Tsjerkepaad/ Openkerkenroute. Jaarverslag Harlingen: Grote Kerk

Transcriptie

1 Tsjerkepaad/ Openkerkenroute Jaarverslag 2011 Harlingen: Grote Kerk

2 Een greep uit de ontvangen schriftelijke reacties: We willen volgend jaar graag weer meedoen aan een nieuwe Alvestêdenrûte, maar we hebben nog geen concrete ideeën. Misschien iets doen met het thema: verleden, heden, toekomst. Een vraag is: kunnen we ook iets doen met de kinderen van de basisscholen? De gemeente Sudwest Fryslân schrijft in haar ontwikkelvisie: "In de toekomst wordt de jonge generatie verantwoordelijk voor de instandhouding van het erfgoed. We willen hen er daarom bij betrekken en ervoor zorgen dat informatie over het erfgoed goed toegankelijk is". Nu Tsjerkepaad weer is afgelopen, willen wij (PKN Kerk Hindeloopen) u bedanken voor de gidsen die wij mochten ontvangen. Alles is verkocht. Zelfs meer geld binnengekregen. Zoals u weet is onze kerk elke dag open en er komen veel bezoekers. Het is een groot succes geweest. Als Fries om utens blijf ik geïnteresseerd in het Friese culturele erfgoed en dan vooral de oude kerken, zo markant aanwezig in ons mooie Friese landschap. Graag zou ik aan de bezichtigingen willen meedoen. Helaas vinden deze alleen plaats op zaterdag, voor mij voorlopig nog een vaste werkdag. Het zal organisatorisch wel niet anders kunnen, jammer genoeg. Niettemin alle succes! CBG Voor familiehistorici met Friese voorouders een unieke kans om eens te kijken in de kerk waar deze gedoopt, getrouwd of begraven zijn. De gehele zomer tot 2 september zijn iedere zaterdagmiddag van half twee tot vijf uur 270 Friese kerken open voor bezoekers. Webfish Award Hallo Jouke, Spitich, mar in oare kear better. En in twadde plak is altyd noch 'sulver'. Geachte heer G., Ook in de maanden juli/augustus hebben wij, B. en P., vele kerken bezocht. Geen zaterdagmiddag overgeslagen. Enorm genoten. Ook de gastvrije ontvangst van de vele vrijwilligers daarvoor de duim omhoog! Als toegift kregen we zo nu en dan een orgelbespeling cadeau. In veel kerken notabene nogal eens een expositie, in welke vorm dan ook. Inmiddels hebben we in 2010 en 2011 zo ongeveer 80 kerken bezocht Een extra handdruk als dank voor het vele werk van u allen. Voor het Stichtingsbestuur Tsjerkepaad en de vele vrijwilligers hebben wij bij de AVRO (de klassieken van maandag t/m vrijdagochtend van uur tot12.00 uur) een verzoeknummer aangevraagd. Of het gevraagde nummer Halleluja van Händel er al is geweest weet ik niet. Komt u van harte toe. Het meest ontroerde mij wat een heel klein meisje van 6 jaar schreef: Here Jezus, doet u de groeten aan mijn oma. Ze is pas dood en ik mis haar zo erg dat ik vaak moet huilen. Doet u de groeten aan Flappie, mijn witte konijn. Hij was erg lief en nu is hij dood en dat is erg jammer. Doet u het? Amen. H.M. (koster PKN kerk Sloten) De tsjerke fan Wier is ûnderdompele yn de sikensoarch en krijt allegear nije ûnderdielen, leit oan allerhande infusen en ûndergiet mannich operaasje. Wy hawwe alle moed dat it allegear klear-en goedkomt en dat de tsjerke fan Wier takommene jier 'as nij' wer meidwaan kin. Doch de golle groetnis oan alle meiwurkers fan Tsjerkepaad! Wij gaan zo nu en dan met veel plezier op Tsjerkepaad. Prachtig om eens binnen te kijken in kerken waar je anders nooit komt. Nog wel even een kanttekening. Wij waren nieuwsgierig naar Kapellepôle, daar hadden we nog nooit van gehoord. Het was moeilijk te vinden en ter plekke bleek het een natuurgebied te zijn. Nergens een verklaring te vinden. Zoiets hoort m.i. niet bij Tsjerkepaad. De verklaring heb ik inmiddels gevonden op internet. Verder alleen maar lof.

