omgevingsdienst HAAGLANDEN

Transcriptie

1 Zaaknummer Ons Kenmerk Datum ODH t S APR omgevingsdienst Bezoekadres Zuid-Hollandplein AW Den Haag Postadres Postbus GB Den Haag T (070) E vergunningen@odh.nl I Beschikking Wet natuurbescherming - Natura 2000-gebieden Onderwerp Op 19 februari 2018 hebben wij een aanvraag om vergunning ontvangen als bedoeld in artikel 2.7, tweede lid van de Wet natuurbescherming. De aanvraag betreft het uitvoeren van een pilotproject schelpdierbanken. Het onderzoeksgebied is gelegen op de Bollen van de Ooster in de Voordelta. Besluit Wij besluiten: I. de aangevraagde vergunning te verienen; II. III. de voorschriften 1. tot en met 11. te verbinden aan deze vergunning; de aanvraag van 19 februari 2018 en de aanvullingen van 27 februari en 6 maart 2018 onderdeel te laten zijn van deze vergunning. Ondertekening Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, voor dezen. ing. L. Hopman Hoofd Toetsing & Vergunningveriening Milieu van de Omgevingsdienst Haaglanden Rechtsmiddelen Voor de mogelijkheid rechtsmiddelen aan te wenden tegen deze beschikking wijzen wij op de desbetreffende tekst in het begeleidende schrijven.

2 VOORSCHRIFTEN Algemeen 1 Bij wijzigingen van omstandigheden waaronder deze vergunning is afgegeven, dient de Omgevingsdienst Haaglanden, Afdeling Toetsing en Vergunningveriening Milieu, Postbus 14060, 2501 GB Den Haag, vergunningen@odh.nl hiervan terstond schriftelijk in kennis te worden gesteld. 2 De vergunninghouder dient: a de start van de werkzaamheden en eventuele wijzigingen gedurende de uitvoering schriftelijk te melden aan Unit Groen Bodem en Opsporing van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid, Postbus 550, 3300 AN te Dordrecht, telefoonnummer , adres: meldinqwnb(s).ozhz.nl: b uiteriijk een week na het beeindigen van de werkzaamheden Unit Groen Bodem en Opsporing van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid hiervan schriftelijk in kennis te stellen. 3 De vergunning dient elk bezoek aan de onderzoekslocatie ten minste een week van te voren te melden bij de kustwacht Ouddorp en bij de Unit Groen, Bodem en Opsporing van de Omgevingsdienst Zuid- Holland Zuid. 4 Voorafgaand aan de start van de pilot wordt een werkplan opgesteld dat ter goedkeuring wordt voorgelegd aan Omgevingsdienst Haaglanden, Afdeling Toetsing en Vergunningveriening Milieu (verqunninqen(s)odh.nl) en de Unit Groen, Bodem en Opsporing van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid. Voorschriften mitigerende maatregelen 5 Op de vaarroute naar het experiment wordt een afstand gehouden van ten minste 500 meter tot groepen zwarte zee-eenden en ten minste 1200 meter tot rustende zeehonden. 6 De werkzaamheden en monitoring worden uitgevoerd met hoog water om verstoring op platen te voorkomen. Wanneer dit incidenteel niet mogelijk is, dient dit te worden afgestemd met de Unit Groen, Bodem en Opsporing van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid. 7 Tijdens de werkzaamheden en monitoring is altijd een ter zake kundig ecoloog aanwezig om te borgen dat geen verstoring van kwalificerende soorten optreedt. Eenmalige werkzaamheden 8 De rifballen, rifstructuren en tafels dienen geheel buiten bestaande schelpdierbanken te worden aangelegd. 9 Schelpdieren dienen voorafgaand aan het verplaatsen ervan te worden schoongemaakt en ontdaan van exoten door een ter zake kundige expert. 10 Na afronding van het experiment dienen de gebruikte en bewerkte locaties in ordelijke toestand te worden achtergelaten, hetgeen wil zeggen dat ten behoeve van de werkzaamheden gebruikte en/of vrijgekomen materialen en afval worden opgeruimd en op de juiste wijze uit het Natura 2000-gebied worden afgevoerd. Habitattypevreemde structuren dienen te worden verwijderd. Eventueel gevormde schelpdierbanken dienen zoveel mogelijk te blijven liggen in verband met de verbetering van de kwaliteit van het habitattype H1110 Permanent overstroomde zandbanken. 11 Voor het uitvoeren van de werkzaamheden dient zoveel mogelijk gebruik te worden gemaakt van bestaande vaarroutes. 2/10

