INSTITUUTVOOR BODEMVRUCHTBAARHEID,HAREN (Gr.) EENONDERZOEKNAARHETOPTREDENVAN MAGNESIUMGEBREKBIJ LATE TOMATENIN HET RIVIERKLEIGEBIED

Transcriptie

1 INSTITUUTVOOR BODEMVRUCHTBAARHEID,HAREN (Gr.) RAPPORT EENONDERZOEKNAARHETOPTREDENVAN MAGNESIUMGEBREKBIJ LATE TOMATENIN HET RIVIERKLEIGEBIED door J.P.N.L. Roordavan Eysinga Instituut voor Bodemvruchtbaarheid, gestationeerd aan het Proefstation voor de Groenten- en Fruitteelt onder Glas te Naaldwijk^ H.E.van Caem Instituut voor Bodemvruchtbaarheid, standplaats Eedel, en W.A.C.Nederpel Proefstation voor de Groenten- en Fruitteelt onder Glas te Naaldwijk INHOUD 1. Inleiding 2 2.Methodevan onderzoek 3 3.Resultaten Invloedvan de behandelingen De gehaltenin gronden gewasen hun onderlingerelatie Het verband tussenhet gehaltein het gewasen het optredenvan magnesiumgebrek Grondanalysecijfersén het optredenvan magnesiumgebrek 8 4.Discussie 10 5.Literatuur..'11 - r- - ' i i IIIIIIITI i l iiiinni- "MM-ii - i' v-ti-- ^i J - -mi - - -i 'i._-..._h.^ < ^...-T r.._..-,,^-.. Inst,Bodemvruchtbaarheid,Rapp

2 - 2-1.INLEIDING Magnesiumgebrekbijtomatenwordtinonslandinveel kassen aangetroffen. Meestalblijfthetgebrekbeperkttoteenchlorose vandeouderebladeren,zeldenvindtmengeheelchldrotischeplanten (SmildeenRoordavanÈysinga,19 68). Inhet rivierkleigebied wordtherhaaldelijkmeldinggemaaktvanhetoptredenvanernstig magnesiumgebrek (ZoetemanenNoordermeer,1960}Ter Horst, 1968). In1970isindatgebiedeenonderzoekuitgevoerd.Hetdoel vanditonderzoekwasindeeersteplaatsvasttestellenofdaar inderdaadopruime schaalmagnesiumgebrek bijtomatenvoorkomt,en opdetweedeplaatsomnategaanofdechemischeanalysevan grondmonstersaankangevenonderwelkeomstandigheden hetgebrek isteverwachten.tenslotteisvandegelegenheid gebruik gemaakt oriënterendnategaanwelkemaatregelenkunnenwordengenomenom hetgebrektebestrijden.

3 - 3 - METHODEVANONDERZOEK Hetonderzoek,dateenvijftientalbedrijvenomvatte, werd uitgevoerdmetlatetomaten.inallegevallenwasaardbeide voorvrucht.detomatenzijnomstreeks 20junigeplant.Dein het onderzoek betrokkenbedrijvenlagenoplichtere grondeninde omgeving vanhuissen (tot 15%afslibbaar)ofopzwaardere gronden indebommelerwaard (meerdan 15% afslibbaar).tijdenshet onderzoekzijndewaarnemingenopdriebedrijvengestoptomdatziekten (kurkwortelen mineervlieg) verderonderzoek zinloos maakten. Beginoktoberennogmaalseindoktoberishetgewasvisueel beoordeeld ophetoptredenvan magnesiumgebrek.bijdebewerking vandegegevensisuitgegaanvanhetgemiddelde waarderingscijferoverbeidedata.deverschillentusseneersteentweede beoordelingwarengering. Grondmonsters (0-2 5 cm) werdengenomenaanhetbeginvande teelt, meestalvoordebemestingwerduitgestrooid,engedurende de teelt,teweteneindseptembereneindoktober.bijde verwerkingvandegegevensvandelaatstetwee monsters,de "bijmestmonsters",iswederomuitgegaanvanhetgemiddeldeoverbeide bemonsteringsdata.indegrondmonsters zijnondermeerbepaald: N-water,K-water en Mg-water.Voordebepaling vandezegehalten wordthetvoorafgedroogdeengemalengrondmonstergedurende15 minutenbijkamertemperatuur geëxtraheerdmet water,ineen inzetverhouding van1:5 (Knoppert, 1970). Degehaltenworden uitgedruktinmg N, mg K 2 0 enmgmgoper100 gdrogegrond. Gewasmonsterswerdeneindoktobergenomen,en welheteerste bladbovendederdetros.dezemonsterswerdenonderzocht op nitraatstikstof, kalium,calciumen magnesium. Opelkbedrijfwerdendevolgendebehandelingen,inenkelvoud, toegepast : 0Mg "normale"bemestingzonderkieseriet +Mg "normale"bemestingplus10kgkieseriet perare +Mg + N "normale"bemestingplus10kgkieserietennogtwee maal bijmestenmet 5 kgkalkammonsalpeterperareper keer.