3 Inleiding In 2004 is vanuit de Raad van Kerken Friesland het initiatief genomen om gedurende de zomermaanden (juli en augustus en de eerste twee weken van september) op de zaterdagmiddagen kerken open te stellen voor het publiek. In 2004 deden 25 kerken in Friesland mee. In 2009 en 2010 waren dit er ongeveer 250. Het aantal bezoekers in die jaren werd geschat op ! Ook in 2011 is Tsjerkepaad georganiseerd. In dit document wordt verslag gedaan van de resultaten en ervaringen van Tsjerkepaad Enerzijds om de vele vrijwilligers (geschat op 2000) te bedanken en te complimenteren voor wat zij gedaan hebben en bereikt hebben. Anderzijds om verantwoording af te leggen aan de Provincie Fryslân en andere organisaties (Raad van Kerken Friesland en Fries Activiteitenfonds van de PKN) die Tsjerkepaad ook dit jaar weer financieel ondersteund hebben. Keunstrûte Goaïinga De gebruikelijke evaluatiebijeenkomsten in de regio s hebben we dit jaar niet gehouden. Dit werd door velen niet meer noodzakelijk gevonden. Wel werd naar alle kerken een evaluatieformulier gestuurd. De inhoud van dit verslag is mede gebaseerd op de terugontvangen formulieren. Hebt u naar aanleiding van deze rapportage of over Tsjerkepaad vragen, opmerkingen of suggesties neem dan contact op met het secretariaat van Tsjerkepaad. Ds. G.S. Groeneveld (voorzitter) Secretariaat Stichting Tsjerkepaad: Mevr. F. Nauta-de Vries Noardein TK Oppenhuizen Frida.nauta@kpnplanet.nl

4 Waaksens Tzum Akkrum Driesum Organisatie De organisatie van Tsjerkepaad is sinds vorig jaar weinig veranderd. In mei 2010 is de Stichting Tsjerkepaad opgericht met het specifieke doel Tsjerkepaad te organiseren. Het bestuur van deze stichting bestaat uit: Ds. G.S. Groeneveld voorzitter Mevr. F. Nauta-de Vries secretaris M. Nauta penningmeester Mevr. O. Oost-Boonstra bestuurslid, afgevaardigde van de R. van K. L. v.d. Ven bestuurslid De Kerngroep Tsjerkepaad is, onder verantwoordelijkheid van het stichtingsbestuur, belast met de organisatie van Tsjerkepaad. De Kerngroepleden zijn: Ds. G.S. Groeneveld voorzitter Mevr. F. Nauta-de Vries secretaris M. Nauta penningmeester Mevr. O. Oost-Boonstra L. v.d. Ven regio Midden Friesland Mevr. M. de Boer regio NW Friesland Mevr. H. de Jong-Wolters regio ZW Friesland J.R. Bouma regio ZO Friesland. Regiocommissies zijn gevormd in: NW Friesland Midden Friesland ZW Friesland ZO Friesland Een regiocommissie in NO Friesland is, helaas, nog niet tot stand gekomen.