3 OVERWEGINGEN Aanleiding Op 19 februari 2018 hebben wij een aanvraag om vergunning ontvangen als bedoeld in artikel 2.7, tweede lid van de Wet natuurbescherming (hierna: Wnb). De aanvraag betreft het uitvoeren van een pilotproject schelpdierbanken. Het onderzoeksgebied is gelegen op de Bollen van de Ooster in de Voordelta. Bij de aanvraag zijn de volgende stukken gevoegd: - Kaart Voordelta met onderzoekslocatie; - Plan van Aanpak seizoen 2018, pilotproject schelpdierbanken Voordelta, opgesteld door Stichting ARK en het WNF in samenwerking met het Platte Oester Consortium (Wageningen Marine Research, Bureau Waardenburg, Sas Consultancy) d.d. 5 december 2017; - Brief omgevingsdienst Haaglanden aan Stichting ARK met betrekking tot het toetsen van onderzoekslocaties nabij de Slikken van Voorne en de Brouwersdam van 17 november 2015; - Natuurtoets schelpdierpilot Bollen van de Ooster, Voordelta, opgesteld door Bureau Waardenburg d.d. 1 februari Op 27 februari 2018 is de aanvraag aangevuld met het ontwerpbesluit Waterwetvergunning van 23 februari Op 6 maart 2018 is de aanvraag aangevuld met een tokening van de proefopstelling en een toelichting op de aantallen zwarte zee-eenden die in de natuurtoets worden genoemd. Procedure Titel 4.1 van de Algemene wet bestuursrecht en artikel 5.1 van de Wnb zijn toegepast op deze beschikking. Bevoegd gezag De gevraagde activiteit wordt gerealiseerd dan wel verricht binnen de provincie Zuid-Holland. Gelet op de bepalingen in artikel 1.3 van de Wnb zijn wij bevoegd gezag voor de beoordeling van de aanvraag. Toetsingskader en grondsiag beschikking De aanvraag is getoetst aan: - de artikelen 2.7 t/m 2.9 van de Wnb; - hoofdstuk 2, titel 2.1 en 2.2 van het Besluit natuurbescherming; - hoofdstuk 2, titel 2.1 en 2.2 van de Regeling natuurbescherming; - Beheerplan Voordelta , vastgesteld in februari 2016, door het ministerie van l&m (thans: l&w)/rijkswaterstaat in samenwerking met Provincie Zuid-Holland, Provincie Zeeland en het ministerie van EZ (thans: LNV); - Aanwijzingsbesluit Natura 2000-gebied Voordelta, vastgesteld door de minister van LNV en de gebiedendatabasel voor dit gebied. Beoordeling Aangevraagde activiteit Initiatiefnemer heeft een aanvraag om vergunning op grond van artikel 2.7, tweede lid, van de Wnb ingediend voor het uitvoeren van een pilotonderzoek voor herstel van schelpdierbanken op de Bollen van de Ooster in de Voordelta. De aangevraagde activiteit vindt binnen de begrenzing van het Natura 2000-gebied Voordelta plaats. 3/10

4 Schelpdierbanken (habitattype biogene riffen. H1170) vormen een belangrijk onderdeel van de bodemgemeenschap. Ze houden sediment vast, vormen een habitat voor bodemleven dat zich op de schelpen kan vestigen en kunnen een voedselbron voor vogels zijn. Het betreffende habitattype is niet aangewezen voor de Voordelta, omdat werd verondersteld dat het habitattype hier niet meer voorkwam. Wel kunnen biogene riffen worden beschouwd als onderdeel van habitattype H1110B, permanent overstroomde zandbanken. Binnen dit habitattype zijn schelpdierbanken indicatief voor een goede kwaliteit. stichting ARK en het Wereldnatuurfonds hebben momenteel een pilotproject schelpdierbanken in de Voordelta lopen dat wordt uitgevoerd door het Platte Oester Consori:ium (POC), bestaande uit Wageningen Marine Research, Bureau Waardenburg en Sas Consultancy. Het doel van het onderzoek is om geschikte locaties te identificeren voor de aanleg van schelpdierbanken in de Voordelta, het ontwikkelen van