden. Gooi alle ballast overboord en start opnieuw. Gaandeweg ons leven krijgen we steeds meer rollen te vervullen. Je begint als enthousiaste student vol idealen. Je eerste werkervaring. Je maakt carriere, krijgt meer verantwoordelijkheid. Je trouwt, krijgt wellicht kinderen. Je wordt vader, moeder. Wie weet ooit opa of oma. Je hebt steeds meer ballen in de lucht te houden. Totdat je jezelf kwijtraakt in al die functies die je in je leven bent gaan vervullen. Het water van de bron wordt troebel. Het wordt nacht. En je zoekt de Messias. En die zegt dan: wordt opnieuw geboren! Ga op zoek naar je verdwenen zelf. De dichter van Psalm 139 zegt dat God ons door en door kent. Bij de Eeuwige mag ik me altijd gekend en herkend weten. Wanneer ik mezelf ben kwijtgeraakt, dan weet God altijd nog, wie ik ben. Dit is een troost en een bron van goedheid. Kerkvader Augustinus vat deze diepe geborgenheid bij God samen met de woorden: Ik wil dat jij bent. Het is de liefde van God voor ieder mens die maakt dat wij kunnen bestaan. God zegt steeds tegen ons: Ik wil dat jij bent. Met heel je ziel. In de ontmoeting met God herkrijgen we weer onze eigen identiteit. Het is deze liefde van God, die mij moed geeft om opnieuw geboren te worden. Jezelf zijn. Dat is kiezen voor je eigen weg en roeping. Niet altijd gemakkelijk. Want je moet tegen kritiek kunnen. Meningen van anderen naast je neerleggen. De stemmen en demonen in je hoofd weerstaan. Of zoals in het lied van Blof, getiteld monsters slapen nooit :

3 Het is altijd weer een strijd: Of ik kies voor eenzaamheid Een vreemde eend in elke bijt Met het idee dat niemand kijkt Wanner God tegen ons zegt: Ik wil dat jij bent, dan durven we een vreemde eend te zijn, dan zijn we niet bang om een eenzame weg in te slaan. Ook in ons geloof, in ons zoeken naar God, is het zaak opnieuw geboren te worden. Nicodemus is de bron van het geloof verloren. Jezus zegt tot hem: Je bent een leraar van Israël, maar je weet niet wat het betekent om opnieuw geboren te worden? Nicodemus staat symbool voor gelovigen die veel weten, veel studeren, maar weinig ervaren en voelen. Het is geen levend geloof dat Nicodemus bezield, maar boekenwijsheid. Terwijl het toch om het leven zelf gaat bij de God van Israël. Als kerk, als gemeente, als gelovigen is het zaak om regelmatig opnieuw de ontmoeting met de bron te zoeken. Aan stoffige boekenwijsheid heb je niets. Het gaat om doorleefd geloof. Met alle vragen en twijfels erbij. Ook ik, als predikant heb de taak om net als Nicodemus opnieuw geboren te worden. Je start als student in de theologie met het diepe verlangen meer over God te weten te komen. Mijn geloof was toen wellicht nog onvolwassen, maar wel gemeend en puur. Tijdens je studie ontmoet verschillende denkers, je ontdekt inspirerende theologen, vernieuwende inzichten. Gesprekken met medestudenten houden de vlam brandend. Eenmaal predikant raakt je persoonlijk geloof, je eigen zoektocht naar God, al snel bedolven onder allerlei regelzaken. Kleine en grote conflicten in de kerk ontnemen je het zicht op wie je bent, wat je gelooft en hoopt. Voor je het weet is dat wat ooit een passie van je was, werk geworden. Het geloof verzakelijkt. Het zicht op je eigen aangezicht raak je kwijt. De bron waar je naar staart is vol golven. Jezus zegt dan heel simpel: neem de tijd om opnieuw te starten. Je te hervinden. Wedergeboren worden. Herbronnen zogezegd. Opdat het geloof levend blijft. En dan zal dit ook aan je gebeuren. Wat voor Nicodemus geldt, wat voor mij werkelijkheid is, dat is ook voor u een waarheid. Wie zijn geloof niet onderhoudt, zichzelf geen tijd voor verdieping gunt, die verdort. Dan wordt geloof een reeks dode letters, dogma s, regeltjes. Net als je fysieke conditie, moet je ook je geestelijke onderhouden. Tijd nemen om vragen te stellen, te mediteren, stil te zijn. Dan blijft geloof fris. Opnieuw geboren worden is ontdekken dat geloof een knop is aan een boom die uitgroeit tot een bloesem die rijke vrucht kan dragen. Als het geloof geen vruchten meer geeft, keer dan terug naar de knop, de bron.

4 Het is een bemoediging en troost dat God al aanwezig is in ons verlangen naar hem. Augustinus schijft in zijn heel persoonlijke belijdenissen: Ik heb gezocht, omdat ik al eerder gezocht werd; ik heb God op alle mogelijke manieren en op alle mogelijke plaatsen gezocht, echter terwijl ik buiten was, was God al lang binnen, binnen in mij. Jullie hebben niet mij uitgekozen, maar Ik jullie, zegt de Messias. Ik wens ons allen toe dat we de tijd nemen om de bron, God te zoeken. Opdat we steeds opnieuw geboren mogen worden. Bijlagen: Moge het zo zijn Jeroen Jeroense, 8 juni 2017 Rene Magritte: man in spiegel Blof Het is altijd weer een strijd: Of ik kies voor eenzaamheid

5 Een vreemde eend in elke bijt Met het idee dat niemand kijkt Of ik klamp mijn vrienden aan Ga in hun licht of schaduw staan Ik heb alles al gedaan Maar de twijfel blijft bestaan Mijn slaap vol boze dromen Elke nacht was veel te lang Maar al mijn geesten en demonen Maken mij niet langer bang Want ze maken mij wel wakker Het is altijd een gevecht Of je opkomt voor je recht Of dat je klaagt maar toch niet echt Iets doet aan wat er wordt gezegd Er is altijd iemand die Je het gevoel geeft dat je niet De moeite waard bent of zoiets Dat zijn de monsters die je ziet Mijn slaap vol boze dromen Elke nacht was veel te lang Maar al mijn geesten en demonen Maken mij niet langer bang Want ze maken me wel wakker Want zij maken mij wel wakker