5 Deelnemende kerken In het eerste jaar van Tsjerkepaad (2004) hebben 25 kerken meegedaan. In 2009 en 2010 hebben 250 kerken meegedaan. In 2011 zijn dat er 265 geworden. De verdeling over de regio s is als volgt: NW Friesland 64 locaties NO Friesland 40 locaties Midden Friesland 45 locaties ZW Friesland 60 locaties ZO Friesland 45 locaties Friese Waddeneilanden 11 locaties De meeste kerken waren 11 weken op de zaterdagmiddagen open. Een aantal eenmaal in de veertien dagen. Geschat wordt dat het aantal bezoekers gelijk zal zijn als in Ongeveer Een aantal kerken meldde dat het bezoekersaantal lager was dan in de voorafgaande jaren. Er waren echter ook kerken die, dankzij ook bijzondere projecten (zie elders), aanzienlijk meer bezoekers konden verwelkomen. Bezoekers komen overal vandaan. Uit Friesland uiteraard, uit Nederland en buitenland (dichtbij en veraf zoals Amerika, Canada en Australië). Het zijn omwonenden, toeristen en hobbyïsten (kerken, klokkenstoelen, torenuurwerken, luidklokken, graven, grafmonumenten). Ook kerkhoppers (zij bezoeken elke zaterdag wel 10 tot 15 kerken om bijvoorbeeld snel een foto te maken van het orgel

6 Activiteiten Bezoekers worden in de kerken door de gastvrouwen en gastheren gastvrij ontvangen. De kerk kan bezichtigd worden en er is rust en gelegenheid voor bezinning en ontmoeting. Indien gewenst wordt iets verteld over de geschiedenis van het kerkgebouw en de bezienswaardige objecten. Vaak worden ook vragen gesteld over de kerkelijke gemeente (organisatie, sfeer en personen). Wat opvalt is dat zelfs soms omwonenden erg weinig weten over de kerk en de kerkgemeenschap. Ook dit jaar zijn veel kerken weer erg actief geweest bij het bedenken en tot uitvoer brengen van bijzondere activiteiten. Een beschrijving van deze activiteiten geeft geen duidelijk beeld. Daarom een aantal foto s op de volgende bladzijden. Er is dit jaar ook een aantal wat grootschaliger activiteiten georganiseerd. Deels centraal door de Kerngroep in samenwerking met anderen. Deels ook op eigen initiatief van een of meerdere kerken. Een greep hieruit. Woudsend De Karmel Opening Tsjerkepaad 2011 De officiële opening van Tsjerkepaad 2011 was op 25 juni in de Karmel te Woudsend. Voorzitter van Tsjerkepaad ds. Groeneveld bood de Gids 2011 aan aan vrijwilligers uit Woudsend. Het orgel werd bespeeld, Douwe Zondervan hield een lezing over de kerken in Woudsend en Sytse ten Hoeve over (her)gebruik van kerkgebouwen in Friesland. Er was een muzikaal intermezzo van Louiza Saitova en Johan Keus. MENNO2011 in Menno Simons Fryslân Ter gelegenheid van diverse Doopsgezinde jubilea in 2011 hebben de Stichting Internationaal Menno Simons Centrum, de Stichting Doopsgezinde Monumenten in Friesland en de doopsgezinde gemeente De Lytse Streek een herdenking georganiseerd en kon gedurende de zomermaanden een bezinningspad van Witmarsum Pingjum naar Witmarsum langs een aantal kerken gevolgd worden. In de betreffende kerken waren inte- Menno Simons Monument ressante expositie te zien. De route was ca. 3 km en kon wandelend, fietsend of per auto of touringcar worden afgelegen.

