Inhoud. Nadere informatie omtrent eigenschappen van kalkzandsteen Richtlijnen voor het gebruik van kalkzandsteenelementen

Transcriptie

1 UDC :6.36 Kalkzandsteenelementen NEDERLANDSE NORM Calciumsilicate elements e druk, maart Dit document mag slechts op een standalone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a standalone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Inleiding Onderwerp Toepassingsgebied 3 Definitie Inhoud 4 Typen kalkzandsteenprodukten en omschrijvingen Kwaliteiten en kwaliteitskenmerken. Kwaliteiten. Kwaliteitskenmerken 6 Eisen 6. Uiterlijk 6. Afmetingen en toleranties 6.3 Mechanische en fysische eigenschappen 6.4 Overige eigenschappen 7 Rekenn voor de druksterkte van metselwerk van kalkzandsteenelementen Keuring van partijen. Algemeen. Kennisgeving van voorgenomen keuring.3 Plaats en tijdstip van trekking van de steekproeven.4 Afkeuring. Steekproeven Beproevingsmethoden. Bepaling van de beschadigingen. Bepaling van de afmetingen.3 Bepaling van de druksterkte.4 Bepaling van de splijttreksterkte. Bepaling van de capillaire stijghoogte.6 Bepaling van de wateropneming bij onderdompeling.7 Bepaling van de hygrische lengteverandering Bijlage A Bijlage В Nadere informatie omtrent eigenschappen van kalkzandsteen Richtlijnen voor het gebruik van kalkzandsteenelementen blz

2 Inleiding In 7 verscheen, als herziening van een tweetal uit 3 daterende normen, NEN 336 "Kalkzandstenen en kalkzandsteenblokken". Met het verschijnen van deze herziening werd afstemming bereikt op gewijzigde inzichten met betrekking tot mechanische en fysische eisen waaraan kalkzandsteen dient te voldoen, alsmede op ontwikkelingen op het punt van deformaten. De kalkzandsteenblokken vonden daarbij een plaats in de norm. Op het moment van verschijnen van het Ontwerp NEN 336, in 7, was reeds een nieuwe ontwikkeling op het punt van de formaten ingezet, namelijk die van de kalkzandsteenelementen, met een lengte van ca. 00 mm, een hoogte van ca. 600 mm en een te die varieert van 00 tot 6 mm. Er bestond evenwel nog onvoldoende inzicht in de mate waarin deze elementen toepassing zouden kunnen vinden in de bouw, om tot opneming in het normontwerp te kunnen overgaan. Wel werd melding gemaakt van kalkzandsteenelementen als mogelijk onderwerp voor toekomstige normalisatieactiviteiten. Sedertdien heeft de produktie en de toepassing van kalkzandsteenelementen een zodanige groei vertoond dat het opstellen van een norm gerechtvaardigd werd geacht. In de definitieve versie van NEN 336 kon dan ook reeds melding worden gemaakt van de onderhavige norm, die qua inhoud en opzet sterke overeenkomst vertoont met NEN 336. Deze norm is opgesteld door de normcommissie "Nietgebakken kunststeen". Titels van de vermelde normen en andere publikaties: NEN 070 NEN 7 NEN 33 NEN 336 NEN 30 NEN 33 NEN 34 Aanv. NEN 34 NPR 070 Geluidwering in woongebouwen Beproevingsmethoden voor vormvaste steenachtige bouwmaterialen. Mechanische en fysische eigenschappen (in voorbereiding) Metselmortels voor metselwerk van stenen of blokken van baksteen, kalkzandsteen, beton of gasbeton (in voorbereiding) Kalkzandstenen en kalkzandsteenblokken Technische grondslagen voor de berekening van bouwconstructies TGB 7 Algemeen gedeelte en belastingen Technische grondslagen voor de berekening van bouwconstructies TGB 7 Steen. Steenconstructies Bepaling van de brandwerendheid van bouwdelen Bepaling van de brandwerendeid van bouwdelen Geveldelen die van buitenaf worden verhit Geluidwering in woongebouwen. en van wand en vloerconstructies afgestemd op NEN 070. Onderwerp Deze norm bevat definities, eisen en rekenn voor de druksterkte van metselwerk van kalkzandsteenelementen, alsmede regels voor de keuring van kalkzandsteenelementen. In de niet tot de normtekst behorende bijlagen A en B worden ter informatie gegeven: gegevens omtrent eigenschappen van kalkzandsteenelementen, waaraan in de norm eisen worden gesteld, alsmede eigenschappen van daarmee vervaardigd metselwerk (bijlage A); richtlijnen voor het gebruik van kalkzandsteenelementen (bijlage B). Opmerking Voor kalkzandstenen en kalkzandsteenblokken, zie NEN 336. Toepassingsgebied De norm is van toepassing op kalkzandsteenelementen, hoofdzakelijk bestemd voor buiten en binnenmuren van bouwconstructies. 3 Definitie kalkzandsteen: Een materiaal met een binding op basis van calciumsilicaathydraten, vervaardigd uit een mengsel van gebluste kalk en een kwartshoudende stof (bij voorbeeld zand), verkregen door verharding van verdichte vormlingen onder invloed van hogedrukstoom. Aan deze grondstoffen kunnen andere bestanddelen zijn toegevoegd. 4 Typen kalkzandsteenprodukten en omschrijvingen De volgende typen kalkzandsteenprodukten worden onderscheiden: stenen Ï blokken! NEN 336 elementen