4 4 - Onder "normale"bemestingwordtverstaandebemesting volgensadviesvanhetplaatselijk consulentschap,volgensdeadviesbasis vanditconsulentschapwordenalle meststoffen, inclusiefstikstof, voorafgegevenenwordtnietbijgemest (Ter Horst, 1968).Dekieserietwerdkortnahetuitplariten gegeven.

5 - 5-3.RESULTATEN 3.7. Invloed van de behandelingen Debehandelingendieperbedrijfwerdentoegepast lagenin enkelvoud.eenbespreking vanderesultatenperbedrijf is dus minder zinvol; dewaarnemingen zijndaaromgemiddeld overalle twaalfbedrijven,zietabel 1. TABEL1. Magnesium- enstikstofgehalteingrond engewas (% op de droge stof)enwaarderingvoormagnesiumgebrek (1 = ernstig;10 = afwezig)gemiddeld overalleproefveldenonderinvloedvande behandelingen. Behar ideling Waardering Mg-gebrek,.Grond. Mg-water. N-water Gewas Mg % N0 3 - % 0 Mg 5,7 8,5 11,0 0,50 0,63 + Mg 6,8 14,4 10,6 0,56 0,60 + Mg + N 7,4 13,0 15,6 0,55 0,67 Inhetalgemeenwordendebehandelingen in * cijfers teruggevonden. Dekieserietbemestinggafeenhogermagnesiumgehalte ingronden gewasen mindermagnesiumgebrek.destijgingvanhet Mg-watercijfer bedroeg \ puntbijeenruimdriemaandeneerdergegevenbemesting met 1kgkieserietper are.destikstofbemestinggafeenhogerstikstofgehalte indegrondeneenkleine stijgingvanhetnitraatgehalteinhetblad.degeringestijging innitraatgehaltevanhet bladvaltteverklarenuithetfeitdathet stikstofgehaltein grond en gewas, ookzonderoverbemesting,ongeveeroptimaalwas (zieroordavaneysinga, 1971).Debeoordeling vanmagnesiumgebrek wasopdeveldjesmetkieseriet enextra stikstofgunstigerdan voordeveldjesmetalleenkieseriet.ditverschilwasstatistisch