7 St. Nicolaasga RK Kerk Mannenkoor Con Amore in ZW Fryslân Op Open Monumentendag, tevens laatste dag van Tsjerkepaad, heeft het mannenkoor Con Amore uit Aalsmeer in vier kerken (Hemelum, Hindeloopen, St. Nicolaasga en Bolsward) gezongen. Het koor meldde na afloop het volgende: Met heel veel genoegen kunnen de mannen van Con Amore terug kijken op hun tour door Zuidwest Friesland. Natuurlijk, het weer werkte zeer mee, maar vooral het allerhartelijkste ontvangst bij de kerken en de enthousiaste reactie van de aanwezige toehoorders nadat de mannen hadden gezongen, blijven ons bij. Tsjerkepaad Alvestêdenrûte Voor het eerst dit jaar organiseerde Stichting Tsjerkepaad samen met de deelnemende kerken een tocht langs een groot aantal kerken. Op elke zaterdag stond een van de kerken centraal en werd er een aantrekkelijk programma aangeboden. Een folder was beschikbaar waarop de route en alle bijzonderheden stonden. De regionale kranten gaven aandacht aan dit initiatief en een van de noordelijk dagbladen wijdde wekelijks een groot artikel aan de kerk die die week centraal stond. De volgende kerken deden mee: Woudsend De Karmel, Witmarsum Koepelkerk, Bolsward Franciscuskerk, Arum de Lambertuskerk, It Heidenskip en Workum de PKN-kerken, Stavoren de Nicolaaskerk, Schettens de Prot. Kerk, Vrouwenparochie de Prot. Kerk, Hindeloopen de Grote Kerk, Parrega de Joh. de Doperkerk, Harlingen de Grote Kerk, Tjerkwerd de St. Petruskerk en Leeuwarden de Waalse Kerk. Orgeltour in ZW Fryslân Op zaterdagmiddag 30 juli, vond er in samenwerking met de Stichting Organum Frisicum een orgeltoer plaats in de gemeente Gaasterlân-Sleat. Achtereenvolgens werd het orgel bespeeld van de Fonteinkerk te Oudemirdum, It Breahûs te Balk, en de Grutte Tsjerke van Sloten. Het orgel werd bespeeld door Christiaan de Vries en Gerda Postma speelde trompet.

8 De bezoekers werden aan de deur verwelkomd door een vertegenwoordiger van de Kerngroep Tsjerkepaad die ook het programma voor het concert uitdeelde, terwijl de voorzitter van Organum Frisicum in iedere kerk het concert inleidde. Deze orgeltoer was het eerste product van de samenwerking tussen Tsjerkepaad en Organum Frisicum. Bijna 200 mensen hebben in één van de drie kerken het concert bijgewoond. Een compliment aan de plaatselijke vrijwilligers die er mede voor hebben gezorgd dat deze orgeltoer een succes is geworden. Leeuwarden Waalse Kerk Sluiting Tsjerkepaad 2011 De sluiting was op 17 september in de Waalse Kerk in Leeuwarden. De kerk was goed gevuld. Het was een interessant en inspirerend programma, waarbij organist Jelle Rollema en Bearn Bilker goed op elkaar inspeelden. Rollema speelde op het door Anna van Hannover aan de kerk geschonken orgel. Bilker sprak over de tijd van de Friese Nassaus in hun relatie tot de Leeuwarder kerken. Webfish Award 2011 In september is voor het vierde achtereenvolgende jaar de strijd om de Webfish Awards geopend. De Webfish Awards worden jaarlijks uitgereikt aan de makers van de beste christelijke sites in het Nederlandse taalgebied. Webfish Awards 2011 is een gezamenlijk initiatief van IKON, Isidorusweb, Protestantse Kerk, Raad van Kerken, Leve de Kerk, FKT Universiteit Tilburg en de Protestantse Theologische Universiteit. Tsjerkepaad is aangemeld voor deze prijs. Het publiek kon meestemmen. Tsjerkepaad heeft een actie gestart om zo veel mogelijk stemmen te krijgen. Dat is zeer succesvol geweest: 421 stemmen werden uitgebracht op Tsjerkepaad met een gemiddeld cijfer 8,7. Daarmee stond Tsjerkepaad op de tweede plaats. Dit resultaat was echter niet voldoende om een prijs te krijgen. De publieksscore gold als 1 stem bij het bepalen van de eindscore. De overige 5 juryleden stemden voor andere websites. De indruk bestaat dat daarbij met name van belang gevonden werd hoe gebruik gemaakt werd van social media zoals Hyves, Twitter, LinkedIn, Facebook, Netlog etc.