3 3 De stenen, blokken en elementen zijn, afgezien van eventuele sponningen en profileringen, rechthoekige parallellepipeda. De nominale afmetingen van de stenen zijn ten hoogste 4 mm x 0 mm, terwijl de hoogte 0 mm niet te boven gaat. De blokken zijn groter, en wel tot 00 mm x 0 mm met een hoogte tot 0 mm. De afmetingen van de elementen zijn groter dan die van de blokken. Onderscheid wordt gemaakt in twee soorten, te weten: ne en ke elementen. De ne elementen hebben een nominale breedte tot en met 0 mm, terwijl die van ke elementen groter is dan 0 mm. Kwaliteiten en kwaliteitskenmerken. Kwaliteiten De volgende kwaliteiten kalkzandsteen worden onderscheiden: kwaliteit gewoon; kwaliteit klinker; kwaliteit gevel; kwaliteit hogedruk.. Kwaliteitskenmerken De kwaliteit van kalkzandsteen is herkenbaar c.q. moet worden gemerkt als is aangegeven in tabel. Elementen van de kwaliteit "gevel" dienen te zijn verpakt in folie. Indien naast de kenmerken kleur of ribbels ook een stempelopdruk op de elementen voorkomt, is deze laatste maatgevend. Hetzelfde geldt voor een kenmerk dat is aangebracht op de verpakking. Tabel Kwaliteitskenmerken kwaliteit gewoon klinker gevel hogedruk kenmerk op elk element door en door blauwe kleur of onderling evenwijdige ribbels op een kop of een stempelopdruk waarin de getal van de druksterkte in N/mm (conditie "droog") 3 onderling evenwijdige ribbels op een kop of een stempelopdruk waarin de getal van de druksterkte in N/mm (conditie "droog") kenmerk op de verpakking opdruk "gevelkwaliteit" 6 Eisen 6. Uiterlijk 6.. Kaikzandsteenelementen moeten vlak, kantig, gaaf en gelijkmatig van samenstelling zijn, zoals in de bouwpraktijk gebruikelijk is. 6.. Het aantal gebroken, gescheurde en/of beschadigde elementen in een partij mag niet meer zijn dan %. Een element geldt als beschadigd, wanneer de beschadiging % of meer van het volume daarvan omvat. Voor het meten van de beschadigingen, zie.. 6. Afmetingen en toleranties De afmetingen en toleranties zijn gegeven in tabel.