een methode voor aanleg van structuurvormende schelpdierbanken van mossels en platte oesters in de Voordelta en het verkrijgen van inzicht in de kritische factoren voor vestiging en ontwikkeling van deze schelpdierbanken. Sinds 2016 worden experimenten uitgevoerd op twee proeflocaties in de Voordelta. In aanvulling op die experimenten is er nu behoefte aan een derde locatie, waarbij van belang is dat er geen bodemberoerende activiteiten, zoals garnalenvisserij, kunnen plaatsvinden op een proeflocatie, omdat de experimenten dan beschadigd worden. Een dergelijke locatie is gevonden op de Bollen van de Ooster (zie figuur 5 van het Plan van Aanpak). Het zoekgebied voor het pilotexperiment is ongeveer 100 ha groot. De daadwerkelijke locatie waar de experimenten plaatsvinden is slechts 0,25 ha groot. De exacte locatie moet nog worden vastgesteld, waarbij rekening gehouden wordt met bestaande schelpdierbanken en het bodemtype (slibbige locaties zijn niet geschikt). Op de locatie worden maximaal 30 'tafels' van betonstaal geplaatst met een oppervlak van ca m^. De tafels hebben een hoogte van ongeveer 50 cm. Aan de tafels is een oog bevestigd, voor het neerlaten en eventueel ook weer ophijsen. Op de tafels worden zakken met enkele tientallen platte oesters bevestigd. De oesters zijn afkomstig uit de Grevelingen en worden voorafgaand aan het experiment door ter zake kundige experts handmatig ontdaan van eventuele exoten zoals de oesterboorder. In een later stadium wordt ook 'spat on shell' (schelpensubstraat met oesterbroedjes) op enige tafels aangebracht, als test van de overieving en groei daarvan. 'Spat on shell' is waarschijniijk de meest kostefficiente manier om een beginpopulatie verder uit te breiden. De toepasbaarheid daarvan in de Voordelta zal in deze pilot nader worden getest. Om de tafels been wordt substraat voor broedval aangebracht, in de vorm van lege schelpen. De pilot wordt omringd door (tijdelijke) rifballen of rifstructuren, ten behoeve van markering en bescherming en als een andere vorm van hard substraat. Daarnaast worden binnen het plangebied broedcollectoren in het water gehangen, om de (natuuriijke) broedval nader te onderzoeken. In het kader van vereisten uit de Waterwetvergunning wordt het experiment gemarkeerd met een boei of betonning. De pilot heeft een duur van maximaal 10 jaar. De pilot kan worden onderverdeeld in drie delen: 1. Het inzetten van het experiment; 2. Het monitoren van het experiment; 3. Het weghalen van (delen van) het experiment na afloop. In het eerste deel worden de tafels geplaatst, de oesters aangebracht en worden lege schelpen, rifballen en rifstructuren aangebracht. Dit wordt in februari 2018 of zo kort mogelijk daarna op 1 dag uitgevoerd met een groot werkschip. In het tweede deel wordt gedurende het groeiseizoen van half april tot en met eind augustus het experiment wekelijks bezocht om te bemonsteren. Hiervoor wordt een zogenaamde RIB 4/10

5 gebruikt (rigid inflatable boat). De bemonstering is nader omschreven in de natuurtoets en het plan van aanpak. Na afloop van het experiment worden gebiedsvreemde elementen (de tafels en kunstmatige rifstructuren) weer uit het gebied verwijderd. Overige structuren (schelpensubstraat) en eventueel gevormde schelpdierbanken blijven zoveel mogelijk liggen, omdat deze in positievezin bijdragen aan de kwaliteit van het habitattype permanent overstroomde zandbanken. De aangevraagde activiteit is een 'project' in de zin van de Wnb, dat niet direct verband houdt met of nodig is voor het beheer van het Natura 2000-gebied en dat afzonderlijk of in combinatie met andere plannen, of projecten, significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000-gebied. Dit betekent dat de artikelen 2.7, derde lid sub a en artikel 2.8, met uitzondering