9 Tsjerkepaad in beeld Ter Idzard: Kunst in de kerk MENNO2011: Bezinningspad Pingjum-Witmarsum Sneek, Doopsgezonde Kerk: Schilderijen van Siebe Peenstra Wirdum: Demonstratie Glas-in-lood Jubbega 3 e Sluis: Grafische kunst van Dora Anna v.d. Wal

10 Olterterp: Beelden van Saapke Waringa Tjerkwerd: Foto s van bruidsparen getrouwd in deze kerk Mildam: dierschuilderijen van Saapke Waringa Opening Tsjerkepaad 2011 in de Karmel te Woudsend: Muzikaal intermezzo door Louiza Saltova en Johan Keus

11 Blauwhuis, H. Vituskerk: Dierbare Herinneringen Sexbierum: Toelichting op het mooie houtsnijwerk van de kansel Ter Idzard: Keramiek van Lies Mendel en haar cursisten

12 Oldeberkoop, Bonifatiuskerk: Harco Nikkels De Ark van Noach Surhuizum, Doarpstsjerke: Djoeke Postma op de accordeon Wirdum, St. Martinustsjerke: Toehoorders bij een orgelconcert

13 Goutum, Agneskerk: Expositie van Antependia Witmarsum Koepelkerk: Belangstelling voor de expositie Doopsgezind mijn Passie Winsum, Mariakerk: Expositie Doopjurken

14 Publiciteit Aan aandacht in de pers heeft het in 2011 ook niet ontbroken. Het Friesch Dagblad en de Leeuwarder Courant besteedden wekelijks, met artikelen over meerdere kolommen en met foto s, aandacht aan Tsjerkepaad. Veelal ging het over een bepaalde kerk of een plaats die in het kader van Tsjerkepaad Alvestêdenrûte aangedaan werd. Het effect op het aantal bezoekers was daarvan duidelijk waarneembaar. Regionale bladen gaven regelmatig informatie over specifieke activiteiten die georganiseerd werden door de kerken in hun gebied. Overzichten van kerken die meededen aan Tsjerkepaad en evenementen gekoppeld aan Tsjerkepaad waren te vinden in de donderdagbijlage van de LC, in de VVV-bladen, op de websites van Beleef Friesland, Friesland Wonderland, Friesland Holland en op de lokale websites. Internet blijkt een belangrijke informatiebron voor (potentiële) bezoekers van Tsjerkepaad. Websites van kerken melden dat kerken open zijn en dat er van alles te zien en te doen is. Onze eigen website ( trekt veel bezoekers. De website wordt erg mooi, overzichtelijk en informatief gevonden. Ook werden er op de lokale omroep van Sneek twee interviews uitgezonden. Een met de leden van de Kerngroep en een met onze secretaris Mevr. Nauta. Uiteraard waren ook dit jaar de gids, de flyer en de poster beschikbaar. Voor de Tsjerkepaad Alvestêdenrûte is een aparte folder gemaakt.

15 Financiën Op basis van de ervaringen uit 2010 is een begroting gemaakt voor Tsjerkepaad Subsidie is aangevraagd bij de provincie. De provincie heeft een subsidie toegekend van euro. Met de financiële bijdrage van het Fries Activiteiten Fonds (1.000 euro) en de inkomsten van de advertenties zouden de kosten gedekt zijn. Ontvangsten en uitgaven Tsjerkepaad 2011 Uitgaven Raming 2011 Werkelijk 2011 euro euro Gidsen, Flyers, Posters Jaarverslag Tjserkepaadvlaggen Badges voor vrijwilligers Organisatiekosten: regionale vergaderingen reiskosten en bestuurskosten bureaukosten Evenementen: opening sluiting evenement met Organum Frisicum regionale evenementen (Alvestêdenrûte) Totaal Inkomsten Subsidie Prov. Friesland nader te bepalen*) Fries Activiteiten Fonds **) Inkomsten uit advertenties Giften 25 Totaal *) De eindafrekening is naar de provincie. Verwacht wordt dat de subsidie zodanig is dat de kosten van Tsjerkepaad 2011 gedekt zullen zijn.