4 4 Tabel Afmetingen en toleranties Maten in mm formaten standaardformaten /n streef maten Ьп ) hn grensmaten /n b n ± hn /n b n ± max. maatverschil binnen één partij formaten volgens fabrieksopgave ) и ßn H n Ln ßn ± H n ) De streefmaten dienen door de producent te worden opgegeven. Toelichting Teneinde het voldoen aan de eisen in deze norm onafhankelijk te maken van het formaat van de elementen is, ter onderscheiding van de "standaardformaten" het "formaat volgens fabrieksopgave" geïntroduceerd. Zo levert de industrie voor de rechte beëindiging van muren, paselementen met een lengte die is aangepast aan het toegepaste metselverband. Ook kunnen paselementen worden geleverd met een speciale hoogte in verband met variërende verdiepinghoogten. Voor de bepaling van de afmetingen, zie Mechanische en fysische eigenschappen Kalkzandsteenelementen moeten voor wat betreft de mechanische en fysische eigenschappen voldoen aan de eisen volgens tabel 3. Voor de aantallen proefstukken en een zaagschema, om deze proefstukken te vervaardigen, zie..3 en..4. Voor de bepaling van de mechanische en fysische eigenschappen, zie.3 t.m..7. Voor de kwaliteitsbeoordeling ten aanzien van druksterkte en splijttreksterkte zijn uitsluitend de n die worden gevonden bij de beproeving in de conditie "droog" maatgevend. In NEN 33 (TGB 7 Steen) wordt de druksterkte in de conditie "nat" volgens NEN 7 gehanteerd. Teneinde te kunnen beschikken over vergelijkbare n van de druksterkte, is het toegestaan de druksterkte in de conditie "nat" voor kalkzandsteen af te leiden uit die in de conditie "droog", door deze te vermenigvuldigen met de factor /3. Volledigheidshalve zijn deze n opgenomen in tabel 4. Tabel 3 Mechanische en fysische eisen voor kalkzandsteenelementen kwaliteit druksterkte in de conditie "droog" N/mm splijttreksterkte in de conditie "droog" N/mm capillaire stijghoogte na 6 uur mm wateropneming na 4 uur onderdompeling % (V/V) hygrische lengteverandering ujn/mm gewoon klinker min. ondergrens 3,, min. ondergrens 400 max. bovengrens bovengrens max. gevel hogedruk ,,,7,3, ,3 0,3

5 6.4 Overige eigenschappen Voor gegevens omtrent andere eigenschappen van kalkzandsteenelementen, die niet in deze norm zijn vastgelegd, maar die toch voor de verschillende toepassingen van belang kunnen zijn, zie bijlage A. 7 Rekenn voor de druksterkte van metselwerk van kalkzandsteenelementen Als reken voor de druksterkte van metselwerk van kalkzandsteenelementen mogen de in tabel 4 gegeven n worden gehanteerd. Toelichting Overeenkomstig het gestelde in NEN 33 (TGB 7 Steen) zijn de rekenn voor de druksterkte van metselwerk van kalkzandsteenelementen die voldoen aan de eisen volgens de onderhavige norm, proefondervindelijk vastgesteld (zie NEN 33, e druk december 76, paragraaf 3..). Tabel 4 Rekenn voor de druksterkte van metselwerk van kalkzandsteenelementen I gemiddelde druksterkte in N/mm droog 30 3 nat ) 0 6,7 0 3,3 reken ) druksterkte metselwerk (f^) in N/mm bij een morteldruksterkte in N/mm, bepaald volgens NEN 33 als het gemiddelde van 6 proefstukken, 4 6, 7, 7, 7,,, 3 ) 6,, 0 ) Zie ook 6.3. ) Voor tussenliggende n mag rechtlijnig worden geïnterpoleerd. 3) Hiervoor komen tevens, speciaal voor kalkzandsteen ontwikkelde watervasthoudende mortels op basis van een traditionele receptuur in aanmerking. Met deze mortels kunnen ne voegen worden toegepast Keuring van partijen Algemeen Bij de keuring wordt onderscheid gemaakt tussen: a. keuring op uiterlijke kenmerken vorm, kleur, beschadigingen en verontreinigingen, eventueel door vergelijking met een overeengekomen monster; b. keuring, alleen gericht op het voldoen aan eisen met betrekking tot de afmetingen en de mechanische en fysische eigenschappen volgens de norm; с keuring gericht op zowel de uiterlijke kenmerken als op de afmetingen en de mechanische en fysische eigenschappen. De keuring onder a. geschiedt door inspectie van de partij als geheel, de keuring onder b. geschiedt aan de hand van een uit de partij getrokken steekproef, terwijl de keuring onder с een combinatie is van a. en b. Voor die eigenschappen waarbij wordt gekeurd aan de hand van een steekproef, wordt de partij geacht aan de eisen te voldoen als de resultaten van beproeving van de uit de elementen van de steekproef gezaagde proefstukken voldoen aan de eisen volgens 6. en 6.3. Kennisgeving van voorgenomen keuring Van het voornemen om tot keuring over te gaan moet de leverancier zo tijdig mogelijk in kennis worden gesteld, zodat hij aanwezig kan zijn, of zich hierbij kan laten vertegenwoordigen. Plaats en tijdstip van trekking van de steekproeven Bij koopovereenkomst "franco werk" of "franco opslagplaats" moeten eventuele steekproeven worden getrokken bij ontvangst. Bij koopovereenkomst "af fabriek" of "af opslagplaats" moeten eventuele steekproeven worden getrokken voor het transport. Afkeuring Van een eventuele afkeuring van een partij moet de leverancier zo spoedig mogelijk in kennis worden gesteld.