van het negende lid, van de Wnb, van toepassing zijn op deze aanvraag en een passende beoordeling is vereist waarbij rekening is gehouden metde instandhoudingsdoelstellingen voor dat gebied. Onze beoordeling van de aangevraagde activiteit is gebaseerd op het Plan van Aanpak seizoen 2018, pilotproject schelpdierbanken Voordelta van 5 december 2017 (verder: het plan van aanpak), de Natuurtoets schelpdierpilot Bollen van de Ooster, Voordelta van 1 februari 2017 (verder: de natuurtoets) en het beheerplan Voordelta. Instandhoudingsdoelstellingen Het Natura 2000-gebied Voordelta is aangewezen voor habitattypen en habitatsoorten en vogelsoorten. Voor deze habitattypen en - soorten geldt een instandhoudingsdoelstelling. De instandhoudingsdoelen zijn weergegeven in onderstaande tabel. Instandhoudingsdoelstellingen Habitattypen Oppervlakte Kwaliteit H1110A - Permanent overstroomde zandbanken (getijdengebied) = = H1110B - Permanent overstroomde zandbanken (Noordzee- = = kustzone) HI 140A - Slik-en zandplaten (getijdengebied) = = H1140B - Slik-en zandplaten (Noordzee-kustzone) = = H1310A - Zilte pionierbegroeilngen (zeekraal) = = H1310B - Zilte pionierbegroeiingen (zeevetmuur) = H Slijkgrasvelden H1330A - Schorren en zilte graslanden (buitendijks) = H Embryonale duinen = = H2120-Witteduinen Habitatsoorten Omvang Kwaliteit leefgebied Doelstelling populatie H1095 -Zeeprik = = > H Rivierprik = = > H1102-Elft = = > H1103-Fint = = > H Bruinvis = > = HI364 - Grijze zeehond = = = H Gewone zeehond > > 5/10

6 Vogelsoorten (niet broedvogels) Omvang Kwaliteit leefgebied Doela A001 - Roodkeelduiker = = - A005 - Fuut = A007 - Kuifduiker = 6 A017 - Aalscholver 480 A034 - Lepelaar = 10 A043 - Grauwe Gans = 70 A048 - Bergeend 360 A050 - Smient - = 380 A051 - Krakeend - = 90 A052 - Winterlaling 210 A054- Pijlstaart = 250 A056 - Slobeend = = 90 A062 - Toppereend = 80 A063 - Eider = 2500 A065 - Zwarte zee-eend 9700 A067 - Brilduiker = = 330 A069 - Middelste Zaagbek = 120 A130-Scholekster = 2500 A132- Kluut - = 150 A137 - Bontbekplevier = 70 A141 - Zilverplevier A144 - Drieteenstrandloper 350 A149 - Bonte strandloper = 620 A157 - Rosse grutto = 190 A160-Wulp - = 980 A162 - Tureluur = = 460 A169- Steenloper 70 A177 - Dwergmeeuw = = - A191 - Grote stern = n.v.t. A193-Visdief = n.v.t. Effecten van de gevraagde activiteit De aangevraagde activiteit vindt binnen de begrenzing van het Natura 2000-gebied Voordelta plaats. De mogelijk storende factoren van de aangevraagde activiteit zijn optische verstoring door aanwezigheid van mensen en vaartuigen en ruimtebeslag van het experiment in het habitattype H1110B Permanent overstroomde zandbanken. Gelet op deze mogelijk storende factoren heeft de aangevraagde activiteit mogelijk effect op het habitattype H1110B Permanent overstroomde zandbanken, vogelsoorten, trekvissen en zeehonden. Binnen de invloedssfeer van het plangebied en de vaarroute er naartoe komen zwarte zeeeend, eider, fuut, aalscholver, dwergmeeuw, grote stern en visdief voor. Effecten op overige habitattypen, vogelsoorten en habitatsoorten zijn opvoorhand uitgesloten, omdat deze niet binnen de invloedssfeer van het plangebied voorkomen. Bij de beoordeling van effecten van de gevraagde activiteit hebben wij rekening gehouden met de instandhoudingsdoelstellingen en specifieke milieukenmerken en omstandigheden van het gebied. Hieronder vallen o.a. de huidige kwaliteit van de betreffende (sub)habitattypen en natuurbeheer. 6/10