16 Evaluatie Tsjerkepaad 2011 Tsjerkepaad 2011 is ook weer een succes geworden. 265 kerken open, 2000 creatieve, gastvrije en enthousiaste vrijwilligers bezoekers uit alle windstreken. De kosten waren conform de begroting en dankzij de subsidie van de provincie en de financiële hulp uit het Fries Activiteiten Fonds van de PKN kon alles betaald worden. Kort samengevat: Tsjerkepaad 2011 was een groot succes. Reden om daarmee door te gaan in de komende jaren. Nagenoeg alle kerken die meededen hebben ook aangegeven in 2012 mee te doen. Lering kan daarbij getrokken worden uit de ervaringen die opgedaan zijn: Het ziet er niet naar uit dat meer kerken betrokken kunnen worden via een provincie brede benadering. Lokale kerken die meedoen zouden buurkerken kunnen voorstellen gezamenlijk initiatieven te nemen. De samenwerking met Organum Frisicum is uiterst positief ervaren. Uitbreiding van samenwerking met andere organisaties die zich bezig houden met bepaalde aspecten van kerken zou zinvol zijn. Daarbij kan gedacht worden aan torenuurwerken, luidklokken en klokkenstoelen. De Tsjerkepaad Alvestêdenrûte is een succes geworden. Dit nodigt uit tot vergelijkbare initiatieven elders. In de begroting van 2012 zal daarmee rekening gehouden worden. Van groot belang is het ook de jeugd te betrekken bij Tsjerkepaad. Op een aantal plaatsen zijn initiatieven daartoe genomen. Alles bij elkaar echter nog onvoldoende. De Kerngroep overweegt om samen met onderwijsinstellingen te onderzoeken hoe de jeugd het beste benaderd kan worden. Organiseren van Tsjerkepaad kost veel tijd op lokaal maar ook op provinciaal niveau. De Kerngroep moet uitgebreid worden. Wie o wie! Heeft u suggesties, vragen of opmerkingen neem dan contact op met onze secretaris: Mevr. F. Nauta-de Vries Noardein TK Oppenhuizen frida.nauta@kpnplanet.nl

17 Lied gezongen bij de opening en sluiting van Tsjerkepaad 2011 De freugde liedt ús nei dit hûs, op tsjerkepaad, op wei op in terp, yn t doarp of yn e stêd dy tsjerken binne ús nei. Dit hûs fan hout en stien, dat lang oerlibbe stoarm en striid, jout wjerlûd oan gebed en sang fan t folk út earder tiid. In hûs wer t sneins it Wurd noch klinkt Gods seine oer ús komt ta iten om ús wei te gean en sterke yn t libben te stean. Dit hûs slyt lykas wy, mar wa t hjir feilich skûlplak fûn wurdt bliuwend op syn libbenspaad wer moed en sterkte jûn. De freugde liedt ús sneon oant sneon as opgong nei de snein God ropt syn Namme út oer ús wy sjonge fan syn dei. Mei freugde gean we op tsjerkepaad en sykje wer ús wei op in terp, yn t doarp of yn e stêd dy tsjerken binne ús nei Melodie: Tuskentiden 1. Tekst: bewurking fan oorspronkelijke tekst Sytze de Vries De vreugde voert ons naar dit huis Fryske oersetting: Atze Bosch, bewurking foar Tsjerkepaad ds. Renske Bosman-Romkema.

18 Tsjerkepaad Open Kerken Route Bijna 270 kerken open op de zaterdagmiddagen van de eerste week van juli tot en met de tweede week van september. Voor meer informatie zie