6 6. Steekproeven.. Het trekken van steekproeven Het trekken van een steekproef moet gericht zijn op het verkrijgen van een zo objectief mogelijk beeld van een partij. Daartoe dient de keuze van de proefexemplaren zo goed mogelijk over de gehele partij te worden gespreid. Onder "partij" wordt verstaan, de op een bouwplaats of op een fabrieksterrein aanwezige voorraad, of een nader aan te wijzen gedeelte daarvan. Voor de algemene eis ten aanzien van het uiterlijk (zie 6. ) moet de partij als geheel worden beoordeeld... Steekproefgrootte De afmetingen moeten worden bepaald aan elementen uit een partij. De mechanische en fysische eigenschappen van elementen moeten worden bepaald aan de hand van proefstukken, die worden gezaagd uit een steekproef van 3 elementen uit een partij. Indien gewenst kan het aantal elementen worden verdubbeld ten behoeve van een herkeuring...3 Aantal en afmetingen van de proefstukken Niet altijd zal beproeving op alle eigenschappen waaraan in de norm eisen worden gesteld vereist zijn. Per eigenschap zijn de aantallen en de afmetingen van de proefstukken vastgelegd in tabel, onder verwijzing naar een zaagschema, zodat daaruit het totaal aantal te zagen proefstukken kan worden afgeleid. Het aantal proefstukken is afhankelijk van de te van de elementen. Onderscheid wordt gemaakt in ne en ke elementen. Voor in formaat afwijkende elementen moeten de aantallen proefstukken worden aangepast, zie..4. Voor de capillaire stijghoogte blijft het aantal. Tabel Aantallen proefstukken per element (standaardformaat) eigenschap druksterkte capillaire stijghoogte soort element splijttreksterkte wateropneming hygrische lengteverandering aantal proefstukken afmetingen van de proefstukken / x b x h mm ) ca. 00 x b x 400 ca. 00 x b x 400 ca. 60 x 0 x 0 ca. 60 x 0 x 0 zaagschema zie figuur + В f В part А + В ) Op de aangegeven maten van 00 mm geldt een tolerantie van ± mm. De maat b varieert per elementsoort. Voor ne elementen is b = elementbreedte; voor ke elementen is b ~ / elementbreedte...4 Het zagen van proefstukken Uit elementen van standaardformaat dienen proefstukken te worden gezaagd volgens het zaagschema als weergegeven in figuur. Het afgebeelde schema geldt voor formaat elementen. Voor formaat elementen moet van het schema worden gehanteerd. Voor in formaat afwijkende elementen dient voor zover mogelijk het zaagschema op het betreffende formaat te worden overgenomen. Daartoe dienen de met / n en /? n gemerkte zijden van het zaagschema te worden aangelegd aan de overeenkomstige zijden van het element.

7 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg 6 63 AX Delft Ja, ik bestel ex. : nl Kalkzandsteenelementen 3. T (0) F (0) Wilt u deze norm in PDFformaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 04, 600 WB Delft ( postzegel nodig). Voorn De prijzen zijn geldig tot 3 december 0, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO en IECnormen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van.30 tot 7.00 uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorn terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview 0