6 - 6 - betrouwbaar (P =0,05), Ookvananderegewassen, o.a. aardappel, isbekend dat stikstof,speciaalnitraatstikstof,gunstigwerkt ophetopnemenvanmagnesium doorhetgewasendematewaarinhet gebrekoptreedt (Mulder, 1956).Eenstijging in magnesiumgehalte bijextra stikstofwerddooronsechternietgevonden De gehalten in grond en gewas en hun onderlinge relatie Uitgaandevan 3 6 waarnemingen (12bedrijven, 3behandelingen) ishetverband bestudeerd tussenkalium-,calcium-en magnesiumgehalteinhetbladonderling enmetde grondanalysecijfers. + Erbleekeenduidelijkverbandaanwezig (r =0,52 ) tussen hetkaligehalte indegrond endatvanhetgewas (K-waterliep uiteenvan 7tot 32, kaliingewasvan2,1 tot6,8% Kopdedroge stof). Hetcalciumgehalteinhetblad (uiteenlopend van3,8 tot7,3% Caopdedroge stof) wasbijzonder sterkgecorreleerd (r =-0,92 ) methetkaliumgehalte.figuur 1geefthiervaneenillustratie.In dezefiguur zijndegehaltenomgerekend in meq., weergegevenals percentagevandesomvandedriebepaaldekationen. Verhogingvanhetkaliumgehaltegaatgepaardmeteen duidelijkevermindering vanhetcalciumgehalte enomgekeerd.vergeleken metdesterkek/ca-relatieisdevariatie in magnesiumgering.het magnesium alspercentagevandekationensombeweegt zichtussen 7,5-15%, Welisereenbetrouwbarecorrelatietussen KenMg (cor- + relatiecoëfficiënt r = -0,51 ). Uitfiguur 1blijktdatminstens 10% vandekationensomuit magnesiummoetbestaanwilmenernstigmagnesiumgebrek voorkomen.

7 -7- Het gehalte aan kalium, calcium en magnesium als percentage van de som van dezekationen en het optreden van magnesiumgebrek. A ernstig Mg-gebrek,waarden ng ^5 matig Mg-gebrek,waardering >5 <7 o zwak Mg-gebrek,waardering >7 K 100 /o 100 /oca Mg-gebrek 10 Mg-gebrek 10r- Het verband tussen het optreden van magnesiumgebrek (1 = ernstig,10 = afwezig)en het magnesiumgehalte in tomateblad ( /o Mg op droge stof) _ _ U 5 K-water/Mg-water Fig. 3 Het verband tussen het optreden van magnesiumgebrek (1 - ernstig, 10 = afwezig ) en de verhouding tussen K-water en Mg-water(resp g K 2 0 en MgO per 100g grond). B E 71016

8 - '8-3.S. Eet verband tussen het gehalte in het gewas en het optreden van magne si-umg ehr ek Het magnesiumgehalte van het blad gaf een duidelijke aanwijzing voor het optreden van magnesiumgebrek. Figuur 2 geeft hiervan een illustratie. Bij rechtlijnige vereffening werd als correlatiecoëf- + + ficiënt gevonden r = 0,67, bij kromlijnige vereffening r = 0,68 met als regressievergelijking: y = 12,53 { (log x) + 1 } - 2,36 waarin y = waardering voor Mg-gebrek en x = Mg-percentage van het blad. De lijn behorende bij deze vergelijking is in figuur 2 ingetekend. De lijn en de punten in deze figuur sluiten fraai aan bij de resultaten van eerder onderzoek (Roorda van Eysinga, 1969). Omdat er een correlatie tussen het kalium- en magnesiumgehalte in het gewas werd gevonden is ook het verband tussen kalium in blad en het optreden van magnesiumgebrek bestudeerd. Inderdaad was er een betrouwbare correlatie aanwezig (r =-0,46 ). Deze correlatie is echter beduidend minder dan die voor magnesium in gewas.ook de K/Mg-verhouding in het gewas bleek met het optreden van magnesiumgebrek gecorreleerd (r =-0,61 ), maar deze gaf evenmin een verbetering voor de samenhang met het optreden van magnesiumgebrek Grondanalyseaijfers en het optreden van magnesiumgebrek Voor geen van de getoetste waarden van het grondonderzoek, onder meer K-water en Mg-water,werd een betrouwbare relatie gevonden met het optreden van magnesiumgebrek. De verhouding K-water/Mg-water bleek wel een betrouwbare correlatie te geven: (r = -0,4-4- ), zie figuur 3. Volgens Knoppert (1970)is de waardering van Mg-water afhankelijk van het organische-stofgehalte, volgens de formule: optimaal Mg-water = (2 x org.-stof% +15) : 3

9 - 9 - Uitgaande vandezeformuleisgetracht eenverbetering inde relatiemetmg-waterteverkrijgen.dezewerkwijze gafgeenbeter resultaat, waarbijechtermoetwordenopgemerkt dathetorganischestofgehalteopdeverschillende bedrijvenniet veruiteen liep, te wetenvan 5 tot 12%.