7 Beoordeling effecten van gevraagde activiteit op habitattypen en/of soorten Hieronder worden kort de effecten op de genoemde vogelsoorten, habitatsoorten en het habitattype Permanent overstroomde zandbanken besproken. Permanent overstroomde zandbanken (H1110B) Het plangebied overiapt met het habitattype permanent overstroomde zandbanken. Het plaatsen van de tafels, rifballen en rifstructuren leidt tot een tijdelijk ruimtebeslag op het habitattype. De instandhoudingsdoelstelling is gericht op behoud van oppervlak en verbetering van kwaliteit van het habitattype. Ten opzichte van het areaal permanent overstroomde zandbanken in de Voordelta is het tijdelijk ruimtebeslag gering (0,0003%). Conform de Leidraad Bepaling Significantie^ is er geen sprake van een significant effect. Daarnaast geldt dat het ruimtebeslag tijdelijk is, en dat het experiment kan bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit van het habitattype door vorming van schelpenbanken. Deze maken onderdeel uit van het habitattype en kunnen bijdragen aan het vergroten van de voedselbeschikbaarheid binnen het habitattype. In het wijzigingsbesluit uit 2014 en het beheerplan is aangegeven dat dit een belangrijk aspect is met betrekking tot de kwaliteitsverbetering van het habitattype. Habitatrichtlijnsoorten De Voordelta is aangewezen voor vier soorten trekvissen. Het gebied fungeert als leefgebied of doortrekgebied. De aanleg van de pilotlocatie veroorzaakt hoogstens op de locatie zelf een kortstondige verstoring van eventueel aanwezige vis. Gezien het lokale en tijdelijke karakter van de ingreep zijn effecten op de instandhoudingsdoelstellingen van trekvissen uitgesloten. Zeezoogdieren (grijze en gewone zeehond) in het gebied rusten op meer dan 1500 meter van het plangebied. Op een dergelijke afstand treedt geen verstoring op. Foeragerende zeehonden zijn minder gevoelig voor verstoring dan rustende of zogende dieren. Voor zover foeragerende gewone zeehonden tijdelijk hinder ondervinden van de aanleg van het experiment of bemonstering, zijn alternatieve foerageerlocaties ruim voorhanden. Om verstoring op de vaarroute naar de onderzoekslocatie te voorkomen, wordt een afstand van minimaal 1200 meter tot rustende zeehonden aangehouden. Dit is geborgd in voorschrift 5. Negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen zijn uitgesloten. Vogelrichtlijnsoorten Verstoring De zwarte zee-eend is zeer verstoringsgevoelig en vliegt soms voor gemotoriseerde scheepsvaart op bij afstanden van 1 kilometer (Krijgsveld et al., 2008). Het gebied bij de Bollen van de Ooster, speciaal ingesteld voor de zwarte zee-eend, is dan ook van groot belang als rust- en foerageergebied in het winterseizoen. In het zomerseizoen zijn zwarte zee-eenden nagenoeg afwezig in de Voordelta (zie figuur 4.2 van de natuurtoets). De zwarte zee-eend foerageert in de winter bij voorkeur op halfgeknotte strandschelpen (Spisula), mosselen, kleine zwaarscheden (Ensis) en in mindere mate ook op hydrobia, crustaceen en isopoden, kokkels en andere schelpdieren. Om (significante) verstoring te voorkomen, is in voorschrift 5 opgenomen dat altijd minimaal 500 meter afstand tot groepen zwarte zee-eenden moet worden gehouden. Voor eiders liggen tussen de Bollen van de Ooster, de Brouwersdam en het Brouwershavensche Gat de belangrijkste foerageergebieden, aangezien de schelpdierbestanden nabij de Haringvlietsluizen zijn afgenomen. Eiders bevinden zich in de winter dus vaak dicht langs de kust, waar ze foerageren op voornamelijk mosselen. In het zomerseizoen zijn eiders nagenoeg afwezig in de Voordelta (zie figuur 4.3 van ^ Leidraad bepaling significantie Nadere uitleg van het begrip 'significante gevolgen' uit de Natuurbeschermingswet, Steunpunt Natura 2000, 7 juli /10

8 de natuurtoets). Eiders zijn over het algemeen lets minder verstoringsgevoelig dan de andere bodemdiereters op zee (zwarte zee-eend, brilduiker en topper) (Krijgsveld et al., 2008)^. Voor de fuut en de aalscholver is de Voordelta belangrijk als foerageergebied. Beide soorten foerageren in geulen en op open water. Op het IJsselmeer is de verstoring van futen door schepen onderzocht (Platteeuw & Beekman 1994)'^, de gemiddelde verstoringsafstand bedroeg daar 300 meter. In de Voordelta is voornamelijk de toename van kitesuri'ers in de winter een aandachtspunt doordat structurele verstoring van het leefgebied van de fuut en aalscholver kan plaatsvinden. Grote sterns, visdieven en dwergmeeuwen gebruiken de Voordelta voornamelijk als foerageergebied. Tijdens het foerageren zijn deze vogels weinig gevoelig voor verstoring doordat ze jagen op mobiele prooisoorten waardoor de voedsellocatie weinig beperking geeft (Krijgsveld et al., 2008; Heinis & Deerenberg, 2011)^. Rustende grote sterns en visdiefjes op drooggevallen platen zijn wel gevoelig voor verstoring (Krijgsveld et al., 2008). Vogels die opvliegen of wegzwemmen zullen uitwijken naar een alternatieve rust- of foerageerplek. Bij een hoge mate van verstoring in het gebied kunnen vogelsoorten uitwijken naar foerageergebieden buiten het onderzoeksgebied of zelfs buiten de Voordelta. Van een dergelijke grootschalige verstoring zal geen sprake zijn tijdens de werkzaamheden en monitoring. De vogels in het gebied zijn bekend met dagelijkse vaarbewegingen van bootjes en schepen in het gebied. Een enkel schip meer zal het gedrag niet wezenlijk veranderen. Binnen de aangewezen rustgebieden kan de passage van een schip wel tot extra verstoring leiden. Vogels die in het rustgebied verblijven zullen het rustgebied mogelijk tijdelijk veriaten en uitwijken naar andere, nabijgelegen rust- en foerageergebieden. De monitoringsrondes (o.a. het plaatsen van invanginstallaties) worden in het zomerseizoen uitgevoerd, wanneer o.a. eiders en zwarte zee-eenden, op enkele individuen na, niet in het gebied aanwezig zijn. Enkel het plaatsen van de schelpdierpilot in de winterperiode zal mogelijk (wanneer aanwezig) zee-eenden verstoren. Gezien de aard en omvang van deze activiteiten (1 dag) zullen ook deze vogels het gebied niet permanent veriaten. Van significante verstoring is derhalve geen sprake. Daarnaast zal de foerageerfunctie van het bodembeschermingsgebied door de pilot lokaal mogelijk versterkt worden. Het plaatsen van hardsubstraat faciliteert mosselen en daarmee een belangrijke voedselbron voor duikende zee-eenden. Van verstoring met betrekking tot rustende en/of foeragerende vogels op de droogvallende plaat (visdieven / grote stern specifiek) is geen sprake aangezien de afstand tot de plaat ten alien tijde meer dan 750 meter is. Voedselbeschikbaarheid Als gevolg van de pilot ontstaat potentieel leefgebied voor diverse die op hard substraat voorkomen, zoals de slakdolf, botervis en mossel. Daarnaast worden in de nabijheid van sublitorale mosselbanken. Hier worden hoge concentraties vis aangetroffen, waaronder soorten als tong, zeedonderpad, puitaal, aal, botervis en bot. Ook soorten gelieerd aan zacht substraat in een laagdynamische omgeving, zoals de schelpkokerworm en kokkels vinden een voedselrijk habitat rondom de pilotlocatie. Enkel de typische soorten gelieerd aan (hoogdynamisch) zachtsubstraat onden/inden op voorhand geen voordeel van de pilot (zandzagers, strandschelp en zwaardschede). ^ Krijgsveld, K.L., R.R. Smits & J. van der Winden (2008). Verstoringsgevoeligheid van vogels. Update literatuurstudie naar de reacties van vogels op recreatie. Rapport Bureau Waardenburg, Culemborg. Leopold M.F., H.J.B.Baptist, P.A. Wolf & H.R. Offringa (1995). " Platteeuw, M. & J.H. Beekman (1994). Verstoring van watervogels door scheepvaart op Ketelmeer en IJsselmeer. Limosa 67: ^ Heinis, F. & C. Deerenberg (2011). Passende beoordeling Boomkorvisserlj op vis in de Nederlandse kustzone: Deelrapport kustzone. Rapport 0130/11, deel 2/5. IMARES Wageningen UR. 8/10