10 -10 _ 4.DISCUSSIE Hetonderzoek,uitgevoerd bijlatetomaten inhet rivierkleigebied,toondeaandatinditgebiedopruime schaal magnesiumgebrek voorkomt.dematevanoptreden lijktinhetalgemeennietvandusdanigeernstdatvaneenduidelijkeinvloedopdeproduktie sprake is.medeopbasisvanvroegereervaringen (RoordavanEysinga, 1969), menenwijdatopbrengstreducties zijnteverwachten bijeen beoordeling voormagnesiumgebrek van 5 oflager.welkanhetoptreden vanmagnesiumgebrek,speciaalbijdeinditgebiedmeestalnietof slechtsmethete-luchtkachelsverwarmdeherfsttomaten,eengoede invalspoort vormenvoorziekten,zoals Botrytis. Hetbestrijdenvan magnesiumgebrek iseenvoudig enefficiënt uitvoerbaar,zodatdit zekerwenselijk lijkt.hetmagnesiumgehalteinhetbladgeefteen goedeaanduiding oferinderdaad sprakeisvanmagnesiumgebrek, mocht daaraanwordengetwijfeld. BepalingvanK-waterenMg-waterindegrondvormeneen redelijkebasisomde kali-enkieserietbemestingvasttestellen. VolgenshethierbeschrevenonderzoekmoetMg-watertenminstede helft zijnvank-waterwilmagnesiumgebrek innietteernstigemate optreden.bijeenmg-watercijfergelijkaank-water zal magnesiumgebreknietofnietnoemenswaardig optreden.metandere woorden: uitgaande vank-water 20 (voor mineralegrond)zalmg-waterminstens 10 moetenzijn,enzal magnesiumgebrek vanbetekenisniet zijnte verwachtenbijeen Mg-wateromstreeks 20. Deinvloed vanstikstof,alsoverbemesting gegeven,ophet optredenvanmagnesiumgebrek verdient verdereaandacht. Hetkwam auteursreedsonlogischvoorallestikstofpersevoorhetuitplanten tegeven,deuitdeze studieverkregenresultatenversterkendeze mening. Aanhetbespuitenmetmagnesiumsulfaat, hettoepassenvan organischemest eneventueleverderemaatregelenalsmiddeltegen hetoptredenvanmagnesiumgebrek isinditonderzoekgeenaandacht besteed.ditwilniet zeggendatdezemaatregelennietzinvol zoudenzijn.

11 LITERATUUR Horst,J.A. ter.bemesting vantomaten.betuwstuinbouwbl.2 6 (196 8) Knoppert,J.P.C. Nieuwebepaling voormagnesium in grondmonsters. Groenten Fruit 25 (1970) Mulder,E.G.Nitrogen-magnesium relationships incrop plants. PI. Soil 7 (1956) RoordavanEysinga,J.P.N.L. Magnesiumgebrekbijde tomaat. Rapp. Inst.Bodemvruchtbhd ,11 pp. RoordavanEysinga,J.P.N.L. Fertilisationoftomatoeswithnitrogen. Agric.Res. Rep.754 (1971);PubisProefstnGroentenFruitt. Glas, Naaldwijk 156 (1971). Smilde,K.W.andJ.P.N.L. RoordavanEysinga.Nutritional diseases inglasshousetomatoes.centre Agric.Publ. Doc, Wageningen, 1968, 4 7 pp. Zoeteman, H.enJ.Noordermeer.LatetomateninhetRijkstuinbouwconsulentschap Geldermalsen.Meded.Dir. Tuinb.23 (1960)