9 Kokkels, mosselen, witte dunschaal en halfgeknotte strandschelp vormen het voorkeursvoedsel voor zwarte zee-eenden en andere duikende zee-eenden (eider, brilduiker en toppereend). Tegenwoordig vormen ook Amerikaanse zwaardschedes tot een lengte van 4,5 cm een belangrijke voedselbron (RWS Kust en Zee & RHDHV, 2016). Als gevolg van de pilot zal van een aantal soorten, waaronder voedselsoorten voor kwalificerende vogelsoorten (o.a. mosselen), in biomassa toenemen. Hierdoor kunnen lokaal de foerageermogelijkheden van duikeenden en vissen verbeteren door het ontstaan van aanvullende foerageermogelijkheden. Voor andere mogelijke voedselsoorten geldt dat de pilot geen negatief effect heeft op het voorkomen of de biomassa daarvan. Negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen van vogelsoorten kunnen worden uitgesloten. Overige aspecten: verspreiding exoten / Bonamia De levende platte oesters die worden gebruikt voor de pilot zijn afkomstig uit de Grevelingen. Uit onderzoek blijkt dat de populatie platte oesters in de Grevelingen de bronpopulatie vormt voor de natuurlijke oesterbanken in de Voordelta (o.a. bij de Brouwersdam). Zowel bij de platte oesters in de Grevelingen als in de Voordelta is de exotische parasiet Bonamia aangetoond. Verspreiding van Bonamia is in dit geval geen risico, aangezien de huidige aanwezige populatie in de Voordelta al Bonamia bevat (mogelijk zelf resistent is). Het verspreiden van exoten wordt tegengegaan door de platte oesters voor plaatsen grondig "schoon" te maken, hierbij wordt met de hand exoten (bijv. oesterboorders) verwijdert van de schelp. Bovenstaande redenatie is afgestemd met het Ministerie van LNV. Het ministerie heeft aangegeven dat in het specifieke geval van het experiment op de Bollen van de Ooster geen (extra) risico bestaat op het verspreiden van Bonamia naar niet besmette, niet resistente schelpdierbanken. Wel heeft het ministerie aangegeven dat het schoonmaken van de schelpdieren moet worden uitgevoerd door ter zake kundige experts. Dit is geborgd middels voorschrift 9. Op grond van bovenstaande concluderen wij dat het uitvoeren van een pilotonderzoek voor herstel van schelpdierbanken op de Bollen van de Ooster in de Voordelta geen belemmering vormt voor het behalen van de instandhoudingsdoelstellingen. De natuuriijke kenmerken van het Natura 2000-gebied Voordelta worden door de aangevraagde activiteit niet aangetast. Samenhangende besluiten Er kunnen nog andere bepalingen van kracht zijn, op grond waarvan vergunningen, toestemmingen, ontheffingen of meldingen benodigd zijn om de gevraagde activiteit te kunnen uitvoeren. Die mogelijkheid geldt bijvoorbeeld voor de Waterwet en de Regeling Aquaculturen. Hiervoor zijn respectievelijk Rijkswaterstaat en het ministerie van LNV het bevoegd gezag. Toegangsbeperkingsbesluit De aangevraagde activiteit is gelegen in een gebied waarvan de toegang is verboden of beperkt is op grond van het Toegangsbeperkingsbesluit (TBB) Bollen van de Ooster/Bollen van het Nieuwe Zand. In het TBB is aangegeven dat het betreffende deel van de Bollen van de Ooster jaarrond niet toegankelijk is, met uitzondering van activiteiten die verband houden met het uitvoeren van de noodzakelijke overheidstaken (o.a. monitoring, inspectie, toezicht, beheer en onderhoud), onderhoud van kabels en leidingen en vooriichting en educatie. Het ministerie van LNV en de provincie Zuid-Holland hebben gezamenlijk vastgesteld dat de gevraagde activiteit onderdeel uitmaakt van monitoring en beheer van het Natura 2000-gebied en niet strijdig is met het vigerende TBB. 9/10

10 Conclusie Op grond van het vorenstaande kan worden geconcludeerd dat de gevraagde activiteit geen belemmering vormt voor het behalen van de instandhoudingsdoelstellingen en dat een vergunning op grond van artikel 2.7, tweede lid, van de Wnb kan worden verieend. 10/10